Η ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΟΥ 1924 ΜΕΡΟΣ 8ον

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ 

''ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ'' ΑΠΟ ΤΟ 1902

Το 1902 εκδίδεται στο Λονδίνο το πρώτο, εκκλησιαστικό περιοδικό υπό τον τίτλο ''ΕΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ, THE UNION OF THE CHURCΗES.''1 Εκδότης του είναι ο αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου Ιερόθεος Τεκνόπουλος και το έντυπο έχει ως σκοπό του την ένωση του Αγγλικανισμού με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Κυκλοφορεί σε δύο γλώσσες (ελληνική, αγγλική) και ειδικός για τα ελληνικά θέματα είναι ο εν Ελλάδι αρχιμανδρίτης Πανάρετος Δουλιγέρης2. Μάλιστα σε τεύχος του εκκλησιαστικού περιοδικού της Κων/πολης ''ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ''3 αναφέρεται η επίσκεψη στο Πατριαρχείο του αρχιμανδρίτη Ιεροθέου Τεκνόπουλου, μαζί με τον αγγλικανό ''επίσκοπο'' Γιβραλτάρης κ. Κόλλινς, ως εξής: ''Η Α.Θ.Π. ο οικουμενικός πατριάρχης διεβίβασε προχθές τας προσρήσεις αυτού διά του πανοσ. Μ. αρχιδιακόνου κ. Λαυρεντίου τω θεοφιλεστάτω αγγλικανώ επισκόπω Γιβραλτάρης δόκτορι Κόλλινς επί τη αισία εις την ημετέραν πόλιν αφίξει αυτού. 

Χθες δ΄ούτος συνοδευόμενος υπό του ενταύθα αρχιδιακόνου και πρεσβυτέρου της αγγλικανικής Εκκλησίας αιδεσ. κ. Μάρκου Σουέηβυ και του άρτι εκ Λονδίνου αφικομένου ιερολ. διακόνου κ. Ιεροθέου Τεκνοπούλου, εκδότου του ελληνοαγγλικού περιοδικού ''Ενώσεως των Εκκλησιών'', προσελθών εις τα Πατριαρχεία επεσκέψατο την Α.Θ.Π. γενόμενος δεκτός μετά πολλών ενδείξεων αγάπης και τιμής. Μετά την επίσκεψιν ο θεοφιλ. επίσκοπος Γιβραλτάρης κατήλθεν εις τον πατριαρχικόν ναόν και  ε ι σ ε λ θ ώ ν   ε ν   τ ω  α γ ί ω   β ή μ α τ ι ησπάσατο το ιερόν Ευαγγέλιον και την  α γ ί α ν  Τ ρ ά π ε ζ α ν, περιειργάσθη δε τον σεπτόν ναόν και τα εν αυτώ ιερά λείψανα, μεθ΄ο απήλθε τιμητικώς προπεμφθείς.'' 

Οικουμενικός Πατριάρχης την εποχή αυτή είναι ο Ιωακείμ ο Γ' -ήδη γνωστός με την πατριαρχική εγκύκλιο του 1904- κατά την δεύτερη θητεία του στο Πατριαρχείο, διαδεχόμενος τον Κωνσταντίνο τον Ε'. Ο εκδότης του συγκεκριμένου περιοδικού -αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Τεκνόπουλος- υπήρξε μάλιστα εκ των ιδρυτικών μελών μιας ''Εταιρείας'' εγκατεστημένης στο Λονδίνο υπό την επωνυμία ''ΕΝΩΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΑΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ,''4 ιδρυθείσα το 1906. Στο Γενικό Συμβούλιο της ''εταιρείας'' αυτής πρόεδροι είναι δύο: ο εκ των Ορθοδόξων, Μητροπολίτης Ρίγας Αγαθάγγελος και ο εκ των Αγγλικανών, ο ''επίσκοπος'' Γιβραλτάρ κ. Κόλλινς, για τον οποίο γίνεται λόγος πιο πάνω. Αργότερα όμως ο αρχιμανδρίτης Ιερόθεος εγκαταλείπει την ''εταιρεία'' κατηγορώντας τα ορθόδοξα μέλη της επί Προτεσταντισμώ και Καθολικισμώ! 

