ΟΔΟΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ

Μέρος 3ον

''Αυτό το μικρό βιβλίο περιέχει τρεις μεγάλες ομιλίες πνευματικού περιεχομένου. Είναι προϊόντα της ρητορικής δεινότητας του επισκόπου Κερνίτσης και Καλαβρύτων Ηλία Μηνιάτη του Κεφαλλήνος, ο οποίος θεωρείται "νέος Χρυσόστομος" λόγω του περιεχομένου των λόγων του, αλλά και λόγω της φυσικής του ευφράδειας. [...] Εις παλαιότερον βιβλίον εκδόσεως της Ιεράς ημών Μονής είχομεν παρουσιάσει μεθ' υπομνηματισμού (εκτενούς εν πολλοίς), τους τρεις περί Πίστεως λόγους αυτού, υπό τον τίτλον "Ορθόδοξος Πίστις και Ζωή". Τώρα έκδίδομεν μεταγλωττισμένους εις το σημερινόν γλωσσικόν ιδίωμα προς ευχερεστέραν κατανόησιν τρεις ομιλίας αυτού περί Μετανοίας, περί Εξομολογήσεως και περί θείας Μεταλήψεως, εκφωνηθείσας εις περιόδους Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η επιλογή δεν έγινε τυχαίως. Πιστεύομεν ότι όποιος έχει ειλικρινή μετάνοιαν, καθαράν εξομολόγησιν και εν συναισθήσει θείαν των Αχράντων Μυστηρίων Μετάληψιν, ευρίσκεται πορευόμενος την Οδόν της Σωτηρίας της εν Χριστώ Ιησού, ω η δόξα εις τους αιώνας. Αμήν''. (Εκ της εισαγωγής του βιβλίου). Εκ του βιβλίου ''Οδός Σωτηρίας'' περιέχον τρεις ομιλίες του ιεροτάτου Επισκόπου Κερνίτσης και Καλαβρύτων Ηλία Μηνιάτη (+1714). Ήτοι περί Μετανοίας, Εξομολογήσεως και θείας Μεταλήψεως, μεταγλωττισμένες υπό του αρχιμανδρίτου Δοσιθέου, Ηγουμένου της Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Τατάρνης. Εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ, 2013. Αντιγραφή, μεταφορά στο διαδίκτυο, επιμέλεια κειμένου: 

ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Συνέχεια από το προηγούμενο

Μια φορά σήκωσες τα μάτια σου και είδες εκείνο το πρόσωπο, μα μέτρησε πού έφθασες έως τώρα! Έως τώρα σε εκυρίευσεν ολόκληρον η σαρκική όρεξις. Πεινάς για σάρκα και για οποιαδήποτε σάρκα. Για να την απολαύσης δεν λυπάσαι έξοδα, δεν βαρυέσαι κόπο, δεν αφήνεις κανένα τρόπο. Με τον καιρό η ίδια σου η ψυχή έγινε σάρκα. Περπατάς και η σκέψις σου βρίσκεται συνεχώς στην αγκαλιά της πόρνης σου. Στέκεις και η επιθυμία σου περιπατεί για να βρη νέα τροφή. Συνομιλείς και η ομιλία σου περιστρέφεται στην διήγησι των σαρκικών επιτευγμάτων σου. Πέφτεις να κοιμηθής και αυτός είναι ο τελευταίος σου συλλογισμός πριν σφαλίσης τα μάτια σου για να σε πάρη ο ύπνος.

Κοιμάσαι και αυτό ονειρεύεται η φαντασία σου. Ξυπνάς και τούτο είναι ο σκοπός σου. Αυτό σήμερα, αυτό αύριο, αυτό για πάντα, που κάποτε άρχισε για μια φορά! Μια φορά άπλωσες εσύ τα χέρια σου για να αρπάξης, αλλά για μέτρησε πόσες έγιναν έως τώρα οι αρπαγές σου; Μέχρι τώρα άπλωσες τα κτήματά σου πέρα από εκείνα των γειτόνων σου. Γέμισαν τα σπίτια σου από ξένα πράγματα, επάχυνες με το αίμα των πτωχών. Τόκος επάνω σε τόκο, αδικία επάνω στην αδικία, έκαμαν μιαν αλυσίδα τόσο μακρυά, που σου έχει δεμένη σφιχτά την συνείδησι.

