΄
 |
''Σκέφτομαι πάντα στις μέρες των Χριστουγέννων τη συμπαθητική αυτή τάξη των αιώνιων ποιμένων της γης, που είναι θα έλεγα οι γνησιότεροι άνθρωποι στη συνέχεια της παραδοσιακής μας ζωής. Συλλογίζομαι πόσο απόξενοι τώρα μας φαίνονται και απερίσκεπτα αχρείαστοι στον υπερφίαλο δρόμο της μηχανικής μας ζωής. Πόσο λίγο τους φροντίζουμε (τους λιγοστούς έστω νομάδες ή τους δεμένους με το πατρικό κοπάδι χωρικούς), σαν φυλετικά κειμήλια και ηθικούς δικαιούχους της ελληνικής γης. Κι όμως, οι μεγάλοι και σπουδαιοφανείς θεσμοί μας είναι μίμηση και αντίγραφα της φυσικής ζωής των τσοπάνηδων. Οι αρχαίοι βασιλείς εκαμάρωναν να λέγονται ''ποιμένες''. Ο Όμηρος ονομάζει τον Ατρέα ''ποιμένα λαών'' (Β, 105) και τον βάζει να κρατεί πατρογονικό σκήπτρο, φτιαγμένο από τον Ήφαιστο, σαν μια καλοσκαλισμένη, θα λέγαμε, τσοπάνικη γκλίτσα''. |
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΟΙ ΠΟΙΜΕΝΕΣ
(Η σημασία της παρουσίας των βοσκών στο θεϊκό Γενέσιο)
Μέσα στις ποικίλες περιγραφές, που είναι γνωστές και άγνωστες πηγές, μαζί με την Υμνογραφία μας, έχουν δοθεί για το ωραίο και ποιητικότατο συνθεμένο γεγονός της Γέννησης του Χριστού, η παρουσία και ο ρόλος των ''ποιμένων'', που σ' αυτούς αναγγέλθηκε από τον ουρανό το μεγάλο θαύμα, κι αυτοί πρώτοι το διαπίστωσαν και το διακήρυξαν, είναι από τις πιο οικείες στη βιοτική πραγματικότητά τους κι από τις πιο ανθρώπινα νοητές.
Δεν είναι τυχαίο, πως ο λαμπρός αφηγητής των θαυμάσιων γεγονότων της Χριστουγεννιάτικης νύχτας, Ευαγγελιστής Λουκάς, αφού μίλησε για την άξαφνη παρουσία του μεγάλου αγγελιοφόρου του Θεού, κι ύστερα για την υπερκόσμια οπτασία της στρατιάς των αγγέλων μέσα στο ''περίλαμπρο'' φως, σκέφτηκε και την προσγειωμένη μαρτυρία των αγαθών τσοπάνηδων των Ιουδαϊκών βουνών, και τους έδωσε τον ανθρώπινο ρόλο, να πρωτομάθουν και να διαπιστώσουν το γεγονός.
''Και οι άνθρωποι, οι ποιμένες, είπον προς αλλήλους΄ διέλθωμεν δη ως Βηθλεέμ και ίδωμεν το ρήμα τούτο το γεγονός, ο ο Κύριος εγνώρισεν ημίν''. (2, 15).
Είναι γραφική η περιγραφή, που κάνει για ολόκληρο το νυχτερινό επεισόδιο της Γέννησης ο Ευαγγελιστής: ''Και ποιμένες ήσαν εν τη χώρα τη αυτή αγραυλούντες και φυλάσσοντες φυλακάς της νυκτός επί την ποίμνην αυτών.
Και ιδού άγγελος Κυρίου επέστη αυτοίς και δόξα Κυρίου περιέλαμψεν αυτούς, και εφοβήθησαν φόβον μέγαν. Και είπεν αυτοίς ο άγγελος. Μη φοβείσθε΄ ιδού γαρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τω λαώ ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ...
Και εξαίφνης εγένετο πλήθος στρατιάς ουρανίου, αινούντων τον Θεόν και λεγόντων: Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης Ειρήνη, εν αθρώποις ευδοκία... Και οι άνθρωποι, οι ποιμένες... ήλθον σπεύσαντες και ανεύρον την τε Μαριάμ και τον Ιωσήφ και το βρέφος κείμενον εν τη φάτνη.
Ιδόντες δε διεγνώρισαν (=έκαμαν γνωστά) περί του ρήματος του λαληθέντος αυτοίς περί του παιδίου τούτου...'' (Λουκάς 2, 8-18).
