ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

 

Είμαστε, λοιπόν, και εμείς επηρρεασμένοι από διδασκαλίες ξένες προς το ορθόδοξο βίωμα και το νόημα του τι είναι αμαρτία. Η φραγκοπαπική άποψις και διδασκαλία είναι ότι πρόκειται περί ενοχής η οποία προσβάλλει την θεία Δικαιοσύνη διό και απαιτείται ικανοποίησις. Το χρέος μας ήτο άπειρον. Γράφει ο Ηλίας Μηνιάτης9 εις τον Λόγον του ''Τη Μεγάλη Παρασκευή'':

''Ημάρτομεν με την προπατορικήν και ακόμη με την προαιρετικήν αμαρτίαν, ώστε όπου όλοι είμεσθεν υποκείμενοι εις την θείαν κατάραν΄ όλοι άξιοι της αιωνίου κολάσεως. Έπρεπε λοιπόν ημείς ή να λάβωμεν την πρέπουσαν τιμωρίαν ή να ευρεθή ο τρόπος της ιατρείας. Μα ποίος τρόπος, όπου το χρέος μας με τον Θεόν είναι άπειρον;''.

Με την παρακοή των πρωτοπλάστων και με τις προσωπικές μας αμαρτίες ωργίσθη ο δίκαιος Θεός, προσεβλήθη η θεία Δικαιοσύνη και όλοι είμαστε ένοχοι και υπόλογοι προ του άτεγκτου και αμειλίκτου θείου Δικαστηρίου. Από το δικαστήριον αυτό μας γλύτωσεν η Σταυρική θυσία του Κυρίου. Αλλά αυτό, λέγουν και διατείνονται οι παπικοί, δεν αρκεί.

Για να ικανοποιηθή η θεία Δικαιοσύνη χρειάζονται και απαιτούνται και εκ μέρους των ανθρώπων νηστείες, προσευχές, ελεημοσύνες και έργα αρετής. Πλην όμως, λησμονούν πως όλα αυτά τελικώς μειώνουν την θυσία του Κυρίου την επί του Σταυρού. Διότι επάνω εις αυτόν τον Σταυρό ήρθησαν οι αμαρτίες όλου του κόσμου.

Αυτή η θεωρία καταταλαιπωρεί -εδώ και πολλούς αιώνες- την ρωμαιοκαθολική θεολογία. Επηρέασε δε και την Ορθόδοξο θεολογία σε τέτοιο βαθμό ώστε να παρουσιάζεται σαν ορθόδοξος διδασκαλία. Και τούτο συνέβη κυρίως στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της Βενετοκρατίας, λόγω των σπουδών των ημετέρων σε παπικά κολλέγια της Ιταλίας.

Αυτή η θεωρία σε κρατάει πάντοτε ένοχο μπροστά στο φοβερό Δικαστήριο, και συσφίγγει σαν κλοιός τις ανθρώπινες καρδιές. Κρατάει τον άνθρωπο σε μια αγχώδη κατάστασι. Διαρκώς να είναι ταραγμένος, να είναι πνιγμένος, να αισθάνεται πεσμένος. Πάντοτε να διερωτάται: με την ζωή που κάνω, άρα γε ικανοποιώ την θεία Δικαιοσύνη;

Δηλαδή η υψίστη και άπειρος Αγάπη μετεβλήθη τελικώς σε σκληρή Δικαιοσύνη! Η Θεολογία από επιστήμη της Αγάπης έγινε επιστήμη νομική, δικηγορική, και ζυγαριά φαρμακευτικής ακριβείας. Έτσι ο χριστιανισμός κατήντησε ο χωροφύλαξ της ηθικής. Έγινε θρησκεία νόμου (καίτοι ''παρήλθεν η σκιά του νόμου, της χάριτος ελθούσης''10), τάξεως αυστηράς, τιμωρίας, περισσότερο τρομακτική παρά λυτρωτική. 

Έγινε ο ''μπαμπούλας'' των ανθρώπων. Και ένεκα τούτου η Ευρώπη σήμερα είναι ουσιαστικώς αποχρωματισμένη θρησκευτικώς. Το νόημα της αμαρτίας προσεπάθησε να ερμηνεύση και ο ηθικισμός11 ή αλλιώς ο πιετισμός - ευσεβισμός. Και ατυχώς αυτοί οι τρεις όροι ταλαιπώρησαν και ταλαιπωρούν εισέτι το πανακήρατο Σώμα της Αγίας Εκκλησίας μας.

Ενώ η Εκκλησία δεν έχει ηθικήν περιοριζομένην εις τας σκελέας, αλλ' έχει ήθος συμπεριλαμβάνον τον όλον άνθρωπον, σώμα και ψυχήν, αυτές οι ξένες θεωρίες και πρακτικές αλλοίωσαν την διδασκαλία του Ευαγγελίου και των αγίων Πατέρων, και πολλάκις έγιναν το Α και το Ω της θρησκευτικής ζωής στον τόπο μας.

Ο γαλανός ουρανός της Ορθοδοξίας μας αμαυρώθηκε από τα σύννεφα της καλβινολουθηρανικής12 ηθικολογίας. Συνεισφέρω εδώ τις απόψεις ενός γάλλου ορθοδόξου, του Ολιβιέ Κλεμάν (1921-2009), ο οποίος γνωρίζει καλλίτερα από εμάς αυτήν την αλλοτρίωσι:

''Απέσπασαν'' γράφει, ''από το Ευαγγέλιο των κώδικα μιας απόλυτης Ηθικής που κάνει βαρύτερο τον Μωσαϊκό νόμο, με τρόπο που η χαρμόσυνη είδησι, το Ευαγγέλιο -αγγελία προ πάντων σωτηρίας των αμαρτωλών13- ξαναστράφηκε, ξαναγύρισε στην τήρησι κατηγορηματικών επιταγών, με αιώνιες αμοιβές και τιμωρίες'' (παρένθεσις: ενώ η Ορθόδοξος διδασκαλία μας λέγει πως η κόλασις δεν έγινε για τον άνθρωπο αλλά για τον διάβολο και τους αγγέλους του14).

Συνεχίζει ο Κλεμάν: ''Στην ζυγαριά των αρετών και των κακιών, (σύμβολο φερμένο απ' την αρχαία Αίγυπτο), το αμάρτημα της σαρκός, πήρε μια σημασία τυραννική, που δεν έχει στο Ευαγγέλιο, εκεί που ο Χριστός εξυψώνει τις πόρνες, συγχωρεί την συζυγική και εξωσυζυγική της κατάστασι...

Έτσι η θρησκεία της νίκης πάνω στην κόλασι, έγινε η θρησκεία της κολάσεως''. Τί απέγιναν λοιπόν οι μακαρισμοί για τους πτωχούς και περιφρονημένους του κόσμου τούτου15; Τί απέγινεν η πρωτοκαθεδρία του Ληστού στον Παράδεισο16; Τί απέγινεν η παρθενική καταξίωσι της Πόρνης του Ευαγγελίου17;

Ας ακούσομεν λόγον αγιοπατερικόν: ''Ιδού γυνή εν τη πόλει, ήτις ην αμαρτωλός. Αλλ' η αμαρτωλός εκείνη τη δικαιοσύνη προσέδραμε και ως εν πυρί ακάνθαις τας αμαρτίας ανήλωσεν. Ο δρυμός παράδεισος γέγονεν18, η λέαινα αρνίον, η δυσωδία μύρον, η απώλεια θησαυρός, η κορώνη19 περιστερά, η πόρνη παρθένος, αδελφή Χριστού, νύμφη του Λόγου''20.

Και αλλαχού: ''Και ευθύς εκ της τραπέζης του Χριστού ευωδία συγχωρήσεως ήλθεν επ' αυτήν, την ποτέ άσωτον, νυνί δε σώφρονα΄ την ποτέ θήρα, νυν δε πρόβατον΄ την ποτέ δούλην της αμαρτίας, νυν δε σεμνήν''21. ''Ιδού σήμερον πόρνη, παρθενίας χειροτονίαν εδέξατο''22 προσθέτει και αύθις Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

Έτσι, καταντήσαμε να βλέπουμε αμαρτίες εκεί που δεν υπάρχουν, να θεωρούμε την γυναίκα ως ομοίωμα του σατανά, να φροϋδίζουμε πολεμούντες δήθεν τον Φρόϋντ. Αποτέλεσμα: αντί της χαράς της Μεταμορφώσεως, αντί του Θαβωρίου φωτός και του ''καλόν έστιν ημάς ώδε είναι''23, αντί του ''χαίρετε και αγαλλιάσθε''24 και του αναστασίμου ''χαίρετε''25 του Κυρίου, να έρχεται η κατήφεια, η διαρκώς ένοχος συνείδησις, ο φαρισαϊκός αποδεκατισμός του ανήθου, η υποκρισία, και αναποφεύκτως η εκκλησιογενής νεύρωσις.

Η νεύρωσις εκείνων που νομίζουν ότι ζουν διαρκώς μέσα στην Εκκλησία, που όμως πόρρω απέχουν της υγιούς εκκλησιαστικής ζωής. Κι ενώ ο αββάς Αντώνιος λέγει ότι ''εάν ο άνθρωπος θέλη από το πρωί έως οψέ έρχεται εις μέτρον θείον'', εμείς δημιουργούμε ανθρώπους που ζουν υπό την απειλήν της συνεχούς ενοχής, του συνεχούς αβάσταχτου φόβου, σαν να έχουν συνεχώς επί του στήθους των μια τεράστια ταφόπλακα.

Γράφει επ' αυτού ένας σύγχρονος μελετητής, ο αείμνηστος Ιωάννης Κορναράκης (+2013): ''Είναι σωστό ότι ο θρησκευτικός τρόπος ζωής μπορεί να συνεργή στην δημιουργία νευρωτικών ατόμων; Αυτό είναι πράγματι μια εμπειρία της ψυχοθεραπείας που είναι πέρα για πέρα αντικειμενική και επομένως αληθής. Πολλοί δυστυχώς θρησκευτικοί άνθρωποι με θητεία πολλών ετών στην εκκλησιαστική και πνευματική ζωή καταφεύγουν λόγω ψυχικών διαταραχών στον ψυχίατρο, σαν μια τρανή απόδειξι της αδυναμίας της Εκκλησίας να τους λυτρώση.

Στην περίπτωσι αυτή η ψυχοθεραπεία θριαμβεύη. Η μομφή της εναντίον της Εκκλησίας ότι δημιουργεί νευρωτικά άτομα, ανθρώπους με βεβαρυμένη από αφόρητα αισθήματα ενοχής συνείδησι, έχει μια έννομη υπόστασι. Αλλ' ο άνθρωπος αυτός επιφανειακώς συνδέεται με την θρησκευτική ζωή. Η εκκλησιογενής νεύρωσις, όπου επισημαίνεται, αποκαλύπτει τον λανθασμένο υπαρξιακό προσανατολισμό του ατόμου και όχι την αδυναμία της Εκκλησίας να τον λυτρώση''!...

9. Ο αποθανών ως επίσκοπος Κερνίτζης και Καλαβρύτων (+1714).
10. Δοξαστικόν Στιχηρών Β' Ήχου, Σάββατον εσπέρας.
11. Ηθικισμός. Αυστηρή προσήλωσις εις ηθικούς κανόνας, πουριτανισμός, αυστηρότης, ριγκορισμός (rigorisme=αυστηροληψία γαλλιστί, και τούτο εκ του λατινικού rigor -oriw-αυστηρότης, σκληρότης).
12. Ο ''ηθικός'' Λούθηρος ων καλόγερος ενυμφεύθη καλογραίαν, την Αικατερίνην φον Βόρα το 1525. Ο ''αυστηρός'' Καλβίνος έκαυσεν επί της πυράς τον αντίπαλόν του Σερβέτον το 1553. Ελάχιστα ψήγματα της ''ηθικής'' των Λουθηροκαλβίνων!
13. Όρα το του Κυρίου: ''ου γαρ ήλθον καλέσαι δικαίους, αλλ' αμαρτωλούς εις μετάνοιαν'' (Ματθαίου Θ', 13).
14. Ματθαίου ΚΕ', 41: ''...πορεύεσθε απ' εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον, το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού''.
15. Λουκά ς΄, 20: ''Μακάριοι οι πτωχοί, ότι υμετέρα εστίν η βασιλεία του Θεού''.
16. Λουκά ΚΓ', 43: ''Αμήν λέγω σοι, σήμερον μετ' εμού έση εν τω παραδείσω''.
17. Λουκά Ζ', 47: ''...αφέωνται αι αμαρτίαι αυτής αι πολλαί, ότι ηγάπησε πολύ''.
18. Δηλαδή το άγριο δάσος έγινε κήπος ευανθής.
19. Η κουρούνα.
20. Ιω. Χρυσοστόμου, Λόγος εις την πόρνην και τον Φαρισαίον.
21. Έτερος Λόγος επί του αυτού θέματος, του αυτού ιερού Πατρός.
22. Λόγος Γ', Εις την πόρνην και τον Φαρισαίον.
23. Ματθαίου ΙΖ΄, 4.
24. Ματθαίου Ε', 11.
25. Αυτόθι ΚΗ', 9.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Εκ του βιβλίου
''Το νόημα της Αμαρτίας κατά την διδασκαλίαν της Ορθοδόξου Εκκλησίας'',
του αρχιμανδρίτη Δοσιθέου,
ηγουμένου της Ι. Μ. Παναγίας Τατάρνας Ευρυτανίας,
σελ. 11-17., εκδόσεις ''Επτάλοφος''.