Δεν σε αγγίζουν τα δάκρυα των ορφανών, οι αναστεναγμοί των πενήτων, η ντροπή των ανθρώπων, ο φόβος του Θεού! Δεν λογαριάζεις την ψυχή σου, δεν ενθυμήσαι τον θάνατο, δεν μελετάς την Κρίσι, δεν φοβάσαι την κόλασι. Διψάς για το αίμα των πτωχών και όσο περισσότερο πίνεις, τόσο περισσότερον, ανάβει η φλόγα της φιλαργυρίας σου. Τούτο σήμερα, τούτο αύριο, τούτο για πάντα, αφού άρχισε για πρώτη φορά! Έλα τώρα˙ εσύ θέλεις να μετανοήσης, μα η θέλησίς σου έπηξε στο κακό. Εμποδίζεσαι από την συνήθεια, η οποία και βασιλεύει. Θέλεις, αλλά με μια γνώμη που σαλεύεται και δεν είναι σταθερή. Θέλεις, μα με ένα σκοπό να μη αφήσης την προτέραν σου αμαρτία.

Θέλεις να εξομολογηθής, μα δεν θέλεις να διορθωθής. Πράγμα που είναι ένα και το αυτό: θέλεις και δεν θέλεις. Σημάδι δηλαδή πως τα σχοινιά που σε κρατούν λασκάρουν λίγο, μα δεν κόβονται! Τώρα που ακούς αυτή τη διδασκαλία, μαλακώνει για λίγο η καρδιά σου, ίσως αναλύεσαι και σε δάκρυα που σταλάζουν από τα μάτια σου, μα μόλις βγης έξω από την Εκκλησία, η καρδιά σου πάλιν έπηξε στο κακό! Εσύ προ του Αγίου Πάσχα μετανοείς γιατί αμάρτησες, μα μετά το Άγιον Πάσχα, εσύ ο ίδιος μετανοείς που μετανόησες! Εσύ, με την θεία Μετάληψι ακόμη στο στόμα, στρέφεσαι στον προηγούμενό σου βόρβορο… Τί σε σέρνει; Η συνήθεια.

Και η θέλησις υπακούει στην συνήθεια. Και λοιπόν, πότε θα αποφασίσης να αλλάξης γνώμη; Ποτέ! Για άκουσε τι λέει το Άγιον Πνεύμα διά στόματος του προφήτου Ιερεμία. Αν ο μαύρος μπορεί να αλλάξη το χρώμα του δέρματός του και η λεοπάρδαλις τα πλουμίδια της, άλλο τόσο μπορεί να αλλάξη και γνώμη ένας άνθρωπος που συνήθισε στο κακό˙«ει αλλάξεται Αιθίοψ το δέρμα αυτού και πάρδαλις ποικίλματα αυτής και υμείς δυνήσεσθε εύ ποιείν, μεμαθηκότες κακά». Αχ! Σαν μάθη κανείς το κακό, πόσο θέλει να το ξεμάθη; Εάν πάρη για μια φορά η Σεμίραμις την εξουσία από τον άνδρα της, σαν για μια φορά η συνήθεια κυριεύση την θέλησι, το προσωρινό γίνεται παντοτεινό. Η μια ημέρα γίνεται όλη η ζωή! Η μια φορά, ακολουθεί για πάντα! Να λοιπόν που ο ένας τροχός δεν κινείται, η μια φτερούγα δεν πετά.

