«ΠΑΤΡΙΔΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ»: Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΓΩΓΙΩΝ ΕΝ ΤΟΙΣ ΝΑΟΙΣ (1922)
«ΠΑΤΡΙΔΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ»
Χρονικά του Ελληνοϊστορείν, μιας Ελλάδας που αποσυντίθεται φύρδιν - μίγδιν, συνήθειες, ιστορίες, ήθη, έθιμα, Πίστη και αξίες που στις μέρες μας εαλώθηκαν από τους «νεοδιαφωτισμούς» του δαιμονόπληκτου Δυτικού «πολιτισμού» και τις αφιονισμένες διαδράσεις του Οικουμενισμού και της Παγκοσμιοποίησης. Μνήμες, αναμνήσεις και υπομνήσεις για το γένος των Ελλήνων, που από την ίδρυση του νέου Ελληνικού Κράτους και εντεύθεν αγωνίζεται να βρει την «ταυτότητά» του ανάμεσα στη «σκύλλα» του αποστατούντος δυτικοευρωπαϊσμού και τη «χάρυβδη» του έκπτωτου και καταχθόνιου «αμερικανισμού». Γιατί η Ιστορία εκδικείται, όταν την αγνοείς, πολλώ δε μάλλω, όταν δεν την γνωρίζεις!
Έρευνα - επιμέλεια - δημοσίευση
Γιώργος Δ. Δημακόπουλος
Δημοσιογράφος
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1922
Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΏΝ ΚΑΤΑΓΩΓΙΩΝ ΕΝ ΤΟΙΣ ΝΑΟΙΣ
«Και επί τούτω καταγγέλλομεν εις τον ευσεβή Ελληνικόν λαόν
την κακόβουλον ταύτην των διαχειριζομένων τα της Έκκλησίας εν Ελλάδι πολιτείαν,
ήτις υπό τας εκδηλώσεις
άλλοτε μεν της ασεβείας του Μεταξάκη,
άλλοτε δέ της ευσεβείας του Θεοκλήτου,
εν και μόνον απεδείχθη ότι επιδιώκει.
Την αντικατάστασιν της ιεράς και αιωνοβίου μουσικής του Ελληνικού Έθνους διά της μουσικής των καφωδείων και καταγωγίων».
Από πολλού επίμονος διεξάγεται πάλη μεταξύ των επιζητούντων να καταρρίψωσι παν ό,τι Ελληνικόν, και εκείνων, οίτινες υπεραμυνόμενοι των πατρίων παραδόσεων και ηθών, επ' ουδενί λόγω εννοούσι να πωλήσωσι την εθνικήν αυτών συνείδησιν εις τα γούστα πρακτόρων ξένων πόθων, ξένων ελπίδων, ξένων επιρροών.
Είναι περιττόν ν' αριθμήσωμεν μίαν προς μίαν τας ολεθρίας συνεπείας της τοιαύτης ξενικής επιρροής και επιδράσεως, ήτις, ευρίσκουσα πρόσφορον το έδαφος εν πάση ελαφρά διανοία, συσκοτίζει και διαστρέφει ταύτην μέχρι τοσούτου, ώστε ως μόνον καλόν και ευγενές να θεωρή το ξένον, παν δε το Ελληνικόν να περιφρονή και να περιυβρίζη ως βάρβαρον και ευτελές.
Επεθυμούμεν να μη εδίδετο ημίν αφορμή ν' ασχοληθώμεν και αύθις με τας ανιέρους, και ασεβείς τάσεις των Ζωίλων εκείνων, ων πόθος ευσεβής είναι να εκδιώξωσιν εκ του περιβόλου της Εκκλησίας την ιεράν του Ελληνικού Έθνους μουσικήν. Αναγκαζόμενοι όμως ν' ασχοληθώμεν άπαξ έτι με αυτούς, πράττομεν τούτο ούχί διότι θεωρούμεν τούτους άξιους και της ελάχιστης καν σημασίας και προσοχής, αλλά διότι παν ό,τι διέπραξαν, διέπραξαν τούτο διά της ανοχής, της ενισχύσεως και της προστασίας ακόμη της Εκκλησίας, ήτις, επιλήσμων της θέσεως και της αποστολής αυτής, προδότις δ' ουτωσί δεικνυμένη την εις αυτήν εμπιστευθείσης εθνικής παρακαταθήκης, απεδέχθη πλέον ως μουσικήν της Ελληνικής Ορθοδόξου λατρείας την έκφυλον μουσικήν των καταγωγίων!
