Ι. Μ. ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ: ΟΣΙΟΣ ΣΕΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΡΑΝΤΟΝΕΖ (ΜΕΡΟΣ 4ον)

Σπάνια εκκλησιαστική μορφή επηρέασε τόσο βαθιά την ζωή του έθνους στο οποίο ανήκε, όσο ο όσιος Σέργιος την ιστορική πορεία της απέραντης Ρωσίας.
Θεμελιωτής του ρωσικού μοναχισμού υπήρξε ο όσιος Αντώνιος (983 - 1073), εσφιγμενίτης μοναχός, που μετέφερε την φλόγα του αγιορειτικού ασκητισμού σε ερημικές περιοχές του Κιέβου και ίδρυσε γύρω στο 1050 μαζί με τους μαθητές του οσίους Νίκωνα και Θεοδόσιο την περίφημη λαύρα των σπηλαίων (Κιεβοπετσέρσκαγια Λαύρα)
Η πρώτη αυτή μεγάλη άνθησις της μοναχικής ζωής στην Ρωσία δοκιμάσθηκε σκληρά από την λαίλαπα των ταταρικών επιδρομών. Οι Τάταροι, όπου περνούσαν, επέφεραν τρομακτική ερήμωσι του πληθυσμού. Στόχος τους δεν ήταν μόνον η στρατιωτική συντριβή και η πολιτική υποδούλωσις του αντιπάλου, αλλά η ολοκληρωτική καταστροφή του. [...]
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Συνεχείς αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου, Μήλεσι Αττικής: <<Όσιος Σέργιος του Ραντονέζ>>, Δεκέμβριος 2006.
Εκ του ιστοτόπου <<nektarios.gr>>. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.

Δ. Ὑλικὴ φτώχεια καὶ πνευματικὸς πλοῦτος

Ἡ Μονὴ τοῦ Ὁσίου Σεργίου, πλούσια σὲ πνευματικὰ ἀγαθὰ ὑπῆρξε στὴν ἀρχὴ ἐξαιρετικὰ φτωχὴ σὲ ὑλικά. Συχνά, οἱ ἀδελφοὶ ὑπέφεραν στὴν στέρηση καὶ τῶν πιὸ ἀπαραίτητων ὑλικῶν ἀγαθῶν.

Μακρυὰ ἀπὸ κατοικημένες περιοχές, ἀποκομμένοι ἀπὸ ὅλο τὸν κόσμο μὲ ἕνα ἀδιαπέραστο δάσος γεμᾶτο ἄγρια θηρία, δὲν μποροῦσαν νὰ ὑπολογίζουν σὲ καμία ἀνθρώπινη βοήθεια. Συχνά, δὲν εἶχαν οὔτε νᾶμα γιὰ νὰ τελέσουν τὴν Θεία Λειτουργία, καὶ ἔτσι μὲ βαθιὰ λύπη, ἔχαναν καὶ αὐτὴ τὴν πνευματικὴ παρηγοριά.

Συχνά, ἐπίσης, δὲν εἶχαν σιτάρι γιὰ τὰ πρόσφορα, κερὶ γιὰ τὶς λαμπάδες, θυμίαμα γιὰ τὸ θυμιατό, λάδι γιὰ τὶς καντῆλες. Ἄναβαν ξύλα καὶ μὲ τέτοιο φωτισμό, τελοῦσαν τὶς ἀκολουθίες.

Ὅμως στὸν φτωχὸ καὶ κακοφωτισμένο ναό, οἱ ἴδιοι ἔλαμπαν σὰν λαμπάδες καὶ ἡ φλόγα τῆς θείας ἀγάπης τοὺς ἔκανε πιὸ φωτεινοὺς καὶ ἀπὸ τὶς λαμπρότερες ἑπτάφωτες λυχνίες. Ἁπλὴ καὶ ἀπέριττη ἦταν ἡ ζωὴ τῶν μοναχῶν, ὅπως καὶ ὅλα ὅσα τοὺς περιέβαλλαν καὶ ὅλα ὅσα χρησιμοποιοῦσαν.

Τὰ ἱερὰ σκεύη γιὰ τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστήριας ἦταν ξύλινα. Τὰ ἄμφια ἀπὸ ἁπλὸ βαμμένο ὕφασμα. Τὰ λειτουργικὰ βιβλία γραμμένα σὲ φλοῦδες δένδρων. Ὑπῆρχε ὅμως ἕνα μεγαλεῖο στὴν ὑπερβολικὴ αὐτὴ φτώχεια καὶ ἁπλότητα.

Μερικὲς φορές, ὑπέφεραν καὶ ἀπὸ ὁλοκληρωτικὴ στέρηση τροφῆς. Μάλιστα στὴν περίοδο ποὺ δὲν ζοῦσαν σὰν κοινόβιο, ἀλλὰ ὁ καθένας ἔπρεπε νὰ ἐξοικονομῆ μόνος του τὰ βιοτικά, ὁ ἴδιος ὁ Ὅσιος συχνὰ ὑπέφερε ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τροφῆς.

Εἶχε δέ, ἀπαγορεύσει αὐστηρὰ νὰ βγαίνουν μοναχοὶ ἀπὸ τὸ μοναστήρι καὶ νὰ ζητοῦν βοήθεια ἀπὸ τοὺς κοσμικούς. Ἀπαιτοῦσε ὅλοι νὰ ἐμπιστεύονται τοὺς ἑαυτούς τους στὸν πανάγαθο Θεό, ποὺ τρέφει κάθε ζωντανό, καὶ ἐνδιαφέρεται μὲ στοργή, γιὰ ὅλα τὰ πλάσματά Του.

Κάποτε στερήθηκε καὶ ὁ ἴδιος ἐπὶ τρεῖς ἡμέρες τὴν μοναδική του τροφή, δηλαδὴ τὸ ψωμί. Τὸ ξημέρωμα τῆς τετάρτης ἡμέρας, κινημένος ἀπὸ τὴν πεῖνα, πῆρε τὸ τσεκούρι καὶ ἦλθε σὲ ἕναν γέροντα τῆς μονῆς, τὸν π. Δανιήλ, καὶ τοῦ εἶπε:

-Ἄκουσα ὅτι θέλεις νὰ ἐπεκτείνης τὴν σκέπη τοῦ κελλιοῦ σου. Ἐπειδὴ λοιπόν, δὲν θέλω νὰ μένω ἄνεργος, ἐπίτρεψέ μου νὰ κάνω ἐγὼ αὐτὴν τὴν ἐργασία. -Εἶναι ἀλήθεια, ἀπάντησε ὁ μοναχὸς Δανιήλ, ὅτι ἐδὼ καὶ πολὺ χρόνο ἤθελα νὰ ἐπισκευάσω τὴν σκεπή.

Μάλιστα συγκέντρωσα τὰ ἀπαραίτητα ὑλικά, καὶ περιμένω τὸν μαραγκὸ τοῦ χωριοῦ. Δὲν ἀποφασίζω ὅμως νὰ σοῦ ἀναθέσω τὴν ἐργασία, γιατὶ θὰ θέλεις μεγάλη ἀμοιβή. -Καμμία μεγάλη ἀμοιβὴ δὲν ζητῶ, ἀποκρίθηκε ὁ Ὅσιος. Μόνο λίγο ψωμί, ἔστω καὶ πολυκαιρισμένο.

Ὁ γέροντας Δανιήλ, τοῦ ἔφερε ἕνα κόσκινο μὲ ξερὰ καὶ σκονισμένα κομμάτια ψωμί, ἀλλὰ ὁ Ὅσιος τοῦ εἶπε: -Δὲν τὰ θέλω γιὰ χάρισμα. Χωρὶς δουλειά, δὲν παίρνω ἀμοιβή. Ἀσχολήθηκε ὅλη τὴν ἡμέρα καὶ τὸ βράδυ τελείωσε μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ τὴν ἐπέκταση τῆς σκεπῆς.

Πῆρε τὰ ξεροκόμματα καὶ ἀφοῦ προσευχήθηκε ἄρχισε νὰ τὰ τρώει. Ἦταν τόσο πολυκαιρισμένα, ποὺ μερικοὶ μοναχοί, εἶδαν νὰ τινάζεται σκόνη καθὼς τὰ ἔτρωγε καὶ θαύμασαν τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ὑπομονή του.

Κάποια ἄλλη φορά, στερήθηκαν ἀπὸ κάθε τροφή, ὅλοι οἱ μοναχοί. Ἀφοῦ ὑπέφεραν δύο ἡμέρες, ἕνας ἀπὸ αὐτούς, μὴ ὑποφέροντας ἄλλο, ἄρχισε νὰ διαμαρτύρεται καὶ νὰ γογγύζει ἐναντίον τοῦ Ὁσίου:

-Ἕως πότε θὰ μᾶς ἀπαγορεύης νὰ βγαίνουμε ἀπὸ τὸ μοναστήρι καὶ νὰ ζητοῦμε τὴν βοήθεια τοῦ κόσμου γιὰ τὰ ἐντελῶς ἀπαραίτητα; Δὲν ἀντέχουμε ἄλλο. Μία νύχτα θὰ ὑπομείνουμε ἀκόμη καὶ τὸ πρωΐ, θὰ φύγουμε. Δὲν ἤλθαμε ἐδῶ γιὰ νὰ πεθάνουμε τῆς πείνας.

Ὁ Ἅγιος τοὺς παρηγοροῦσε, τοὺς ὑπενθύμιζε τὶς ἀσκήσεις τῶν παλαιῶν πατέρων, τοὺς ἀνέφερε τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ: Ἐμβλέψατε εἰς τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι οὐ σπείρουσιν, οὐδὲ θερίζουσιν, οὐδὲ συνάγουσιν εἰς ἀποθήκας, καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά. (Ματθαῖος, στ´, 26).

Μὲ ἀφορμὴ τὰ λόγια αὐτά, τοὺς εἶπε: -Ἐὰν ὁ Κύριος φροντίζει γιὰ τὴν διατροφὴ τῶν πουλιῶν καὶ τῶν ἄλλων ζώων, δὲν θὰ φροντίσῃ γιὰ μᾶς; Μία ἀφορμὴ ἀσκήσεως τῆς ὑπομονῆς μᾶς παρουσιάζει καὶ ἐμεῖς βαρυγκομοῦμε τόσο;

Ἐὰν ὑπομείνουμε μὲ ὑπομονὴ τὴν σύντομη αὐτὴ δοκιμασία, θὰ κερδίσουμε μεγάλα ὀφέλη. Ὁ χρυσός, μὲ τὴν δοκιμασία μέσα στὴν φωτιά, καθαρίζεται καὶ λάμπει. Στὴν συνέχεια προφήτευσε: -Δοκιμάσαμε γιὰ λίγο τὴν στέρηση, τὸ πρωΐ, θὰ ἀπολαύσουμε τὴν ἀφθονία.

Ἡ πρόρρησίς του ἐκπληρώθηκε. Τὸ ἑπόμενο πρωΐ, ἕνας ἄγνωστος ἔστειλε στὸ μοναστήρι μία μεγάλη ποσότητα φρεσκοψημένου ψωμιοῦ, ἅφθονα ψάρια καὶ πολλὰ ἄλλα μαγειρευμένα φαγητά.

-Αὐτὰ τὰ στέλνει ἕνας καλὸς χριστιανός, στὸν ἀββὰ Σέργιο καὶ στοὺς ἀδελφοὺς ποὺ ζοῦν μαζί του· εἶπαν οἱ ἀπεσταλμένοι. Οἱ μοναχοί, τοὺς παρακάλεσαν ἐπίμονα νὰ συμφάγουν, ἐκεῖνοι ὅμως ἀρνήθηκαν λέγοντας ὅτι τοὺς δόθηκε ἐντολὴ νὰ μὴν καθυστερήσουν καθόλου. 

Βλέποντας οἱ ἀδελφοὶ τὴν ποσότητα τῶν τροφῶν κατάλαβαν ὅτι ὁ Κύριος τοὺς ἐπισκέφθηκε καὶ μὲ θέρμη ἐκδήλωσαν τὴν εὐγνωμοσύνη τους. Ἰδιαίτερη ἐντύπωσι τοὺς ἕκανε ἡ ἀσυνήθιστα ὡραία γεῦσις ποὺ εἶχε τὸ ψωμί. Οἱ τροφὲς ποὺ ἔλαβαν ἐπαρκοῦσαν γιὰ πολλὲς ἡμέρες.

Ὁ Ὅσιος ἡγούμενος ἐκμεταλλεύθηκε τὴν εὐκαιρία νὰ διδάξη τοὺς ὑποτακτικούς του: -Βλέπετε ἀδελφοί, πόση θαυμαστὴ εἶναι ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Βλέπετε πόσο πλούσια ἀνταμοιβὴ μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός, γιὰ τὴν ὑπομονὴ ποὺ δείξαμε.

Ὁ Κύριος οὐδέποτε θὰ ἐγκαταλείψη τὸν ἅγιο αὐτὸ τόπο καὶ τοὺς πιστοὺς δούλους Του, ποὺ ζοῦν ἐδῶ καὶ Τὸν ὑπηρετοῦν ἡμέρα καὶ νύχτα. Ἡ μεγάλη ταπείνωσις τοῦ Ὁσίου καὶ τὸ πατρικό του ἐνδιαφέρον γιὰ τοὺς ἀδελφούς, φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸ ἑπόμενο παράδειγμα:

Ὅταν πρωτοῆλθε στὴν ἔρημο, διάλεξε ἕναν τόπο ἄνυδρο, γιὰ νὰ προμηθεύεται τὸ νερό, ἀπὸ μεγάλη ἀπόσταση καὶ νὰ σκληραγωγεῖ ἔτσι περισσότερο τὸ σῶμά του. Ὅταν ὅμως μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ αὐξήθηκαν οἱ ἀδελφοί, καὶ δημιουργήθηκε μοναστήρι, ἄρχισε νὰ παρατηρῆται μεγάλη ἔλλειψη νεροῦ, ποὺ ἔπρεπε νὰ τὸ φέρνουν ἀπὸ μακρυά, καὶ μὲ μεγάλο κόπο. Μερικοὶ λοιπόν, βαρυγκόμησαν:

-Γιατί, διάλεξες τόσο ἀδιάκριτα καὶ ἀπερίσκεπτα αὐτο τὸ μέρος; Γιατί, ἔκτισες ἐδῶ τὸ μοναστήρι, ἀφοῦ δὲν ὑπάρχει καμμία κοντινὴ πηγή; -Ἐγὼ ἀδελφοί μου, ἀπαντοῦσε ταπεινά, διάλεξα αὐτὸ τὸ μέγος γιὰ νὰ ἀσκοῦμαι στὴν ἡσυχία μόνος μου. Θέλημα τοῦ Θεοῦ ἦταν νὰ ἐγκατασταθῇ ἐδῶ μονή. Αὐτὸς μπορεῖ νὰ μᾶς χαρίσῃ καὶ τὸ νερό. Μόνο μὴ γογγύζετε. 

Ἔχετε ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό, καὶ προσεύχεσθε μὲ πίστη. Ἐὰν ἀπὸ μία ξερὴ πέτρα ἔβγαλε μέσα στὴν ἔρημο νερό, γιὰ τον ἀπειθάρχητο λαὸ τῶν Ἑβραίων, τὸ ἴδιο δὲν μπορεῖ νὰ κάνει καὶ γιὰ μᾶς ποὺ μὲ ἀφοσίωση τὸν ὑπηρετοῦμε;

Ἔπειτα ἀπὸ τὰ λόγια αὐτά, πῆρε ἕναν ἀδελφό, καὶ κρυφὰ ἀπὸ τοὺς ἄλλους, κατέβηκαν στὸ πυκνό, κοντινὸ δάσος. Βρῆκαν ἐκεῖ σὲ μία τάφρο λίγο βρόχινο νερό. Ὁ Ἅγιος γονάτισε καὶ προσευχήθηκε:

-Θεέ, καὶ Πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐσὺ ποὺ δημιούργησες τὸν οὐρανὸ καὶ τὴν γῆ καὶ ὅλα τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, ἐσὺ ποὺ ἔπλασες τὸν ἄνθρωπο καὶ δὲν θέλεις τὸν θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ πλάσματός Σου, δέξου τὴν ἱκεσία τῶν ἀθλίων δούλων Σου.

Ἄκουσε τὸν στεναγμό μας καὶ φανέρωσε τὴν δόξα Σου, ὅπως στὴν ἔρημο τοῦ Σινᾶ. Ὅπως τότε μὲ τὸν Μωϋσῆ θαυματούργησες ἀναβλύζοντας νερὸ ἀπὸ τὸν βράχο, ἔτσι καὶ ἐδῶ φανέρωσε τὴν δύναμή Σου.

Χάρισέ μας νερὸ στὸν τόπο αὐτό, γιὰ νὰ πιστεύσουν ὅλοι ὅτι ἀκοῦς τὶς προσευχὲς τῶν δούλων Σου καὶ νὰ δοξάσουν Ἐσένα τὸν ἄναρχο Πατέρα, καὶ τὸν μονογενῆ Σου Υἱό, καὶ τὸ πανάγιο Πνεῦμα, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς στοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ξαφνικά, ἀνέβλυσε μία πηγή, μὲ ἄφθονο νερό. Κατάπληκτοι καὶ γεμάτοι θαυμασμό, τὸ πληροφορήθηκαν οἱ ἀδελφοί. Ὠνόμασαν τὴν πηγή· Σέργιεβιμ. Ὁ Ὅσιος ὅμως θεωροῦσε σὰν βάρος τὴν ἀνθρώπινη δόξα. Γιὰ αὐτὸ τοὺς εἶπε:

-Δὲν σᾶς ἔδωσα ἐγὼ τὸ νερό, ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. Τὸ ἔστειλε σε μᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς. Γιὰ αὐτὸ μὴν ὀνομάζετε τὴν πηγή, μὲ τὸ ὄνομά μου. Πειθαρχώντας στὴν ἐντολή του, οἱ μοναχοί, ἔπαυσαν νὰ τὴν λένε Σέργιεβιμ.

Ποτὲ πλέον δὲν δοκίμασαν ἔλλειψη νεροῦ. Τὸ ἀντλοῦσαν πάντοτε ἄφθονο γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς μονῆς, καὶ συχνά, ἄρρωστοι ποὺ τὸ ἔπιναν μὲ πίστη, θεραπεύονταν.

Συνεχείς αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου, Μήλεσι Αττικής:
<<Όσιος Σέργιος του Ραντονέζ>>, Δεκέμβριος 2006.
Εκ του ιστοτόπου <<nektarios.gr>>. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.