ΟΣΙΟΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ (6ο ΜΕΡΟΣ)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Αμβρόσιος της Όπτινα>>, έκδοση ογδόη, σελ. 100-104, Ωρωπός Αττικής 2004.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Η λέξις "στάρετς", που ερμηνεύεται "γέροντας", αναφέρεται σε χαρισματούχους άνδρες του ρώσικου μοναχισμού. Πρόκειται για τους ιερομονάχους εκείνους, οι οποίοι με αυστηρή μοναχική άσκησι ανέβηκαν σε ύψη αρετής και κατέκτησαν πλούσια την χάρι, την σοφία και την δύναμι του Αγίου Πνεύματος,
για να αναλάβουν εν συνεχεία το έργο του πνευματικού πατρός και καθοδηγητού.
Τον περασμένο αιώνα η Ρωσική Εκκλησία παρουσίασε εκλεκτούς και δυναμικούς στάρετς. Ήταν για να ενισχυθή η φλόγα της πίστεως και να αντέξη στην επερχόμενη δοκιμασία. Ανάμεσά τους σπουδαία θέσι κατέχει ο περίφημος στάρετς Αμβρόσιος της Όπτινα, ο "μέγας φωστήρ της Ρωσίας", όπως χαρακτηρίσθηκε, ο οποίος ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος τον Ιούνιο του 1988 από την Ιερά Τοπική Σύνοδο της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Η παρουσίασις στο ελληνικό κοινό της μεγάλης αυτής οσιακής μορφής αποτελεί μια συμβολή στην προσπάθεια ν' αποκαλυφθούν τα περίλαμπρα αστέρια που κρύβει ο ουράνιος θόλος της Ορθοδοξίας. Έτσι θα μπορή ο αναγνώστης να θαυμάση το φως, την λάμψι, την δόξα και την ωραιότητα που περιέχει η Εκκλησία του.
Μαζί με την μορφή του βιογραφούμένου οσίου προβάλλονται στο παρόν βιβλίο και άλλες ιερές μορφές -εκλεκτά άνθη από τον οσιακό κήπο της Όπτινα- όπως του στάρετς Λέοντος, του στάρετς Μακαρίου, του ηγουμένου Μωϋσή, του ερημίτου Ελισσαίου κ.ά. Όλοι τους -σύγχρονοι του οσίου Αμβροσίου- ήσαν θεοφόροι Πατέρες,
"άνδρες πλούσιοι, κεχορηγημένοι ισχύϊ" (Σ. Σειράχ μδ' 6). [...]
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Σχεδόν κάθε πρωί ο π. Αμβρόσιος ξεκινούσε από την Σκήτη για το Μοναστήρι. Δύο πράγματα τον εδυσκόλευαν: η απόστασις και το φορτίο. Η απόστασις γιατι κούραζε το ταλαιπωρημένο από τις ασθένειες σώμα του. Το φορτίο γιατι έκανε την πορεία πιο κουραστική. Αλλά τι ήταν αυτό το φορτίο;

Επρόκειτο για τον απαραίτητο συνοδό του. Από τότε που έπαθε την μεγάλη κρίσι στην υγεία του, παρουσίαζε ο οργανισμός του συχνές εφιδρώσεις, οι οποίες τον υποχρέωναν να αλλάζη συχνά ρούχα. Έτσι λοιπόν όπου και να πήγαινε κουβαλούσε μαζί του ένα τσουβάλι που περιείχε μάλλινα πουκάμισα και μάλλινες κάλτσες.

Τον Ηγούμενο θα τον έβλεπες με το ραβδί του. Τον π. Αμβρόσιο με το τσουβάλι. Καθιερώθηκε αν μόνιμος και αναπόφευκτος σύντροφος. Τα έβλεπαν αυτά οι Κλουτσάρεφ και σκέφθηκαν να τον διευκολύνουν με την άμαξά τους. Την έστειλαν λοιπόν στην Σκήτη και τον έφερνε κοντά τους ξεκούραστο.

Αυτή η διαδικασία επανελήφθη αρκετές φορές. Έτσι έπεσε και στην αντίληψι του Αρχιμανδρίτου Μωυσή, του Ηγουμένου δηλαδή της Μονής. Ο ευλογημένος αυτός άνθρωπος το είδε το πράγμα -την μεταφορά του π. Αμβροσίου με την άμαξα- αταίριαστο σε μοναχό, σαν παραφωνία μέσα στο ταπεινό και πτωχό κλίμα της Όπτινα. 