Πολλάκις επραγματεύθημεν το ζήτημα τούτο. Πλην, μεθ' όλην την διακατέχουσαν ημάς πάντοτε αγανάκτησιν, ετηρήσαμεν οπωσούν την προσήκουσαν ευλαβή φρασεολογίαν. Αλλ' ήδη, βλέποντες την Εκκλησίαν εκ του εμφανούς πλέον πρωτοστατούσαν εις τον κατά της ιεράς του ημετέρου ΄Εθνους μουσικής αγώνα, εγκολπουμένην δε και άνευ προσχημάτων προστατεύουσαν την μουσικήν των καταγωγίων, αδυνατούμεν να παραλείψωμεν το όπερ έχομεν καθήκον.
Και επί τούτω καταγγέλλομεν εις τον ευσεβή Ελληνικόν λαόν την κακόβουλον ταύτην των διαχειριζομένων τα της Έκκλησίας εν Ελλάδι πολιτείαν, ήτις υπό τας εκδηλώσεις άλλοτε μεν της ασεβείας του Μεταξάκη, άλλοτε δέ της ευσεβείας του Θεοκλήτου, εν και μόνον απεδείχθη ότι επιδιώκει. Την αντικατάστασιν της ιεράς και αιωνοβίου μουσικής του Ελληνικού Έθνους διά της μουσικής των καφωδείων και καταγωγίων.
Αλλά θα ερωτηθώμεν ίσως, διατί δεν υποβοηθούμεν την Εκκλησίαν, ίνα άποκαταστήση αύθις εν τοις ναοίς την πάτριον μουσικήν. Είνε αληθές, ότι τοιαύτας τινάς υστερικάς κραυγάς και επικλήσεις έφερε μέχρις ημών ο από της Μητροπόλεως Αθηνών πνέων εκάστοτε ασθενέστατος δυτικός άνεμος. Απορούμεν όμως, πως εκλαμβάνουσιν ημάς τοσούτον απλοϊκούς, ώστε να θελήσωμεν να εμπαιχθώμεν και διά δευτέραν φοράν.
Και εξηγούμεθα χάριν των αγνοούντων τυχόν τα πράγματα και καλή τη πίστει πλανωμένων. Εκλήθημεν εκ Κων)πόλεως ίνα αναλάβωμεν την εν τω Ωδείω Αθηνών ιδρυθείσαν έδραν της Βυζανανής εκκλ. μουσικής. Τι εν διαστήματι σχετικώς ελαχίστω κατωρθώθη και οποία αποτελέσματα έσχεν η ημετέρα εργασία και συμβολή είναι περιττόν να διαλάβωμεν ενταύθα. Τόμος ιδιαίτερος, οσονούπω εκδιδόμενος, θέλει δώσει πλήρη εικόνα των πεπραγμένων και της όλης ημών δράσεως εν Αθήναις μέχρι της εποχής, καθ' ήν έσχομεν την υψίστην τιμήν να απολυθώμεν από της θέσεως ημών ως καθηγητού του των Αθηνών Ωδείου.
Ενταύθα εν μόνον θ' αναφέρωμεν, ίνα καταδειχθή εν όλη αυτού τη ειδεχθεί μορφή το υπέρ της εκκλ. ημών μουσικής ψευδοενδιαφέρον της τε Εκκλησίας και του εν λόγω Ωδείου.
'Οταν το 1903 εξεδηλώθη έντονος ηγανάκτησις του λαού των Αθηνών κατά της λεγομένης τετράφωνου, εζητήθη τότε έκ Κων)πόλεως μουσικοδιδάσκαλος, ίνα διδάξη ενταύθα την καθαράν Βυζαντινήν μουσικήν. Αλλ', ως αυτά τα πράγματα απέδειξαν, η Εκκλησία κατέφυγεν εις το μέτρον εκείνο ίνα φενακίση τον κόσμον, με την βεβαιότητα άλλως, ότι ο εκ Κων)πόλεως ερχόμενος, αποτυγχάνουν ασφαλώς από των πρώτων βημάτων του, θα απήρχετο οίκαδε άπρακτος, και δεν θα ευρίσκετο τότε πρόχειρος η προς τον λαόν δικαιολογία. Θα έλεγον πρός αυτόν: Κατεφύγομεν και εις το έσχατον μέτρον.
Αλλά και τούτο απέτυχεν! Και ούτως ανενόχλητος πλέον θα εκυριάρχει εν Αθήναις η μουσική των καταγωγίων και των ερωτικών διαχύσεων. Αλλ΄ο Ύψιστος ηυδόκησεν, ίνα τα πράγματα διαψεύσωσι τους ευσεβείς και κρυφίους τούτους πόθους, η δε γενομένη εργασία να υπερβή και αυτών των μάλλον απαιτητικών και μεμψίμοιρων τας προσδοκίας.
