ΟΣΙΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ (4ο ΜΕΡΟΣ)

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Μακάριος της Όπτινα>>, Σεπτέμβριος 2009, σελ. 19-25.
Ο στάρετς Μακάριος ανακηρύχτηκε άγιος
μαζί με τους υπόλοιπους στάρετς της Όπτινα. Όπως γράφει η Έλενα Κόντζεβιτς, η θεωρία και το φρόνημα του στάρετς Μακαρίου, ήταν θεωρία και φρόνημα της Όπτινα.
Έτσι οι επιστολές του μπορούν άριστα να θεωρηθούν και να διαβαστούν ως μέρος της πνευματικής κληρονομιάς του περίφημου αυτού μοναστηριού.
Η Όπτινα ήταν από πολλές όψεις το πνευματικό κέντρο της Αγίας Ρωσίας μέχρι την επανάσταση, αλλά και μετά απ' αυτήν.
Προσκυνητές ταξίδευαν από τα πέρατα της αυτοκρατορίας για να συμβουλευτούν τους άγιους στάρετς της Όπτινα,
που η απλότητα, η ταπείνωση
και η βαθιά πνευματικότητά τους, απηχούσαν τη σοφία των πατέρων της ερήμου των παλιότερων αιώνων.
Διαβάζοντας τα κείμενά τους σήμερα, είναι σα να πίνουμε από την ίδια πηγή πνευματικής σοφίας, που έχει ξεδιψάσει τους χριστιανούς για αιώνες.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.

1. Πνευματική καθοδήγηση

Παιδί μου, όλα όσα σου γράφω, τα γράφω μόνο για σένα. Σου ζητώ λοιπόν να μη συστήσεις σε τρίτους οποιαδήποτε συμβουλή που σου δίνω. Σε καμμιά περίπτωση οι συμβουλές μου δεν αποτελούν γενικούς κανόνες καθοδηγήσεως όλων των ανθρώπων. Αφορούν μόνο τα συνηθισμένα πρόσωπα, στα οποία απευθύνονται, και είναι προσαρμοσμένες στις ατομικές τους εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες.

Επομένως, ό,τι λέω σ' εσένα μπορεί να βοηθήσει μόνο εσένα. Επομένως, ό,τι λέω σ' εσένα μπορεί να βοηθήσει μόνο εσένα. Γιατι, όπως γράφει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, μερικές φορές το φάρμακο του ενός είναι δηλητήριο για τον άλλο. Αλλά και στον ίδιο άνθρωπο το ίδιο παρασκεύασμα άλλοτε είναι φάρμακο και άλλοτε δηλητήριο.

Δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία ότι κάτω από τόσο δύσκολες περιστάσεις, ένας άνθρωπος χρειάζεται οπωσδήποτε για βοήθεια δύο παράγοντες: πρώτα, έκτακτη ενίσχυση από το Θεό' κι έπειτα, την καθοδήγηση ενός σοφού γέροντα, με μεγάλη πείρα στα πνευματικά προβλήματα.

Μεγάλη είναι η παρηγορία και μεγαλύτερη η ωφέλεια που προκύπτει για έναν άνθρωπο, όταν βρει κάποιον έμπειρο και σοφό οδηγό, γιατι κάτω από την πνευματική του καθοδήγηση η βούληση θεραπεύεται από το αρρωστημένο θέλημα και ο νους από την αυτοπεποίθηση και την αλαζονεία.

Αλλά σήμερα είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί ένας τέτοιος άνθρωπος. Φοβάμαι πως έχεις αυταπάτες για το πρόσωπό μου. Δεν μου λες τίποτα για σένα: την κοινωνική σου θέση, την οικογενειακή σου ζωή, τις υποχρεώσεις και τους δεσμούς σου. Πώς όμως είναι δυνατόν, όταν έχω κάποιο σκοτάδι για σένα, να εκφέρω σωστή κρίση για το πρόβλημα που σ' απασχολεί και για το οποίο ζητάς τη συμβουλή μου.

Με πολλή δυσκολία, είν' αλήθεια, θα μπορέσω να βρω ένα έστω και ελάχιστο στέρεο έδαφος, για να οικοδομήσω τέτοιους συλλογισμούς. Φοβάμαι, ξαναλέω, πως έχεις αυταπάτες για μένα. Δεν έχω -δεν είμαι άξιος για να έχω- το χάρισμα της διοράσεως, κι έτσι δεν μπορώ να καταφύγω σ' έναν τέτοιον υπερφυσικό και χαρισματικό τρόπο διαγνώσεως της καταστάσεώς σου.