Μέσα στην απλή και παραστατική αυτή περιγραφή, το ανθρώπινο στοιχείο της παρουσίας των βοσκών κάνει οικειότερο το θαύμα. Οι λεπτομέρειες μας είναι βιώματα γνωστά:
η μεσογειακή νύχτα, που την περνούν οι ποιμένες με τις βάρδιες τους στα βουνά της Παλαιστίνης, η υπαίθρια εικόνα των ''αγραυλούντων'', που μετέπεσε εύκολα στο παραδοσιακό παίξιμο του ποιμενικού αυλού, ο ανθρώπινος φόβος των βοσκών μπροστά στον θεϊκό αγγελιαφόρο, το ξάφνιασμά τους από το υπερκόσμιο τραγούδι των αγγέλων, κι ύστερα η συμμόρφωση στην εντολή να ψάξουν για τα αναγγελλόμενα, η εύκολη ανεύρεση του ''παιδιού'' και τα ενθουσιαστικά λόγια τους, όλα είναι στοιχεία ανθρώπινης ζωής, και μάλιστα λαϊκής, της πιο ταιριαστής για τον Θεάνθρωπο.
Λαϊκό γίνεται ακόμα και το όραμα της στρατιάς των αγγέλων, αν σκεφτούμε το ''αγγελικό'' των λαογραφικών διαπιστώσεων στους χριστιανικούς λαούς, με τις απόκοσμες φωνές και το φως, στις μεγάλες και ήρεμες νύχτες.
Και πόσο ωραία φωνή το ''επί γης ειρήνη!''. Είναι πια ο ύμνος όλων των αιώνων (κι ας γίνεται Δαναϊδική η ευχή), και συνδυάζεται άριστα με το ''Δόξα εν υψίστοις'', ιδιαίτερα όταν πραγματοποιούνται στ' αλήθεια η ''ειρήνη'' και η ''ευδοκία''.
Η χριστιανική εικονογραφία και ποίηση παρέλαβαν τις απλές αυτές σκηνές των ποιμένων του σπηλαίου της Βηθλεέμ, και τις έκαμαν εικόνες και ύμνους. Περιορίστηκαν κι αυτές στο ανθρώπινο στοιχείο τους, αλλά χάρηκαν πολύ την επεισοδιακή τους παρουσία.
Η αγιογραφία μας πάλι, που είναι από τις πλουσιότερες στο θέμα των Χριστουγέννων, δεν παρέλειψε ποτέ, στο διάστημα των αιώνων, να δώσει και την αναζητούμενη από τους πιστούς σκηνή των ποιμένων. Οι αγαθοί βοσκοί παρουσιάζονται με ποικίλες απεικονίσεις, χωρισμένοι σε ομάδες ενεργειών ή και ηλικίας.
Μια ματιά να δώσει κανείς στην κάθε εικόνα της Γέννησης, που βρίσκονται στα ''Δωδεκάορτα'' των εκκλησιών μας, διαπιστώνει τους τύπους και τις διαφορές. Σκέφτομαι πάντα στις μέρες των Χριστουγέννων τη συμπαθητική αυτή τάξη των αιώνιων ποιμένων της γης, που είναι θα έλεγα οι γνησιότεροι άνθρωποι στη συνέχεια της παραδοσιακής μας ζωής.
Συλλογίζομαι πόσο απόξενοι τώρα μας φαίνονται και απερίσκεπτα αχρείαστοι στον υπερφίαλο δρόμο της μηχανικής μας ζωής. Πόσο λίγο τους φροντίζουμε (τους λιγοστούς έστω νομάδες ή τους δεμένους με το πατρικό κοπάδι χωρικούς), σαν φυλετικά κειμήλια και ηθικούς δικαιούχους της ελληνικής γης.
Κι όμως, οι μεγάλοι και σπουδαιοφανείς θεσμοί μας είναι μίμηση και αντίγραφα της φυσικής ζωής των τσοπάνηδων. Οι αρχαίοι βασιλείς εκαμάρωναν να λέγονται ''ποιμένες''. Ο Όμηρος ονομάζει τον Ατρέα ''ποιμένα λαών'' (Β, 105) και τον βάζει να κρατεί πατρογονικό σκήπτρο, φτιαγμένο από τον Ήφαιστο, σαν μια καλοσκαλισμένη, θα λέγαμε, τσοπάνικη γκλίτσα.
Ο Χριστός στη διδασκαλία του είχε πάντα στο νου του τους βοσκούς και τα πρόβατα. Ήταν ο ίδιος ''ο ποιμήν ο καλός'' κι εζήτησε κι από τους μαθητές του να ποιμαίνουν τα πρόβατά Του. Από τότε οι οι εκκλησιαστικοί άρχοντες θεωρούν μεγάλη τιμή τους την ποιμαντορική ιδιότητα και κρατούν υπερήφανα τη συμβολική ποιμενική βακτηρία.
Συμβολικά η Εκκλησία έχει τιμήσει τους βοσκούς όλων των αιώνων, με το να ονομάσει αγίους ''τους θεασαμένους ποιμένας τον Κύριον'' (γιορτάζουν την ίδια μέρα των Χριστουγέννων).
Απομένει στους καιρούς μας να τους τιμήσουμε και κοινωνικά, να τους τονώσουμε την παραδοσιακή αυτοτέλεια, πολύ περισσότερο που, όσο πάει, εκλείπει η τάξη τους.
Δ. Λουκάτου
''Χριστουγεννιάτικα και των εορτών''
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου