ΟΥ ΣΥΓΧΩΡΕΙ ΣΥΓΚΑΤΑΒΑΣΙΣ ΕΙΣ ΤΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ

Η διακοπή εκκλησιαστικής/μυστηριακής κοινωνίας και η απομάκρυνσις

 από τους κηρύττοντας αιρετικά δόγματα,

όπως έπραξε και ο Άγιος Μάρκος,

καλείται ''Αποτείχισις'',

η οποία,

μάλιστα εφαρμόζεται ακόμη και ''προ συνοδικής διαγνώσεως'' δηλαδή 

και προτού να γένει ακόμη συνοδική κρίσις περί της αιρέσεως ταύτης'' και του αιρετικού,

όπως διευκρινίζει ο Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.

Η σωτήριος αυτή ''Αποτείχισις'' αποτελεί μέρος του γενικότερου αγώνος της Ορθοδόξου Ενστάσεως.

Εκείνοι,

που καταπολεμούν και αποκρούουν μίαν αίρεσιν και υπερασπίζονται την Αλήθεια της Ορθοδοξίας λέγονται ''Ενιστάμενοι'',

διότι ενίστανται,

δηλαδή αγωνίζονται ορθοδόξως, νομίμως και θεαρέστως υπέρ της Αγίας Πίστεως 

και για να απαλλάξουν ''από σχισμάτων και μερισμών την Εκκλησίαν''.

(ΙΕ΄Κανών της Πρωτοδευτέρας Συνόδου).

Οι άγιοι πατέρες και μάλιστα ο Όσιος Θεόδωρος ο Στουδίτης λέγουν,

ότι ''πας ο υπέρ της Αλήθειας ενιστάμενος'' είναι αγωνιστής

 του καλού αγώνος ''της Ορθοδόξου και θεαρέστου ενστάσεως'' και για τον λόγον τούτον

 λογίζεται ως ''ομολογητής πας ο ενιστάμενος'' κατά της αιρέσεως και υπέρ της Ορθοδοξίας.

 

Κατά τους αγίους Πατέρας, η περίοδος του ορθοδόξου, αντιαιρετικού αγώνος είναι ''καιρός Ομολογίας, καιρός Ενστάσεως, καιρός αθλήσεως, τυχόν και άλλων παθημάτων, αλλά και στεφάνων και δόξης επουρανίου''. Η έννοια επομένως της Ορθοδόξου Ενστάσεως περιλαμβάνει την ''Αποτείχιση'', αλλά δεν εξαντλείται εις αυτήν. Απαιτείται ένας συνεχής αγών, μία κατά τον Μέγαν Βασίλειον ''καρτερά και ανένδοτος ένστασις'', ''υπέρ της Αληθείας'', η οποία αρχίζει πρακτικώς με την ''Αποτείχιση'', συνεχίζεται με την διακήρυξη της Αληθείας και την αναίρεση της πλάνης, ολοκληρώνεται δε με την κατάκριση της αιρέσεως και των αμετανοήτων αιρετικών υπό Ορθοδόξου Συνόδου. Ένα ακόμη παράδειγμα από την εκκλησιαστική ιστορία θα συμβάλει με πρακτικό τρόπο στην βαθύτερη κατανόηση της Ορθοδόξου Ενστάσεως και Αποτειχίσεως.

Ας μεταφερθούμε στην Κωνσταντινούπολη επί πατριαρχείας Νεστορίου (428-431). Σε μια εκκλησία της Βασιλευούσης,κατά την ώρα της Λειτουργίας,ο Επίσκοπος Δωρόθεος, παρουσία του Νεστορίου,απετόλμησε ''μεγάλη τη φωνή'' να διακηρύξει την δεινήν αίρεσή του.Τί επακολούθησε;Ευθύς αμέσως ''γέγονε κραυγή μεγάλη παρά παντός του λαού και εκδρομή'',δηλαδή έξοδος ομαδική και ορμητική από τον Ναό. Η ''εκδρομή'', η αυθόρμητη αυτή έξοδος και απομάκρυνσις των ευσεβών από τον τόπο της κηρύξεως της νεστοριανής αιρέσεως και ο αποχωρισμός από τον αιρετικόν'', εκφράζει άριστα την έννοια της ''Αποτειχίσεως''. Στο εξής οι Ορθόδοξοι της Κωνσταντινουπόλεως δεν ήθελαν να κοινωνούν με τους Νεστοριανούς,μέχρι και του σημείου να μην εκκλησιάζονται πλέον στους Ναούς της Πόλεως, φοβούμενοι,όπως έγραφε ο Αγιότατος Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Κύριλλος να μην βλαφθούν.Από την στιγμή εκείνη άρχισε ο αγών της ''Ορθοδόξου και θεαρέστου Ενστάσεως'',εστοίχισε βεβαίως διωγμούς και βασανιστήρια και στερήσεις,αλλά είχε αίσιο πέρας,δηλαδή την σύγκλιση της Γ΄Αγίας Οικουμενικής Συνόδου,η οποία διεσάφησε και διεκήρυξε την ορθόδοξη αλήθεια και αναθεμάτισε την αίρεση και τον αιρεσιάρχη Νεστόριο.Έτσι συνεβαινε και με κάθε Οικουμενική Σύνοδο:ήταν το αποκορύφωμα της Ορθοδόξου Ενστάσεως και Αποτειχίσεως.