Ο ίδιος συνεχίζει επί χρόνια να εκδίδει το έντυπο, δηλών ένθερμος φιλενωτικός υποστηρικτής της  Έ ν ω σ η ς  τ ω ν   Ε κ κ λ η σ ι ώ ν! Το κείμενο που ακολουθεί5 αναφέρεται σε ταξίδι του εκδότη στην Αθήνα, την Σμύρνη, την Λέσβο και τα Χανιά προκειμένου να διαδώσει το πνεύμα της ''Ένωσης'' -όπως ο ίδιος υπερτονίζει- και για το λόγο αυτό, όλα τα παραλειπόμενα σχετικά με την πορεία αυτή στον Ελληνικό χώρο έχουν τη δική τους διττή αξία: α. γιατι -όπως αναφέρεται εκ του ιδίου- μίλησε σε δεκάδες εκκλησίες για την προώθηση της ''Ένωσης των Εκκλησιών'', συνεργάσθηκε με Μητροπολίτες -εν γένει κληρικούς- και γνωστότατους θεολόγους της εποχής αυτής, οι οποίοι όλοι αγκάλιασαν ''το εκ Θεού'' έργο του και... 

β. γιατι -όπως διαφαίνεται παρακάτω- όλοι μιλούσαν για την ''Ένωση'', όμως κάποιοι από αυτούς διαφορετικά την εννοούσαν, όπως ο Μητροπολίτης Μηθύμνης, που προτείνει και αυτός την ενότητα, αλλά... ''μ ε  τ η ν  μ ε τ ά ν ο ι α   κ α ι   ε π ι σ τ ρ ο φ ή  τ ω ν  α ι ρ ε τ ι κ ώ ν  σ τ η ν  Μ ί α,  Α γ ί α,  Κ α θ ο λ ι κ ή  κ α ι   Α π ο σ τ ο λ ι κ ή  Ε κ κ λ η σ ί α!''  Εύχεσθε!

ΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΕΙΣ ΑΝΑΤΟΛΗΝ 

ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΗΜΩΝ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ

{...} Εν πρώτοις δε αφικόμενοι εις Αθήνας, επισκέφθημεν τον Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Αθηνών Κύριον κον Θεόκλητον6, όστις απαντών εις την προσφώνησιν ημών, είπε τάδε: 

''Πανοσιολογιώτατε! 

Οι λόγοι υμών με συνεκίνησαν. Είθε ο Θεός να με αξιώση να φανώ χρήσιμος εις τον ιερόν υμών έργον.'' Εν Αθήναις εκοινολογήσαμεν μετά πολλών πολυτιμοτάτων φίλων, κληρικών τε λαικών, περί των ενταύθα εργασιών ημών, ων πάντων η συμβολή εις το ημέτερον ενταύθα έργον ην και είναι σπουδαιοτάτη. 

Εις τούτων ην ο ελλογιμώτατος κ. Α. Διομήδης Κυριακού, όστις είναι εις εν των αρχαιοτέρων και πολυμαθεστέρων καθηγητών της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εν συντροφία των ελλογιμωτάτων καθηγητών κ. κ. Φ. Παπαδοπούλου, Μ. Ευαγγελίδου και Π. Καρολίδου επεσκεψάμεθα αυτόν, όστις απαντών εις την ημετέραν εις αυτόν προσφώνησιν, είπε τάδε: 

''Πανοσιολογιώτατε Αρχιμανδρίτα!

