Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΣ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΠΑΤΡΟΤΗΤΟΣ

 

''Η Ιερά Παράδοσις μας διασώζει περιπτώσεις,
όπου άνθρωποι απλοϊκοί, αλλά χαρισματούχοι, θεοφόροι,
 όπως π. χ. ο Όσιος Αντώνιος ο Μέγας, ανεγέννησαν εν
Χριστώ αναρίθμητες ψυχές΄ μεταβίβασαν σε αυτές τον
πλούτο των χαρισμάτων τους΄ έγιναν πνευματικοί
αιμοδότες σε νεκρωμένες από την Χάρι ψυχές. Δεν είχαν
την εξουσία να παρέχουν τα μέσα της Χάριτος, τα Ιερά
Μυστήρια, αλλά ζούσαν την Χάρι και με Αυτήν διαπότιζαν
 τον κόσμο΄ εξώρκιζαν από αυτόν κάθε βέβηλο και
δαιμονικό στοιχείο΄ και - κατοικητήρια όντες της μόνης
και ενυποστάτου Αληθείας - προσέφεραν στους ανθρώπους
 την αναγεννητική αλήθεια του βιωμένου δόγματος''.

''Η εργασία αυτή με τίτλο 
''Η Αναγκαιότης της Πνευματικής Πατρότητος'' 
εξεφωνήθη ως Πανηγυρικός Λόγος το έτος (1987) 
στην ειδική Εκδήλωσι 
''Ευχαριστήρια'': ''Εν έργω και λόγω τίμα τον Πατέρα σου'', 
την οποία διωργάνωσε 
η Ιερά Μονή των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης Φυλής Αττικής, 
προς τιμήν του εορτάζοντος Πνευματικού αυτής Πατρός και Καθηγουμένου 
Σεβ. Μητροπολίτου Ωρωπού και Φυλής κ. Κυπριανού. 
Το κείμενο κυκλοφορεί για πρώτη φορά, βελτιωμένο, συμπληρωμένο και υπομνηματισμένο.

Εκ της σελ. 12 του βιβλίου 

''Λόγοι Περί Υπακοής'' 

από την σειρά Δ': ''Ορθόδοξες Μοναχικές Εμπειρίες''.

(Μέρος 2ον)

α.

Η αναγκαιότης της Πνευματικής Πατρότητος

Χαρακτηριστικά ο Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος λέγει τα εξής: ''Αδελφοί, εκτενώς τον Θεόν παρακάλεσον όπως δείξη σοι άνθρωπον, τον καλώς ποιμάναί σε δυνάμενον, ω και οφείλεις ως αυτώ τω Θεώ υπακούσαι και τα παρ' αυτού σοι λεγόμενα αδιστάκτως επιτελέσαι, ει και εναντία σοι και επιβλαβή κατά το δοκούν σοι τα προσταττόμενα φαίνονται.

Και ει μεν ον ήδη έσχες πατέρα πνευματικόν περισσοτέρως πληροφορείται παρά της χάριτος η καρδία σου, ποίει α σοι λέγει και σώζη΄ κρείσσον γαρ μαθητήν μαθητού ονομάζεσθαι και μη ιδιορρύθμως βιούν και τρυγάν ανωφελείς καρπούς του ιδίου θελήματος.

Ει δε προς άλλον το Άγιον Πνεύμα εκπέμψει σε, μη διστάσης το σύνολον΄ ακούομεν γαρ και Παύλον φυτεύσαντα και Απολλώ αρδεύσαντα και Χριστόν αυξάνοντα.

Ποίησον ουν, αδελφέ, και συ καθώς είπομεν, και άπελθε προς άνθρωπον, ον ο Θεός ή μυστικώς δι' εαυτού ή φανερώς διά δούλου αυτού υποδείξει σοι. Και ως αυτόν τον Χριστόν και ορών και λαλών, ούτω σεβάσθητι αυτόν και ούτω διδάχθητι παρ' αυτού τα συμφέροντα''9.

Μάλιστα ο Όσιος Συμεών μας παραθέτει και ένα τύπο σχετικής προσευχής, διά της οποίας είναι δυνατόν ο μαθητής να καταφύγη στον Θεό: 

''Κύριε, ο μη θέλων τον θάνατον του αμαρτωλού ως το επιστρέψαι και ζην αυτόν, ο κατελθών διά τούτο επί της γης, ίνα τους κειμένους και τεθανατωμένους υπό της αμαρτίας εξαναστήσης και Σε κατιδείν αυτούς, το φως το αληθινόν, ως ιδείν ανθρώπω δυνατόν, καταξιώσης,

πέμψον μοι άνθρωπον γινώσκοντά Σε, ίνα, ως Σοι δουλεύσας αυτώ και πάση δυνάμει μου υποταγείς και το Σον εν τω εκείνου θελήματι ποιήσας θέλημα, ευαρεστήσω Σοι, τω μόνω Θεώ και καταξιωθώ Σου καγώ της βασιλείας, ο αμαρτωλός''10. 

