ΟΣΙΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ (2ο ΜΕΡΟΣ)

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Μακάριος της Όπτινα>>, Σεπτέμβριος 2009, σελ. 51-57.
Ο στάρετς Μακάριος ανακηρύχτηκε άγιος
μαζί με τους υπόλοιπους στάρετς της Όπτινα. Όπως γράφει η Έλενα Κόντζεβιτς, η θεωρία και το φρόνημα του στάρετς Μακαρίου, ήταν θεωρία και φρόνημα της Όπτινα.
Έτσι οι επιστολές του μπορούν άριστα να θεωρηθούν και να διαβαστούν ως μέρος της πνευματικής κληρονομιάς του περίφημου αυτού μοναστηριού.
Η Όπτινα ήταν από πολλές όψεις το πνευματικό κέντρο της Αγίας Ρωσίας μέχρι την επανάσταση, αλλά και μετά απ' αυτήν.
Προσκυνητές ταξίδευαν από τα πέρατα της αυτοκρατορίας για να συμβουλευτούν τους άγιους στάρετς της Όπτινα,
που η απλότητα, η ταπείνωση
και η βαθιά πνευματικότητά τους, απηχούσαν τη σοφία των πατέρων της ερήμου των παλιότερων αιώνων.
Διαβάζοντας τα κείμενά τους σήμερα, είναι σα να πίνουμε από την ίδια πηγή πνευματικής σοφίας, που έχει ξεδιψάσει τους χριστιανούς για αιώνες.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.

1. Θλίψεις

Σ' ευχαριστώ που μου αποκάλυψες τη θλίψη της πληγωμένης καρδιάς σου. Ένα δυνατό, ακτινοβόλο φως με τυλίγει, κάθε φορά που μοιράζομαι με άλλους τη λύπη τους... Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Χριστός μας λέει: <<Καταδέχθηκα το σταυρό για τη σωτηρία των ανθρώπων. Και όποιον διαλέγω και θέλω να τραβήξω κοντά Μου, σ' εκείνον πρώτα - πρώτα στέλνω θλίψεις και μάλιστα τη μια πίσω από την άλλη. 

Εκείνου την καρδιά τρυπάω πρώτα με βέλη βουτηγμένα στο πικρό δηλητήριο του πόνου. Αυτό κάνω. Και το κάνω για να πεθάνει. Να πεθάνει για τον κόσμο, να νεκρωθεί απέναντι στην ακαταμάχητη γοητεία, τη γλυκειά έλξη που ασκούν οι εφήμερες απολαύσεις και η κοσμική δύναμη. Η μάστιγα των θλίψεων είναι η σημαία της αγάπης Μου. Μ' αυτόν τον τρόπο πλήγωσα την καρδιά του δούλου Μου Δαβίδ.

Και όταν η θύελλα των συμφορών τον χώρισε από τον κόσμο, τότε μόνο ο νους του γέμισε με συνταρακτικούς σωτήριους λογισμούς. Μία απροσδόκητη, ευλογημένη μεταστροφή συντελέσθηκε μέσα του, και πλημμύρισε ολόκληρη την ύπαρξή του...>>. Μέσα σε μια ορθόδοξη καρδιά, η λύπη και το πένθος για τους νεκρούς σύντομα διαλύεται και εξατμίζεται κάτω από το φως της αληθινής σοφίας.

Έτσι, ύστερ' από λίγο, τη θέση του πόνου παίρνει μια καινούργια γνώση, όπου κυριαρχεί η πίστη και η ελπίδα. Αυτή η γνώση όχι μόνο ξεπλένει την ψυχή από κάθε ίχνος λύπης, αλλά και τη γεμίζει χαρά και ευφροσύνη. Η πίστη δίνει στο νου φτερά και τον ελευθερώνει. Αυτή η ελευθερία εκδηλώνεται και αποδεικνύεται με μιαν ήρεμη σταθερότητα στη ζωή του ανθρώπου, μια σταθερότητα που δεν διασαλεύεται από οποιεσδήποτε περιστάσεις, θετικές ή αρνητικές.