 Μετά τιμής υποδεχόμενος υμάς, λαμβάνων την τιμήν της υμετέρας γνωριμίας! Το εν Αγγλία ιερόν έργον υμών  

π ρ ο ς  έ ν ω σ ι ν  τ η ς  Αγ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς  Ε κ κ λ η σ ί α ς  

μετά της ημετέρας θερμώς συμπαθώ, ως συμπαθούσι τούτο και οι φίλοι ούτοι καθηγηταί. Είναι αληθές ότι μεταξύ ημών υπάρχουσι και τινες μισόκαλοι, οίτινες πιθανόν να μη συμπαθώσιν προς το έργον ημών. Αλλά το μισείν το καλόν είναι εκ του Σατανά, μεθ΄ου ημείς τουλάχιστον ουδεμίαν σχέσιν έχομεν. 

Ώστε ημείς εκτιμώμεν και αγαπώμεν εντελώς το ιερόν υμών έργον και ευχόμεθα τω Θεώ, όπως δυνηθήτε να εξακολουθήσετε αυτό μέχρι της τελευταίας ημέρας του βίου ημών.'' Κατά δε την ημέραν της εξ Αθηνών αναχωρήσεως ημών είπεν τάδε: ''Πανοσιολογιώτατε Αρχιμανδρίτα! Εύχομαι υμίν καλόν κατευόδιον και επιτυχίαν εις τους ιερούς σκοπούς. Ημείς πάντες εχάρημεν επί τω ότι εν τω προσώπω υμών ηύρομεν κληρικόν ειλικρινή και ευπαίδευτον. Έχετε δε την πεποίθησιν, ότι αφήσατε παρ΄ημίν αρίστας εντυπώσεις.'' Οι κ. κ. καθηγηταί Φ. Παπαδόπουλος, Μ. Ευαγγελίδης και Π. Καρολίδης. Ο ελλογιμώτατος κ. Φ. Παπαδόπουλος υπήρξεν άλλοτε καθηγητής ημών εν τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, νυν δε είναι τοιούτος εν τη Εκκλησιαστική Ριζαρείω Σχολή, εν τω Αρσακείω και είναι ο Αρχισυντάκτης του ''Ιερού Συνδέσμου''7. Οι δε ελλογιμώτατοι κ. Μ. Ευαγγελίδης και Π. Καρολίδης εισί καθηγηταί του Πανεπιστημίου Αθηνών. Και οι τρεις ούτοι καθηγηταί εισί πολυμαθέστατοι, ευσεβέστατοι, και παρά πάντων εκτιμώνται. 

Κατά την διάρκειαν της εν Αθήναις διαμονής ημών, η υπέρ του σκοπού του ταξειδίου ημών σύμπραξις αυτών υπήρξεν εγκάρδιος και σπουδαιοτάτη. Έκαστος τούτων πολλάς φοράς, ώρας ολοκλήρους εδαπάνησαν και εις κόπους πολλούς υπεβλήθησαν, συνοδεύοντες υμάς και συνιστώντες εις τα εξέχοντα μέλη της Αθηναικής κοινωνίας, και την υποστήριξην αυτών αιτούμενοι. 

Ενεθάρρυνεν και ενίσχυσαν ημάς εν αμφοτέροις τοις αγώσιν ημών διά ποικίλων τρόπων, ων η έκθεσις ενταύθα θα ην δυσχερής. Πολλάκις εξέφρασαν τον θαυμασμόν αυτών υπέρ αμφοτέρων των έργων ημών διά λόγων βαρυσημάντων, ων τινες εισίν οι εξής: 

''Πανοσιολογιώτατε φίλε! 

Αληθώς θαυμάζομεν και τους δύο αγώνας υμών, τον τε δηλ.  

τ η ς  ε ν ώ σ ε ω ς  τ ω ν  Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ώ ν  μ ε θ΄ η μ ώ ν  

και τον της ανορθώσεως του ιερού κλήρου, αλλά ιδία τον δεύτερον. Διότι ναι μεν και ο πρώτος είναι ευγενέστατος αγών και θεάρεστος, αλλ΄ο δεύτερος είναι έτι αναγκαιότερος. Διότι κληρικός ανήθικος ισούται πόλει κατειλημμένει υπό των εχθρών, και επομένως είναι ου μόνον άχρηστος, αλλά και επιβλαβέστατος. 