Θα κάνω, παρ' όλα αυτά, ό,τι καλύτερο μπορώ για να σε βοηθήσω. Μου γράφεις ότι έχω βοηθήσει τη θεία σου. Δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Δικά μου είναι μόνο τα σφάλματα. Στο Πανάγιο Πνεύμα ανήκει κάθε αγαθή συμβουλή, που εγώ απλώς τη δέχομαι και τη μεταφέρω στους άλλους, όπως ακριβώς την άκουσα, χωρίς διαστρεβλώσεις και παραποιήσεις...

Έτσι και τώρα, θα προσπαθήσω να σου απαντήσω όσο πιο καλά μπορώ, με την προϋπόθεση ότι κι εσύ θα κάνεις πολύ προσευχή. Θα παρακαλέσεις το Άγιο Πνεύμα να με φωτίσει, ώστε να σου πω εκείνα που πρέπει, εκείνα που θα σε βοηθήσουν. Ζήτησέ Του ακόμα να σου χαρίσει ζωντανή πίστη, πίστη στον Κυριό μας Ιησού Χριστό, <<ος εγεννήθη ημίν σοφία από Θεού>> (Α' Κορ. 1:30).

Χωρίς τη δική Του ενίσχυση, μην περιμένεις ότι θα βγει κανένα καλό απ' όσα θα σου γράψω. Με ντροπή και κατάπληξη διάβασα την επιστολή σου. Μου αποδίδεις αρετές και χαρίσματα που, δυστυχώς, γνωρίζω ότι δεν έχω. Ο Κύριος πάντως να σε ανταμείψει κατά το μέτρο της πίστεώς σου. Να μ' ενισχύσει δηλαδή, ώστε να γίνω πραγματικά αυτός που νομίζεις ότι είμαι.

Έτσι αγράμματος και τιποτένιος που είμαι, δυσκολεύομαι πάρα πολύ να συμβουλέψω έναν άνθρωπο σαν κι εσένα, που για τόσα χρόνια βρισκόσουν κάτω από την πνευματική καθοδήγηση ενός από τους πιο επιφανείς κληρικούς μας. Το μυαλό μου είναι φτωχό. Και η καρδιά μου ακόμη φτωχότερη! Δεν θέλω όμως ν' αυξήσω με την άρνησή μου τη λύπη σου.

Γι' αυτό ακουμπώ όλες μου τις ελπίδες στον Κύριό μας και, επικαλούμενος το φωτισμό Του, θα προσπαθήσω να σε βοηθήσω. Πριν απ' οτιδήποτε άλλο, σε συμβουλεύω να συνεχίσεις την πνευματική σου πορεία πάνω στις βάσεις και με τις κατευθυντήριες αρχές που σου είχε θέσει ο αείμνηστος πνευματικός σου. Και μην επιχειρήσεις ν' ακολουθήσεις τη μοναχική ζωή, αφού εκείνος τόσο πολύ επέμεινε ότι δεν κάνεις για μοναχός.

Ας αρκεστείς στη μόνωση, την ησυχία και το περιβάλλον που ζεις τώρα. Εφάρμοσε τον κανόνα που σου όρισε, με το ζήλο και την επιμονή που θα περίμενε από σένα -μ' άλλα λόγια, στο μέτρο και με τον τρόπο που σου υποδείκνυε. Για το σκοπό αυτό πρέπει να περιορίσεις τις συναναστροφές σου με πολλούς ανθρώπους.

Οι ενδοιασμοί σου, ότι τάχα θα τους πληγώσεις κ.λ.π., δεν αποτελούν σοβαρούς λόγους για ν' αθετήσεις την υπακοή, που τώρα οφείλεις στον αείμνηστο πνευματικό σου πατέρα. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μπορέσω να προσφέρω καμμιά βοήθεια στη Χ., εκτός αν μου το ζητήσει η ίδια. Αλλά ακόμα κι αν μου το ζητήσει, αμφίβολο αν θα μπορούσα να τη βοηθήσω.

Ο εσωτερικός της κόσμος είναι διχασμένος. Δεν ξέρει τι κάνει. Και μερικές φορές αναρωτιέμαι αν στ' αλήθεια θέλει να κάνει κάτι.

