ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ: Η ΕΠΙΘΕΣΙΣ ΕΚ ΔΥΣΜΩΝ

Εκείνο τὸν καιρό, στὸ πρῶτο μι­σὸ τοῦ ΙΔ΄ αἰ., ἐμφανίσθηκε στὴν Ἀνατολὴ καὶ διέμενε 

ἄλλοτε στὴν Κωνσταντινούπολι καὶ ἄλλοτε στὴν Θεσσαλονίκη ἕνας «ἀμύητος», ὁ ὁποῖος 

ὄχι μόνον δὲν ἐννοοῦσε ἤ ποθοῦσε τὰ θεῖα καὶ ὑψηλά, ἀλλὰ ἐστράφη ἐναντίον τους γιὰ νὰ τὰ πο­λεμήση

 καὶ δῆθεν νὰ τὰ καταρρίψη, ἐξ αἰτίας του δὲ προκλήθηκε ἡ λεγομένη ἡσυχαστικὴ ἔριδα.

Αὐτὸς ἦταν ἕνας Οὐνίτης ἀπὸ τὴν Κάτω Ἰταλία,

ὁ Βαρλαὰμ ὁ Καλα­βρός,

ἀνθρωπιστὴς φιλόσοφος καὶ σχολαστικὸς θεολόγος.

Ἐμφανίσθηκε ὡς ἐνάντιος τῶν Λατίνων καὶ συνέ­γραψε μάλιστα λόγους ἐναντίον τους,

ἀλλὰ ἦταν μέχρι τὰ τρίσβαθα τῆς σκοτεινῆς ψυχῆς του ἐμποτισμένος μὲ τὴν αἱρετικὴ πλάνη,

αὐθαιρεσία καὶ ἀλλοτρίωσι τῆς Δυτικῆς Χριστια­νοσύνης, καὶ ἄρα ἦταν ἕνας κλασσικὸς ἐκπρόσωπος αὐτῆς.

Γι’ αὐτὸ ὁ Βαρλαὰμ ταύτιζε Οὐσία καὶ Ἐνέργεια στὸν Θεό,ἀπέρριπτε τὸν Ἡσυχασμὸ καὶ τὴν Νοερὰ Προσευχή, θεωροῦσε τὸ Φῶς τῆς Μεταμορφώσεως κτιστὸ σύμβολο κατώτερο τῆς νοήσε­ως, γενικὰ ἀμφισβητοῦσε τὴν Ἐκκλη­σία ὡς «Κοινωνία Θεώσεως», ὑπερ­εκτιμοῦσε τὴν κατὰ κόσμον σοφία καὶ τὸν φιλοσοφικὸ στοχασμὸ εἰς βάρος τῆς θεοπτίας, ἀλλὰ καὶ ἠρνεῖτο τὴν ἀποδεικτικὴ λεγομένη µέθοδο στὰ περὶ Θεοῦ, ἕνεκα τοῦ ἀκαταλήπτου Αὐτοῦ, προτιμώντας τὴν διαλεκτικὴ φιλοσοφικὴ µέθοδο, ἐφ’ ὅσον ὁ Θεὸς εἶναι ὑπεράνω νοήσεως καὶ συλλογισμοῦ. Αὐτὴ τὴν τελευταία ἀρχὴ χρησιμο­ποίησε ὁ Βαρλαὰμ στὸ ἔργο του κατὰ Λατίνων, γιὰ νὰ ὁδηγηθῆ οὐσιαστικὰ σὲ ἕναν θεολογικὸ ἀγνωστικισµό, στὴν θεώρησι δηλαδὴ ὅτι οἱ θεολογικὲς δια­φορὲς Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως ἦσαν ἄνευ οὐσιαστικοῦ περιεχομένου καὶ ἄνευ πραγματικῆς ἀξίας καὶ σημασί­ας, καὶ διὰ τοῦ τρόπου αὐτοῦ κατέτει­νε σὲ ἕναν ἀνεπίτρεπτο συμβιβασμὸ Ἀληθείας καὶ Πλάνης.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς κατενόησε ἐξ ἀρχῆς τὴν ὑποκρυπτόμενη πλάνη τοῦ Βαρλαὰμ καὶ συνέγραψε τοὺς δύο Ἀποδεικτικοὺς Λόγους του Περὶ Ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος,γιὰ νὰ καταδείξη τὴν ἀπο­ μάκρυνσι τῶν Λατίνων ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τὴν Πατερικὴ Παράδοσι, τὶς πηγὲς αὐτὲς πνευματικῆς αὐθεντίας στὴν Ἐκκλησία, καὶ τὴν συνακόλουθη ἔκπτωσί τους ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ἔτσι, ἡ πτῶσις τῶν Λατίνων στὴν αἵρεσι τῆς Ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ (Filioque), τὴν ὁποίαν εἰσήγαγαν στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, παρομοιάζεται ἀπὸ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο μὲ τὴν πτῶσι τοῦ ἐλέφαντα,ὁ ὁποῖος ὅταν πέση δὲν δύναται νὰ ἐγερθῆ λόγῳ τῆς παχυσαρ­κίας του. Ὁ ἐλέφαντας πίπτει ἐξ αἰτίας τοῦ ὑπερβολικοῦ βάρους του καὶ οἱ Λατῖνοι ἔπεσαν ἐξ αἰτίας τοῦ ἀνιάτου πά­ θους τοῦ τύφου (ἐπάρσεως, ἀλαζονείας), τοῦ ἰδιαιτέρου αὐτοῦ κρίματος τοῦ δια­βόλου, ἕνεκα τοῦ ὁποίου εἶναι καὶ ἐκεῖνος ἀνίατος εἰς τοὺς αἰῶνες.

