ΟΣΙΟΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ (10ο ΜΕΡΟΣ)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Αμβρόσιος της Όπτινα>>, έκδοση ογδόη, σελ. 142-146, Ωρωπός Αττικής 2004.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Η λέξις "στάρετς", που ερμηνεύεται "γέροντας", αναφέρεται σε χαρισματούχους άνδρες του ρώσικου μοναχισμού. Πρόκειται για τους ιερομονάχους εκείνους, οι οποίοι με αυστηρή μοναχική άσκησι ανέβηκαν σε ύψη αρετής και κατέκτησαν πλούσια την χάρι, την σοφία και την δύναμι του Αγίου Πνεύματος,
για να αναλάβουν εν συνεχεία το έργο του πνευματικού πατρός και καθοδηγητού.
Τον περασμένο αιώνα η Ρωσική Εκκλησία παρουσίασε εκλεκτούς και δυναμικούς στάρετς. Ήταν για να ενισχυθή η φλόγα της πίστεως και να αντέξη στην επερχόμενη δοκιμασία. Ανάμεσά τους σπουδαία θέσι κατέχει ο περίφημος στάρετς Αμβρόσιος της Όπτινα, ο "μέγας φωστήρ της Ρωσίας", όπως χαρακτηρίσθηκε, ο οποίος ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος τον Ιούνιο του 1988 από την Ιερά Τοπική Σύνοδο της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Η παρουσίασις στο ελληνικό κοινό της μεγάλης αυτής οσιακής μορφής αποτελεί μια συμβολή στην προσπάθεια ν' αποκαλυφθούν τα περίλαμπρα αστέρια που κρύβει ο ουράνιος θόλος της Ορθοδοξίας. Έτσι θα μπορή ο αναγνώστης να θαυμάση το φως, την λάμψι, την δόξα και την ωραιότητα που περιέχει η Εκκλησία του.
Μαζί με την μορφή του βιογραφούμένου οσίου προβάλλονται στο παρόν βιβλίο και άλλες ιερές μορφές -εκλεκτά άνθη από τον οσιακό κήπο της Όπτινα- όπως του στάρετς Λέοντος, του στάρετς Μακαρίου, του ηγουμένου Μωϋσή, του ερημίτου Ελισσαίου κ.ά. Όλοι τους -σύγχρονοι του οσίου Αμβροσίου- ήσαν θεοφόροι Πατέρες,
"άνδρες πλούσιοι, κεχορηγημένοι ισχύϊ" (Σ. Σειράχ μδ' 6). [...]
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Πολύ πρωί, στις 4 π.μ., ο στάρετς κτυπούσε το σήμαντρο. Έρχονταν αμέσως στο κελλί του οι διακονηταί και διάβαζαν την πρωινή Ακολουθία. Έπειτα, για λόγους υγείας, έπλενε λίγο το σώμα του με χλιαρό νερό, ενώ συγχρόνως άρχιζε το στάρτσεστβο.

Δηλαδή, οι υποτακτικοί του εγνώριζαν θέματα επισκεπτών που δεν τακτοποιήθηκαν την προηγούμενη ημέρα και και άρχιζαν τις ερωτήσεις: <<Κάποιος αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα. Τί λύσι του συνιστάτε; Ή <<κάποιος σκέπτεται να ενεργήση έτσι. Του δίνετε ευλογία ή όχι>>; Έπρεπε από ενωρίς να αρχίση το έργο, γιατί διαφορετικά δεν θα προλάβαιναν. Το πρωινό τσάι ακολούθως συνδυαζόταν με την υπαγόρευσι επιστολών.

Ο π. Κλήμης Ζέντεργολμ ήταν αναντικατάστατος στο έργο αυτό. Την ώρα αυτή ακούγονταν τα πρώτα κτυπήματα της πόρτας και του κουδουνιού. Ο κόσμος με αγωνία περίμενε. Και τί κόσμος; Όχι δέκα και είκοσι, αλλά εκατό και παραπάνω. Όσο αργοπορούσε να βγη ο στάρετς, τόσο εκείνοι ανησυχούσαν.

Έβγαινε ο π. Μιχαήλ έξω και τον κατέκλυζαν φωνές και διαμαρτυρίες. -Να, φώναζε ο ένας, μία εβδομάδα πέρασε, και δεν μπόρεσα να τον ιδώ. -Εγώ, φώναζε ο άλλος, έχω δύο εβδομάδες που περιμένω. Γιατί δεν του μιλήσατε ακόμη για την περίπτωσί μου; Επέστρεφε στον π. Αμβρόσιο. -Τί κόσμος είναι έξω; ερωτούσε εκείνος. -Μοσχοβίτες, Βιαζεμίτες, Τουλίτες, Μπελεφσίτες, Κασιρσίτες και άλλοι λαοί!

-Πες τους να περιμένουν λίγο. Οι υποτακτικοί του στάρετς είχαν κι' αυτοί τις πνευματικές τους ανάγκες. Την ώρα λοιπόν που ντυνόταν και ετοιμαζόταν για να βγη -το ντύσιμο αργούσε λίγο, γιατί έπρεπε να αλλάξη τα ιδρωμένα ρούχα του-  απηύθυνε σ' αυτούς λόγια εποικοδομής. Βγαίνοντας από το κελλί του συζητούσε πρώτα με τους άνδρες και έπειτα πήγαινε στην χιμπάρκα.

Οι γυναίκες μεταξύ των οποίων παρευρίσκονταν πολλές μοναχές, ήταν κατά κανόνα πολυπληθέστερες και τον απασχολούσαν περισσότερο και τον κούραζαν αρκετά. Ανάμεσά τους παρουσιάζονταν και μερικές με τεράστια δήθεν προβλήματα και θλίψεις, ενώ κατ' ουσίαν δεν συνέβαινε τίποτε. Ήταν άθλος υπομονής να τα βγάζη πέρα κανείς μαζί τους. 

Πολλές φορές αντικρύζοντας αυτά τα πρόσωπα ο π. Αμβρόσιος έλεγε χαριεντιζόμενος: -Υπέμεινε ο προφήτης Ελισσαίος, υπέμεινε ο Μωϋσής, υπέμεινε ο Ηλίας. Θα υπομείνω λοιπόν κι εγώ. Όταν πήγαινε η ώρα 12, απεσύρετο στο κελλί του π. Ιωσήφ και ενημέρωνε ένα τέταρτο για το μεσημβρινό γεύμα.

Τρώγοντας τακτοποιούσε και διάφορα θέματα για τα οποία τον ερωτούσαν οι υποτακτικοί του. Άλλες φορές για να ηρεμήση λίγο από την πνευματική έντασι έβαζε και του διάβαζαν μύθους του Κριλώφ. Πόσο χαριτωμένοι, πόσο σοφοί και διδακτικοί ήταν! Είχε κατορθώσει ο συγγραφεύς, που ήταν σχεδόν σύγχρονος, να αποθησαυρίση μέσα τους όλη την πείρα και την σοφία του ρωσικού λαού. Λίγα κείμενα ενθουσίασαν τόσο πολύ το αναγνωστικό κοινό. 

Ο π. Αμβρόσιος αγαπούσε και εκτιμούσε υπερβολικά τους χαριτωμένους αυτούς μύθους. Μάλιστα, όταν ήθελε να κάμη λόγο σε κάποιον για ένα ελάττωμά του, αντί άλλου του έδινε να διαβάση έναν ωρισμένο μύθο. Έτσι με ωραίο τρόπο του υποδείκνυε αυτό που έπρεπε. Τελειώνοντας το γεύμα αν ήταν αδιάθετος δεχόταν πολλούς μαζί μέσα στο δωμάτιο του π. Ιωσήφ' τους έλεγε κάτι ωφέλιμο, τους ευλογούσε και ξεκινούσε για το κελλί του.

Από πίσω του όμως ακούγονταν φωνές: <<Παππούλη, παππούλη, γιατί φεύγεις; Εμένα δεν θα μου πης δυο λόγια;>>... Αν, καθώς έμπαινε στο δωμάτιό του, δεν προλάβαινε να βάλη τον σύρτη στην πόρτα, ο κόσμος ήταν έτοιμος να εισορμήση μέσα στο κελλί του. Για την ασθενική του κράσι η μεσημβρινή ανάπαυσις ήταν άτι περισσότερο από αναγκαία.

Όταν αισθανόταν πως είχε αρκετές δυνάμεις, δεν παρέμενε μετά το μεσημβρινό γεύμα στο δωμάτιο του π. Ιωσήφ, αλλά έβγαινε έξω στην αυλή ή στην χιμπάρκα. Πανηγύριζαν τότε οι Χριστιανοί, γιατί θα απελάμβαναν όλοι τον στάρετς και τις θεόπνευστες διδαχές του. Εκείνος καθισμένος σε μία καρέκλα και αυτοί γονατισμένοι γύρω του. Θέαμα συγκινητικό! 

Εδώ μπορούσε όποιος ήθελε να υποβάλη ποικίλες ερωτήσεις και να πάρη την απάντησι. -Πάτερ, έλεγε κάποιος, η Αγία Γραφή μας συνιστά να είμαστε <<φρόνιμοι ως οι όφεις>>. Εξηγήστε μας την σημασία αυτής της φράσεως. -Το φίδι, απαντούσε εκείνος, όταν έρθη ο καιρός για να αλλάξη το δέρμα του περνά μέσα από στενό μέρος. Έτσι με ευκολία απαλλάσσεται από το παλαιό περίβλημα. Ομοίως κι εμείς.

Για να αποβάλλουμε τον παλαιό άνθρωπο, πρέπει να περάσουμε την στενή οδό του Ευαγγελίου. Αλλά και κάτι άλλο. Μπροστά στον κίνδυνο το φίδι ενδιαφέρεται μόνο να προστατεύση το κεφάλι του. Ας το μιμηθούμε. Πρώτιστο μέλημά μας ας είναι η περιφρούρησις της πίστεως. Αν η πίστις διατηρηθή, όλα τα άλλα διορθώνονται.

-Πάτερ, ερωτούσε ο άλλος. Όταν χωρίς να το θέλω περνούν από το νου μου αισχροί λογισμοί, αμαρτάνω; -Άκουσε, παιδί μου. Κάποια ασκήτρια, η Αικατερίνη Σενέϊσκαγια, εταλαιπωρείτο πολύ καιρό από ακάθαρτες σκέψεις. Στο τέλος την επισκέφθηκε ο Χριστός, και αμέσως τις απομάκρυνε. <<Πού ήσουν τόσο καιρό, γλυκύτατε Ιησού μου;>> τον ερώτησε. <<Ήμουν μέσα στην καρδιά σου>>, της απήντησε.

<<Στην καρδιά μου; Μα, αφού ήταν γεμάτη από ακάθαρτους λογισμούς>>. <<Ήμουν στην καρδιά σου, γιατί εσύ κανέναν από τους λογισμούς αυτούς δεν αποδέχθηκες.

Αντιθέτως προσπαθούσες να τους διώξης. Δεν μπορούσες ν' απαλλαγής απ' αυτούς και υπέφερες. Αγωνιζόσουν όμως εναντίον τους. Έτσι μου παραχωρούσες μέρος στην καρδιά σου>>.

Ποιό είναι λοιπόν το συμπέρασμα; Όταν δεν συγκατατιθέμεθα στις άσχημες σκέψεις, δεν έχουμε ενοχή.

Συνηθισμένα θέματα που έθιγε ο στάρετς στις συγκεντρώσεις αυτές ήταν για την υπομονή, για την συγκαταβατικόητα, για την άσκησι βίας επί του εαυτού μας. Οι ακροαταί του από τις πολλές φορές που άκουγαν τα σχετικά ευαγγελικά συνθήματα, τα απεστήθισαν.

<<Η βασιλεία των ουρανών βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν>> (Ματθ. ια' 12). <<Διά πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού>> (Πράξ. ιδ' 22). <<Ο υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται>> (Ματθ. ι' 22) κ.λπ. Δεν ήταν μόνο η διδασκαλία. Πολλοί είχαν έρθει από μακρυά, ειδικά για να πάρουν την ευλογία του. -Πάτερ, εφώναζαν, θέλω να με ευλογήσης. Γι' αυτό ήρθα.

Με τις διδαχές όμως και τις ευλογίες περνούσε πολλή ώρα. Ένας από τους υποτακτικούς του υπενθύμιζε τότε πως έχει ανάγκη αναπαύσεως. Εκείνος με πολλή χάρι ετοιμαζόταν να επιστρέψη στο δωμάτιό του. Έβγαζε το σκουφάκι του και έκανε μια υπόκλισι. -Αισθάνομαι πολύ υποχρεωμένος απέναντί σας, τους έλεγε, αλλά ο π. Μιχαήλ μου είπε πως είναι ώρα... 

Όταν όμως είχε πρόθεσι να παραμείνη περισσότερο κοντά τους, αντιμετώπιζε διαφορετικά την περίπτωσι. Αν του έλεγε ο μαθητής του ότι είναι η ώρα 2, του απαντούσε: <<Να γυρίσης πίσω το ρολόϊ και να την κάνης 1>>! Όταν αποχαιρετούσε πλέον τον κόσμο και επέστρεφε, δεν έλειπαν οι διαμαρτυρίες.

Δεν ήταν ασυνήθιστο να τον τραβούν μερικοί από την άκρη του ράσου ζητώντας να τους πη κάποιον λόγο. Και δεν ήταν σπάνιο να μένη το ράσο στα χέρια τους, και να του το φέρνουν έπειτα οι υποτακτικοί στο κελλί του. Την ώρα της μεσημβρινής διακοπής επικρατούσε άκρα ησυχία, γιατί οι πόρτες όλες έκλειναν και οι επισκέπτες αποσύρονταν στους ξενώνες του Μοναστηριού. 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου:
<<Όσιος Αμβρόσιος της Όπτινα>>,
έκδοση ογδόη, σελ. 142-146, Ωρωπός Αττικής 2004.