Άμα μάθωμεν, 

ότι ούτος ή εκείνος ο κληρικός παρεκτρέπεται, αμέσως δικαιούμεθα να είπωμεν περί αυτού ότι ''η πόλις εάλω''. Λοιπόν και εκ των στηλών τούτων προσφέρομον και τοις τρισί τούτοις πολυτίμοις καθηγηταίς θερμάς ευχαριστίας, εφ΄οις ούτως ευγενώς έπραξαν υπέρ ημών.

 Εξ Αθηνών μετέβημεν εις Σμύρνην και εις Έφεσον και ευλαβώς ησπάσθημεν  την δεξιάν του Σεβασμιωτάτου αγίου Εφέσου Κυρίου Κ. Ιωακείμ και του Σεβασμιωτάτου αγίου Σμύρνης Κυρίου Κ. Βασιλείου. Τω προθύμω δε και πατρική συναινέσει και ενθαρρύνσει αμφοτέρων ωμιλήσαμεν εν τη ιερά Εκκλησία της Μητροπόλεως του αγίου Εφέσου και εν τη ευρεία αιθούση της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης περί  τ η ς  ε ν ώ σ ε ω ς  τ ω ν  Εκ κ λ η σ ι ώ ν  ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου.

ΔΙΑΛΕΞΙΣ 

ΕΝ ΤΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Καίτοι η ειδοποίησις περί ταύτης εδημοσιεύθη εν τω Τύπω βεβιασμένως, όμως και πάλιν μέγα πλήθος ην παρόν εν αυτή. Μεταξύ δε των παρευρεθέντων ήσαν ο αρχιδιάκονος του αγίου Σμύρνης (νυν δε Χριστουπόλεως) εν ονόματι του αγίου Σμύρνης, ασθενούντος, ο αρχιδιάκονος του αγίου Εφέσου, ο θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ερυθρών, πολλοί άλλοι κληρικοί, όλοι οι δημοσιογράφοι της Σμύρνης, οι καθηγηταί της Ευαγγελικής Σχολής και πλείστοι άλλοι επιστήμονες και έμποροι. Το θέμα της Διαλέξεως ημών ην ''Η ε ι ρ ή ν ε υ σ ι ς τ ω ν χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ώ ν ε κ κ λ η σ ι ών, και ιδία η έ ν ω σ ι ς τ η ς Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς Ε κ κ λ η σ ί α ς μετά της Α ν α τ. Ο ρ θ ο δ ό ξ ο υ'' , όπερ ανεπτύξαμεν επί μίαν και ημίσειαν ώραν. Η εκ τούτου εντύπωσις εφάνη ημίν ότι ην λίαν ευχάριστος παρά πάσι. Τούτο δε ερμηνεύων ο αρχιδιάκονος του αγίου Σμύρνης μετά το τέλος της ημετέρας διαλέξεως, είπε τα εξής: 

''Πανοσιολογιώτατε! 

Εν ονόματι όλου του ακροατηρίου προσφέρω υμίν θερμά συγχαρητήρια και θερμάς ευχαριστίας επί τη λαμπρά αληθώς διαλέξει υμών, εν τη οποία εδιδάξατε ημάς πράγματα σπουδαιότατα ασφαλώς, αφορώντα εις το μέγα και ιερόν ζήτημα  

τ η ς  τ ω ν  ε κ κ λ η σ ι ώ ν  ε ν ώ σ ε ω ς. 

Ευχόμεθα λοιπόν άπαντες ολοψύχως, όπως ο θεός ενισχύη υμάς εν τω λαμπρώ και θεαρέστω αγώνι, ον ματά τόσης αυταπαρνήσεως από οκτώ ετών αγωνίζεσθε εν Αγγλία, και όπως αι μεγάλαι θυσίαι και οι μεγάλοι κόποι, ους υφίστασθε από τόσου χρόνου, φέρωσι πολλούς καρπούς''. {...}