Μα ο άλλος τροχός, η άλλη φτερούγα, δηλαδή η χάρις του Θεού τι κάνει; Εκείνη η χάρις του Θεού που έκαμε ένα Παύλο από διώκτη της Εκκλησίας, διδάσκαλο της Εκκλησίας; Ένα Ματθαίο από τελώνην, Ευαγγελιστή; Ένα Ληστή κρεμασμένο στον σταυρό, θεολόγο; Η Χάρις που έκαμε τόσους αμαρτωλούς σε μια στιγμή αγίους; Όλα αυτά τα παραδείγματα είναι μια ξεχωριστή Χάρις, που δεν δίδεται πάντοτε και για κάθε άνθρωπο. Εσύ μη αποβλέψης σε τέτοια θεία Χάρι, την οποία ο Θεός δίδει λίγες φορές και σε λίγους «οίς επίσταται κρίμασι». Συλλογίσου εκείνη την θεία Χάρι που σου χορηγεί ο Θεός και η οποία σου φθάνει για να σωθής, που σε κρατεί πάντα για να μη χαθής, που θέλει να σε οδηγήση σε μετάνοια, την οποία εσύ καταφρονείς, γι’ αυτό και σε αφήνει.

Εγώ, λέγει ο Θεός διά στόματος Ησαΐου του προφήτου, σε εφύτεψα, ω άνθρωπε, σαν ένα αμπέλι, όχι σε γη έρημη, άβατη και άνυδρη. Όχι σε τόπο άνυδρο και πετρώδη, χωρίς ελπίδα καρποφορίας. Δεν σε έκαμα να γεννηθής ούτε μέσα σε μια συναγωγή Ιουδαίων, ούτε σε ένα τέμενος των Αγαρηνών. «Εφύτευσά σε εν τόπω πίονι», εις τόπον παχύν, χλοερό. Διότι σε έκαμα να γεννηθής μέσα στις αγκαλιές μιας αληθινής Εκκλησίας, να τραφής από γονείς ευσεβείς με το γάλα μιας αγιωτάτης Πίστεως. Για να σε προφυλάξω από εξωτερικούς εχθρούς, από την υφέρπουσα πλάνη των κοσμικών ηδονών. Σε περιέβαλα με φραγμό, με όλα τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, τα οποία έλαβες στην κολυμβήθρα για να μη φοβάσαι τις επιδρομές των ληστών, τους πειρασμούς των δαιμόνων. Ανοικοδόμησα πύργο ανάμεσά σου, πύργον ισχυρό, την θεία μου Χάρι.

Και για να σε κάνω να φέρης καρπό για την ουράνια αποθήκη, σε καλλιέργησα συχνά με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου μου. Για να σε ποτίσω, έχυσα το Αίμα μου μια φορά επάνω στον Σταυρό και καθημερινώς στα Μυστήριά μου. Τι περισσότερο μπορούσα να κάμω για σένα και δεν το έκαμα; «Τί ποιήσω έτι τω αμπελώνί μου και ουκ εποίησα αυτώ;». Όμως χαμένος ο κόπος, ματαία η επιμέλεια! Περίμενα και τούτον και τον άλλον χρόνο να κάμη το αμπέλι μου σταφύλια, καρπούς αρετής. Να δω τούτον μου τον Χριστιανό να μετανοήση, να διορθωθή, μα ποτέ. Ακάρπισε, αγρίεψε, γέμισε αγκάθια το αμπέλι μου. Αυτός εσκληρύνθη στο κακό, μπλέχτηκε ολοκληρωτικώς στις αμαρτίες˙ «έμεινα του ποιήσαι σταφυλήν, δε ακάνθας».

Πήτε μου τώρα εσείς οι δάσκαλοι, οι θεολόγοι, οι πνευματικοί, κρίνετε ανάμεσα σε μένα και στον αμπελώνα μου˙ κρίνετε την μακροθυμία μου και την αχαριστία του˙ ύστερα από τόσην αγάπη, από τόσην υπομονή, αποφασίστε, τi να κάμω; Θα σηκώσω το φράξιμο κι ας μπουν διαβάτες να τον διαρπάσουν. Θα γκρεμίσω τον πύργο του κι ας έλθουν κλέφτες να τον καταπατήσουν. Θα προστάξω τα σύννεφα του ουρανού να μη βρέξουν κι ας μείνη χέρσος˙ «αφελώ τον φραγμόν αυτού και έσται εις διαρπαγήν˙ και καθελώ τον τοίχον αυτού και έσται εις καταπάτημα˙ και ταις νεφέλαις εντελούμαι του μη βρέξαι εις αυτόν υετόν». Αυτά δεν είναι λόγια φοβερά, με τα οποία σου λέει ο Θεός φανερά πως επί τέλους σε βαριέται και σε αφήνει, πως η μακροθυμία Του μεταβάλλεται σε αγανάκτησι; Η υπομονή Του σε οργή;

