ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΗ: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ (Α' ΜΕΡΟΣ)

Ο Γρηγόριος Ευστρατιάδης (1864-1950) υπήρξε νομικός, εκδότης και βουλευτής. 

Επί σειρά ετών υπήρξε εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας ''ΣΚΡΙΠ'' της Αθήνας. 

Το ''ΣΚΡΙΠ'' αμέσως μετά την ημερολογιακή καινοτομία του 1924 τάχθηκε 

κατά του συνόλου των νεωτερισμών, που εισήγαγαν στο σώμα της Εκκλησίας 

ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης. 

Φιλοξενούσε 

στις σελίδες του το σύνολο σχεδόν των ανακοινώσεων της ''Ελληνικής Εκκλησιαστικής Κοινότητας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών'', 

δημοσίευε

 -με εμπεριστατωμένα ρεπορτάζ- όλες τις ειδήσεις για τις διώξεις των χιλιάδων αποτειχισμένων ''Παλαιοημερολογιτών'' 

και παρουσίαζε άρθρα αντινεωτεριστικά και κατά της κίνησης για την ''Ένωση των Εκκλησιών'', 

όπως ονομαζόταν τότε η οικουμενική κίνηση. 

Το βιβλίο του ''Η Πραγματική Αλήθεια περί του Εκκλησιαστικού Ημερολογίου'' δημοσιεύθηκε 

υπό την μορφή 

συνεχιζόμενων άρθρων τον Μάρτιο του 1928 και αποτέλεσε

 μια εμπεριστατωμένη δημοσιογραφική και θεολογική εργασία για το ημερολογιακό σχίσμα. 

Το περισσότερο -ίσως- ενδιαφέρον 

στο βιβλίο αυτό παρουσιάζει το γεγονός, 

ότι επιχειρήθηκε η προσέγγιση των δρώμενων της ημερολογιακής καινοτομίας 

μέσα και

από το πληροφοριακό φάσμα της δημοσιογραφίας και εύλογα η επικαιρότητα ζωντανεύει ιδεατά 

στα ''πέτρινα'' αυτά χρόνια του Μεσοπολέμου, προσφέροντας στον αναγνώστη διαδραστικά τον επίκαιρο και ζωντανό παλμό των γεγονότων!

Γιώργος  Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Α' Μέρος

Το δημοσιευθέν εις το ''Σκριπ'' της 1ης Μαρτίου μικρόν άρθρον ''Φιλαλήθους'' περί της αληθείας δήθεν διά το ζήτημα του ημερολογίου εζήτησε να συσκοτίση μάλλον την αλήθειαν των πραγμάτων και να παραστήση τον Μακαριώτατον Αρχιεπίσκοπον Αθηνών αθωότερον περιστεράς εις το ζήτημα της και εν τη Εκκλησία εφαρμογής του Γρηγοριανού Ημερολογίου. Ου μόνον δε τούτο, αλλά προσεπάθησε να πείση, ότι η μεταβολή του Εκκλησιαστικού ημερολογίου ήτο κάτι φυσικόν και επιβεβλημένον, διότι κατά τον ''Φιλαλήθη''; το Εκκλησιαστικόν ημερολόγιον είχε σφάλμα (!) ένεκα του οποίου οι ημερομηνίαι απομακρύνθησαν 13 ημέρας από των πραγματικών. 

Έπρεπε -λοιπόν- λέγει- να γίνει διόρθωσις και εγένετο διόρθωσις κατά τον απλούστερον τρόπον, όπως δηλαδή -λέγει- γίνεται διόρθωσις του ωρολογίου, όταν συμβή να σφάλη. Την γνώμην και παρομοίωσιν ταύτην άλλοτε εξέφερεν αυτός ούτος ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών εν συνέντεύξει του προς τον Τύπον. Κατ' αυτόν η Αρχιεπισκοπή Αθηνών και δι΄αυτής η Ιεραρχία της Ελλάδος έκαμον απλώς έργον ωρολογοποιού. Επήγαινεν οπίσω το ωρολόγιον της Εκκλησίας και το έβαλεν εμπρός! Τίποτε άλλο. 