Εγώ, όπως άλλωστε και κάθε πνευματικός, μπορώ ν' απαντώ μόνο σε ίσιες, καθαρές και ειλικρινείς ερωτήσεις, που γίνονται με απλότητα κι εμπιστοσύνη. Όταν έτσι γίνονται οι ερωτήσεις από τους πιστούς, ο ίδιος ο Θεός φωτίζει τους πνευματικούς να δίνουν κάθε φορά την πιο σωστή και ωφέλιμη για την ψυχή απάντηση.

Αυτό όμως δεν συμβαίνει με ερωτήσεις ανειλικρινείς, ή πλάγιες, που γίνονται με μισή καρδιά. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν μπορώ να προσφέρω καμμιάν υπεύθυνη βοήθεια, μη γνωρίζοντας τι ν' απαντήσω και πως. Όσο για το δικό σου ερώτημα, σχετικά με το αν μπορείς ή όχι να παίζεις πιάνο, δεν έχω να σου πω τίποτα, αφού αυτό δεν σχετίζεται άμεσα με την πνευματική ζωή.

Κάνε ό,τι νομίζεις. Δεν μ' αρέσει που επαναλαμβάνεις συνέχεια πως, όταν διαβάσω το γράμμα σου, θα νιώσω αποστροφή για σένα. Ούτε μ' αρέσει που λες ότι αυτό σου κοστίζει πολύ, και ότι αισθάνεσαι πόνο και ντροπή. Νομίζω ότι μπορείς να δεις μόνη σου καθαρά, από που προέρχεται όλη αυτή η ανησυχία και η διδασκαλία σου.

Είν' αλήθεια, βέβαια, πως είμαι βαθειά συγκινημένος από την ειλικρίνεια και την αγάπη σου. Αυτό ακριβώς είναι που αυξάνει τη συμπάθειά μου για σένα και τον προβληματισμό μου για την εξεύρεση της σωστής λύσεως στο πρόβλημά σου. Αντίθετα, δεν θα είχα τίποτα να σου πω, αν, αντί για δυσκολίες, μου είχες εκθέσει χαρούμενα τις επιτυχίες της πνευματικής σου πορείας.

Εύχομαι ο Κύριος να σε φωτίζει, να σε δυναμώνει στο δύσκολο δρόμο σου, και να ευλογεί εσένα, το σύζυγο και τα παιδιά σου. Δικό μου είναι το φταίξιμο. Φυσικό ήταν που δυσαρεστήθηκες με το ανόητο γράμμα μου. Έχεις δίκιο, ήμουν πράγματι σε περισπασμό, μοιρασμένος ανάμεσα σε επισκέπτες, σε διάφορες εργασίες και σε μιαν ογκώδη αλληλογραφία.

Επιπλέον ένιωθα τόσο ασθενικός, τόσο αδύναμος, ώστε αδυνατούσε το φτωχό μυαλό μου να βρει τις κατάλληλες απαντήσεις για όλα τα προβλήματα που του έθεταν. Μη συμπεραίνεις όμως βιαστικά ότι μόνο οι δικές μου δυσκολίες φταίνε. Κι εσύ δεν μου περιέγραψες τις δικές σου όπως έπρεπε. Οφείλεις να μου γράψεις τα πάντα, χωρίς παραλείψεις, κενά ή υπεκφυγές.

Επιπλέον, προσευχήσου να με φωτίσει ο Κύριος, για να βρω τις κατάλληλες λύσεις και υποδείξεις, που θα σε παρηγορήσουν και θα σε βοηθήσουν. Με ρωτάς αν μπορείς να κάνεις ασφάλεια ζωής. Δεν έχω διαβάσει τίποτα γι' αυτό το θέμα στην Αγία Γραφή και τους Πατέρες. Γι' αυτό δεν μπορώ να πάρω θέση.

Εξαιτίας της απόλυτης άγνοιάς μου, ούτε να σου επιτρέψω ούτε να σου απαγορέψω μπορώ αυτή την ενέργεια. Ούτε όμως και ευλογία, ή έστω κάποια σχετική συμβουλή, μπορώ να σου δώσω. Πάντως, πριν κάνεις οτιδήποτε, διάβασε τι γράφει στο ευαγγέλιο κατά Ματθαίον, κεφάλαιο 6, στίχος 34.

Οι λογισμοί που σου φέρνουν αμηχανία και ταραχή, προέρχονται από το διάβολο. Οι <<κατά Θεόν>> λογισμοί εμπνέουν σιγουριά, θάρρος και ευθύνη. Πάλεψε να τ' αποκτήσεις. 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Μακάριος της Όπτινα>>, Σεπτέμβριος 2009, σελ. 19-25.