Οι ευσεβείς ήσαν ανέκαθεν ευαίσθητοι στα θέματα της Πίστεως. Ο Άγιος Γρηγόριος τους χαραχτηρίζει ως ''το θερμότερο μέρος της Εκκλησίας'' και δεν εδίσταζον να απομακρυνθούν από Ποιμένας,έστω και πολύ εναρέτους, όταν αυτοί δεν ορθοτομούσαν τον λόγο της Αληθείας, ως λόγου χάρι συνέβη με τον Γέροντα Επίσκοπον Ναζιανζού,όστις ''απλότητι τρόπων'' φενακισθείς και ''ακεραιότητι γνώμης τω αγκίστρω περιπεσών'',''το δέλεαρ της αιρέσεως'' κατεδέξαντο,''γραφή τε χειρός και κοινωνία συναφθείς'' τοις ομοιουσιανοίς. Εξ αφορμής της υπογραφής ημιαρειανικού συμβόλου υπ' αυτού συνέβησαν ταραχαί εν Ναζιανζώ. Η Εκκλησία της Ναζιανζού εταράχθη και εδιχάσθη, ηγέρθη ''σάλος και καταιγίς''. Οι Ιερείς και μάλιστα οι Μοναχοί της περιοχής Ναζιανζού διέκοψαν κοινωνίαν μετ' αυτού,δηλαδή ''απετειχίσθησαν''.(''Η αίρεσις του Οικουμενισμού και η Πατερική στάσις των Ορθοδόξων''),έκδοσις Ι.Μ.Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης-Φυλή Αττικής.''Η ψευδής ένωσις της Φλωρεντίας προ καιρόν εδίχασε την Ορθόδοξον Ανατολήν.

Ο αυτοκράτωρ, οι αυλικοί, οι ανώτεροι αξιωματούχοι της κοινωνίας,οι διανοούμενοι,ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και οι πλείστοι των επισκόπων επετέλουν την παράταξιν των Ενωτικών.Οι ιερείς,οι μοναχοί,αι μοναχαί και ο λαός,ο φύλαξ ούτος της Ορθοδοξίας,ετάχθησαν ανεπιφυλάκτως υπό την σημαίαν του αποφασισμένου αρχηγού Μάρκου του Ευγενικού.Ενωτικοί και Ανθενωτικοί αναμετρήσθησαν εις πείσμονα και παρατεταμένον αγώνα με αποτέλεσμα να ηττηθούν κατά κράτος και να καταισχυνθούν οι διαθέτοντες την δύναμιν της πολιτικής και εκκλησιαστικής εξουσίας.Εις τον αγώνα μεταξύ των Ορθοδόξων και των Γραικολατίνων δούλων του πάπα ενίκησεν η Αλήθεια,η δε Αλήθεια δεν συμπορεύεται πάντοτε μετά των προσώπων,των κατεχόντων την ανωτάτην εν τη Εκκλησία και Πολιτεία ηγεσίαν.

Την δύναμιν του Ορθοδόξου Μοναχισμού και λαού δεν υποτιμούν ουδέ αυτοί οι σύγχρονοι Ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι.Ο J.Gill,ομιλών περί των αντιταχθέντων εις την ένωσιν Βυζαντινών,γράφει:''Στο Βυζάντιο η βάσις της αντιστάσεως δεν ήταν το Κράτος, αλλ' η Εκκλησία και από την Εκκλησία,όχι τόσο οι επίσκοποι,όσον οι μοναχοί και ο κοινός λαός,που έβλεπε τους μοναχούς,ως τους διαφωτισμένους ασκητάς και πνευματικούς οδηγούς...Ήταν (οι μοναχοί),οι πρόμαχοι της Ορθοδοξίας αυστηροί,άκαμπτοι...Για να έχει πιθανότητα επιτυχίας κάθε σχέδιο ενώσεως,έπρεπε πρώτα οι καλόγηροι και ο λαός μαζί τους να προσελκυθούν σ' αυτό''.

