ΠΑΡΑΙΝΕΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΙΜΗΣΗΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΟΣ

Αγαπημένε μου αδελφέ Γεώργιε, Χαίρε εν Κυρίω ! Χριστός Ανέστη! Βοήθεια μας ο 'Αγιος Γεώργιος, η Αγία Μυρτιδιώτισσα και η χορεία των σήμερα εορταζόντων αγίων.

Αντιγράφω και σου στέλνω ένα μειλ που έστειλα προ ολίγου. "Χριστός Ανέστη''!

Αναζητώντας για έναν εκ των εορταζόντων σήμερα Αγίων (τον Άγιο Νεομάρτυρα Λάζαρο τον Ποιμένα) οδηγήθηκα στην διαδρομή που σας αποστέλλω. Είναι ένα βιβλίο για τους Νεομάρτυρες της Βουλγαρίας.

Θόρυβος γίνεται πολύς από φωνασκούντες παλληκαράδες, που διαδίδουν άνευ διακρίσεως, πως η Εκκλησία γενικότερα και ειδικότερα η Συνοδός μας δεν εστάθη στο ύψος που έπρεπε. Διάβασα τον σύντομο βίο του Αγίου, φρικτό μαρτύριο , και αισθάνομαι πως ήταν ένα πιστό, ταπεινό και καθαρό Τσοπανόπουλο και ο Κύριός μας τον αξίωσε μαρτυρικού στεφάνου.

Συγχωρέστε με και εύχεσθε. Καλή αντάμωση''.

Φώτης Αθανασόπουλος

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΛΑΖΑΡΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ (+1802)

του αρχιμανδρίτη Θωμά Ανδρέου

Το όνομα Λάζαρος προέρχεται από το Εβραϊκό Ελεάζαρ και σημαίνει «η βοήθεια και η χάρη του Θεού». Αυτός ο γενναίος στρατιώτης του Χριστού και Μάρτυρας Λάζαρος, καταγόταν από τα μέρη της Βουλγαρίας και συγκεκριμένα από το χωριό Γκάμπροβο. Οι γονείς του ήταν Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Ο πατέρας του λεγόταν Νέντκο Έντσοβ και απόγονοι της οικογένειας υπάρχουν μέχρι και σήμερα, σύμφωνα με τον Αρχιμανδρίτη Νέστορα, από την Ιερά Μητρόπολη του Βελίκο Τέρνοβο. Οι γονείς του σαν ευσεβείς Ορθόδοξοι Χριστιανοί του μετέδωσαν την ευσέβεια και την αγάπη για τον Χριστό. Κάποια στιγμή ο Λάζαρος έφυγε από την Βουλγαρία και πήγε στην πόλη Σώμα, κοντά στην Πέργαμο, όπου και έγινε βοσκός προβάτων.

Κάποια μέρα που έβοσκε τα πρόβατα του αποκοιμήθηκε. Την ώρα εκείνη περνούσε τυχαία μία Μουσουλμάνα και καθώς περνούσε δίπλα από το κοπάδι των προβάτων, της επιτέθηκε το σκυλί που φύλαγε το κοπάδι, με αποτέλεσμα να της σκίσει λίγο τα ρούχα. Όταν ο Λάζαρος αντιλήφθηκε το περιστατικό έτρεξε να την σώσει, για να μην την κατασπαράξει το σκυλί. Επιστρέφοντας η γυναίκα στο σπίτι της, έδειξε τα σκισμένα ρούχα στον άνδρα της και του είπε πως της επιτέθηκε ο Λάζαρος και την βίασε στον ερημικό εκείνο τόπο. Εξοργισμένος ο Τούρκος πήγε στο βοσκοτόπι να βρει τον Λάζαρο. Εκεί συνάντησε κάποιο σύντροφό του και τον ξυλοκόπησε, χωρίς να γνωρίζει πως δεν ήταν ο Λάζαρος.

Όταν αργότερα το πληροφορήθηκε, φοβούμενος την αντίδραση του ξυλοκοπημένου τραυματία, ζήτησε από τους συγγενείς της γυναίκας του να πάνε στον Αγά και να ζητήσουν την παραδειγματική τιμωρία του Λαζάρου, για ‘’να προστατεύσουν την τιμήν της, ώστε να μην μείνη εντροπιασμένη, ως δήθεν θεληματικώς μοιχευθείσα’’. Έτσι ο συνεργάτης του Λαζάρου αθωώθηκε από τον Αγά και αφέθηκε ελεύθερος (γιατί ο Τούρκος που τον κατήγγειλε δήλωσε πως δεν τον ήξερε και πως όλα έγιναν κατά λάθος) και ο αθώος Λάζαρος συνελήφθη και φυλακίσθηκε, στις 7 Απριλίου 1802. Οι συγγενείς της Τουρκάλας υποσχέθηκαν στον Αγά 1.000 γρόσια για να τον κρεμάσει ή να τον εξισλαμίσει, προκειμένου να ξεπλύνουν την ντροπή από την δήθεν ατίμωση που υπέστη η συγγενής τους ! Αν και ενώπιον του Κριτού αποδείχθηκε η αθωότητα του Λαζάρου, ο Αγάς τον φυλάκισε και έδωσε την εντολή να τον βασανίσουν μέχρι να ομολογήσει πίστη στον Αλλάχ.

Έτσι μέχρι και την 22α Απριλίου τον έκαιγαν με σίδερα, του έβαλαν μια πολύ βαριά πέτρα πάνω στο στήθος και τον βασάνιζαν, ώστε να αρνηθεί τον Χριστό και να υποσχεθεί πίστη στον Αλλάχ. Ο Λάζαρος όμως έκανε ακριβώς το αντίθετο, ομολογούσε πίστη στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό και κάθε βράδυ, παρά το συνεχιζόμενο μαρτύριο, ζητούσε την βοήθειά Του για να αντέξει το μαρτύριο. Επικαλούνταν ακόμη και την βοήθεια του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, διότι όλα αυτά γίνονταν την παραμονή της εορτής του Τροπαιοφόρου. Η άρνηση του Λαζάρου να εξωμώσει εξαγρίωσε περισσότερο τους Τούρκους, οι οποίοι επειδή είχαν κάψει το σώμα του με τα σίδερα για τόσες ημέρες, έκαψαν και την γλώσσα του με το ίδιο πυρωμένο σίδερο, μέχρις ότου ο Μάρτυρας βουβάθηκε τελείως! Έπειτα του ζητούσαν να κάνει νεύματα με το κεφάλι και να τους πει αν αρνούνταν τον Χριστό! 

Και όμως ο Νεομάρτυρας συνέχισε να επιμένει τον αφόρητο πόνο για την αγάπη του Χριστού και να μην ενδίδει στις πιέσεις. Τότε - θηριωδέστατοι των θηρίων - του έβγαλαν το ένα μάτι και αφού πύρωσαν ένα χάλκινο στεφάνι, το έβαλαν πάνω στο κεφάλι του, έως ότου ο Μάρτυς έχασε τις αισθήσεις του από τον φρικτό πόνο. Τότε οι βασανιστές του θεώρησαν πως ήταν νεκρός και τον άφησαν στην μέση στον δρόμο άταφο, για να τον δει ο Αγάς και να ικανοποιηθεί. Προφανώς λίγο μετά ο Μάρτυρας πρέπει να συνήλθε και μεταφέρθηκε ξανά στη φυλακή, διότι εκεί συνέβησαν τα παρακάτω γεγονότα. Την νύχτα έφτασε στο κονάκι του Αγά ένας έμπορος με το όνομα Ιωάννης από την Ζαγορά, ο οποίος ήταν και οικογενειακός γιατρός του Αγά, με αποτέλεσμα να μπορεί ελεύθερα να μπαίνει στη φυλακή. Όταν βρήκε την ευκαιρία, αποφάσισε να δει τον Μάρτυρα και πλησίασε το παράθυρο του κελιού του, με σκοπό να τον παρηγορήσει στο δεινό του μαρτύριο.

Αυτό που αντίκρισε όμως ήταν αληθινό θαύμα! Ο Μάρτυρας του Χριστού καθόταν σε καλή κατάσταση και μάλιστα μιλούσε ελεύθερα! Ο γιατρός χωρίς να γνωρίζει τι είχε υποστεί ο Μάρτυρας, προσπάθησε να τον ενισχύσει στην πίστη, να μην αρνηθεί τον Χριστό. Ο Μάρτυρας τότε του απάντησε: ’’Τι άλλο να μου κάνουν; Σήμερα με βασάνισαν με όλα τα μέσα τους και άλλο δεν φοβάμαι, γιατί ένιωσα την δύναμη του Ιδίου του Χριστού! Μόνο τους παρακαλώ, να μην εγκαταλείψουν τα βασανιστήρια τους και να με σκοτώσουν’’! - Το πρωί ο Αγάς επισκεπτόμενος την φυλακή, άκουσε την φωνή του Λαζάρου και εξαγριωμένος φώναξε στους δημίους: «Τι κάνατε χτες με τον γκιαούρ ( άπιστο); Σας διέταξα να τον κάνετε Μουσουλμάνο ή να τον θανατώσετε». - Τότε αυτοί του απάντησαν: «Τον αφήσαμε νεκρό, ξέπνοο, Αφέντη»! - Τότε εκείνος τους φώναξε ότι τον κοροϊδεύουν και ότι του λένε ψέματα, καθώς ο Λάζαρος μιλούσε και ήταν καλά. Είναι σημαντικό στο σημείο αυτό να προσέξουμε το εξής:

Ο Αγάς, σύμφωνα με το Συναξάρι του Νεομάρτυρα, καλώντας τους δημίους σε απολογία, θεωρώντας πως τον είχαν παρακούσει, τους θυμίζει πως η εντολή του ήταν σαφής. Ή να εξισλαμισθεί ή να θανατωθεί. Στην περίπτωση εξισλαμισμού του θύματος του χαριζόταν αμέσως η ζωή, καθώς επίσης του παραχωρούταν δικαιώματα, τίτλοι τιμής κλπ. Η άρνηση του ονόματος του Χριστού, καθώς και της Χριστιανικής Πίστεως, αρκούσε ώστε να μπορεί να παραγραφεί ακόμα και το μεγαλύτερο έγκλημα! Οι Βίοι των Νεομαρτύρων, αλλά και άλλες πηγές, επιβεβαιώνουν ότι πέρα από πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ελατήρια, ο Ισλαμικός φανατισμός, η μισαλλοδοξία, το πείσμα εκδίκησις και ο ιεραποστολικός ζήλος των Τούρκων, εξανάγκασαν πλήθη Χριστιανών να εξωμόσουν ή και να μαρτυρήσουν. Οι βασανιστές του Νεομάρτυρα περιέγραψαν στον Αγά τι ακριβώς του είχαν κάνει και επειδή συνέχιζε να μην τους πιστεύει, διέταξε να του φέρουν μπροστά του τον Λάζαρο. Τότε ο ίδιος διαπίστωσε πως η γλώσσα του ήταν καμένη, το ένα μάτι του βγαλμένο και είχε πολλαπλά εγκαύματα πάνω στο σώμα του.

Αφού είδε πως με τα βασανιστήρια δεν τον έπειθε, προσπάθησε να τον δελεάσει με διάφορες υποσχέσεις για αγαθά, του υποσχέθηκε λ.χ. 40 πρόβατα και άλλα δώρα! Όμως ο γενναίος Μάρτυρας αρνήθηκε και πάλι με τόλμη λέγοντας: ’’Εγώ λατρεύω τον Τριαδικό Θεό και Τον υπηρετώ και όπως έχω βαπτισθεί στο όνομά Του και έγινα Χριστιανός, είμαι αποφασισμένος να πεθάνω για Αυτόν’’. Ο Αγάς πείσθηκε πως δεν υπήρχε πλέον τρόπος για να τον μεταπείσει και πως ο Μάρτυρας δεν θα άλλαζε την πίστη του και έτσι έδωσε εντολή να τον θανατώσουν. Εκεί έτυχε να βρίσκεται ένας Τούρκος από την Χίο, ο οποίος μόλις άκουσε την εντολή του Αγά, τον συμβούλευσε να επισπεύσει την θανατική καταδίκη, γιατί όπως του είπε «αυτοί εδώ» - εννοώντας τους Χριστιανούς - όχι μόνο δεν αλλάζουν την πίστη τους, αλλά επιπλέον αναζητούν τον θάνατο με χαρά! Ανέφερε δε την περίπτωση του επίσης Νεομάρτυρα Μάρκου που μαρτύρησε στη Χίο, την 5ην Ιουνίου 1801. Στο δρόμο προς την εκτέλεση ο Λάζαρος ζητούσε συγχώρεση από τον κόσμο που συναντούσε. Όλοι θαύμαζαν το θάρρος και την γενναιότητα της ψυχής του.

Ο Λάζαρος φθάνοντας στον τόπο του μαρτυρίου του, έβαλε την θηλιά στο λαιμό του μόνος του, καθώς δεν ήθελε να υποφέρουν οι Χριστιανοί από την πίεση των Τούρκων που ζητούσαν να του περάσει ένας απ’ αυτούς την θηλιά. Με τα χέρια του λοιπόν έβαλε την θηλιά στο λαιμό του και ανέβηκε πάνω σ’ ένα κοφίνι που είχαν τοποθετήσει εκεί για το σκοπό αυτό. Κάποιος στη συνέχεια έσπρωξε το κοφήνι κάτω από τα πόδια του και έτσι ‘’παρέδωκεν ενδόξως την αγίαν του ψυχήν εις χείρας Θεού, εις τα 1802, Απριλίου 23, εις ηλικίαν έως 28 χρονών». Ο ιστορικός Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, αναφέρει σχετικά με τον Νεομάρτυρα Λάζαρο: ’’Την 23ην Απριλίου του αυτού έτους (εννοεί το 1802), απηγχονίσθη παρά την Πέργαμον ο εκ Βουλγάρων Λάζαρος, βοσκός, μη θελήσας να εξισλαμισθή’’. Ο θάνατος με απαγχονισμό σύμφωνα με τον Καθηγητή Ιατρικής Σταύρο Μπαλογιάννη, «είναι συνήθης επί των Νεομαρτύρων και ιδιαιτέρως επώδυνος.

Κατ΄ αυτόν επέρχεται: α) φλεβική στάσις και ταχέως επερχόμενον εγκεφαλικόν οίδημα, το οποίον συνεπάγεται εντονωτάτην κεφαλαλγίαν, β) υπερκαπνία και υποξία συνεπεία της εισπνευστικής δυσχερείας, λόγω της τελικής καθηλώσεως του θώρακος εις εισπνευστικήν θέσιν, γ) εξάρθωμα του άξονος και άσκησις πιέσως του οδόντος επί της αυχενικής μοίρας του νωτιαίου μυελού, με αποτέλεσμα την πιεστικήν θλάσιν αυτού και την τελείαν κατάργησιν της αναπνοής, εις φάσιν εισπνευστικής απνοίας. Ο όλος θάνατος δι’ απαγχονισμού είναι ιδιαιτέρως επώδυνος λόγω του εγκεφαλικού οιδήματος και του άλγους εκ των αισθητικών απολήξεων εκ των μαλακών μορίων του αυχένος, η μέση δε διάρκεια αυτού ανέρχεται εις 15 λεπτά». Το παρευρισκόμενο πλήθος παρατηρούσε έκπληκτο, ότι το σώμα του Μάρτυρα τρεις φορές ανέβηκε και κατέβηκε ‘’ωσάν να ανεβοκατεβάζει τινάς κανδήλαν’’ και μετά έμεινε ακίνητο, με το κεφάλι του στραμμένο προς την Δύση.