Ἄν οἱ Λατῖνοι ἀπωθήσουν τὸν τῦφο καὶ ζη­τήσουν θεραπεία, θὰ τοὺς προσφέρουμε τὰ θεόπνευστα λόγια ὡσὰν προβοσκῖδες, βεβαιώνει ὁ Ἅγιος, καὶ θὰ τοὺς ἐγείρουμε, ὥστε νὰ διακρα­τήσουν τὸν κανόνα τῆς εὐσεβείας. Ἡ Αὐτοαλήθεια, ἐξηγεῖ ὁ Ἅγιος, ὁ Χριστός, μᾶς ἀπεκάλυψε περὶ τῆς ἐκ μόνου τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «τὸ Πνεῦµα τῆς Ἀληθείας, ὅ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται», οἱ δὲ Ἅγιοι Ἀπόστολοι παρέλαβαν καὶ παρέδωσαν «ὡς ἐδιδάχθησαν» περὶ τοῦ προαιωνίου τρόπου ὑπάρξεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅταν λοιπὸν ἡ Ἐκκλησία διδάσκει, ὅτι τὸ Ἅγιον Πνεῦμα δίδεται καὶ προχέεται «ἐκ τοῦ Υἱοῦ» καὶ «δι’ Υἱοῦ», τοῦτο δὲν ἀναφέρεται στὴν ὑπόστασι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ στὴν ἄκτιστη Χάρι καὶ Ἐνέργεια Αὐτοῦ. Ἄν δὲν ὑπάρχη ἄκτιστη Χάρι καὶ Ἐνέργεια, τότε ἐξ ἀνάγκης ἀπομένει νὰ δεχθοῦμε τὴν Λατινικὴ κακοδοξία τῆς δόσεως/ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ, ὥστε νὰ δικαιωθῆ τὸ αἱρετικό τους φρόνημα.