Το όργανο που κόβει τις αλυσίδες και μας ελευθερώνει, είναι ο εξαγνισμένος, ο <<κεκαθαρμένος>> νους. Ο νους, που είναι σε θέση να εξιχνιάζει το αληθινό, το κρυφό, τις μυστικές αιτίες και τους σκοπούς κάθε γεγονότος και κάθε συγκυρίας. Και η κάθαρση του νου γίνεται κατορθωτή με τον αδιάκοπο έλεγχο των λογισμών, με την ανάγνωση των θείων Γραφών, με τη μελέτη των βιβλίων των θεοφόρων Πατέρων και με την εκκοπή των σωματικών ηδονών και απολαύσεων.

Όλ' αυτά όμως δεν θα καταλήξουν σε κάποιο θετικό αποτέλεσμα, αν δεν καλύπτονται πάντοτε από το πέπλο της ζωντανής και αδιάλειπτης προσευχής, που παρέχει την προστασία και την ενίσχυση του Θεού.

2. Αποτυχίες

Τα θεάρεστα σχέδιά σου ναυάγησαν για λόγους εντελώς ανεξάρτητους από τη θέλησή σου. Στις δύσκολες μέρες που σε περιμένουν τώρα, μην ξεχάσεις ποτέ τούτο' Ο Θεός γνωρίζει πολύ καλά πόσο σταθερή ήταν η απόφασή σου και πόσο σφοδρός ο ζήλος σου. Και ασφαλώς θ' αξιολογήσει την προαίρεσή σου όπως ακριβώς θ' αξιολογούσε ένα εκπληρωμένο γεγονός.

Έτσι θα συμβεί, αν βέβαια το ταπεινό σου φρόνημα παραμείνει ακέραιο, και δεν μαραθεί μέσα στην ανεμοθύελλα της αναποδιάς που σε βρήκε. Αν καλλιεργήσεις μέσα σου προσεκτικά ταπεινό φρόνημα, αυτό και μόνο θα σε γεμίσει παρηγοριά και ειρήνη. Και πρόσεξε μη τυχόν κυριευθείς από ολιγοπιστία. Να θυμάσαι πως ακόμα κι αυτοί οι μεγάλοι διάκονοι του Θεού, οι προφήτες, δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα για κείνους που δεν είχαν πίστη.

Τί λέω; Ο ίδιος ο Κύριος, <<ελθών εις την πατρίδα αυτού>>, δεν έγινε δεκτός από τους συμπατριώτες Του Ναζαρηνούς, που απίστησαν <<και εσκανδαλίζοντο εν αυτώ>>. Γι' αυτό <<και ουκ εποίησεν εκεί δυνάμεις πολλάς διά την απιστίαν αυτών>> (Ματθ. 13: 54-58).

3. Φτώχεια

Δέξε όλες τις κακουχίες χωρίς μεμψιμοιρία και γογγυσμό. Να είσαι σίγουρος ότι αυτές είναι το χρέος σου, χρέος που οφείλεις να εξοφλήσεις. Εσύ ο ίδιος λες πως όσο ήσουν νέος, πλούσιος και υγιής, η καρδιά σου ήταν αναίσθητη, πωρωμένη, και το κεφάλι σου κούφιο. Από τότε που γέρασες, αρρώστησες κι έχασες τα πλούτη σου, έγινες πιο καλός, πιο συνετός, ενώ έχεις αρκετούς λόγους να είσαι χαρούμενος και κανένα λόγο να είσαι απελπισμένος. Δες λοιπόν τώρα που η φτώχεια σου δεν είναι μόνο εξωτερική. 

Δες που έγινες επιπλέον και <<πτωχός τω πνεύματι>>. Και ο Κύριός μας κανένα δεν αγαπά τόσο, όσο τον ολοκληρωτικά φτωχό. Η ανεξήγητη αλλά και ανεξέλεγκτη μελαγχολία που σε πιέζει, σε καταδυναστεύει και σου αφαιρεί κάθε ικμάδα χαράς, ίσως είναι μια δοκιμασία, ένα <<τεστ>>, με το οποίο ο Θεός θέλει να εξιχνιάσει πόσο σταθερή είναι η απόφασή σου για τη μοναχική αφιέρωση και πόσο γνήσια και καθαρή η αγάπη σου σ' Εκείνον. Ξέρεις, δεν είναι μόνο η πνευματική ευεξία που φανερώνει την αγάπη και την αφοσίωσή μας στο Θεό.