ΜΥΤΙΛΗΝΗ

Εκ Σμύρνης μετέβημεν εις Μυτιλήνην και εις Μήθυμναν, ων αμφοτέρων οι Μητροπολίται και φίλοι ημών ατομικοί τυγχάνουσι και ανέκαθεν ποικιλαχώς υπεστήριξαν τα έργα ημών. Εν μεν Μυτιλήνη ένεκα ακριβώς των τότε συχνών συναθροίσεων του λαού προς συζήτησιν και επιψήφησιν του κοινοτικού Κανονισμού δεν επεχειρήσαμεν να καλέσωμεν τον λαόν ε ι ς δ ι ά λ ε ξ ι ν π ε ρ ί ε ν ώ σ ε ω ς. Όμως αι ποικίλαι περιποιήσεις και ενθαρρύνσεις, ας ελάβομεν παρά του πανιερωτάτου αγίου Μυτιλήνης, και η υπ΄Αυτού θερμή σύστασις των περιοδικών ημών εις τους ευπαιδευτοτέρους των κληρικών της επαρχίας Αυτού, υπήρξαν καλή υποστήριξις του έργου ημών. Εκ Μυτιλήνης μεταβάντες εις Μήθυμναν, ησπάσθημεν την δεξιάν του πολυτιμήτου φίλου ημών και πολυτιμήτου ιεράρχου της Μηθύμνης Κυρίου κ. Στεφάνου, ούτινος ο πρώτος λόγος ήτο, ότι Αυτός τε και το ποίμνιον Αυτού επιθυμούσιν, όπως ομιλήσω επ΄εκκλησίαις δις και τρις, ει δυνατόν. Ημείς προθύμως συμμορφωθέντες προς την ευσεβή ταύτη επιθυμίαν αυτών, ωμιλήσαμεν επ΄Εκκλησίαις δις ενώπιον πολυπληθεστάτου ακροατηρίου, έχοντες ως θέμα της μεν πρώτης ηθικής ομιλίας ημών την ''χριστιανικήν αυταπάρνησιν'', της δε δευτέρας, ήτις και ην διάλεξις, τ η ν έ ν ω σ ι ν τ ω ν Ε κ κ λ η σ ι ώ ν. Εις το τέλος της Διαλέξεως, διαρκεσάσης μίας και ημίσειαν ώραν, ο Πανιερώτατος άγιος Μηθύμνης είπε τάδε:

''Αγαπητά τέκνα εν Κυρίω! 

Ηκούσατε όλοι ημείς την λαμπράν αληθώς διάλεξιν του πανοσιολογιωτάτου  Αρχιμ. κ. Ι. Α. Τεκνοπούλου και ενοήσατε βεβαίως την υπ΄αυτού εν Αγγλία γινομένην σπουδαίαν εργασίαν. Ο Αρχιμανδρίτης κ. Τεκνόπουλος από οκτώ ετών εργάζεται εν τω κέντρω του πεπολιτισμένου κόσμου, υφιστάμενος μεγάλης θυσίας και πολλούς κόπους, προς διάδοσιν της ορθοδόξου ημών πίστεως 

 κ α ι  π ρ ο ς  ε π ι σ τ ρ ο φ ή ν  τ ω ν  ε ν  π λ ά ν η 

 ε υ ρ ι σ κ ο μ έ ν ω ν  χ ρ ι σ τ ι α ν ώ ν  

ε ι ς  τ η ν  η μ ε τ έ ρ αν  Ε κ κ κ λ η σ ί αν. 

Επομένως το έργον αυτού εν Αγγλία είναι ιερόν, χρήσιμον και σπουδαίον, ως τοιούτον δε  είναι άξιον της υποστηρίξεως ημών όλων. Ως πρακτικόν άμα και εύκολον τρόπον, δι' ου τουλάχιστον οφείλομεν να υποστηρίξομεν τον μέγα τούτον αγώνα, υποδεικνύω ημίν την εγγραφήν υμών στα υπ΄αυτού εν Αγγλία εκδιδόμενα δύο περιοδικά. {...}

ΧΑΝΙΑ ΚΡΗΤΗΣ

Μετά τούτων λαμπρών εντυπώσεων αναχωρήσαντες εκ Μυτιλήνης μετέβημεν εις τα Χανιά της Κρήτης και ησπάσθημεν την δεξιάν του πανιερωτάτου Επισκόπου Κυδωνίας και Αποκορώνων, όστις είναι ιεράρχης ευσεβέστατος, ενάρετος και ευπαίδευτος, και όστις ωσαύτως έδειξε μέγα και θερμόν ενδιαφέρον υπέρ των ενταύθα έργων ημών. Τη προθύμω δε συναινέσει και υποστηρίξει αυτού δις ωμιλήσαμεν επ΄εκκλησίας εν τω καθεδρικώ ναώ ενώπιον πολυπληθεστάτου ακροατηρίου, θέμα έχοντες εν μεν τη πρώτη ομιλία ημών, ήτις και ην διάλεξις, την  Έ ν ω σ ι ν  τ ω ν Ε κ κ λ η σ ι ώ ν,  εν δε τη δευτέρα,  ''την ανόρθωσιν του ιερού ημών κλήρου''. Και το μεν τούτων ανεπτύξαμεν επί τη βάσει του Γραφικού ρητού ''Πάτερ άγιε, τήρησον αυτούς εν τω ονόματί σου, ω δέδωκάς μοι,  ί ν α   ώ σ ι   ε ν'',  καθώς ημείς... Ου περί τούτων δε ερωτώ μόνον, αλλά και περί των πιστευόντων διά του λόγου αυτών εις εμέ,  ί ν α  π ά ν τ ε ς  ε ν  ώ σ ι  (Ιωάν. ιζ, 11, 20), το δε επί τη βάσει του ρητού ''Υμείς έστε το άλας της γης. εάν δε το άλας μωρανθή, εν τινι αλισθήσεται'' (Ματθ. ε, 13). Εφάνη δε ημίν ότι η εντύπωσις αμφοτέρων των ομιλιών ημών, ην αρίστη παρ΄άπασι τοις ακροαταίς. Εφ΄ω και ο Τύπος των Χανίων έγραψε ικανά ευνοικά περί των ομιλιών ημών, εξ ων αναδημοσιεύομεν ενταύθα το εξής άρθρον ενός των τα μάλιστα ζηλωτών, φιλογενών και φιλοθρήσκων και ευπαιδεύτων τέκνων της Κρήτης, του ελλογιμωτάτου κ. Ν. Μ. Πιθαρά, δημοσιευθέν εν τη ''Νέα Ερεύνη'' ως εξής:

ΔΙΑΛΕΞΙΣ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣΙΟΛΟΓΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ 

κ. Ι. Α. ΤΕΚΝΟΠΟΥΛΟΥ

{...} Η Ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία διά τον άγγλον, την οποίαν εκείνος εκφράζει μονολεκτικώς ''Ελληνεκκλησία'' είναι πανύπατον όραμα των φρενών εν σταθερά μεσημβρία, είναι πανύψιστον ενθύμιον ερωτύλης καρδίας προσανατολιζομένης εις τα άγια των αγίων. Απόδειξις ότι ο άγγλος συμπαθεί προς την πρεσβυτάτην ημών Εκκλησίαν είναι εν άλλοις, ότι και το έργον του ρήτορος, τότε συγγραφικόν, εκδίδοντος ελληνιστί και αγγλιστί ειδικόν περιοδικόν περί Ε ν ώ σ ε ω ς και το κατηχητικόν αυτοί οι επιφανέστατοι Άγγλοι αποδέχονται, πλατεία ακοή και ανοικτή ωσί και ευγνώμονι ψυχή, ανελλιπώς τε και συστηματικώς, ενώ άμα οδυνώνται επί τη ατέγκτω ακαμψία της Επισήμου Ελληνικής Εκκλησίας, ο πανοσιολογιώτ. Αρχιμανδρίτης επιτελεί ύψιστον έργον, μόνος των Ελλήνων σήμερον εν Αγγλία ερχόμενος να α ν α κ ο ι ν ώ σ η και ημίν σήμερον την ανάγκην σ υ ν α ρ ω γ ή ς προς το μέγα εγχείρημα, και ηθικής άμα και υλικής, διά της υποστηρίξεως τ ο υ δ ι α φ ω τ ι σ τ ι κ ο ύ π ε ρ ι ο δ ι κ ο ύ τ ο υ και διά τόσων άλλων πρακτικών μέσων άτινα κατέλεξεν.

Ανάγκην πλημμυρίδος αγγλομαθών ελλήνων κληρικών εν τε τω Ηνωμένω Βασιλείω και ανά της Ηνωμένας Πολιτείας της Αμερικής. Ανάγκη θελόγων Ελλήνων συζητηστών αγγλιστί, κατηχητών αγγλιστί, ανάγκη Περιοδικού και κοινού Τύπου και βιβλίων και σωματείων διαφωτιστικών προς γόνιμον καρποφορίαν της προσευχής ημών προς τον Αιώνιον, 

όπως η  Έ ν ω σ ι ς  ευλογηθεί ταχεία υπ' Αυτού.

Μοίρα κακή. Ουδέν τούτων υπέστι! Ουδέν τούτων προβάλλει! Ουδενί μέλει των τοιούτων παρ' ημίν! Αμεριμνούμεν! Αληθώς! Αληθώς αι εθνικαί συμφοραί, αίτινες αφορώσι την σφαγίασιν και την εκμηδένισιν του Ελληνισμού, ουδένα απέλιπον εκ των Ελλήνων ήσυχον περί το ζήτημα ζωής και θανάτου, αναγκάζει πάσαν άλλην ψυχήν να ορύηται επίσης και να απορροφάται. 

Επιτρεπούσης της ανιέρου διπλωματίας να ανασάνη και η ελληνική ψυχή βεβαίως ιερολογιώτατε πάτερ, θέλεις ιδεί ότι τα άγια έπη σου και αι υποθήκαι σου θα έχωσι και παρ' ημίν εν Κρήτη δόκιμον καρπόν προς δόξαν της ελληνικής Εκκλησίας, προς δόξαν του Έθνους κατά την Σην διάθερμον ευχήν.

Ν. Μ. Πιθαράς

Συνεχίζεται...

Παραπομπές:

1. Στο εβδομαδιαίο, εκκλησιαστικό περιοδικό ''ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ'' της 13ης Φεβρουαρίου 1903, αρ. 268 και έτος ιστ΄ περιγράφεται το περιοδικό ''ΕΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ'', ως εξής: 

''ΕΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ. Υπό τον τίτλον τούτον ήρξατο υπό του νέου έτους κατά δεκαπενθήμερον, η έκδοσις εκκλησιαστικού περιοδικού εν Λονδίνω, ελληνιστί και αγγλιστί. Διευθυντής και εκδότης είναι ο ιερολογιώτατος κ. Ιερόθεος Τεκνόπουλος, ανήρ ζηλωτής και ρέκτης, του δε ελληνικού τμήματος ειδικός διευθυντής, ο εν Αθήναις πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης π. Πανάρετος Χ.  Δουλιγέρης. 

Εις έκδοσιν του περιοδικού τούτου, περί του σκοπού και της πορείας του οποίου θα γράψωμεν εις το επόμενον φύλλον, συνεβοήθησαν υλικώς οι εξής: α. εις ανώνυμος Μητροπολίτης του Οικουμενικού Θρόνου. β. ο πανοσιολ. αρχιμ. κ. Αγαθ. Μοσχοβάκης, εφημέριος της εν Λονδίνω ελληνικής εκκλησίας. γ. ο αποβιώσας εν Μαγχεστρία έλλην ιερεύς Ευστάθιος Μεταλληνός. 