Γι' αυτό προέβη σε κάποια ενέργεια τόσο σοφή και τόσο χαρούμενη, που μας αφήνει κατάπληκτους. Ας την παρακολουθήσουμε. Ο π. Αμβρόσιος θα περνούσε κι εκείνο το πρωινό καθισμένος στην άμαξα των Κλουτσάρεφ από τον δρόμο που ωδηγούσε στο Μοναστήρι. Θα διέσχιζε πάλι το μεγάλο δάσος που χώριζε την Σκήτη από την Μονή.

Ο Αρχιμανδρίτης σκέφθηκε να κάνη και αυτός την ίδια πορεία, προχωρώντας βέβαια πεζός και φροντίζοντας να συναντηθή κάπου με την άμαξα. Και να, σε λίγο φάνηκε το πολυτελές όχημα. Η συνάντησις όπου και να ήταν πλησίαζε. Την στιγμή που η άμαξα προσπερνούσε τον Ηγούμενο, εκείνος με πολλή σοφία έδειχνε πως δεν βλέπει ποιον μεταφέρει.

Στεκόταν στην όχθη του δρόμου και με το ραβδί του ανακάτευε κάτι σχοίνα. Εκείνη την στιγμή -αυτή την εντύπωσι έδινε- τον ενδιέφεραν τα σχοίνα και όχι οι επιβάτες της αμάξης. Θαυμάζει κανείς την ευγένεια και την λεπτότητά του. Τί ανωτερότητα που είχαν οι όσιοι αυτοί Γέροντες της Όπτινα!

Πόσο ψηλά κυμάτιζε η σημαία της ψυχικής καλλιέργειάς των! Αυτό ήταν όλο! Ο π. Αμβρόσιος, άνθρωπος μεγάλης ευφυϊας, συνέλαβε αμέσως ο νόημα. <<Ο Ηγούμενος>>, σκέφθηκε, <<δεν την βρίσκει σωστή την συμπεριφορά μου>>. Θα πρέπει να το καταργήσω το είδος αυτό της μεταφοράς>>. Έτσι και έγινε.

Στο εξής κανένας δεν είδε την άμαξα των Κλουτσάρεφ να εκτελή το συνηθισμένο δρομολόγιό της. Όποιος έζησε πολύ στα βουνά, δύσκολα συνταυτίζεται με τους ανθρώπους της θαλάσσης. Όποιος ανατράφηκε στην ύπαιθρο, ανάμεσα στους αγρότες, δύσκολα θα μπορέση, αν το απαιτήσουν οι περιστάσεις, να συνεργασθή με τους αριστοκράτες.

Διαφορετική η γλώσσα και η νοοτροπία του ενός και διαφορετική του άλλου. Η αλήθεια αυτή έχει την θέσι της και στην περίπτωσι του ποιμαντικού έργου. Για να προχωρήση άνετα απαιτούνται σημεία επαφής μεταξύ ποιμένος και ποιμνίου. Δεν το βλέπουμε άλλωστε και στην Γραφή;

Ο Αδελφόθεος Ιάκωβος, ο προσκολλημένος στο γράμμα του γράμμα του Νόμου, ποιμαίνει τους Χριστιανούς των Ιεροσολύμων, ενώ ο Απόστολος Παύλος, ο κήρυξ της εν Χριστώ ελευθερίας, καθοδηγεί τους πρώην εθνικούς. Ανάμεσα στους στάρετς του ρωσικού λαού, άλλοι περιστοιχίζονταν από λαϊκές μάζες, άλλοι από μέλη της ανωτέρας τάξεως, και άλλοι συνεκέντρωναν πλησίον τους όλο τον κόσμο.

Ο στάρετς Λέων ήταν ο απαράμιλλος καθοδηγητής του ρωσικού χωρικού. Ήταν γεννημένος γι' αυτό το έργο. Όχι μόνο η καταγωγή του, αλλά και το επάγγελμά του τον είχαν προπαρασκευάσει κατάλληλα. Δέκα ολόκληρα χρόνια, στην ηλικία των είκοσι έως τριάντα ετών, ώργωσε την ύπαιθρο χώρα, τα χωριά και τις κωμοπόλεις, εκτελώντας εμπορικές εργασίες -δούλευε ως υπάλληλος σε κάποιον έμπορο.

Αυτό το έργο τον κατέστησε βαθύ γνώστη της ψυχοσυνθέσεως του λαού. Όταν αργότερα ως στάρετς αντιμετώπιζε τους διαφόρους τύπους των ρώσων χωρικών με τα ποικίλα προβλήματα, ωμιλούσε στον καθένα <<κατά την καρδίαν αυτού>>. Ήταν να θαυμάζη κανείς τις χαριτωμένες λαϊκές εκφράσεις και λαϊκές παροιμίες που αφθονούσαν στον λόγο του.

