ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΞΙΜΟΒΙΤΣ: Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ 5ον)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ»
«Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς: Η τιμή της Θεοτόκου στην Ορθόδοξη Εκκλησία»,
β' έκδοση, Νοέμβριος 2006, σελ. 43-47.
Το παρόν βιβλίο μεταφράστηκε από τα ρωσικά στα αγγλικά από τον π. Σεραφείμ Ρόουζ
(St. Herman of Alaska Brotherhood, P. O. Box 70, Platina, California 96076, U.S.A.)
Σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, επί Καίσαρος Αυγούστου, ο Λόγος του Θεού, <<ατρέπτως και αναλλοιώτως εγένετο σαρξ>>. Και διά της επελεύσεως του Αγίου Πνεύματος προσέλαβε στη μήτρα μιας απλής και αφοσιωμένης στο Θεό γυναίκας, φύσιν ανθρώπου, για να απαλλαγεί ο άνθρωπος από το ζυγό του θανάτου, να γίνει <<μέτοχος θείας φύσεως>> και να εισαχθεί στην αιώνιο ζωή.
Η αγάπη και η πίστη της ταπεινής αυτής κόρης, απέβη το μέσον διά του οποίου <<ο Αόρατος ορατόν εαυτόν παρεσκεύασεν και ο Ποιητής και Δεσπότης των όλων εις των ανθρώπων εγεννήθη>>. Συνεπώς η αξία του γεγονότος αυτού της παρουσίας της Θεοτόκου και του ρόλου της ως <<μητέρα της ζωής>> αποβαίνει ανυπολόγιστη. Για το λόγο αυτό η τιμή προς το πρόσωπό Της, παραμένει αεί ανεξόφλητον χρέος για τους πιστούς.
Στο διάβα των είκοσι αιώνων της χριστιανικής ιστορίας, η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, εξέφρασε ποικιλοπρόπως -αν και ανεπαρκώς- την ευγνωμοσύνη της στη Θεογεννήτρια. Αλλά το έργο αυτό της τιμής δεν έμεινε απρόσβλητο -όπως και οτιδήποτε το ανθρώπινο- από το φθόνο του μισόκαλου. Εισήγαγε στα όργανά του καινοτόμους διαθέσεις με απώτερο στόχο την αλλοίωση της Ορθοδόξου διδασκαλίας και την προσβολή του σωτηριολογικού της περιεχομένου.
Η ζημία θα ήταν καταλυτική: δίχως ορθώς εκφραζόμενη τιμή στη Θεοτόκο, δεν υφίσταται ορθώς διατυπούμενη αλήθεια και διδασκαλία για το ρόλο της και δίχως ορθή διδασκαλία, το μυστήριο της σωτηρίας χάνει το περιεχόμενό του και η εν Χριστώ ζωή καθίσταται αδύνατη. Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα αυτό σε όλες τις εκφάνσεις που το διαδέχτηκε η εκκλησιαστική ιστορία, ο επίσκοπος Ιωάννης, ο άγιος του αιώνα μας, επιχείρησε τη σύντομη αυτή μελέτη. Φρόντισε, με τρόπο εύληπτο και κατανοητό, με εκτενείς ιστορικές αναφορές σε όλα τα σχετικά επεισόδια, να ανατρέψει όλες τις αιρετικές δοξασίες που κατά καιρούς εκφράσθηκαν.
Έτσι, καταλήγει να αποκρυσταλλώνει την ορθή διδασκαλία για την τιμή της Θεοτόκου, ως από χωνευτηρίου, και να θέτει με ακρίβεια τα απαράβατα όρια, έξω από τα οποία η Θεογεννήτρια, υποτιμάται ή υπερτιμάται, γεγονός που αποτελεί αφορμή και έναυσμα ποικίλων κακοδοξιών που προσβάλλουν έντονα το σωτηριολογικό χαρακτήρα της Ορθοδοξίας. Ταυτόχρονα πλουτίζει το κείμενό του με την αποδεικτική εγκυρότητα του βιώματος που απορρέει από τη ζωντανή του σχέση με τη Θεοτόκο.
Αυτό το βίωμα που διαπνέει το κείμενό του, το βίωμα που μοιράζονται όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας μας είναι τελικά η τομή, που διαχωρίζει την υπόσταση των πραγμάτων από τις ανθρώπινες εικασίες και διαφυλάττει αρραγή την ακαινοτόμητη αλήθεια της Εκκλησίας.
Σ.Γ.Φ.
(Εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

Η νεστοριανή αίρεση και η Τρίτη Οικουμενική Σύνοδος

Όταν όλοι όσοι τόλμησαν να μιλήσουν κατά της αγιότητας και αγνείας της Θεοτόκου σίγησαν, έγινε μια προσπάθεια να εξαλειφθεί ο σεβασμός προς Αυτήν ως Μητέρα του Θεού.