δ. οι κ. κ. Ι. Αντωνιάδης, έμπορος εν Λονδίνω, Θ. Ρακτιβάν, έμπορος εν Μαγχεστρία, Π. Τσαούσογλους, έμπορος εν Τουρκία, και ε. ο κ. Τρ. Κώστας Α', εκκλησιάρχης και θησαυροφύλαξ της ελληνικής ορθοδόξου εκκλησίας εν Λονδίνω. Εις το νέον περιοδικόν ευχόμεθα πάσαν ευδοκίμησιν και προκοπήν.

2. Ο αρχιμανδρίτης π. Πανάρετος Δουλιγέρης διετέλεσε ηγούμενος της Ι. Μ. Πεντέλης και το 1892 εξέδωσε εν Αθήναις ''τη εγκρίσει της Ιεράς Συνόδου'' ένα αντιαιρετικό βιβλίο υπό τον τίτλο: ''Ο ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΚΑΛΑΠΟΘΑΚΗΣ Ή ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΦΕΥΔΕΥΑΓΓΕΛΙΚΩΝ''.

3. Περιοδικό ''ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ'', 2 Οκτωβρίου 1904, έτος κδ', αρ. 39, σελ. 160-161. 

4. Η Εταιρεία, ως αναγράφεται ''ιδρυθείσα τον Ιούλιον 1906'' εξέδιδε περιοδική έκθεση πεπραγμένων, όπως το τεύχος Ιανουαρίου του 1908. Η διοργάνωση της Εταιρείας, ως αναφέρεται στο ομώνυμο περιοδικό: ''συνίσταται εκ μελών της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας και της Αγγλικανικής εκλεγομένως υπό της Επιτροπής''. 

Εκ των αναφερομένων διαφαίνεται, ότι τα μέλη της ''Εταιρείας'' -που προωθούσε την ''Ένωση των Εκκλησιών''- έκαναν από κοινού συμπροσευχές σε ορθοδόξους και αγγλικανικούς ναούς αμφότερα ή επίσημες ομιλίες (ορθοδόξων σε αγγλικανικές ''εκκλησίες'' και αγγλικανών σε ορθόδοξες)!

5. Από το τεύχος ''ΕΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ'', της 1ης Μαρτίου 1908, έτος στ' , τεύχος 125, σελ. 1994-2007.  

6. Σημείωση ημετέρα. Ο Μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος Μηνόπουλος (1848-1930). Στην έξαρση του Εθνικού Διχασμού, αμέσως μετά τα ''Νοεμβριανά'' του 1916, ανέχθηκε την επιβολή αναθέματος κατά του Ελ. Βενιζέλου (στην περιοχή όπου αργότερα κτίσθηκε ο ναός του Αγίου Ελευθερίου Γκύζη). Μετά την επάνοδο στην εξουσία του Βενιζέλου, καθαιρέθηκε για την πράξη αυτή και αντικαταστάθηκε από τον Μελέτιο Μεταξάκη, μέχρι τότε Μητροπολίτη Κιτίου. 

Μετά τις εκλογές Νοεμβρίου 1920 αποκαταστάθηκε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο, ενώ ο Μελέτιος είχε ήδη απομακρυνθεί και πέτυχε λίγο αργότερα να εκλεγεί Οικουμενικός Πατριάρχης. Μετά την ''Επανάσταση'' του 1922 εκθρονίσθηκε και πάλι με απόφαση Μείζονος Συνόδου, που του αναγνώρισε τον βαθμό και τον τίτλο, αλλά χωρίς την έδρα του, ακυρώνοντας την ποινή της καθαίρεσης του 1917. Από τότε αποσύρθηκε στη Μονή Ασωμάτων Πετράκη.

7. Ο  ''ΙΕΡΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ'' ήταν εκκλησιαστικό περιοδικό του ομώνυμου συλλόγου της Αθήνας, προεδρευομένου του Μητροπολίτη Αθηνών και προέδρου της Ιεράς Συνόδου κ. Θεοκλήτου, με διευθυντή σύνταξης τον θεολόγο και αργότερα Υπουργό της Παιδείας το 1927, Κωνσταντίνο Δυοβουνιώτη (1872-1943).

Γιώργος  Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος