ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ

''Όμως, οι Κορίνθιοι (...) κοινωνούσαν όπως, όπως,
καταφρονώντας το Σώμα του Χριστού. Εν τω
μεταξύ απορούσαν και έλεγαν, γιατι να συμβαίνουν
τόσοι πρόωροι θάνατοι, τόσες βαριές αρρώστιες;!
Έρχεται λοιπόν ο Παύλος και τους εξηγεί, ότι όλα
αυτά συμβαίνουν, επειδή κοινωνείτε όπως, όπως.
''Έτσι εξηγείται, γιατι έχετε ανάμεσά σας πολλούς
 ελαφρά και βαριά αρρώστους, καθώς και αρκετούς
θανάτους'' (Α' Κορ. 11. 30)''.

1. <<Πασχαλιά>> 

''Πασχαλιά'' (Πάσχα, Ανάσταση) αποκαλούσε η ευσέβεια του λαού μας τη Θ. Κοινωνία. ''Πάσχα θα κάμω πάλι σήμερα, γιατι θα κοινωνήσω πάλι'', έλεγε ο ποιητής Γ. Βερίτης (+1948).

Και Πάσχα σημαίνει άφεση αμαρτιών και αιώνια Ζωή. Ε! Γι' αυτό μεταλαμβάνουμε΄ ''εις άφεσιν αμαρτιών14 και ζωήν αιώνιον''΄ γι' αυτό, και πολύ σοφά, ο λαός αποκαλούσε τη Θ. Κοινωνία ''Πασχαλιά''΄ (ένιωθε, κοινωνώντας, ανάλαφρος, γιατι έφευγε από πάνω του το βάρος των αμαρτιών του).

Ο Χριστός είναι ''ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου'' (Ιω. 1:29). ''Δεν φορτώθηκε την αμαρτία μια φορά, αλλά τη φορτώνεται συνεχώς, αυτό σημαίνει ο αίρων. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι σταυρώνεται συνεχώς για τις αμαρτίες μας΄ μια φορά σταυρώθηκε.

Όμως, κάθε φορά που εμείς συμμετέχουμε στη σταυρική Του θυσία (κοινωνούμε), καθαριζόμαστε από τις αμαρτίες μας, γι' αυτό λοιπόν ο Κύριος φορτώνεται διαπαντός τις αμαρτίες μας''.15

''Όποτε κοινωνείτε, τον θάνατον αυτού καταγγέλλετε'' (Α' Κορ. 11. 26)΄ ''όποτε κοινωνείτε (ερμηνεύει ο Άγιος), γιορτάζετε το Πάσχα΄ (θάνατος και Ανάσταση Χριστού πάνε μαζί). Άρα Πάσχα δεν είναι η μεγάλη γιορτή της Αναστάσεως, αλλά η μετοχή μας στη Θ. Ευχαριστία.16 

''Η δική μας γιορτή του Πάσχα, συνίσταται στο γεγονός ότι θυσιάσθηκε για χάρη μας ο Χριστός'' (Α' Κορ. 5. 7). ''Επομένως, κάθε φορά που μετέχουμε στη θυσία του Χριστού (=κοινωνούμε), είτε είναι Παρασκευή, είτε είναι Σάββατο είτε είναι Κυριακή, κάποια γιορτή, έχουμε Πάσχα.

Το γνωρίζουν εκ πείρας, όσοι κοινωνούν!''.17 ''Δεν υπάρχει διαφορά (συνεχίζει ο Άγιος) ανάμεσα στη γιορτή της Αναστάσεως και στη Θ. Ευχαριστία. Το ίδιο πράγμα είναι! Ας μην βλέπουμε λοιπόν διαφορετικά τη γιορτή της Αναστάσεως, με την εκάστοτε Θ. Ευχαριστία!

Δεν είναι αγιώτερο το Σώμα που αναστήθηκε εκ νεκρών με αυτό που κοινωνούμε' είναι ένα και αυτό' ''μία δύναμις εστί, μία αξία, μία χάρις''. Η μόνη διαφορά είναι, πως στη γιορτή της Αναστάσεως έχουμε πλήθος λαού με τα γιορτινά του, και τα παραπετάσματα...!''.18 

(Πιθανόν ο Άγιος να εννοεί τα ειδικά ''χωρίσματα'', τους ''διαδρόμους'', που έβαζαν στους Ναούς ανήμερα του Πάσχα, ένεκα του πλήθους). Όμως, ο Άγιος ξεκαθαρίζει, πως μόνο αν κοινωνείς άξια, γιορτάζεις το Πάσχα. 

Διαφορετικά και το Πάσχα να κοινωνήσεις, δεν γιορτάζεις Πάσχα' (και πως να το γιορτάσεις, τη στιγμή που δεν κοινωνείς ''εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον;). ''Ο κατηχούμενος δεν γιορτάζει ποτέ το Πάσχα, γιατι δεν μετέχει στη Θ. Ευχαριστία, και ας νηστεύει κάθε χρόνο.

Ενώ αυτός που δεν νηστεύει, αν προσέλθει με καθαρή συνείδηση, γιορτάζει το Πάσχα, είτε κοινωνεί σήμερα, είτε αύριο, είτε οποτεδήποτε...''. (...). Αν δηλαδή σήμερα, που δεν είναι Πάσχα, κοινωνήσεις με καθαρή ψυχή, γιορτάζεις πραγματικά το Πάσχα!''.

''Τί κάνουμε εμείς; Χωρίς να καθαρισθούμε από τις αμαρτίες μας, κοινωνούμε το Πάσχα, και νομίζουμε πως έτσι γιορτάσαμε το Πάσχα. Όχι...! Δεν είναι έτσι...!''.19 

2. Ο ''απόστολος'' της Μ. Πέμπτης 

Η Εκκλησία τη Μ. Πέμπτη γιορτάζει τα ''γενέθλια'' της Θ. Ευχαριστίας. Και με αφορμή αυτό, διαβάζεται, κατά τη Θ. Λειτουργία, ένα ''απόσπασμα'' από μια σχετική επιστολή που έστειλε ο απόστολος Παύλος στους Κορινθίους χριστιανούς, πνευματικά του τέκνα.

Μεταξύ των άλλων έγραφε: ''Όποιος λοιπόν τρώει τον Άρτο και πίνει το Ποτήριο του Κυρίου με τρόπο ανάξιο γίνεται ένοχος αμαρτήματος απέναντι στο Σώμα και στο Αίμα του Κυρίου.

Γι' αυτό πρέπει να εξετάζει κανείς προσεκτικά τον εαυτό του, και τότε να τρώει από τον Άρτο, και να πίνει από το Ποτήριο. Γιατι όποιος τρώει τον Άρτο και πίνει τον Οίνο με τρόπο ανάξιο, χωρίς να αναγνωρίζει σ' αυτά το Σώμα του Κυρίου, αυτό που τρώει κι αυτό που πίνει φέρνουν πάνω του καταδίκη΄

Έτσι εξηγείται, γιατι έχετε ανάμεσά σας πολλούς ελαφρά και βαριά αρρώστους, καθώς και αρκετούς θανάτους'' (Α' Κορ. 11. 27-30).20 

Ο Παύλος δεν έστειλε την επιστολή σε ανθρώπους, που έπεφταν σε μεγάλα αμαρτήματα, που δεν χρειάζεται αυτο-εξέταση για να τα ''ανακαλύψεις'' (γιατι ''προδίδονται'' από μόνα τους, τύπτοντας τη συνείδηση), αλλά σε νεοφώτιστους χριστιανούς' που ως άνθρωποι έπεφταν σε ελαφρά αμαρτήματα΄ θυμό, οργή, καταλαλιά και τα σχετικά, που για να τα ανακαλύψεις, ''πρέπει να εξετάζει κανείς προσεκτικά τον εαυτό του'' (Α' Κορ. 11. 28).

Όμως, οι Κορίνθιοι αυτό δεν το έκαναν, και κοινωνούσαν όπως, όπως, καταφρονώντας το Σώμα του Χριστού.

Εν τω μεταξύ απορούσαν και έλεγαν, γιατι να συμβαίνουν τόσοι πρόωροι θάνατοι, τόσες βαριές αρρώστιες;!21 Έρχεται λοιπόν ο Παύλος και τους εξηγεί, ότι όλα αυτά συμβαίνουν, επειδή κοινωνείτε όπως, όπως.

''Έτσι εξηγείται, γιατι έχετε ανάμεσά σας πολλούς ελαφρά και βαριά αρρώστους, καθώς και αρκετούς θανάτους'' (Α' Κορ. 11. 30).

Ο Θεός είναι πάντα ο ίδιος. ''Πολλές φορές στέλνει στον σατανά αυτούς που κοινωνούν ανάξια, για να τους βασανίσει. Όταν λοιπόν ακούσεις ότι τυχαίνουν αρρώστιες, επιβουλές, συμφορές, πένθη, θάνατοι, γίνονται ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο!''22 

Ισχύσει και το αντίστροφο: Για όποιον κοινωνεί άξια, η Θ. Κοινωνία του γίνεται πηγή πολλών χαρισμάτων, φυσικά και θεραπείας ασθενειών.

Η αιμορροούσα γυναίκα υπέφερε δώδεκα χρόνια από την αρρώστιά της. Είχε ξοδέψει όλη της την περιουσία στους γιατρούς, αλλά κανένας δεν μπόρεσε να τη γιατρέψει. Και μόλις άγγιξε με φόβο την άκρη του ενδύματος του Χριστού, έγινε καλά (Λουκ. 8. 43-44).

Πόσο πιο μεγάλη δύναμη θα λάβει αυτός που βάζει μέσα του ολόκληρο τον Χριστό!23 ''Νόσων πολυτρόπων, αλεξιτήριον'' είναι η Θ. Κοινωνία.24 Μπορεί να ''αναστήσει'' άνθρωπο από κωματώδη κατάσταση.

Σε χωριό της Άρτας, μόλις ο παπάς κοινώνησε κάποιον που ήταν σε κώμα, σηκώθηκε και περπάτησε!

3. Πνευματικός αγώνας και Θ. Κοινωνία 

''Κοινωνώ, για να πάρω δύναμη στον πνευματικό μου αγώνα'', λες. Αν όντως αγωνίζεσαι, έχεις δίκιο. Όμως, αγωνίζεσαι; Για να κάνουμε μια εξέταση:

Δεν προσέχεις τους λογισμούς σου. (''Ουροδοχείο του διαβόλου κατάντησε η διάνοιά μου'', έλεγε ένας Γέροντας).

Δεν προσέχεις το στόμα σου. Φλυαρείς, αργολογείς, κατακρίνεις, ιεροκατακρίνεις.

Δεν προσέχεις τα μάτια σου. Βλέπεις άσχημα θεάματα, στο ίντερνέτ, στην τηλεόραση.

Δεν προσέχεις τ' αυτιά σου. Ακούς άσεμνα λόγια και τραγούδια.

Τα χέρια σου είναι σφικτά στην ελεημοσύνη.

Τρως μέχρι διαρρήξεως της κοιλίας σου. Η νηστεία και μάλιστα ή άνευ ελαίου σου είναι εφιάλτης.

Κάνεις το πρωί στα γρήγορα την προσευχή σου, έτσι για να ξεμπερδεύεις΄ στη συνέχεια πίνεις με άνεση το καφεδάκι σου.

Στις συναναστροφές με τον πλησίον σου, με τον (την) σύζυγό σου, τον αδελφό σου, το παιδί σου, τον συνεργάτη σου, τον φίλο σου, τον γείτονά σου, είσαι όλο κατάκριση και καταφρόνηση του άλλου (και ο άλλος είναι εικόνα Θεού!).

Το βράδυ κάνεις ξανά μια σύντομη προσευχή, και πέφτεις στο κρεβάτι. Και κοινωνείς συχνά με το σκεπτικό, να πάρεις δύναμη στον πνευματικό σου αγώνα!

Ο Άγιος λέει πως αν δεν αγωνίζεσαι, η μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων δεν σε ωφελεί΄ ''(...) ου μυστηρίων κοινωνία, ου τράπεζα ιερά, ουχ η απόλαυσις του σώματος, ουχ η κοινωνία του αίματος (...) ωφελήσαι δυνήσεται, εάν μη βίον ορθόν και θαυμαστόν και πάσης αμαρτίας απηλλαγμένον έχωμεν''.25

Αν λοιπόν θέλεις να ωφεληθείς, μία είναι η οδός: Αγωνίσου΄ κόψε τα μικροαμαρτήματα΄ τον θυμό, την κατάκριση, τη γαστριμαργία, πρόσεξε τα αυτιά σου, τα μάτια σου, προπαντός τη γλώσσα σου (που ''κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει''). ''Διόρθου τα πλημμελήματα, και ούτω μετά καθαρού του συνειδότος τη ιερά άπτου τραπέζης και της αγίας μέτεχε θυσίας''.26

Ο καλός ποιμένας δεν ησυχάζει (το θέμα είναι σοβαρό!). ''Πέφτει'' στα πόδια των πιστών και τους ικετεύει΄ να κόψουν όλες τους τις αμαρτίες, και κατόπιν να προσέλθουν στα μυστήρια.

Ιδού οι συγκινητικές του εκκλήσεις: ''Παρακαλώ, θερμοπαρακαλώ, ικετεύω και με όλη μου την ψυχή αξιώνω, ''πετάξτε'' από πάνω σας κάθε αμαρτία, και τότε να κοινωνήσετε''.27

Λένε: ''Όταν κοινωνήσεις, μη φοβάσαι, γιατι έχεις μέσα σου τον Χριστό''. Να φοβάσαι! Μπορεί να έβαλες μέσα σου τον Χριστό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εξαλείφθηκε από μέσα σου η τάση προς την αμαρτία.

Αν δεν αγωνισθείς, κινδυνεύεις να αμαρτήσεις. Η Θ. Κοινωνία δεν θα σου κλείσει τον δρόμο προς την αμαρτία. Δεν ενεργεί όπως το φάρμακο.