Τον πέμπτο αιώνα ο αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριος άρχισε να κηρύττει ότι από την Παναγία είχε γεννηθεί μόνο ο άνθρωπος Ιησούς, μέσα στον οποίο η θεϊκή φύση είχε βρει κατοικία και ενοίκησε σε Αυτόν ως αν σε ναό.

Στην αρχή επέτρεψε στον πρεσβύτερό του Αναστάσιο και ύστερα και ο ίδιος άρχισε να διδάσκει ανοιχτά στην εκκλησία ότι δεν πρέπει κανείς να αποκαλεί την Μαρία <<Θεοτόκο>>, από τη στιγμή που δεν είχε γεννήσει τον Θεάνθρωπο.

Το θεωρούσε ξεπεσμό για τον εαυτό του να προσκυνάει ένα παιδί στις φασκιές που κείτονται στη φάτνη. Τέτοια κηρύγματα προκάλεσαν γενική αναστάτωση και ανησυχία όσον αφορά στην καθαρότητα της πίστεως, αρχικά στην Κωνσταντινούπολη και ύστερα παντού όπου εξαπλώθηκαν φήμες αυτής της νέας διδασκαλίας.

Ο άγιος Πρόκλος, ο μαθητής του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που ήταν τότε επίσκοπος Κυζίκου και ύστερα αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, παρόντος του Νεστορίου έκανε στην εκκλησία μία ομιλία.

Εκεί ομολόγησε τον Υιό του του Θεού γεννημένο στη σάρκα της Παρθένου, η Οποία πράγματι είναι Θεοτόκος, καθώς στην κοιλία της Πανάχραντης, την στιγμή της συλλήψεως, η θεϊκή υπόσταση ενώθηκε με το βρέφος, παρόλο που ήταν γεννημένο από την Παρθένο Μαρία μόνο στην ανθρώπινη φύση Του, ήταν όμως ήδη γεννημένο αληθινός Θεός και αληθινός άνθρωπος.

Ο Νεστόριος πεισματικά αρνήθηκε να αλλάξει τη διδασκαλία του, λέγοντας ότι κάποιος πρέπει να κάνει διαχωρισμό ανάμεσα στον Ιησού και στον Υιό του Θεού και ότι η Μαρία δεν πρέπει να αποκαλείται Θεοτόκος,

αλλά Χριστοτόκος, αφού ο Ιησούς ο οποίος γεννήθηκε από την Μαρία ήταν μόνο άνθρωπος χριστός που σημαίνει μεσσίας, σαν τους άλλους παλαιότερους χρηστούς του Θεού, τους προφήτες'

υπερτερούσε μόνο στη πληρότητα της κοινωνίας με το Θεό. Η διδασκαλία του Νεστορίου συνεπώς αποτελούσε άρνηση ολόκληρης της θείας Οικονομίας, διότι εάν από τη Μαρία γεννήθηκε μόνο ένας άνθρωπος, τότε δεν ήταν ο Θεός που υπόφερε για εμάς, αλλά ένας άνθρωπος.

Ο άγιος Κύριλλος, αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας, μαθαίνοντας για τη διδασκαλία του Νεστορίου και για τις εκκλησιαστικές ταραχές που η διδασκαλία προκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη,

έγραψε μια επιστολή στο Νεστόριο, στην οποία προσπάθησε να τον πείσει να τηρήσει τη διδασκαλία που η Εκκλησία ομολογούσε από την ίδρυσή της, και να μην εισαγάγει τίποτα νέο σε αυτήν.

Επιπλέον, ο άγιος Κύριλλος έγραψε στον κλήρο και στο λαό της Κωνσταντινούπολης ότι πρέπει να παραμείνουν ακλόνητοι στην ορθόδοξη πίστη και να μην φοβηθούν τις διώξεις από το Νεστόριο εναντίον όσων δεν συμφωνούν μαζί του.

Ο άγιος Κύριλλος έγραψε επίσης στη Ρώμη. Ενημέρωσε τον άγιο πάπα Κελεστίνο που με όλο το ποίμνιό του ήταν τότε σταθερός στην ορθοδοξία. Ο άγιος Κελεστίνος από τη μεριά του έγραψε στο Νεστόριο και τον κάλεσε να κηρύττει την ορθόδοξη πίστη, και όχι τη δική του.

Όμως ο Νεστόριος παρέμεινε κωφεύων σε όλη την πειθώ και απάντησε ότι αυτό που κήρυττε ήταν η ορθόδοξη πίστη, ενώ οι αντίπαλοί του ήταν αιρετικοί. Ο άγιος Κύριλλος έγραψε ξανά στον Νεστόριο και συνέταξε δώδεκα αναθεματισμούς, δηλαδή,

εξέθεσε σε δώδεκα παραγράφους τις κύριες διαφορές της ορθοδόξου διδασκαλίας με τη διδασκαλία που κήρυττε ο Νεστόριος, αναγνωρίζοντας ως αφορισμένο από την Εκκλησία οποιονδήποτε θα απέρριπτε έστω και μία από τις παραγράφους που είχε συντάξει.

Ο Νεστόριος απέρριψε ολόκληρο το κείμενο που είχε συντάξει ο Κύριλλος και έγραψε ανάλυση της δικής του διδασκαλίας, ομοιοτρόπως σε δώδεκα παραγράφους, παραδίδοντας σε ανάθεμα, δηλαδή σε αφορισμό από την Εκκλησία, όσους δεν τον αποδέχονταν.

Ο κίνδυνος για την καθαρότητα της πίστεως αυξανόταν συνεχώς. Ο άγιος Κύριλλος έγραψε ένα γράμμα στο Θεοδόσιο τον Πρεσβύτερο, που τότε βασίλευε, στη γυναίκα του Ευδοκία και στην αδελφή του αυτοκράτορα Πουλχερία, εκλιπαρώντας τους ομοίως, να ασχοληθούν με τα εκκλησιαστικά θέματα και να περιορίσουν την αίρεση.

Αποφασίσθηκε να συγκληθεί Οικουμενική Σύνοδος, στην οποία ιεράρχες από τα πέρατα του κόσμου, θα έπρεπε να αποφασίσουν εάν η πίστη που κήρυττε ο Νεστόριος ήταν ορθόδοξη.

Όσο για τον τόπο που θα διεξαγόταν η Σύνοδος, η οποία επρόκειτο να αποτελέσει την Τρίτη Οικουμενική Σύνοδο, διάλεξαν την πόλη της Εφέσου, στην οποία κάποτε είχε κατοικήσει η Θεοτόκος μαζί με τον απόστολο Ιωάννη τον Θεολόγο.

Ο άγιος Κύριλλος συγκέντρωσε τους επισκόπους που θα τον συνόδευαν στην Αίγυπτο και μαζί με αυτούς ταξίδευσε διά θαλάσσης στην Έφεσο. Από την Αντιόχεια διά ξηράς ήλθε ο Ιωάννης, αρχιεπίσκοπος Αντιοχείας, μαζί με τους επισκόπους της Ανατολής.

Ο πάπας της Ρώμης, άγιος Κελεστίνος, δεν μπορούσε να παραστεί ο ίδιος και ζήτησε από τον όσιο Κύριλλο να αμυνθεί της ορθοδόξου πίστεως. Επιπλέον έστειλε από μέρους του δύο επισκόπους και τον πρεσβύτερο της ρωμαϊκής εκκλησίας Φίλιππο, στον οποίο έδωσε επίσης οδηγίες για το τί να πει.

Στην Έφεσο έφτασαν επίσης ο Νεστόριος και οι επίσκοποι της περιοχής της Κωνσταντινούπολης, και οι επίσκοποι Παλαιστίνης, Μικράς Ασίας, και Κύπρου. 

( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ»
«Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς: Η τιμή της Θεοτόκου στην Ορθόδοξη Εκκλησία»,
β' έκδοση, Νοέμβριος 2006, σελ. 43-47.
Το παρόν βιβλίο μεταφράστηκε από τα ρωσικά στα αγγλικά από τον π. Σεραφείμ Ρόουζ
(St. Herman of Alaska Brotherhood, P. O. Box 70, Platina, California 96076, U.S.A.).