Με πόση καλωσύνη σε κράζει και σε αναμένει και συ καταφρονείς, λέγει ο μακάριος απόστολος Παύλος! Και λοιπόν, επί τέλους, τι σκέπτεσαι; «Η του πλούτου της χρηστότητος αυτού και της ανοχής και της μακροθυμίας καταφρονείς αγνοών ότι το χρηστόν του Θεού εις μετάνοιάν σε άγει;». Αυτό είναι το σχοινί για το οποίον σου μιλούσα άλλη φορά, με το οποίον σε τραβά ο Θεός εις μετάνοιαν. Όμως αν συ αντισταθής δυνατά, το σχοινί κόβεται και συ πέφτεις εις την εσχάτην απώλειαν. Και ο μεν Θεός σου προσφέρει όλους τους θησαυρούς της θείας Χάριτος, αλλ’ εσύ προτιμάς τους θησαυρούς της οργής˙ «συ δε», συνεχίζει ο ίδιος Απόστολος, «κατά την σκληρότητά σου και αμετανόητον καρδίαν, θησαυρίζεις σεαυτώ οργήν».

Έτσι, είναι δίκαιο να πάθης ό,τι έκαμες. Ελησμόνησες τον Θεό; Να λησμονηθής από τον Θεό. Όπως όταν σε προσκαλούσε δεν ήθελες, έτσι να παρακαλής και να μη σε θέλη! Λέγει επ’ αυτού ο άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης˙ «ούτω η δικαία του Θεού κρίσις, ταις ημετέραις διαθέσεσιν εξομοιούται˙ οίαπερ τα παρ’ ημίν η, τοιαύτα ημίν εκ των ιδίων παρέχουσα». Πολλά είναι τα παραδείγματα μέσα στην Αγία Γραφή, όμως ανάμεσα στα άλλα είναι και το αξιοθρήνητο εκείνο του βασιληά της Ιερουσαλήμ Σεδεκίου. Όταν άρχισε να βασιλεύη ήτο νέος, είκοσι ετών περίπου. Η νεότης του τον ωδήγησε σε πολλά ατοπήματα, έχοντας βεβαίως την δυνατότητα που του έδιδεν η βασιλική εξουσία.

Καταπατώντας κάθε θείο και ανθρώπινο νόμο, έτρεχε σαν άλογο αχαλίνωτο χωρίς φόβο προς κάθε ασέβεια και κακία παρασύρωντας σ’ αυτή την απώλεια, με το παράδειγμά του, τους ιερείς, τους άρχοντες και όλο του τον λαό. Ο Θεός ήθελε την επιστροφή του ασεβούς βασιλέως, γι’ αυτό πλειστάκις απέστελλε τον προφήτη Ιερεμία, καθώς και άλλους προφήτες να τον νουθετήσουν, ώστε να επιστρέψη. Ο Ιερεμίας το έπραττε με τόσο πολύν πόθο, που δεν έπαυε ημέρα και νύχτα, κρυφά και φανερά, άλλοτε να τον προσκαλή εις μετάνοιαν, άλλοτε να τον ελέγχη και άλλοτε να τον φοβερίζη. Όμως, όπως λέγει και το Άγιον Πνεύμα «όταν ο ασεβής έλθη εις βάθος κακών καταφρονεί».