Διότι, ὑπάρχει πράγματι ὀργανικὴ καὶ ἀμοιβαία ἐξάρτησις μεταξὺ τῆς διττῆς προόδου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (αἰωνίου καὶ χρονικῆς) καὶ τῆς διακρίσεως Οὐσίας καὶ Ἐνεργείας στὸν Θεό. Ὅποιος δὲν δέχεται τὴν διάκρισι αὐτή, καταλήγει στὸ αἱρετικὸ Filioque, ὅπως συμβαίνει μὲ τοὺς Παπικούς, στὴν ταύτισι δηλαδὴ τοῦ τρόπου ὑπάρξεως τῆς Ἁγίας Τριάδος πρὸς τὸν τρόπο φανερώσεώς Της,τῆς Θεολογίας πρὸς τὴν οἰκονοµία. Οἱ Παπικοὶ εἰσήγαγαν αἵρεσι, διότι ἔπραξαν μὲ τρόπο αὐ­θαίρετο καὶ περιφρόνησαν τὴν Ἐκ­κλησία καὶ τὸ ἦθος Της. Ἡ αἵρεσις τοῦ Filioque εἶναι πρωτίστως αἵρεσις ἐκκλησιολογική, διότι ὄπισθεν αὐτῆς εὑρίσκεται, κατὰ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο, ἡ τοῦ «περιόντος Πάπα περιωπή», τὸ πρόσωπο τοῦ Πάπα (!), ἐναντιούμενο στὴν Ἁγία Γραφή, στοὺς Ἁγίους Πατέρες, στὴν Παράδοσι, ἀλλὰ καὶ στοὺς Προκατόχους του! Ἐκ τούτου κατανοοῦμε, ὅτι ὑπάρ­ χει σαφὴς σχέσις αἱρέσεως Filioque καὶ Πρωτείου Πάπα. Οἱ Παπικοὶ μὲ τὸ Filioque τους ἐξαρτοῦν τὸν Ἅγιο Πνεῦμα ἀπὸ τὸν Υἱό. Ἐφ’ ὅσον γι’ αὐτοὺς ὁ Πάπας τους εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ καὶ ὁ µόνος καὶ ἀποκλειστικὸς ἀγωγὸς τῶν δωρεῶν τῆς χάριτος γιὰ ὅλη τὴν Ἐκκλησία, αὐτὸς λοιπὸν ἔχει δῆθεν καὶ τὴν ἐξουσία νὰ διαθέτη τὶς δωρεές, ποὺ ἐπιχέονται ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, σὲ ὅλη τὴν Ἐκκλησία!.. Ἰδοὺ ἡ ἀποτρόπαιη, ἀλλὰ καὶ βλά­σφημη ἀπόληξις τῆς αἱρετικῆς τους διδασκαλίας, ἡ ὁποία ὑπερυψώνει τὸν Πάπα τους στὴν ἰσοθεΐα!...

Ἄν επιμείναμε στὸ σημεῖο αὐτό, εἶναι ἀκριβῶς γιὰ νὰ καταδείξουμε, ὅτι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ἐντόπισε ἄριστα καὶ ἀνέλυσε μὲ τρόπο ἀκριβῆ, θεολογικὰ καὶ πνευματικά, ὄχι μόνον τὶς κακοδοξίες τοῦ ἀντιησυχαστοῦ Βαρλαάμ, ἀλλὰ αὐτὲς ταῦτες τὶς βα­σικὲς αἱρέσεις τῶν Λατίνων, οἱ ὁποῖες ὄχι μόνον δὲν θεραπεύθηκαν στοὺς μετέπειτα αἰῶνες καὶ ἕως σήμε­ρα, ἀλλὰ ἐπαυξήθηκαν στὸ ἔπακρο. Πάντως, ὅπως καταλαβαίνουμε, ἡ διάκρισις Οὐσίας καὶ Ἐνεργείας στὸν Θεὸ εἶναι τὸ καθοριστικὸ σημεῖο διαφορᾶς μας μὲ τὴν Δύσι, διότι μὲ αὐτὸ σχετίζονται καὶ ὅλες οἱ ὑπόλοιπες διαφορὲς καὶ αὐτὸ ἀποτελεῖ τὸ κλειδὶ κατανοήσεως, ἀλλὰ καὶ ἐπιλύσεώς τους. 