Ο Εφέσου Μάρκος ο Ευγενικός,κατά την Σύνοδον της Φλωρεντίας,πιεζόμενος υπό πολλών να επιδείξει συγκατάβασιν,ώστε να επιτευχθεί η μετά της Δυτικής Εκκλησίας Ένωσις,απεκρίθη:''Ου συγχωρεί συγκατάβασις εις τα της Πίστεως''.Ότε δε οι υπέρ της ενώσεως του απάντησαν,ότι ''ολίγη εστί η των δυο ομολογιών διαφορά και ολίγη συγκατάβασις ενώσει ημάς,ει θελήσας και αυτός χρήσασθαι ταύτη'',εκείνος απεκρίθη:''Παρόμοιον έστι τούτο το ρηθέντι παρά του Επάρχου προς τον Άγιον Θεόδωρον τον Γραπτόν ή τον Στουδίτην.Είπε γαρ αυτώ:Έτι μίαν μόνην κοινωνήσατε (μετά αιρετικών) και έτερον ουκ απαιτούμεν,πορεύεσθαι δε όποι φίλον ημίν.Και ο Άγιος έφη προς αυτόν:Ουδέν αιτούμεν σε,αλλ' η την σην άπαξ αποτεμείν κεφαλήν,και μετά ταύτα πορεύου όπου θέλεις.

Ου γαρ έστι μικρόν εν τοις τοιούτοις και το δοκείν μικρόν'' καθότι ''το επί δόγμασιν είτε μικροίς,είτε μεγάλοις αμαρτάνειν,τούτον έστιν.Εξ αμφωτέρων γαρ ο νόμος του Θεού αθετείται'',κατά την έκφρασίν του Κων/λεως αγίου Ταρασίου''.(Θεοδωρήτου Ιερομονάχου,''Διάλογοι της Ερήμου'',σελίδες 52-53).''Τα περί Πίστεως ένθα και το παρεκκλίναι μικρόν,αμαρτείν έστιν αμαρτίαν την προς θάνατον'' Μ.Φώτιος.''Αυτό μεν ουν τούτο έστι το πάντων αίτιον των κακών,το μη και υπέρ των μικρών τούτων αγανακτείν.Δια τούτο τα μείζονα των αμαρτημάτων επεισήλθεν,ότου τα ελλάτονα της προσηκούσης ου τυγχάνει διορθώσεως.Και καθάπερ εν τοις σώμασιν,...ούτω και επί των ψυχών οι των μικρών υπερορώντες,τα μείζονα επεισάγουσιν''.[...].

Οι Ορθόδοξοι,διακόπτοντες την κοινωνία τους με τους αιρετικούς,

και εν προκειμένω με τους Οικουμενιστάς,

μήπως εξέρχονται της Εκκλησίας;

Μήπως απομακρύνονται από τον Θεόν;

Μήπως χωρίζονται από τους Αγίους;

Μήπως καταλύουν την ενότητα της Ορθοδοξίας;

Ασφαλώς και βεβαίως όχι!

Οι βίοι των Αγίων είναι πάντοτε για τους Ορθοδόξους, οι ασφαλείς οδηγοί θεωρίας και πράξεως,

Ο άγιος Μάρκος,ευρισκόμενος στις τελευταίες στιγμές της επιγείου ζωής του, 

δηλώνει κατηγορηματικά,

ότι δεν θέλει όλως διόλου και με κανέναν απολύτως τρόπον να έχει κοινωνία με τον τότε λατινόφρονα Πατριάρχη Γρηγόριον (Γρηγόριος Γ' Μάμας) 

και με όσους κοινωνούσαν μαζί του,οι οποίοι με την ενωτική και παπόφιλη τακτική τους ειργάζοντο ''επί καταστροφή των ορθών δογμάτων της Εκκλησίας''.

''Ου βούλομαι,ούτε δέχομαι την αυτού (του Πατριάρχου) ή των μετ' αυτού κοινωνίαν,

το παράπαν ουδαμώς,

ούτε επί ζωής μου,ούτε μετά θάνατον''....''και εξορκών εντέλλομαι,

ίνα μηδείς εξ' αυτών προσεγγίση ή εν τη εμή κηδεία, ή εν τοις μνημοσύνοις μου''.

 

 Εισαγωγή,τίτλος και επιμέλεια κειμένου ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Απόσπασμα από το βιβλίου του αγίου Γέροντος της νήσου των Σπετσών,του μακαριστού Αρχιμανδρίτη π. Χρυσοστόμου Σπύρου, με τίτλο ''Η ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΙΣ ΜΟΥ''.
Έκδοση Ιεράς Μονής Παναγίας Γοργοεπηκόου και Μυροφόρων,
Σπέτσες 2008.

 Μακαριστός Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Σπύρου