Αυτή η αγάπη αποδεικνύεται πολύ πιο ξεκάθαρα, πιο πειστικά, πιο αναμφισβήτητα, με τη σταθερή επιμονή στον πνευματικό αγώνα, όταν διανύουμε μακρόχρονα διαστήματα ακηδίας, τότε που δεν νιώθουμε και δεν βλέπουμε γύρω μας τίποτε άλλο εκτός από σκοτάδι, αγωνία, λύπη και ψυχικό άλγος.

4. Στέρηση

Λυπήθηκες για όσα έχασες. Καλά ως εδώ. Ο απόστολος Παύλος δεν μας απαγορεύει να λυπόμαστε <<κατά Θεόν>> (Β' Κορ. 7:9). Από την άλλη μεριά όμως εύχεται, και μας προτρέπει, να παίρνουμε δύναμη και κουράγιο από τον Κύριο: <<Το λοιπόν, αδελφοί μου, ενδυναμούσθε εν Κυρίω και εν τω κράττει της ισχύος αυτού>> (Εφεσ. 6:10).

5. Αρρώστειες

Όταν δεις τον Φ.Γ., δος του από μένα τις θερμότερες ευχές μου για γρήγορη ανάρρωση. Πες του επίσης ότι, παρ' όλη τη σταθερή ελπίδα και τη δυνατή πίστη του στο Θεό, δεν θα πρέπει να περιφρονήσει και την ιατρική βοήθεια. Ο Θεός είναι ο δημιουργός όλων των ανθρώπων και όλων των πραγμάτων, <<ποιητής ουρανού και γης, ορατών τε και αοράτων>>.

Και είναι ο δημιουργός όχι μόνο των πασχόντων, αλλά και των γιατρών και της ιατρικής επιστήμης και των φαρμακευτικών βοτάνων και της θεραπευτικής δυνάμεως που έχουν αυτά τα βότανα. <<Τέκνον, εν αρρωστήματί σου μη παράβλεπε, αλλ' εύξαι Κυρίω, και αυτός ιάσεταί σε>>, λέει βέβαια ο σοφός Σειράχ (38:9). Ο ίδιος όμως προσθέτει: <<Κύριος έκτισεν εκ γης φάρμακα, και ανήρ φρόνιμος ου προσοχθιοί αυτοίς>> (38:4).

<<Και ιατρώ δος τόπον, και γαρ αυτόν έκτισε Κύριος, και μη αποστήτω σου, και γαρ αυτού χρεία. Έστι καιρός ότε και εν χερσίν αυτού ευοδία>> (38:12-13). Τελικά δηλαδή, όπως βεβαιώνει ο άγιος Διάδοχος Φωτικής, τίποτε δεν εμποδίζει να καλούμε γιατρούς όταν αρρωσταίνουμε. Και τα φάρμακα προυπήρχαν, επειδή ακριβώς έμελλε κάποτε να δημιουργηθεί η ιατρική, από την πείρα του ανθρώπου.

Δεν πρέπει όμως να έχουμε στους γιατρούς την ελπίδα της θεραπείας μας, αλλά στον αληθινό σωτήρα μας και γιατρό Ιησού Χριστό. Μαζί μ' αυτό το γράμμα ο π. Χ. θα σου δώσει και μια ξύλινη ζαχαριέρα, που πελέκησα για σένα. Αν τυχόν όμως δεν σου αρέσει, μην επεκτείνεις την απέχθειά σου και σε μένα!  Η κατάσταση της υγείας μου είναι τόσο κακή όσο και η δική σου. Έτσι... αδυνατώ να σε συμπονέσω πολύ!

Πρέπει να ξέρεις όμως ότι η αγαθή πρόνοια του Θεού δεν κλείνει μέσα της μόνο περισσότερη σοφία από τη δική μας, μα και σοφία άλλου είδους, άλλης ποιότητος. Αυτή η σκέψη πρέπει να μας στηρίζει και τους δυο σ' όλες τις δοκιμασίες μας. Είναι παρηγορητική όσο καμμιά άλλη. 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Μακάριος της Όπτινα>>, Σεπτέμβριος 2009, σελ. 51-57.