Η καρδιά του Σεδεκία εσκληρύνθη πολύ. Δεν φοβόταν τον Θεό, δεν ντρέπονταν τον Ιερεμία, περιγελούσε τους υπόλοιπους προφήτες, παρέμενε αμετάβλητος στο κακό˙«και ουκ απεστράφη από προσώπου Ιερεμίου και ην μυκτηρίζων και εξουθενών τους λόγους αυτού και εσκλήρυνε την καρδίαν αυτού μη επιστρέψαι προς Κύριον». Ναι, αλλά όλα αυτά έως πότε; Έως ότου άναψε, τελικώς, εις ύψη η θεία οργή και δεν υπήρχε πλέον καιρός γιατριάς˙ «έως ου ανέβη θυμός Κυρίου και ουκ ήν ίαμα». Ξεσήκωσεν ο Θεός τον μεγαλύτερο τύραννο της οικουμένης, τον Ναβουχοδονόσορα, τον βασιληά των Ασσυρίων. Ήλθε με πολυάριθμο στράτευμα και περικύκλωσε την Ιερουσαλήμ. Τότε μόνο θυμήθηκε τον Θεό και τους προφήτες ο Σεδεκίας.

Έστειλεν ανθρώπους προς τον Ιερεμία παρακαλώντας τον να δεηθή για να τον λυτρώση ο Θεός από τον επικίνδυνο αντίπαλο˙«και απέστειλεν ο βασιλεύς Σεδεκίας προς Ιερεμίαν λέγων˙ δεήθητι υπέρ ημών Κυρίου του Θεού». Τί συμβαίνει όμως; Ο Ιερεμίας δεν παρακαλεί, ο Θεός δεν βοηθεί. Εισήλθεν ο τύραννος στην αγία Πόλι, κατεπάτησε τον ναό, άρπαξε τα ιερά σκεύη, πέρασε εν στόματι μαχαίρας όλους τους κατοίκους από μεγάλο μέχρι μικρό, συνέλαβε τον ίδιο τον βασιληά, έσφαξε μπροστά στα μάτια του τα παιδιά του όλα, τον ετύφλωσε και σιδηροδέμιο τον μετέφερε αιχμάλωτο, μαζί με τους υπολειφθέντας στην Βαβυλώνα. Το πράγμα φαίνεται παράδοξο! Δεν δέχεται ο Θεός του Σεδεκίου την μετάνοια; Όχι! Τόσες και τόσες φορές κατεφρόνησεν ο Σεδεκίας τον Θεόν, οπότε τελικώς και ο Θεός εγκατέλειψε τον Σεδεκία. 

Άραγε μήπως μερικές φορές εγκαταλείπει και ο Θεός; Ναι! Μα πότε; «Όταν ανέβη θυμός Κυρίου», όταν ανάψη στο έπακρον η θεία Του οργή. Τότε δεν υπάρχει καμμία γιατριά, καμμία˙ «ουκ έστιν ίαμα». Όμως εδώ φαίνεται ότι ο Σεδεκίας μετενόησε. Ωστόσο «ουκ ην ίαμα, καίτοι έστειλεν ανθρώπους προς τον Ιερεμία για να δεηθή προς τον Θεό. Μ’ όλα ταύτα «ουκ ήν ίαμα». Και γιατί; Γιατί «ανέβη ο θυμός Κυρίου». Γιατί όταν ο Θεός χάση την υπομονή Του «ουκ έστιν ίαμα». Οπότε, όπως ο Σεδεκίας τότε που μπορούσε δεν ήθελε, έτσι ήλθεν ο καιρός να θέλη και να μη μπορή.

Και καθώς κάποτε του έλλειψεν η θέλησις, έτσι στο τέλος του έλλειψεν η Χάρις. Δίχως άλλο «ούτως η δικαία του Θεού κρίσις ταις ημετέραις διαθέσεσιν εξομοιούται˙ οίαπερ τα παρ’ ημίν ή, τοιαύτα ημίν εκ των ιδίων παρέχουσα». Ω, τι φοβερό παράδειγμα, το οποίον δεν μπορώ να εξηγήσω! Θέλω να σιωπήσω και να σας αφήσω να το καταλάβετε. Εσείς από μόνοι σας. Θέλω να σιωπήσω διότι τα λόγια που έπρεπε να πω γι’ αυτή την υπόθεσι, ξεσχίζουν την ψυχή αυτού που θα τα ακούση!

Συνεχίζεται

Επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Ηλίας Μηνιάτης (1669-1714)