Ἀντὶ δὲ οἱ σύγχρονοι ἐπίσημοι ὀρθόδοξοι νὰ βαδίσουν ἐπ’ αὐτῆς τῆς ἀσφαλοῦς Παλαμικῆς Πατερικῆς βά­σεως καὶ γραμμῆς, αὐτοί, μέσῳ τῶν Οἰκουμενιστῶν ἡγετῶν τους, ἰδίως ἐδῶ καὶ μισὸ αἰῶνα, ἀπὸ τοῦ 1965, ποὺ ἔγινε ἡ λεγομένη Ἄρσις τῶν Ἀναθεµάτων Κωνσταντινουπόλεως - Ρώμης, ἔχουν περιέλθει σὲ μία οὐνιτικοῦ τύπου ψευδένωσι μὲ τὸν πολυαιρετικὸ Παπισμό, τὴν ὁποίαν δυστυχῶς παρακολουθοῦμε νὰ βιώνουν καὶ προωθοῦν μὲ κάθε τρόπο, ὅπως συνέβη καὶ μὲ τὸ ἡμισυλλείτουργο πατριάρχου - Πάπα τὸν παρελθόντα Νοέμβριο στὸ ἐσβεσμένο Φανάριο τῆς Κωνσταντινουπόλεως·διὰ τοῦ τρόπου ὅμως αὐτοῦ περιπίπτουν ὅλο καὶ βαθύ­τερα σὲ ἄβυσσο θείας ἐγκαταλείψεως, ἐνῶ κάποιοι δῆθεν Ἀντιπαπικοὶ καὶ Ἀντιοικουμενισταί, συμπαρασυρόμε­νοι στὴν δεινὴ αὐτὴ πτῶσι, διαμαρτύ­ρονται μέν, ἀλλὰ βεβαιώνουν θλιβερῶς ὅτι ἀναµένουν µόνον τὴν ἐπίσηµη κήρυξι τῆς διακοινωνίας μὲ τοὺς Παπικούς, γιὰ νὰ ἀπομακρυνθοῦν ἀπὸ αὐτὴ τὴν πρωτοφανῆ Οἰκουμενιστικὴ Ἀποστασία!...

Ἐμεῖς, ἐνώπιον αὐτῆς τῆς συγ­χύσεως, ποῖον θὰ παραδεχθοῦμε καὶ ἀκολουθήσουμε,

τὸν Ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ,

ὁ ὁποῖος ἀπὸ τοῦ ΙΔ΄ αἰ. θεωροῦσε τοὺς Παπικοὺς ὡς κακοδόξους, ἀποκομμένους ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία 

καὶ ἐκτὸς τῶν ἱερῶν περι­βόλων της ἤ τοὺς συγχρόνους κατ’ ὄνομα ὀρθοδόξους, οἱ ὁποῖοι θεωροῦν πλέον τοὺς Παπικοὺς 

ὡς «Ἀδελφὴ Ἐκκλησία» μὲ πλήρη ἐγκυρότητα καὶ ἐκκλησιαστικότητα;

Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ σημασία καὶ σπουδαι­ότητα τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ γιὰ ἐμᾶς τοὺς 

Χάριτι Θεοῦ 

Γνησίους Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς τοῦ Πατρίου Ἡμερολογίου εἶναι μεγίστη, 

ἡ δὲ εὐ­γνωμοσύνη καὶ ἀγάπη μας

 πρὸς Αὐτὸν τὸν Στῦλον τῆς Ἐκκλησίας πρέπει νὰ ἐκφράζεται συνεχῶς καὶ μὲ κάθε τρό­πο, 

καὶ μάλιστα μὲ τὴν γνῶσι τοῦ ἔργου του καὶ τὴν τήρησι τῆς ἀπλανοῦς διδασκαλίας του 

καὶ τοῦ ἁγιοπρεποῦς παραδείγματός του.

Ὁ τίτλος τῆς Ὁµιλίας, ἡ ὁποία πραγµατοποιήθηκε σὲ Ἐκδήλωσι 
πρὸς τιµὴν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαµᾶ 
στὴν Αἴθουσα τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου 
τοῦ Δήµου Θέρµης Θεσσαλονίκης 
τὴν Β΄ Κυριακὴ τῶν νηστειῶν (23.2/8.3.2015),
ἦταν:
«Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς - Ὄψεις ἀπὸ τὸν Βίο,τὴν Ὁμολογία καὶ τὴν Μαρτυρία του».
Εκ του περιοδικού ''ΑΓΙΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ''
αριθμός 373, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2015
Επιμέλεια κειμένου ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Θεοφίλεστατος Επίσκοπος Γαρδικίου κ. Κλήμης 

της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών