ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΝΔΟΞΟΝ ΚΟΙΜΗΣΙΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Οι προφήτες και οι οραματισμοί και οι προφητείες τους την μακαρία Παρθένο υμνούσαν.

Κι αν υπήρχε κάτι πραγματικά σεβαστό,

όπως η Σκηνή και η Κιβωτός και τα ιερά στρατόπεδα του Μωυσή κι όλα εκείνα

 για τα οποία υπερηφανεύονταν οι Εβραίοι, πέρα από την ονομασία τους το θαύμα της Παρθένου συμβόλιζαν. 

Γιατί όλα αυτά όχι μόνο ήσαν σεβαστά,

αλλά και δημιουργήθηκαν από την αρχή ακριβώς για να την προεικονίσουν 

και να την προαναγγείλουν στους ανθρώπους.

 Αλλά τι λέγω;

Αφού τα εγκώμια που ψάλθηκαν στους ανθρώπους, είτε σε έπαινο γενικά του ανθρωπίνου γένους 

είτε για ιδιαίτερα αγαθά,

πρέπει να αποδοθούν όλα στην Παρθένο.

Γιατί δεν υπάρχει κι ούτε είναι δυνατό να υπάρξη μικρό ή μεγάλο αγαθό άξιο 

να τιμήση το ανθρώπινο γένος,

που να μην το έφερε στον κόσμο η καινή μητέρα και ο καινός τόκος της.

Κι όχι μόνο όταν φανερώθηκε,

αλλά από πολύ πιο πρίν,

με μόνο το γεγονός ότι επρόκειτο να φανερωθή.

Γιατί,αν όλα τα κάνουμε για να αποκτήσουμε το Θεό,αν αυτή είναι η κατάληξη όλων των αγαθών, η οποία όμως δεν ήταν δυνατό να πραγματοποιηθή από τους ανθρώπους χωρίς τις δωρεές της Παρθένου,πώς δεν αναφέρονται τα πάντα σ' αυτήν;Αυτή λοιπόν είναι η αιτία να επαινήται ο,τιδήποτε επαινετό υπάρχει στους ανθρώπους.Αλλα η αιτία πάλι όλων των αγαθών που έχουμε είναι η ένωση με το Θεό.Κι αυτή όμως η ένωση στην Παρθένο οφείλεται.Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο η πολυύμνητη πρέπει να θεωρήται η αιτία όλης της ωραιότητας και της μεγαλοπρέπειας και κάθε άλλου πράγματος που είναι άξιο να υμνήται μέσα στο ανθρώπινο γένος.Και γι' αυτό όλα τα εγκώμια προς αυτή πρέπει να αναφέρωνται μόνο.Αλλά και για το γεγονός ότι υπάρχουμε κι είμαστε άνθρωποι,τη μακαρία Παρθένο πρέπει να θεωρούμε αιτία.

Ακόμη περισσότερο:όπως για χάρη του καρπού υπάρχει το δένδρο,έτσι για χάρη της Παρθένου δόθηκε και η αρμονία και η ίδια η ύπαρξη σ' όλη την κτίση,και στον ουρανό και στη γη και στον ήλιο και σε καθετί που υπάρχει.Αν λοιπόν για τον καρπό επαινούμε το δένδρο,αν τον καρπό επιδοκιμάζη όποιος χαίρεται για το δένδρο,ποιος δεν γνωρίζει ότι όλη η ιερή μεγαλοπρέπεια της κτίσεως και η χάρη και η ωραιότης,«καθετί που είναι αγαθό και άξιο επαίνου»,σύμφωνα με το ρητό του Παύλου,πρέπει ν' αποδοθή αποκλειστικά και μόνο στην Παρθένο;Ώστε μπορούμε να πούμε πως η κρίση που διατύπωσε ο Θεός λέγοντας ότι τα δημιουργήματά Του είναι καλά και «καλά λίαν»,αποτελούσε εγκώμιο της Παρθένου.Από τόσο λοιπόν παλαιά εγκωμιαζόταν.Αλλ' επί πλέον το ότι η Παρθένος είναι ο καρπός των δημιουργημάτων και ότι αυτή ακριβώς είναι η αναφορά και σχέση της μακαρίας προς το υλικό σύμπαν,γίνεται φανερό από τα παραπάνω.

Εφόσον δηλαδή σε όλη τη φύση καρπός είναι ό,τι την επαναφέρει από την εξαφάνιση προς την οποία βαδίζει και την καθίστά και πάλι νέα με τη νέα ζωή της καρποφορίας,ποιος (στην περίπτωση της ανθρωπίνης φύσεως) ανέπλασε και αναγέννησε τους ανθρώπους;Από πού προήλθε η «καινή κτίση»;Ποιος άλλαξε ριζικά όλο το σύμπαν;Γιατί βέβαια είναι γεγονός ότι ο ουρανός δέχθηκε νέους αναγεννημένους πολίτες.Κι αυτούς τους μετέφερε από τη γη η Παρθένος!Η γη πάλι είχε σαν κάτοικό της τον καινό άνθρωπο,τον ίδιο τον Δεσπότη του ουρανού. Κι αυτό,γιατί δεν παρήγαγε πια τον παλιό καρπό της αμαρτίας,αγκάθια και τριβόλια,αλλά το νέο άνθος της δικαιοσύνης,την Παρθένο.Δεν έδιωξε έτσι η Παρθένος τα γηρατειά μόνο από την ανθρώπινη φύση,χαρίζοντας σ' όλους τους ανθρώπους τη δυνατότητα να ξαναζήσουν,αλλά χάρη σ' αυτή θα γίνη καλύτερος, θα ελευθερωθή δηλαδή από τη φθορά,και ο ίδιος ό ουρανός,καθώς και η σελήνη και η γη και τ' αστέρια.Γιατί βέβαια δεν ήταν δυνατό να αναστηθή η κτίση από τη φθορά,αν τα τέκνα του Θεού δεν εύρισκαν την ελευθερία τους.

Και το λύτρο αυτής της ελευθερίας,τον πρωτότοκο των νεκρών,το έφερε ακριβώς στη γη η Παρθένος.Θα απαλλάξη λοιπόν τη γη από τη φθορά και θα εκπληρώση το διακαή πόθο της αποδίδοντας την αφθαρσία,που «περίμενε αναστενάζοντας»,όπως λέγει ο Παύλος.Έτσι είναι φανερό ότι αυτό που ο προφήτης λέγει προς το Θεό:«θα χορτάση η γη από τον καρπό των έργων σου»,αναφέρεται σ' αυτόν τον καρπό, στην Παρθένο.Και Αυτήν ακριβώς υπονοεί σαν πόθο της γης,γιατί,σύμφωνα με το ψαλμικό,κι η γη θα χορτάση,όταν φανερωθή η «δόξα του Σωτήρος».Αν πάλι η Γραφή αποκαλή γη και τους ανθρώπους,είναι φανερό ότι και αυτοί χάρις στην Παρθένο είδαν να πραγματοποιούνται όλες οι επιθυμίες τους κι έφθασαν στην ημέρα εκείνη,που είχαν επιθυμήσει οι Προφήτες να φθάσουν.Γιατί βέβαια οι άνθρωποι,αφού χάσαμε με τη πτώση την ευτυχία,για την οποία πλασθήκαμε,την ποθούσαμε από τότε αδιάκοπα.

Κανείς όμως ούτε από τους Αγγέλους ούτε από τους ανθρώπους δεν είχε τη δύναμη να μας την ξαναπροσφέρη.Και πέφταμε συνέχεια σε χειρότερα,ώστε να είναι έτσι αδύνατο να ξαναγυρίσουμε στην πρώτη κατάστασή μας.Κι όμως αυτή μόνο την ευτυχία ποθώντας στενάζαμε.Αυτήν ακριβώς την ευτυχία μας έδωσε τη δυνατότητα να την ξαναβρούμε μόνη η Παρθένος.Αυτή ξεπλήρωσε την επιθυμία μας ενώνοντας με τους ανθρώπους τον μόνον Επιθυμητό,Αυτόν που,όταν κανείς τον βρή,δεν μπορεί να ζήτηση τίποτε παραπέρα.Και τον ένωσε τόσο στενά,ώστε να μετάσχη όχι μόνο στον τρόπο και τον τόπο της ζωής μας,αλλά και στην ίδια μας τη φύση.Αλλ' όμως δεν περιορίσθηκε να ευεργετήση μόνο τους ανθρώπους κι αυτόν εδώ τον κόσμο,σαν να είχε βάλει όριο στις δωρεές της τον ουρανό.Αντίθετα κι αυτόν τον ουρανό τον ξεπέρασε,κι αυτόν τον «εκάλυψε» με την αρετή της.Γιατί φάνηκε χρήσιμη και στους Αγγέλους,στις ίδιες τις «Αρχές» και «Εξουσίες».Έκαμε να άνατείλη και γι' αυτούς το φως,τους έδωσε τη δυνατότητα να γίνουν σοφώτεροι από πριν και καθαρώτεροι,να γνωρίσουν την αγαθότητα και τη σοφία του Θεού καλύτερα. 

Γιατί η «πολυποίκιλη σοφία του Θεοϋ δια μέσου αυτής γνωρίσθηκε στις Αρχές και στις Εξουσίες και το βάθος του πλούτου της σοφίας και της γνώσεως του Θεού» διά μέσου αυτής,σαν να χρησιμοποιούσαν τα μάτια ή το φως το δικό της, το είδαν καθαρά όλοι.Έτσι η Παρθένος υπήρξε ο μοναδικός οδηγός κάθε ψυχής και κάθε νου προς την αλήθεια του Θεού.Μ' αυτόν τον τρόπο δημιούργησε η Παρθένος καινό ουρανό και γη καινή.Ή καλύτερα αποτελεί αυτή η ίδια την καινή γη και τον καινό ουρανό.Και είναι βέβαια γη,γιατί προήλθε από τη γη.Είναι όμως γη καινή,γιατί σε τίποτε δεν ταίριαζε με τους προγόνους της,ούτε κληρονόμησε την παλιά ζύμη, αλλά έγινε,σύμφωνα με το λόγο του Παύλου,αυτή η ίδια «νέο φύραμα» κι έκαμε την αρχή ενός γένους καινούργιου.Αλλά ποιος αγνοεί το γιατί η Παρθένος είναι ουρανός;Είναι όμως πάλι ουρανός καινός,γιατί βρίσκεται πέρα από κάθε είδους γηρατειά κι είναι ασύγκριτα ανώτερη από κάθε φθορά και γιατί ακόμη μόλις τον τελευταίο καιρό,σ' αυτές τις έσχατες ημέρες,χαρίσθηκε στους ανθρώπους,σύμφωνα με την επαγγελία του Θεού,που κήρυξε ο Ησαΐας: «ουρανόν καινόν και γην καινήν δώσω υμίν».

Κι αν θέλης να προχωρήσουμε περισσότερο,η Παρθένος είναι μια γη και ένας ουρανός θαυμαστός και υπέροχος γιατί κι από τη γη υψώθηκε παραπάνω και τον ουρανό τον ξεπέρασε τόσο στην καθαρότητα, όσο και στη μεγαλωσύνη.Σε ό,τι αφορά βέβαια το μέγεθος,η Παρθένος είχε ένοικον Εκείνον,που ο ουρανός δεν μπορούσε να χωρέση.Αλλά ήταν και αφάνταστα καθαρώτερη από τον ουρανό, αφού εκείνα που δεν ήσαν δυνατό να τα δουν οι άνθρωποι,χωρίς αυτός να σχισθή ή να ανοιχθή,τίποτε δεν τους εμποδίζει να τα απολαύσουν δια μέσου της Παρθένου.Ακόμη περισσότερο,η Παρθένος γίνεται οδηγός σ' όσους ανυψώνονται προς το Θεό,ενώ ο ουρανός αντιστέκεται.Κι ενώ εκείνος πρέπει να φύγη από τη μέση,αν δεν έμπαινε η Παρθένος ανάμεσα στο Θεό και στους ανθρώπους,δεν θα ήταν δυνατόν να λάβουν μέρος οι γήινοι στα υπερκόσμια.Πραγματικά,κατά το γραφικό λόγο,ο ουρανός δεν μπόρεσε να υποφέρη τη θεία ακτίνα και σχίσθηκε,μόλις αυτή πέρασε.Γιατί, λέγει η Γραφή, όταν το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε με τη μορφή περιστεριού πάνω στον ομότιμο Ιησού,ο μέγας Ιωάννης «είδε τους ουρανούς να σχίζωνται».

Αντίθετα,η μακαρία, όταν την επισκέφθηκε το Πνεύμα,απήλαυσε ακόμη μεγαλύτερη μέσα της την ειρήνη του Θεού, για την οποία ο Παύλος είπε ότι «ξεπερνά κάθε ανθρώπινο νου». Κι έγινε θαυμαστός τόπος της υποστάσεως του ίδιου του Σωτήρα,που είναι πέρα από κάθε τοπικό όριο.Και Τον έφερε μέσα της με τόσο μεγάλη άνεση,ώστε να κυοφορήση και να γέννηση ανώδυνα.Επομένως,είναι φανερό πως εκείνο που ο προφήτης ονομάζει «ουρανόν ουρανού» και τονίζει ότι αρμόζει μόνο στο Θεό, λέγοντας το γνωστό «ο γαρ ουρανός του ουρανού τω Κυρίω»,είναι η Παρθένος. Γιατί άλλωστε «ούτε ο ίδιος ο ουρανός,λέγει αλλού η Γραφή,είναι καθαρός ενώπιόν σου».Ενώ αυτή που βρίσκεται κοντά στο Θεό,δηλαδή η Παρθένος,δεν είναι απλώς καθαρή από κάθε κακία, αλλά και θετικά «καλή»;Κι όχι πάλι σ' ένα μόνο σημείο,αλλά εξ ολοκλήρου καλή:«όλη γαρ ει καλή»,λέγει.Και δεν πρόκειται εδώ για ανθρώπινη κρίση,αλλά ο ίδιος ο Θεός ανακηρύσσει «καλή» τη μακαρία. 

Κι αυτό όχι κατά τρόπο συνηθισμένο,αλλά με θαυμασμό και με έκπληξη:«Τι γαρ ει καλή,η πλησίον μου;» λέγει.Κι όλα αυτά,μολονότι μπροστά στο Θεό «κάθε ανθρώπινη δικαιοσύνη είναι,κατά τη Γραφή,σιχαμερώτερη από οποιοδήποτε βδέλυγμα» κι αποκαλείται πονηρία.Όπως λοιπόν,γίνεται φανερό,η δικαιοσύνη της Παρθένου δεν βρισκόταν μέσα στα ανθρώπινα όρια.Η Παρθένος ξεπέρασε την υπόλοιπη ανθρώπινη φύση όχι απλώς λίγο ή πολύ,τόσο δηλαδή που να υπάρχη αντιστοιχία,αλλά σε τέτοιο βαθμό, ώστε να είναι εντελώς αδύνατο να μετρηθή η μεταξύ τους απόσταση.Γι' αυτό και συγκάλυψε κάθε ανθρώπινη κακία κι απέδειξε τους ανθρώπους άξιους να ενωθούν και να ζήσουν μαζί με το Θεό και τη γη αξία να γίνη διαμονή του Σωτήρα.«Όλοι ξέφυγαν από το σκοπό τους και ταυτόχρονα αχρηστεύθηκαν».Κανείς δεν ήταν σε θέση να βοηθήση το γένος που κινδύνευε ούτε να αναχαίτιση την αμαρτία,που είχε ξεχυθή σαν ποτάμι.

Γιατί και οι ιερείς και οι κριτές και όλοι οι προφήτες κι όσοι γενικώτερα 

από τους υπόλοιπους ανθρώπους ήσαν θεοσεβεϊς

—από τους οποίους ήταν βέβαια δυνατόν να ελπίζη κανείς πως θα έλθη κάποια καλυτέρευση στο γένος—

κανείς από όλους αυτούς δεν μπορούσε να βοηθήση στο παραμικρό την ανθρωπότητα.

Αφού ούτε τους ίδιους τους εαυτούς τους δεν μπόρεσαν να αναδείξουν καθαρούς 

από κατηγορίες και τιμωρίες,

αλλ' όταν έφευγαν από εδώ, 

τους υποδεχόταν όλους ο Άδης.

Κι ήταν έτσι αδύνατο να ξανάρθη σε μας η προηγούμενη ζωή μας,

αφού οι άνθρωποι δεν μπορούσαν οι ίδιοι να επαρκέσουν στους εαυτούς τους,

οι δε αγαθοί Άγγελοι,

μολονότι ζητούσαν από το Θεό την καλυτέρευσή μας και προσπαθούσαν ν' αγωνισθούν μαζί μας,

νικιόνταν μπρος στο μέγεθος των ανθρωπίνων κακών,

κι ενώ,

από το άλλο μέρος,

εκείνος του οποίου η πληγή ήταν απαραίτητη, ήταν εξ αιτίας της αμαρτίας στους ανθρώπους μισητός.

«Έσκυψε, πράγματι, και κοίταξε πάνω στη γη και δεν βρήκε κανέναν που να σκέπτεται στα σοβαρά 

και να ζητή το Θεό»!

Απόσπασμα Λόγου του Αγίου Νικολάου του Καβάσιλα με τίτλο:
''Εις την Πάνδοξον Κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Παναχράντου Θεοτόκου''
Τίτλος, επιμέλεια κειμένου ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας