«ΠΑΤΡΙΔΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ»: Α. ΜΩΡΑΪΤΙΔΗ: «ΨΑΛΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΑΡΧΑΙ» (1901)

«ΠΑΤΡΙΔΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ»

Χρονικά του Ελληνοϊστορείν, μιας Ελλάδας που αποσυντίθεται φύρδιν - μίγδιν, συνήθειες, ιστορίες, ήθη, έθιμα, Πίστη και αξίες που στις μέρες μας εαλώθηκαν από τους  «νεοδιαφωτισμούς» του δαιμονόπληκτου Δυτικού «πολιτισμού» και τις αφιονισμένες διαδράσεις του Οικουμενισμού και της Παγκοσμιοποίησης. Μνήμες, αναμνήσεις και υπομνήσεις για το γένος των Ελλήνων, που από την ίδρυση του νέου Ελληνικού Κράτους και εντεύθεν αγωνίζεται να βρει την «ταυτότητά» του ανάμεσα στη «σκύλλα» του αποστατούντος δυτικοευρωπαϊσμού  και τη «χάρυβδη» του έκπτωτου και καταχθόνιου «αμερικανισμού». Γιατί η Ιστορία εκδικείται, όταν την αγνοείς, πολλώ δε μάλλω, όταν δεν την γνωρίζεις!

Έρευνα - επιμέλεια - δημοσίευση

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

ΨΑΛΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΑΡΧΑΙ (1901)*

Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 1901

Πόσον θλίβεται η ψυχή μου, όταν βλέπω εις τους Ναούς των χωρίων ν' ανησυχώσι και αγανακτώσιν οι ιερείς και επίτροποι, διότι δεν ευρίσκεται ένα παιδί να καλαναρχήση, να πη τον <<Απόστολον>>...

Μόνον αυτή η έλλειψις; Δεν υπάρχει ένας ψάλτης να ψάλλη! Αληθώς σήμεροι όσοι ναοί δεν έχουσι το μέσον να πληρώσουν ψάλτας, δεν έχουν ψάλτας. Και όμως εις παλαιοτέρους χρόνους εθεωρείτο τιμή μεγάλη το ψάλλειν εις την Εκκλησίαν, το αναγινώσκειν το Ψαλτήριον και τας ΙΙροφητείας, το απαγγέλλειν τον Απόστολον, το συλλειτουργείν εν γένει τον Ιερέα.

Οι προύχοντες τότε του χωρίου κατελάμβανον αυτοδικαίως τους χορούς του ναού, εις όλας τας εορτάς και Κυριακάς του ενιαυτού παριστάμενοι ανελλειπώς εν τε τω εσπερινώ και τω όρθρω.

Ουδέ έβαλεν ευλογητόν ο Ιερεύς, πριν ιδεί όλους τους προεστώτας να καταλάβωσι τα στασιδια του χορού. Πολύ φυσικόν. Διότι, η εκπαίδευσις τότε και εν γένει η μόρφωσις εγίνετο μόνον διά της Εκκλησίας.

Τα παιδία επρογυμνάζοντο εις το σχολείον εις την Οκτώηχον και, κληρούμενα υπό τους διδασκάλους εκανονάρχουν ή έλεγον τον Απόστολον, έως ου αυξανομένης της ηλικίας των, εκγυμνασθώσι και εις το ψάλλειν. Ποία παρετηρείτο άμιλλα των νέων εν ταις ιεραίς ακολουθιαις τότε. Ποίος ευγενής ανταγωνισμός, όστις ηυτρέπιζε και εκαλλώπιζε τας ιεροτελεστίας.

Το να γείνη ο υιός ενός προύχοντος <<Αναγνώστης>> εθεωρείτο μέγα τι και ιεροπρεπές. Το να προχειρισθή ο υιός ενός χωρικού εις <<Αναγνώστην>> εθεωρείτο ως δίπλωμα έντιμου προσαγωγής εις προύχοντα του τόπου περιζήτητον.

Αυτά τα πρώτα πρόσωπα της μικράς κωμοπόλεως μετ' ιδιαιτέρας χαράς ελησμόνουν το βαπτιστικόν των όνομα, υπογράφοντα και προσφωνούμενα ως <<Αναγνώστης». Πολλοί δε διέπρεψαν εν τη διοικήσει των κοινωτικών <<κύρ Αναγνώσται>>. Η συνήθεια αύτη είναι Εθνική καθόλου έχουσα την αρχήν της εις τους βυζαντινούς χρόνους, εις τους καιρούς εκείνους της θρησκευτικής του Έθνους ημών λαμπρότητος και δόξης, ότε και οι αυτοκράτορες ακόμη δεν απηξίουν να χοροστατώσι και να ψάλλωσιν εν ταις ανακτορικαίς ιεροτελεστίαις.

Γνωστός δε είναι ο βασιλεύς εκείνος, όστις εδολοφονήθη την νύκτα των Χριστουγέννων εν αυτή τη αγρυπνία, ψάλλων εν τω χορώ του ανακτορικού παρεκκλησίου τον ειρμόν της Ζ' ωδής <<Τω Παντάνακτος έξεφαύλισαν πόθω ...>>

Αλλ' οι αναδιφώντες την Εθνικήν ημών ιστορίαν πολλάς άλλας μαρτυρίας ανευρίσκουσι περί του πόσον έντιμον καί επαγωγόν και υψηλόν εθεωρείτο το ψάλλειν ή αναγινώσκειν εν τη εκκλησία.

Εν τω περιφήμω ναώ των Χαλκοπρατείων, τιμωμένω επ' ονόματι της Θεοτόκου, όπου κατέκειτο η αγία σορός της τιμίας Ζώνης αύτης, τη 31 Αύγουστου, εν τη αγρυπνία, ότε εωρτάζετο η κατάθεσις της τιμίας Ζώνης, τας <<Αναγνώσεις>> έκαμον επίσημοι του βυζαντινού Κράτους άνδρες, τιμήν των μεγάλην θεωρούντες να υπηρετώσι τω Θεώ.

Μιχαήλ ο Ραγγαβέ, πριν ακόμη βασιλεύση, Κουροπαλάτης ων, πολλάκις έψαλλεν εν τω ναώ τούτω, ο δε Βάρδας ο Καίσαρ πολλάκις εκανονάρχησεν, άλλοι δε μεγιστάνες άλλας διακονίας διηκόνουν, μετά θαυμαστής προθυμίας, εν τω ναώ της Θεοτόκου.

Διά τούτο θλίβομαι σήμερον, όταν βλέπω τους ιερείς των χωρίων ν' αγανακτώσι και γογγύζωσι, διότι δεν έχουν κανένα να τους συλλειτουργήση.

Αλλ' όταν αναγινώσκω την ελληνικήν ιστορίαν, θλίβομαι ακόμη περισσότερον, διότι βλέπω ότι εκείνο το οποίον δεν κατώρθωσαν τόσοι μακροί αιώνες, ν' απομακρύνωσι δηλ. τον ελληνικόν κόσμον από τα ιερά αυτού πάτρια, το κατώρθωσεν η τελευταία μικρά περίοδος από της απελευθερώσεως της νέας Ελλάδος. Ολίγον ακόμη και τα χωρία δεν θα έχωσιν ουδέ ιερείς.

Α. Μωραϊτίδης

*Εκ της 15ήμερης μουσικής εφημερίδας των Αθηνών «ΦΟΡΜΙΓΞ»
της 1ης Οκτωβρίου 1901, έτος 1ον, αρ. φ. 1, σελ. 3-4.
Τη επιμελεία των κ.κ.  Γερμανού Κυργιαζίδη, Ιωάννου Θ. Τσώκλη και Παν. Τζαννέα.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, έρευνα, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