Έτσι και υψηλές πνευματικές έννοιες ντυμένες με το κατάλληλο γλωσσικό ένδυμα γίνονταν απόλυτα καταληπτές, ευμνημόνευτες και ευχάριστες. Συνεννόησις και κατανόησις πλήρης. Ό,τι έβγαινε από το στόμα του στάρετς εισχωρούσε βαθειά στο μυαλό του Χριστιανού.

Ο π. Μακάριος, ως στάρετς, συνεκέντρωνε γύρω του διαφορετικό κόσμο. Δεν ξεχώριζε από τον π. Λέοντα μόνο στην σωματική διάπλασι -ο ένας ήταν δυνατός, παχύς, μεγαλόσωμος, ενώ ο άλλος λεπτός και μικρόσωμος- αλλά και στην καταγωγή και στην κατάρτισι και στην όλη ψυχοσύνθεσι.

Καταγόταν από πλουσίους κτηματίας και είχε μεγαλώσει ανάμεσα στους ανθρώπους των ανωτέρω τάξεων. Η αγάπη του στην μελέτη πλούτιζε τον νου του με πολλή σοφία. Τα φτερά του είχαν πετάξει πολλές φορές στους κόσμους της λογοτεχνίας και φιλοσοφίας. Φύσις λεπτή και μυστικοπαθής αιχμαλωτιζόταν από κάθε τι αληθινά υψηλό, ωραίο και καλλιτεχνικό.

Ως μοναχός είχε μεταβάλλει θα λέγαμε το κελλί του σε βιβλιοθήκη. Πλάι στα πατερικά βιβλία συναντούσες και φιλοσοφικά και άλλα, καθώς και πολλά λεξικά της ελληνικής και της λατινικής γλώσσης. Απέβη έτσι ο ιδεώδης στάρετς του ρώσου διανοουμένου.

Το κελλί του γέμιζε από φοιτητάς, καθηγητάς, λογίους πάσης φύσεως, αξιωματούχους και εν γένει από εξέχοντα πρόσωπα της κοινωνίας.

Ο π. Αμβρόσιος ως στάρετς, αργότερα, είχε την ικανότητα να χειρίζεται και τις δύο γλώσσες. Μπορούσε να έρχεται σε επαφή με όλες τις κατηγορίες των ανθρώπων, και με τους χωρικούς και με τους αριστοκράτες. Ανάλογα με το πνευματικό επίπεδο του καθενός ερρύθμιζε και την ποιμαντική του προσφορά.

Η πρόνοια του Θεού ωδηγούσε εξ αρχής με επιμέλεια τα βήματά του. Η μαθητεία πρώτα στον στάρετς Λέοντα και έπειτα στον στάρετς Μακάριο τον προετοίμασαν καταλλήλως. Όσα δεν ήταν δυνατόν να τα μάθη στον πρώτο τα συνήντησε στον δεύτερο, και αντιστρόφως. Έτσι η μύησις στην καθοδήγησι ψυχών ωλοκληρώθηκε. 

Εκείνο όμως που επισφράγισε και αξιοποίησε τις γνώσεις, την πείρα και την ευφυϊα του π. Αμβροσίου υπήρξε η πνευματική του θωράκισις με την θεϊκή πανοπλία: την αρετή, την άνωθεν σοφία και την φωτιστική χάρι του Αγίου Πνεύματος.

Γι' αυτόν τον εξοπλισμό που τον ανέδειξε πόλι περιφανή <<επάνω όρους κειμένην>> θα κάνουμε ευθύς αμέσως λόγο. Μεγάλη υπόθεσις το στάρτσεστβο, και εκείνος που θα το αναλάβη χρειάζεται σοβαρή προετοιμασία. Και πρώτα απ' όλα εργασία για τον προσωπικό του αγιασμό.

Ο αγιασμός φέρνει στον άνθρωπο το φως του ουρανού, και το φως του ουρανού γίνεται η πηγή της σοφίας και της συνέσεως, η βάσις της ποιμαντικής επιστήμης, η πυξίδα της ορθής πλεύσεως. Πού το βρήκε ο π. Αμβρόσιος το ουράνιο αυτό φως; Το βρήκε στην άσκησι των αρετών και πρώτα απ' όλα της υπακοής.

Με την υπακοή βρίσκει κανείς την πόρτα που οδηγεί στον Παράδεισο. Η παρακοή αντιθέτως διώχνει απ' εκεί τον άνθρωπο. <<Ταύτην (την υπακοήν) αθετήσας Αδάμ, εις τον βύθιον απωλίσθησε τάρταρον>> (Διάδοχος Φωτικής). Ανεβασμένος λοιπόν στο όχημα της υπακοής φθάνεις με ασφάλεια στην χώρα του φωτός.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου:
<<Όσιος Αμβρόσιος της Όπτινα>>,
έκδοση ογδόη, σελ. 100-104, Ωρωπός Αττικής 2004.