Γ'.

Στην Παράδοσι της Εκκλησίας μας έχουμε δύο είδη Πνευματικών Πατέρων, τα οποία είναι δυνατόν να συμπίπτουν στο ίδιο πρόσωπο. Πνευματικός Πατήρ είναι ο Επίσκοπος, ο οποίος θεωρείται ''μετά Θεόν πατήρ''11, αλλά και κάθε Ιερεύς, ο οποίος δυνάμει του ιερατικού του υπουργήματος γεννά στην νέα εν Χριστώ ζωή διά του Ιερού Βαπτίσματος τους πιστούς.

Επειδή όμως οι περισσότεροι βαπτίζονται σε μικρή ηλικία, δεν ενεργοποιούν δυστυχώς την Χάρι του Αγίου Πνεύματος που λαμβάνουν στο Ιερό Μυστήριο΄ γι' αυτό είναι απαραίτητος εκείνος ο Πνευματικός Πατέρας, ο οποίος - ευρισκόμενος σε μία χαρισματική κατάστασι λόγω της προσωπικής του αγιότητος - να αναγεννήση κυριολεκτικά τον νεκρωμένο από την άγνοια και την αμαρτία πιστό' 

να τον οδηγήση ασφαλώς στον κόσμο της Χάριτος, της Παρουσίας του Θείου Παρακλήτου. Εφ' όσον η είσοδος στην Μοναχική Ζωή, όσο και γενικώτερα στην Ζωή της Μετανοίας, θεωρείται προσφυέστατα ως Δεύτερο Βάπτισμα12, έπεται ότι εκείνος που μας μυσταγωγεί στο Δεύτερο αυτό αναγεννητικό Βάπτισμα είναι βεβαίως και ονομάζεται Πνευματικός Πατήρ, έστω και αν είναι απλούς Μοναχός ή λαϊκός.

Διότι η Ιερά Παράδοσις μας διασώζει περιπτώσεις, όπου άνθρωποι απλοϊκοί, αλλά χαρισματούχοι, θεοφόροι, όπως π. χ. ο Όσιος Αντώνιος ο Μέγας, ανεγέννησαν εν Χριστώ αναρίθμητες ψυχές΄ μεταβίβασαν σε αυτές τον πλούτο των χαρισμάτων τους΄

έγιναν πνευματικοί αιμοδότες σε νεκρωμένες από την Χάρι ψυχές. Δεν είχαν την εξουσία να παρέχουν τα μέσα της Χάριτος, τα Ιερά Μυστήρια, αλλά ζούσαν την Χάρι και με Αυτήν διαπότιζαν τον κόσμο΄ εξώρκιζαν από αυτόν κάθε βέβηλο και δαιμονικό στοιχείο΄ και - κατοικητήρια όντες της μόνης  και ενυποστάτου Αληθείας - προσέφεραν στους ανθρώπους την αναγεννητική αλήθεια του βιωμένου δόγματος. 

Δ'.

Σεβασμιώτατε Πνευματικέ μας Πατέρα' Ενθυμούμεθα τα λόγια του Μεγάλου Βασιλείου: ''Πατήρ γαρ έστιν αληθέστατος, πρώτος μεν ο των απάντων Πατήρ΄ ο δεύτερος δε μετ' Εκείνον ο της πνευματικής καθηγούμενος πολιτείας''΄

''ο γαρ καθηγούμενος ουδέν έτερόν έστιν ή ο του Σωτήρος επέχον πρόσωπον, και μεσίτης Θεού και ανθρώπων γενόμενος, και ιερουργών τω Θεώ την των πειθουμένων αυτώ σωτηρίαν''13.

Και ενθυμούμενοι αυτά, αισθανόμεθα άπειρη ευγνωμοσύνη προς τον Πανάγιο Κύριο και Θεό μας, διότι μας αξίωσε να έχουμε - στις τόσο δύσκολες ημέρες που διερχόμεθα - Πνευματικό Πατέρα, στο πρόσωπο του οποίου συναντώνται και η Πνευματική Πατρότης λόγω του υπουργήματος της Ιερωσύνης, και η Χαρισματική Πατρότης, η οποία βεβαίως είναι ένα έκτακτο χάρισμα του Αγίου Πνεύματος.