Παίρνεις λ. χ. φάρμακο, για να προφυλαχθείς από την ελονοσία. Πας στην Αφρική, έρχεσαι σε επαφή με τα μικρόβια, αλλά δεν σε ''κυριεύουν''. Αυτό δεν οφείλεται στη δική σου προσπάθεια, αλλά στο φάρμακο που πήρες.

Όμως για να αντιμετωπίσεις την ασθένεια της αμαρτίας, χρειάζεται και η δική σου προσπάθεια. Βροντερά παραδείγματα: Ο Πέτρος και ο Ιούδας.

Είχαν και οι δυο κοινωνήσει. Ο πρώτος αρνήθηκε τον Χριστό, ο δεύτερος Τον πρόδωσε, έχοντας και οι δυο τους τη Θ. Κοινωνία στο στόμα!

Η Θ. Κοινωνία δεν εμπόδισε ούτε τον Ιούδα από την προδοσία και την αυτοκτονία, ούτε τον Πέτρο από την άρνηση του Χριστού, γιατι ακριβώς δεν αγωνίσθηκαν.

Αν μάλιστα κοινωνήσεις ανάξια, διαφθείρεσαι ακόμα πιο πολύ΄ ''μάλλον αυτήν (την ψυχή) διαφθείρει και απόλλυσιν'',28 με αποτέλεσμα να οδηγείσαι πιο εύκολα (!) στην αμαρτία!

14. Η Θ. Κοινωνία δεν συγχωρεί από μόνη της αμαρτίες. Πρέπει πρώτα να τις κόψουμε' να πάμε μετά στο ''πλυντήριο'' (=εξομολόγηση) και μετά στο ''στεγνωτήριο'' (=Θ. Ευχαριστία). Τί άφεση θα πάρουμε, κοινωνώντας, όταν εμμένουμε στην αμαρτία;

15. Εις το κατά Ιωάννην ΙΗ'. P.G. 59. 116. (Τα κείμενα του Αγίου παρατίθενται σε ελεύθερη μετάφραση).

16. Εις Α' προς Τιμόθεον Ε'. P.G. 62. 530 κ' κατά Ιουδαίων Γ' P.G. 48. 867.17.

17. Εις Α' Τιμόθεον Ε'. P.G. 62. 530.

18. Αυτόθι.

19. Κατά Ιουδαίων Γ'. P.G. 48. 868.

20. Ερώτημα: Εμείς σαν ιερείς, υπεύθυνοι για τη σωτηρία του λαού του Εσταυρωμένου Ιησού, αυτή τη ''λεπτομέρεια'' - αυστηρή προειδοποίηση - (Α' Κορ. 11. 30), τη λέμε στο λαό του Θεού; Αν όχι, τότε του λέμε τη μισή αλήθεια...!

21. Εις Α' Κορινθίους ΚΖ' P.G. 61. 234.

22. Εις Α' προς Τιμόθεον Ε' P.G. 62. 529 κ' περί Ακαταλήπτου ΣΤ'. P.G. 48. 479.

23. Εις το κατά Ματθαίον ΜΘ'. P.G. 58.507.

24. Κανόνας Θ. Μεταλήψεως, ωδή α'.

25. Οι Ισραηλίται υπό την νεφέλην P.G. 51. 250. Επί τη ευκαιρία: Ο Όσιος Ιωάννης της Κλίμακος στο περίφημο βιβλίο του ''Κλίμακα'', δίνει οδηγίες για το πως ο άνθρωπος θα ανεβεί πνευματικά, φθάνοντας στο ''απέραντον πέρας της αρετής'' ?(Λόγος 26. Β. 37). Το αξιοσημείωτο είναι εδώ, ότι ο μεγάλος αυτός ''Καθηγητής'', δεν αναφέρει τη Θ. Κοινωνία σαν ''μέσο'', που οδηγεί τον πιστό στην ατέλειωτη τελειότητα. Επιμένει στον προσωπικό, πνευματικό αγώνα. Γιατι ξέρει και αυτός πολύ καλά, ότι αν δεν αγωνίζεσαι, η Θ. Κοινανία δεν σε ωφελεί.

26. Περί Μετανοίας ΣΤ'. P.G. 49. 322.

27. Περί Μετανοίας ΣΤ'. P.G. 49. 229.

28. Εις την προδοσίαν του Ιούδα Α'. P.G. 49. 380-1.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου 

ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ. 

Απόσπασμα εκ του βιβλίου 

''Πώς και πότε Κοινωνούμε'' του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, 

με επιμέλεια-παρουσίαση 

του Αρχιμανδρίτη Βασιλείου Μπακογιάννη. 

Εκδόσεις ''Θαβώρ'', δ' έκδοση, σελ. 13-22. 

Αγρίνιο 2016.