ΟΣΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ: ΕΡΓΑ Ε', «Η ΣΤΕΝΗ ΠΥΛΗ» (ΜΕΡΟΣ 5ον)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Η Στενή Πύλη», σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Ε'», Αθήνα 2014, σελ. 76-80.
Η στενή πύλη που πρέπει να διαβεί ο άνθρωπος για να οδηγηθεί στην αληθινή ζωή, δηλαδή στη Βασιλεία του Θεού, είναι η μετάνοια.
Από μόνη της η μετάνοια βέβαια δεν είναι αρκετή για να φτάσει κανείς εκεί. Την πύλη αυτή όμως είναι απαραίτητο να τη διαβεί. Πρέπει δηλαδή ν' αλλάξει, ν' αντιστρέψει τη στάση του πρώτου ανθρώπου, του Αδάμ. Ο Αδάμ υπάκουσε στο δικό του θέλημα, δεν έκαμε το θέλημα του Θεού. Εμείς πρέπει ν' αντιστρατευτούμε στο δικό μας θέλημα και να κάνουμε το θέλημα του Θεού. Μ' αυτόν τον τρόπο ανοίγει η στενή πύλη, όπως την ονομάζει ο Κύριος, η πύλη της μετάνοιας. Μια πύλη, που διέρχονται διά μέσου των αιώνων όλοι οι όσιοι, όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας μας.
Την πύλη αυτή τη διάβηκαν οι μάρτυρες που απαρνήθηκαν τον εαυτό τους, όχι μόνο το θέλημά τους, αλλά και τη ίδια τους την ύπαρξη θυσίασαν για τη χάρη του Θεού. Τη διαβαίνουν οι όσιοι που αφιερώνουν τη ζωή τους με το ν' απαρνηθούν το ίδιο θέλημα, είτε με την υποταγή στο Γέροντά τους, είτε αγωνιζόμενοι με κάθε τρόπο να ευαρεστήσουν στο Θεό.
Όλοι αυτοί διάλεξαν να διαβούν και ν' ακολουθήσουν τη στενή πύλη, τον μόνο αληθινό δρόμο που οδηγεί στη ζωή.
Δεν μπορεί όμως να είναι να είναι κανείς μέλος της Βασιλείας του Θεού, να γίνει άγιος, αν δε βρίσκεται μέσα στην Εκκλησία και δε βιώνει την εν Χριστώ σωτηρία, δε συμμετέχει δηλαδή στο Δείπνο της Βασιλεία, που είναι η θεία Ευχαριστία.
Ο όσιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ, ένας από τους φωτισμένους συγγραφείς και μεγάλους νηπτικούς της Ρωσικής, αλλά και γενικότερα της οικουμενικής Εκκλησίας ερμηνεύει την εντολή αυτή του Χριστού για τη στενή πύλη με τη γνωστή του βαθιά θεολογική προσέγγιση και μας προσφέρει μια διδασκαλία ορθόδοξη και πατερική, χωρίς ν' αφήνει αναπάντητες τις ανεπίτρεπτες παρεξηγήσεις και πλανεμένες απόψεις που κυριαρχούν πολλές φορές ανάμεσα στους πιστούς.
Στο ίδιο πνεύμα αναφέρονται και τα υπόλοιπα κείμενα του Οσίου, που έχουν συμπεριληφθεί στο βιβλίο αυτό.
Η χάρη του Κυρίου ας μας βοηθήσει να διαβούμε τη στενή πύλη της μετάνοιας, να γευτούμε απ' αυτή τη ζωή τη Βασιλεία του Θεού μέσα στην Εκκλησία και ν' αξιωθούμε να τη ζήσουμε με πληρότητα, όταν ο Θεός ευδοκήσει να έρθει για να εγκαταστήσει τη Βασιλεία Του. Αμήν.
Πέτρος Μπότσης, Μάρτιος 2014
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'

Γενικά για την προσευχή του Ιησού

Ο όσιος Βαρσανούφριος ο Μέγας λέει πως αν τον άνθρωπο δεν τον βοηθάει η εσωτερική εργασία, που επισκιάζεται κι από τη θεία χάρη, τότε μάταια επιδίδεται στους σωματικούς ασκητικούς αγώνες. Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος πάλι αναφέρει πως όποιος δεν ασχολείται με τη νοερά εργασία, αυτός στερείται τις πνευματικές δωρεές. Σε μια άλλη ομιλία του ο μεγάλος αυτός διδάσκαλος του χριστιανικού ασκητισμού, παρομοιάζει τους σωματικούς αγώνες που γίνονται χωρίς ταυτόχρονη προσπάθεια για την κάθαρση του νου με άκαρπα αμπέλια ή με στεγνούς μαστούς. Ο Όσιος συνεχίζει λέγοντας πως από μόνοι τους οι αγώνες αυτοί δεν μπορούν να φέρουν τον άνθρωπο κοντά στο Θεό. Ο όσιος Ησύχιος Ιεροσολύμων λέει πως <<όποιος δεν έχει καθαρή προσευχή, απαλλαγμένη από λογισμούς, δεν διαθέτει όπλα για τον πνευματικό πόλεμο. Και μιλάμε για προσευχή που ενεργεί διαρκώς μέσα στην ψυχή' για προσευχή που με την επίκληση του Ιησού ο εχθρός, που επιτίθεται δόλια, κατατροπώνεται. Είναι αδύνατο να καθαρίσεις την καρδιά και να εκβάλεις από κει τα πονηρά πνεύματα χωρίς συχνή επίκληση του ονόματος του Ιησού Χριστού. Όπως είναι αδύνατο να επιβιώσει κανείς σωματικά χωρίς ψωμί και νερό, έτσι είναι αδύνατο ν' αποκτήσει πνευματικό χάρισμα και να ελευθερώσει την ψυχή του από εμπαθείς λογισμούς, χωρίς τήρηση του νου και καρδιακή καθαρότητα, έστω κι αν ο φόβος της αιώνιας κόλασης τον πιέζει να μην αμαρτάνει. Και σ' ένα άλλο σημείο αναφέρει πως, αν επιθυμείς να πολεμήσεις πραγματικά τους λογισμούς που σε βασανίζουν, αν θέλεις να διατηρείς την ψυχική σου ειρήνη και να τηρείς με εγρήγορση την καθαρότητα της καρδιάς, τότε προσπάθησε να συνδέσεις την προσευχή του Ιησού με την αναπνοή σου. Και σύντομα θα διαπιστώσεις πως αυτό μπορεί να γίνει μέσα σε λίγες μέρες. Δεν γίνεται να ταξιδέψει ένα πλοίο αν δεν υπάρχει νερό. Εξίσου αδύνατη είναι η τήρηση του νου χωρίς εγρήγορση, που πρέπει να συνοδεύεται από ταπείνωση και προσευχή του Ιησού. Αν θέλεις όχι μόνο να φαίνεσαι ένας καλός και πράος μοναχός, αλλά πραγματικός μοναχός που είναι πάντα ενωμένος με το Θεό, τότε κάνε δυνατή προσπάθεια ν' αποκτήσεις την αρετή της εγρήγορσης, που συνίσταται στην τήρηση του νου. Κι αυτό σημαίνει διαρκή καρδιακή ησυχία και μια ευλογημένη ψυχική κατάσταση μακριά από κάθε φαντασία, κάτι που δεν συναντάς εύκολα σε πολλούς ανθρώπους. Πραγματικός κι αληθινός μοναχός είναι εκείνος που έχει εγρήγορση. Όποιος τηρεί πραγματική εγρήγορση στην καρδιά του είναι μοναχός, δηλαδή αληθινός ησυχαστής. Όλοι οι άγιοι πατέρες στήριξαν τη διδασκαλία τους στις διδαχές του ίδιου του Κυρίου, που τις λογάριαζαν ακρογωνιαίο λίθο της πνευματικής οικοδομής. Ο Κύριος δήλωσε: <<Οι αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τω πατρί εν πνεύματι και αληθεία' και γαρ ο πατήρ τοιούτους ζητεί τους προσκυνούντας αυτόν. Πνεύμα ο Θεός, κι τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία προσκυνείν>> (Ιωάν. δ' 23-24). Θυμάμαι από τα νιάτα μου κάποιους συνομήλικούς μου ευλαβείς λαϊκούς, ακόμα κι ευγενείς, που ζούσαν πολύ απλά κι επιδίδονταν στην άσκηση της προσευχής του Ιησού. Η πολύ ωραία αυτή συνήθεια σήμερα, που ο χριστιανισμός κι ο μοναχισμός ειδικότερα βρίσκονται σε άνθιση, έχει σχεδόν ξεχαστεί. Η προσευχή του Ιησού απαιτεί νηπτική κι αυστηρή ηθική ζωή, όπως κι η ζωή κάποιου περιπλανώμενου προσκυνητή. Για μας όμως ο περισπασμός έγινε κάτι σαν ανάγκη, έχουμε εξοικειωθεί μαζί του, είναι το αποτέλεσμα των αμέτρητων παθών μας. Μαθητής: Μετά απ' όλ' αυτά που μου είπατε, δεν είναι λογικό να συμπεράνει κανείς πως χωρίς την άσκηση της προσευχής του Ιησού είναι αδύνατη ή σωτηρία; Γέροντας: Όχι, αυτό δεν το λένε οι άγιοι πατέρες. Ο όσιος Νείλος Σόρσκυ, αντίθετα, αναφέρεται στον όσιο Πέτρο το Δαμασκηνό και βεβαιώνει πως υπάρχουν πολλοί που, ενώ δεν κατόρθωσαν ν' απαλλαγούν από τα πάθη τους, αξιώθηκαν να λάβουν την άφεση των αμαρτιών και τη σωτηρία τους. Ο όσιος Ησύχιος είπε πως <<χωρίς νήψη είναι αδύνατο ν' αποφύγει κανείς τους εφάμαρτους λογισμούς>>. Ο ίδιος ονόμαζε μακάριους εκείνους που απέχουν από τις αμαρτωλές πράξεις. Έλεγε πως τέτοιοι άνθρωποι είναι οι <<βιασταί>> που αρπάζουν την βασιλεία των ουρανών.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Η Στενή Πύλη»,
σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Ε'»,
Αθήνα 2014, σελ. 76-80.