Με την πρώτη - την Ιερατική - μας αναγεννάτε διά μέσου των Αγίων Μυστηρίων΄ με την δευτέρα - την Χαρισματική - μας αναγεννάτε διά της μεταγγίσεως των χαρισμάτων που Σας εμπλούτισε η Θείας Χάρις. 

Οπωσδήποτε το θεάρεστο και ευλογημένο έργο Σας, προκειμένου να τελειωθούμε εν Χριστώ εμείς τα πνευματικά Σας τέκνα, για να επιτευχθή ο Πνευματικός Τόκος, δεν είναι εύκολο και ανώδυνο.

Ήδη ο Άγιος Απόστολος Παύλος έγραφε προς τους Γαλάτας: ''Τεκνία μου, ους πάλιν ωδίνω, άχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν!''14. [''Παιδάκια μου, που σας αναγέννησα πνευματικώς και που ξαναδοκιμάζω τώρα πόνους και ωδίνες για την αναγέννησί σας, έως ότου ο Χριστός μορφωθή μέσα σας''].

Πειρασμοί από μας τους ιδίους, λόγω των αδυναμιών μας, αλλά και πειρασμοί από τον δαίμονα και τα όργανά του, εξ αιτίας του φθόνου για το σωτήριο έργο που επιτελείτε, είναι ο καθημερινός σταυρός Σας. 

''Απετέκομέν σε'', έγραφε όπως προαναφέραμε, ο Όσιος Συμεών, ''απετέκομέν σε δι΄ υπομονής πολλής και οδυνών και πόνων σφοδρών και καθημερινών δακρύων''15.

Και όσο οι πειρασμοί και οι δοκιμασίες Σας για χάρι μας αυξάνονται, τόσο και περισσότερο αυξάνεται η ευγνωμοσύνη μας προς την αγιωσύνη Σας. 

Ακούμε καθημερινά την προτροπή του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης προς τον Επίσκοπο Μελιτινής: ''Συ δε τας συνήθεις υπέρ ημών ευχάς τω Θεώ προσάγων μη διαλείπτης. Χρεωστείς γαρ ως ευγνώμων υιός, τω κατά Θεόν σε γεννήσαντι, την διά των προσευχών γηροκομίαν, κατά την εντολήν την κελεύουσαν τιμάν τους γονέας, ίνα ευ σοι γένηται, και έση μακροχρόνιος επί της γης''16.

Ε'.

Είναι σε όλους γνωστό, ότι το ηλιοτρόπιο, το φυτό που κοινώς λέγεται ήλιος, είναι πάντοτε εστραμμένο προς τα πάνω, προς το φως, προς τον ήλιο.

Και μεις, Σεβασμιώτατε Πατέρα μας, οι Μοναχοί και όλα τα πνευματικά Σας τέκνα, έχουμε ανάγκη από την παρουσία Σας, όπως τα ηλιοτρόπια από τον ήλιο:

η αγάπη Σας μας κάνει να στρεφώμεθα όλο προς τα πάνω, προς το φως, προς τον νοητό Ήλιο της Δικαιοσύνης, τον Κύριο και Θεό μας Ιησού Χριστό΄ η πατρική Σας αγάπη ανάπτει στις καρδιές μας την διάπυρη προσδοκία της θέας του Νυμφίου μας.

Κάποιος Μοναχός μου εξωμολογήθηκε, ότι από τις ωραιότερες στιγμές της ζωής του είναι εκείνες που νιώθει την καρδιά του πλημμυρισμένη από αισθήματα βαθυτάτης ευλαβείας και ιερού δέους στο πρόσωπο του Πνευματικού του Πατρός.

Όταν τον ερώτησα, αν αυτό συμβαίνη τακτικά, μου απάντησε περίπου ως εξής:

''Προσεύχομαι στον Κύριο να μου δώση το χάρισμα αυτό μονίμως... Διότι είναι χαρισματική αυτή η κατάστασις, δώρο της δεξιάς του Υψίστου... 

Γενικώς τα αισθήματα ευλαβείας προς τον Γέροντα καλλιεργούνται και ανανεώνονται με την συνεχή προσευχή και την μυστηριακή ζωή, αλλά μερικές φορές, για να ενισχυθή η ψυχή στον αγώνα της και να μην αμελήση, ακουμπάει η Μήτηρ του Κυρίου μας το Πανάγιο χέρι της στο ιδρωμένο μέτωπο του αγωνιζομένου Υποτακτικού και προκαλείται θαυμαστώς η προσδοκωμένη καλή αλλοίωσις...