Εις τα πολύ αφελή και ήκιστα θεολογικά και εκκλησιατικά επιχειρήματα του ''φιλαλήθους'' έχομεν καθήκον να απαντήσωμεν επίσης διά μακρόν. Απαντώτες δε εις τον ''φιλαλήθην'' απαντώμεν συγχρόνως εις τον Μακαριότατον Αρχιεπίσκοπον Αθηνών, του οποίου ο ''φιλαλήθης'' φαίνεται διερμηνεύων τας αντιλήψεις. Δύο είναι κυρίως τα ζητήματα, τα οποία γεννώνται εκ του  π ρ α ξ ι κ ο π ή μ α τ ο ς  της μεταβολής του εκκλησιαστικού ημερολογίου. Α'). Ποίος είχεν την πρωτοβουλίαν της μεταβολής ταύτης; Ποίος επρωτοστάτησε διά μίαν μεταβολήν εκκλησιαστικού καθεστώτος τόσων αιώνων; Υπήρξαν δε σοβαροί λόγοι επιβάλλοντες τοιαύτην αυτόχρημα ανατροπήν Εκκλησιαστικήν και, Β'). Τα αποτελέσματα μιας τοιαύτης μεταβολής είναι ασήμαντα και μη σοβαρά ή μήπως είναι ολέθρια διά την Εκκλησίαν και την θρησκευτικότητα των Ελλήνων χριστιανών. 

Εάν η Εκκλησία της Ελλάδος εξηναγκάσθη εις την τοιαύτην μεταβολήν και υπέκυψεν εις ανωτέρα βίαν ασφαλώς η ευθύνη της Ι. Μητροπόλεως Αθηνών και του Αρχιεπισκόπου ή και της Ιεραρχίας είναι ελαχίστη! Αλλά τότε είχε και έχει καθήκον ή η Αρχιεπισκοπή και η Ι. Σύνοδος ή και η Ιεραρχία άμα, ως ήρθη η επ΄αυτής βία και ο εξαναγκασμός να σπεύση να αποκαταστήση ό,τι ανέτρεψεν. Εάν όμως άνευ τινος βίας ή πιέσεως εισηγήθη αυτή την μεταβολήν και μάλιστα άνευ απαραιτήτου ανάγκης, η ευθύνη της Αρχιεπισκοπής ή και της Ιεραρχίας -εφόσον ήτο ελευθέρα-  είναι βαρυτάτη και κολοσσιαία. 

Εάν αφετέρου τα αποτελέσματα της μεταβολής του Εκκλησιαστικού Ημερολογίου είναι ασήμαντα και μηδαμινά εξ' απόψεως πίστεως, θρησκείας και εκκλησιαστικής ειρήνης, εάν ουδαμού προσκόπτη και ουδεμίαν δύναται να έχει συνέπειαν η μεταβολή αύτη, η ευθύνη των σχόντων την πρωτοβουλίαν αυτής θα είναι ελαφροτέρα. Αμφότερα τα ζητήματα ταύτα πρέπει να αναλύσωμεν. Δεν θα εξετάσωμεν, πως μετά την Επανάστασιν του Πλαστήρα και μετά την Επαναστατικώ δικαίω μεταβολήν του Μητροπολιτικού θρόνου Αθηνών και την εις αυτόν ανάρρησιν του νυν Αρχιεπισκόπου Αθηνών ανετράπη όλη η κρατούσα Εκκλησιαστική τάξις και συνεκλήθη επαναστατικώ δικαίω η ιεραρχία της Ελλάδος. 

Θα εξετάσωμεν σήμερον μόνον τα των εργασιών αυτής. Την 18 Απριλίου 1923 είχε συνέλθει η Ιεραρχία. Από του Φεβρουαρίου 1923 ο Πλαστήρας είχεν εισαγάγει το νέον πολιτικόν ημερολόγιον. Είχε δε αρχίσει να γίνεται λόγος περί συγκλήσεως εν Κωνσταντινουπόλει του περιφήμου Πανορθοδόξου Συνεδρίου, το οποίον, ως θέμα συζητήσεως κύριον είχε το ζήτημα του εκκλησιαστικού ημερολογίου. Κατά την πρώτην συνεδρίασιν της Ιεραρχίας της Ελλάδος την 18 Απριλίου εκλήθη εις την Ιεραρχίαν πρωτοβουλία του Σ. Μητροπολίτου Αθηνών ο αστρονόμος κ. Αιγινίτης ίνα αναπτύξει από επιστημονικής απόψεως τα κατά το ημερολόγιον. Ως εάν το ζήτημα του εκκλησιαστικού ημερολογίου ήτο ζήτημα αστρονομικόν και ως εάν διά την μεταβολήν αυτού δεν απητείτο καμμία άλλη γνώσις ή μόνον η αστρονομική.

Πλην της προσκλήσεως του κ. Αιγινίτου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αθηνών είχε την πρωτοβουλίαν να συντάξη μικρόν υπόμνημα, αναπτύσσων το ζήτημα του Ημερολογίου και καταλήγων εις το ότι παρίσταται ανάγκη συμφωνίας του εκκλησιαστικού προς το πολιτικόν ημερολόγιον. Εξηναγκάσθη παρά τινος ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Αθηνών να εισηγηθή την μεταβολήν του εκκλησιαστικού ημερολογίου εις την Ιεραρχίαν; Αναμφιβόλως ουχί. Εν πλήρη ελευθερία είχε την σοφήν αυτήν έμπνευσιν. Τί προσέθεσεν ενώπιον της Ιεραρχίας δεν γνωρίζομεν. Ανακοίνωσεν άρα γε, ότι η Επανάστασις είχε τοιαύτην αξίωσιν; Δεν το πιστεύομεν. Ας ομιλήσουν περί τούτου οι συγκληθέντες Ιεράρχαι. 

Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ιεραρχία δεν απεδέχθη αμέσως, όπως γίνει η μεταβολή από μόνης της Εκκλησίας της Ελλάδος. Εδέχθη μόνον όπως εφαρμοσθή το νέον ημερολόγιον και εν Εκκλησία, αφού προηγουμένως συμφωνήσωσι προς τούτο τόσον το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, όσον και οι λοιπαί Ορθόδοξαι Εκκλησίαι. Και απεφάσισεν η Ιεραρχία, όπως την γνώμην αυτής υπέρ της μεταβολής του εκκλησιαστικού ημερολογίου διαβιβάση εις το Οικουμενικόν Πατριαρχείον και τας λοιπάς Εκκλησίας, είτε διά αντιπροσώπου της Εκκλησίας της Ελλάδος αποστελλομένου, ίνα παρακαθήση εις το εν Κων/πόλει συγκληθησόμενον Πανορθόδοξον Συνέδριον, είτε διά ''γραμμάτων''. 

Η οριστική λοιπόν απόφασις της Ιεραρχίας περί της εφαρμογής του νέου Ημερολογίου και εις την Εκκλησίαν, εξηρτήθη από την απόφασιν του Πανορθοδόξου Συνεδρίου. Αφήνομεν το ζήτημα, αν έπρεπεν η Ελλάς να συμμετάσχη εις εν Συνέδριον τοιούτον, μη έχον καμμίαν κανονικήν αρμοδιότητα, εις το οποίον δεν συμμετέσχον όλαι αι Ορθόδοξαι Εκκλησίαι και εις το οποίον ουδείς την υποχρέου να συνέλθη. Τόσω μάλλον, όσον ο θρόνος του Οικουμενικού Πατριαρχείου εκλονίζετο τότε ή μάλλον εκλονίζετο αυτός ο θεσμός του Οικουμενικού Πατριαρχείου και επομένως, τούτο δεν είχεν την ελευθερίαν πνευματικής οράσεως, ούτε την επιβολήν και το κύρος να πρωτοστατήση δι' εν τόσον μέγα Εκκλησιαστικόν ζήτημα και δεν ώφειλεν η Εκκλησία της Ελλάδος να βιασθή προς λύσιν ενός ζητήματος, διά το οποίο εχρειάζετο όλη η ισχύς και όλη η ελευθερία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

Το άνομον όμως τούτο Συνέδριον εγένετο και εις αυτό αντεπροσωπεύθη και η Ελληνική Εκκλησία δι΄ωρισμένου αντιπροσώπου της. Και ιδού και αυτήν την πρώτην συνεδρίασιν του Πανορθοδόξου Συνεδρίου εν Κων/πόλει, τι είπεν ο αντιπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Υπέβαλεν την δικήν της Συνοδικήν απόφασιν: ''Η Σύνοδος των Ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφασίζει: αποδέχεται το συμπέρασμα του υπομνήματος του μακαριωτάτου προέδρου Αυτής, καθ΄ο εις το Ιουλιανόν Ημερολόγιον προστίθενται 13 ημέραι, χωρίς να μεταβληθή απολύτως το Πασχάλιον. Εάν όμως συμβή, ώστε το εν Κων/πόλει Πανορθόδοξον Συνέδριον λάβη απόφασιν περί αλλοίας λύσεως  διά τον εορτασμόν του Πάσχα, η Εκκλησία της Ελλάδος αποδέχεται αυτήν''. 

Ουδεμία αντίρρησις ετονίσθη υπό του αντιπροσώπου της Ελλάδος. Ουδεμία αντίθετος γνώμη ανεπτύχθη υπ΄αυτού. Άμεσος αποδοχή πάσης μεταβολής και αυτού ακόμη του Πασχαλίου!! Διότι εκτός της άνω αποφάσεως, ο αντιπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος υπέβαλε και έκθεσιν εν τη οποία μεταξύ των άλλων ελέγετο: ''Ερώτησις Γ' - Είναι ανάγκη να μεταρρυθμισθεί και το Πασχάλιον ή αρκεί μόνο η προσαρμογή των ακινήτων εορτών προς τας αντιστοίχους ημερομηνίας του Πολιτικού Ημερολογίου; Απόκρισις - Μετά την αποδοχήν υπό της Εκκλησίας του νέου Ημερολογίου, διά τας ανάγκας τας βιωτικάς, η προσαρμογή προς αυτό και δη ταχέως και του Εορτολογίου αποβαίνει αναπόφευκτος. 

Άλλος λόγος επί πλέον προς άμεσον προσαρμογήν και του Πασχαλίου είναι η μεγάλη ηθική σημασία και εντύπωσις, ην θα παραγάγη εις όλον τον πεπολιτισμένον κόσμον η διά της ΑΒΙΑΣΤΟΥ πρωτοβουλίας ταύτης προσέγγισις των δύο Χριστιανικών κόσμων της Ανατολής και της Δύσεως, εν τω εορτασμώ των μεγάλων Χριστιανικών εορτών''. Είναι κατάφωρος η πρωτοβουλία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αλλά και η βία αυτής να επέλθη η εκκλησιαστική μεταβολή. Είναι κατάφωρος και ο πόθος αυτής να πρωτοστατήση και διά την μεταβολήν ακόμη του Πασχαλίου, ίνα προσεγγίση προς την Δύσιν, η Ανατολική Εκκλησία!!! Αλλά, ας ίδωμεν εις το επόμενον άρθρον, ποιαν απάντησιν εις ταύτα έδωκεν αυτός ο Οικουμενικός Πατριάρχης!

Συνεχίζεται

Εκ του βιβλίου του Γρηγορίου Ευστρατιάδη

 ''Η Πραγματική Αλήθεια περί του Εκκλησιαστικού Ημερολογίου'',

 που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα των Αθηνών ''ΣΚΡΙΠ'', αρχής γενομένης 

την Κυριακή 4 Μαρτίου 1928,

 έτος 32ον, αρ. φύλλου 8.918, σελ. 1η.

Μεταφορά στο διαδίκτυο στο μονοτονικό σύστημα, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ. 
Διατηρήθηκε η Γραμματική τάξη της εποχής με την επέμβαση μόνο σε κάποια αναγκαία σημεία στίξης.