ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894)
<<Πώς θα μάθεις να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 19-23, μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.
Ο όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (κατά κόσμον Γεώργιος Βασίλιενιτς Γκόβορωφ) είναι ένας ιεράρχης της Ρωσικής Εκκλησίας και μεγάλος συγγραφέας του 19ου αιώνα.
Η ζωή του, από τη στιγμή της γέννησής του σε ιερατική οικογένεια το 1815 ως την ειρηνική κοίμησή του το 1894, ήταν γεμάτη από την παρουσία του Θεού.
Το συγγραφικό του έργο είναι τεράστιο και οι διαλέξεις του, τα κηρύγματά του, οι ερμηνείες του στις Επιστολές του αποστόλου Παύλου, οι μεταφράσεις ασκητικών βιβλίων, καθώς και οι απαντήσεις σε επιστολές που του έστειλαν, τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότατους συγγραφείς της ρωσικής Ορθοδοξίας.
Μάλιστα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο το 1988.
Ο όσιος Θεοφάνης γεννήθηκε το 1815 σε ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Οι σπουδές του πραγματοποιήθηκαν στη Θεολογική Σχολή της επαρχίας αυτής, από όπου αποφοίτησε ως ο καλύτερος σπουδαστής, και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου.
Μετά την αποφοίτησή του με Μάστερ Θεολογίας το 1841, ενώ είχε ήδη γίνει μοναχός, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Δίδαξε σε διάφορες Σχολές κι Ακαδημίες ως καθηγητής της Ηθικής, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της Λογικής και των Λατινικών.
Το 1847, κατόπιν αιτήματός του, διορίστηκε μέλος της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ, όπου σπούδασε ζωγραφική, Ελληνκά, Γαλλικά, Εβραϊκά και Αραβικά και ήρθε σε επαφή με τον ελληνορθόδοξο μοναχισμό.
To 1857 ανακηρύχθηκε πρύτανης της Θεολογικής Σχολής της Πετρούπολης.
Το 1859 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ, μιας από τις πιο εκτεταμένες και πολυπληθείς επισκοπές της Ρωσίας, και κατόπιν μεταφέρθηκε στην επισκοπή του Βλαντιμίρ, η οποία χρειαζόταν ορθόδοξο ιεραποστολικό έργο.
Ο επίσκοπος Θεοφάνης έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στο κήρυγμα, το οποίο συνόδευε κάθε θεία Λειτουργία.
Το 1866 παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα και έζησε ασκητικά στην έρημο Βυσένσκ, απομονωμένος στο κελί του για 28 χρόνια, μέχρι την κοίμησή του.
Κατά τον εγκλεισμό του ασχολήθηκε με την αλληλογραφία. Κάθε μέρα έφταναν στο κελί του 20 με 40 γράμματα με διάφορες ερωτήσεις σχετικές με την χριστιανική πίστη και ζωή κι εκείνος απαντούσε σχεδόν σε όλες.
Έγραφε χαρακτηριστικά: <<Η γραφή είναι απαραίτητο εργαλείο για την Εκκλησία. Καλύτερος όμως τρόπος να αξιοποιήσει κανείς το δώρο της γραφής και της ομιλίας δεν υπάρχει από το να το απευθύνει σε αμαρτωλούς με σκοπό τη μεταστροφή τους>>.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ανθολογία συμβουλών μέσω επιστολών που έγραψε ο όσιος Θεοφάνης απαντώντας σε γραπτά ερωτήματα πιστών σχετικά με την προσευχή.
Με διαύγεια, ζωντάνια και απλότητα ο όσιος μας χαρίζει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες αγγίζουν την ψυχή κάθε χριστιανού και μας προτρέπουν να εφαρμόσουμε το θέλημα του Θεού ενθυμούμενοι τα λόγια ου αποστόλου Παύλου: <<αδιαλείπτως προσεύχεσθε>> (Α' Θεσ. ε' 17).
Εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλονται από τις εκδόσεις μας προς την κ. Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου για την ανιδιοτελή προσφορά της ιδιαιτέρως επιμελημένης μετάφρασης του ρωσικού κειμένου για πρώτη φορά στα Ελληνικά.
(Από τον πρόλογο της επιμελήτριας)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Τί είναι η προσευχή

Η προσευχή είναι το κυριότερο στη χριστιανική ζωή. Η υπόθεση της προσευχής είναι πρωταρχικής σημασίας στη χριστιανική ζωή. Η προσευχή είναι η ανάσα του πνεύματος. Υπάρχει η προσευχή, ζει το πνεύμα' δεν υπάρχει προσευχή, δεν υπάρχει ζωή στο πνεύμα. (Επιστολή 227, τόμος 2, σελ. 33). Η υπόθεση της προσευχής δεν είναι υπόθεση μόνο των ησυχαζόντων αναχωρητών, αλλά όλων των Χριστιανών κι αυτό ισχύει μέχρι και τις ανώτατες βαθμίδες της. Όλες οι βαθμίδες της προσευχής συνιστούν θείο έργο. Στα μάτια του Θεού είναι όλες τους ισότομες, βλέπει δε Αυτός μόνο στην καρδιά. Όπως διάκειται η καρδιά έναντι Αυτού, το ίδιο και Αυτός, όποια κι αν είναι αυτή η καρδιά. Ο Κύριος είπε: <<Καθώς συ, πάτερ, εν εμοί καγώ εν σοι, ίνα και αυτοί... εν ώσιν>> ((((Ιωάν. ιζ' 21). Αυτό ισχύει για όλους τους Χριστιανούς. Ο Απόστολος μάλιστα λέει: <<Η ζωή υμών κέκρυπται συν τω Χριστώ εν τω Θεώ>> (Κολ. γ' 3). (Επιστολή 256, τόμος 2, σελ. 89). Η προσευχή είναι το μέτρο της πνευματικής μας ύπαρξης. Χαίρομαι πολύ που σας πηγαίνουν όλα καλά, όχι σε ό,τι έχει να κάνει με το μοναστήρι, αλλά μέσα στην ψυχή σας! Διότι μια που εδώ (ενν. στην ψυχή) υπάρχει η προσευχή, δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο. Ακριβώς γι' αυτό είναι κάπου σημειωμένο ότι οι παλαιοί μοναχοί, όταν συναντούσαν ο ένας τον άλλο -κατά τις αμοιβαίες επισκέψεις τους ή οπουδήποτε-  πρώτα απ' όλα ρωτούσαν να μάθουν πώς πάει το ζήτημα της προσευχής. Με την αληθινή προσευχή όλες οι σχέσεις μας με τον Θεό, οι πλέον υψηλές βρίσκονται σε ισχύ και συμβάλλουν, ώστε εκείνη την ώρα η πνευματική μας ζωή να βρίσκεται στη θέση που της αξίζει. Η προσευχή είναι η μαρτυρία της πνευματικής μας ύπαρξης και το μέτρο αυτής! Γιατί να εκπλαγούμε όταν διαβάζουμε ότι κάποιος άγιος άρχισε να προσεύχεται και δεν εγκατέλειπε την προσευχή τη νύχτα ολόκληρη συνεχίζοντας ενίοτε και την ημέρα; Η προσευχή τον είχε ανυψώσει στον πατρικό του οίκο, όπου ο Πατέρας, η Μητέρα, οι αδελφοί και οι αδελφές του με πλήρη αγάπη τον περιβάλλουν και τον παρηγορούν και τον γλυκαίνουν. Είθε ο Κύριος να σας αξιώνει να μην απολέσετε μέσα σας την προσευχητική κατάσταση. (Επιστολή 542, τόμος 3, σελ. 242-243). Η προσευχή είναι καρπός και πόλος έλξης του Αγίου Πνεύματος. Η Χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι μαζί μας από τη στιγμή του Βαπτίσματος και του Χρίσματος. Οι προσευχές στον ναό, στο σπίτι, οι ασκητικοί αγώνες και οι αγαθοεργίες καλλιεργούν αυτό το δώρο και του δίνουν την έκταση να ενεργήσει πάνω μας. Το καλύτερο μέσο για τον σκοπό αυτό είναι η καρδιακή προσευχή, την οποία πρέπει να θεωρούμε αποκλειστικά καρπό του Πνεύματος και μαζί πόλο έλξης του Πνεύματος. Με αυτή την έννοια και η προσευχή που απευθύνει η Εκκλησία προς το Άγιο Πνεύμα προσελκύει το Άγιο Πνεύμα. (Επιστολή 342, τόμος 2, σελ. 211. Επιστολή 1340, τόμος 8, σελ. 95). Η προσευχή είναι το πνευματικό βαρόμετρο. Η προσευχή είναι το πνευματικό βαρόμετρο και θερμόμετρο. Τακτοποιήστε τα της προσευχής καλύτερα και όλα θα πάνε καλύτερα. (Επιστολή 556, τόμος 4, σελ. 10). Ν' αγωνίζεστε με την προσευχή. Είναι πηγή παραμυθίας, φωτισμός της σκέψης και παγίωση του ενάρετου ήθους. (Επιστολή 378, τόμος 3, σελ. 13). Τίποτε να μην προτιμάτε περισσότερο από την προσευχή. Ποτέ να μην εναντιώνεστε στην εσωτερική διάθεση της ψυχής για προσευχή και τίποτε να μην προτιμάτε περισσότερο από αυτή. Αντιθέτως, να είστε πάντα έτοιμοι να θυσιάσετε όλα για χάρη της. Διότι αυτή είναι η βασίλισσα. Και το σημείο της στήριξής της είναι <<το πνεύμα συντετριμμένον>> (Ψαλμ. ν' [50] 19). (Επιστολή 261, τόμος 2, σελ. 103).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου: <<Πώς να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<'Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 19-23.
Μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.