Τότε ο Γέροντας αποκτά μίαν μυστηριώδη διαφάνια: μέσα από αυτόν βλέπει ο υποτακτικός - με αλλοιωμένους πλέον διά της Χάριτος οφθαλμούς - τον Χριστό!... Τότε η καρδιά φωτίζεται, γεμίζει χαρά και απελευθερώνεται από την δουλεία του κτιστού...

Οι επιθυμίες και τα θελήματά της ταυτίζονται με του Γέροντος και διά μέσου αυτού με του Χριστού... Τα βλέπει όλα εν τη Χάριτι και αισθάνεται, ότι η πηγή όλης της προτέρας δυστυχίας της ήταν το θέλημά της, η γνώμη της, η κρίσις της...

Μετά βέβαια υποχωρεί η μακαρία αυτή κατάστασις, αλλά μένει η καλή ανάμνησις και ο πόθος για συνέχισι του αγώνος... Πάντως, μόνο με τις ευχές του πνευματικού Πατρός, διά μέσου αυτού και μαζί με αυτόν βλέπει ο Υποτακτικός τον Χριστό μας...''17.

Αυτά μου είπε ο Μοναχός και με άφησε κυριολεκτικά άναυδο, αλλά και μου αναζωπύρωσε τον πόθο για το θείο αυτό χάρισμα, το οποίο είθε να μας το δώση ο Κύριος, δι' ευχών Σας αγίων.

Σεβασμιώτατε και περιπόθητε Πνευματικέ μας Πατέρα' Ήδη Σας έχω κουράσει, γι' αυτό θα τελειώσω, μεταβιβάζοντας τις εγκάρδιες ευχές όλων μας, να Σας μακροημερεύη ο Χριστός μας, ώστε να αξιωθούμε να εορτάσουμε το χρυσούν  ιωβηλαίον της Ιερωσύνης σας, τα πενήντα χρόνια της ιερατικής Σας σταυροαναστάσιμης πορείας.

Και τελικά, είθε να μας αξιώση η Φιλανθρωπία του Μεγάλου Αρχιερέως να ευρεθούμε στην άλλη ζωή όλοι μαζί γύρω από το επουράνιο Θυσιαστήριο, ενώπιον του οποίου να ίστασθε με υψωμένας χείρας και να επαναλαμβάνετε το προφητικό: ''Ιδού εγώ και τα παιδία, α μοι έδωκεν ο Θεός''18.

3η Οκτωβρίου 1987                                                                                               + π. Κ.

9. Οσίου Συμεών Νέου Θεολόγου, Κατηχήσεις, Λόγος Κ΄, στχ. 45-62.

10.  Οσίου Συμεών Νέου Θεολόγου, Βίβλος των Ηθικών, Λόγος Ζ', στχ. 437-445.

11. PG τ. 1, στλ 668Α (Διαταγαί των Αγίων Αποστόλων'', L. II, Cap. XXVI: ''Ούτος [ο Επίσκοπος] μετά Θεόν πατήρ υμών, δι' ύδατος και πνεύματος αναγεννήσας υμάς εις υιοθεσίαν'').

12. Ακολουθία του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, εκ της ''Κατηχήσεως'':  ''βλέπε, τέκνον, οίας συνθήκας δίδως τω Δεσπότη Χριστώ...'' (βλ. Ευχολόγιον το Μέγα).

13. Μ. Βασιλείου, PG τ. 31, στλ 1389D και 1409Α (''Ασκητικαί Διατάξεις'', Κεφάλ. Κ', 1 και Κεφάλ. ΚΒ', 4).

14. Γαλ. δ' 19.

15. Οσίου Συμεών Νέου Θεολόγου, Επιστολή Γ', στχ.1-3 (βλ. υποσημ. 6).

16. Αγίου Γρηγορίου Νύσσης.

17. Εξομολόγησις γνωστού μας Μοναχού.

18. Πρβλ. Ησ. η' 18.

Τ έ λ ο ς

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση 

ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.

Σειρά συνακόλουθων αναρτήσεων εκ του βιβλίου 

''Λόγοι Περί Υπακοής'' 

από την σειρά Δ': ''Ορθόδοξες Μοναχικές Εμπειρίες'' 

έκδοση της Ιεράς Μονής Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης Φυλής Αττικής.

(1999), σελ. 20-29.