Το πρωί όμως, κατά παράδοξο τρόπο, το κεφάλι του Νεομάρτυρα Λαζάρου βρέθηκε να βλέπει την Ανατολή! Ένας Τούρκος γύρισε το κρεμασμένο σώμα προς τα δυτικά, αλλά αυτό στράφηκε και πάλι προς την Ανατολή. Και το περιστατικό αυτό έγινε τρεις φορές συνεχόμενες. Ο Τούρκος εκνευρισμένος άρχισε να βλασφημεί και να λέει πως και ζωντανός και νεκρός, το ίδιο πεισματάρης είναι και με ένα μαχαίρι χτύπησε το νεκρό αιωρούμενο σώμα. Και τότε - μας διασώζει ο Νικηφόρος ο Χίος - συνέβη κάτι μοναδικό: Από το σώμα του Νεομάρτυρα Λαζάρου, ο οποίος είχε απαγχονιστεί προ 33 ωρών, έτρεξε λίγο αίμα. Το πρώτο θαύμα του Νεομάρτυρα έγινε όταν ακόμα τα πολύαθλο σώμα του αιωρούνταν στην αγχόνη. Ένας Χριστιανός πήρε και μάζεψε με βαμβάκι το αίμα του Μάρτυρα και με αυτό σταύρωσε έναν συγγενή του με ανίατη ασθένεια, ο οποίος αμέσως θεραπεύτηκε! Οι Τούρκοι όμως συνέχισαν και μετά το θάνατο του Λαζάρου να τον βασανίζουν και να τον ταλαιπωρούν. Απαγόρευσαν να γίνει η ταφή του σώματος και το άφησαν κρεμασμένο στο σκοινί.

Όμως όταν διαπίστωσαν πως οι Χριστιανοί άρχισαν να τον δοξάζουν, επέτρεψαν την ταφή του σώματος για να μην ντροπιάζονται. Το μαρτύριο του Νεομάρτυρα έγραψε και διέσωσε ο Ιερομόναχος Αυξέντιος, άνθρωπος σοφός και φιλομάρτυρας, ο οποίος την εποχή εκείνη του μαρτυρίου του Αγίου ήταν εφημέριος της Εκκλησίας του χωριού Σώμα. Ο ίδιος μάλιστα διηγήθηκε, ότι το σώμα του Αγίου είχε θαυμαστή ευκαμψία. Όταν έλυσε τα χέρια του Νεομάρτυρα που ήταν δεμένα πίσω, τα σταύρωσε μπροστά στο στήθος του, κάλυψε ο ίδιος τα μάτια του και στη συνέχεια έκανε την ταφή του μαρτυρικού σκηνώματος. Τα Ιερά Λείψανα του Νεομάρτυρα έμειναν στο σημείο εκείνο μέχρις ότου κάποιοι αγρότες πήγαν να θάψουν εκεί κάποιο νεκρό, χωρίς να γνωρίζουν πως εκεί ήταν θαμμένος ο Νεομάρτυρας και ανοίγοντας τον τάφο βγήκε απερίγραπτη ευωδία. Οι αγρότες ειδοποίησαν τότε τους συγχωριανούς τους και έτσι αναγνωρίσθηκε το σκήνωμα του Νεομάρτυρα Λαζάρου.

Τα Άγια λείψανα μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στο Ιερό Βήμα της εκκλησίας, όπου και τους απέδωσαν τις τιμές που τους άρμοζαν. Τμήματα του Ιερού λειψάνου του Νεομάρτυρα Λαζάρου φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Λειμώνος της Λέσβου και στο Ιερό Παρεκκλήσιο της Οσίας Ξένης, στη Μάνδρα Αττικής. Ακολουθία του Νεομάρτυρα Λαζάρου συνέγραψε ο Άγιος Νικηφόρος ο Χίος, ο οποίος πιθανόν να άκουσε ο ίδιος από προφορική διήγηση τα γεγονότα του μαρτυρίου του από τον Ιερομόναχο Αυξέντιο, ο οποίος έκανε και την ταφή του μαρτυρικού σκηνώματος, διότι μαρτυρείται πως ο Αυξέντιος μετά το μαρτύριο του Αγίου έφυγε από το χωριό Σώμα της Περγάμου και πήγε στη Χίο. Επίσης στο Συναξαριστή του Βίκτωρος Ματθαίου διασώζετε η φράση, ’’μας είπε δε προς τοις άλλοις και ταύτα’’, που αφορά τον Ιερομόναχο Αυξέντιο, φράση που προφανώς ανήκει στον Νικηφόρο τον Χίο. Η Ακολουθία του Αγίου δημοσιεύθηκε αρχικά στο «Νέο Λειμωνάριο» (Βενετία 1819), δηλαδή 17 χρόνια μετά τον μαρτυρικό του θάνατο και αργότερα στο «Νέο Χιακό Λειμωνάριο» (Αθήναι 1968).

Εκ του βιβλίου ''Οι Νεομάρτυρες της Βουλγαρίας''