Και ουτωσίν αμφότερα τα εν τη συμπαιγνία ταύτη συμβληθέντα μέρη -Εκκλησία τουτέστι και Ωδεΐον- αντιμετωπίζοντα πλέον την σκληράν πραγματικότητα και βλέποντα, ότι ήσαν υποχρεωμένα να συντηρώσι και να προάγωσιν ουχί πλέον μίαν απλήν Σχολήν εκκλ. μουσικής, αλλ' ολόκληρον σύστημα πολυμερούς και πολυσχιδούς εργασίας, εμπεδούν και αποκαθιστάνον την εθνικήν ημών μουσικήν κατά πάντας τους κλάδους αυτής, ανέκρουσαν πρύμναν και διά μεθόδων ευτελών ήρχισαν να υποσκάπτωσιν υπούλως τα θεμέλια του διό τοσούτων μόχθων και αγώνων ανεγερθέντος οικοδομήματος.
Φυσικόν ήτο, κατόπιν της ευτελούς ταύτης προς το ημέτερον έργον συμπεριφοράς, να μετριάσωμεν και ημείς τον ενθουσιασμόν ημών και ν' αναστείλωμεν πάσας τας ενεργείας και προσπαθείας ημών, περιοριζόμενοι εις την εν τω συμβολαίω ημών καθοριζομένην υποχρέωσιν, της απλής δηλονότι «διδασκαλίας της εκκλ. μουσικής εν τω Ωδείω Αθηνών». Εκ των ολίγων τούτων γίνεται τοις πάσι δήλον οποία προς την συντελεσθείσαν εργασίαν υπήρξεν η διαγωγή εκείνων, οίτινες, εξ' αφορμής μιας λαϊκής εξεγέρσεως, ιδρύσαντες μίαν Σχολήν διά να την εγκαταλείψωσι κατόπιν εις την τύχην της, εστερήθησαν πλέον του δικαιώματος να ομιλώσι περί της δήθεν αποκαταστάσεως της εκκλ. ημών μουσικής, πολλώ δε μάλλον να έχωσι το θάρρος διά των πλαγίων και εμμέσων αυτών επικλήσεων να φρονώσιν, ότι είναι δυνατόν να παρασύρωσι διά δευτέραν φοράν εις την παλίμβουλον καί διπρόσωπον τακτικήν αυτών ημάς, οίτινες ουχί ως σοφοί, αλλ’ ως έχοντες την κοινήν τουλάχιστον φρόνησιν, δεν είναι δυνατόν να εξαμαρτήαωμεν δις.
Μετά περιφρονήσεως λοιπόν αποκρούοντες πάσαν οθενδήποτε διαμηνυομένην ημίν πρόσκλησιν ή πρότασιν, έπί μόνω τώ σκοπώ διά δευτέραν φοράν να εμπέσωμεν εις την ουτωσί πονήρως και κακοπίστως το πρώτον στηθείσαν ημίν παγίδα, διαδηλούμεν κατηγορηματικώς, ότι ουδείς πλέον δεσμός συνδέει την ημετέραν εργασίαν πρός την Εκκλησίαν ή προς άλλον τινά. Και, ίνα γίνωμεν καταληπτότεροι δηλούμεν, ότι από πολλού πάσαι αι προσπάθειαι ημών ένα και μόνον πλέον έχουσι σκοπόν, μίαν και μόνην κατεύθυνσιν. Να αναβιβασθή η εθνική εκκλησιαστική ημών μουσική επί της σκηνής, από της οποίας διά συναυλιών χορωδίας και ορχήστρας, τη βοηθεία βραδύτερον και του κατασκευαζομένου μεγάλου της Ελληνικής μουσικής οργάνου, να ακούη και να απολαμβάνη ο στερρώς των πατρίων αυτού εχόμενος Ελληνικός λαός της μουσικής του Έθνους του, να αφεθή δε εις την Εκκλησίαν η μουοική των καφωδείων και των καταγωγίων.
Αύτη και μόνη είναι η ενδεδειγμένη οδός. Διότι μόνον ούτω θ' ανυψωθή εν τη συνειδήσει του κόσμου η ωραία και αμίμητος εις τέχνην, εις πλούτον και εις κάλλος Βυζαντινή εκκλ. μουσική, θα μετριασθή δ' εξ άλλου και θ' ανασταλή η ανίερος τάσις προς διαπόμπευσιν της ιερωτάτης ταύτης του Ένους παραδόσεως. Ουδεμία δ' αμφιβολία, ότι από της σκηνής, μεγαλοπρεπής πλέον και επιβάλλουσα, θα επανέλθη αύθις εις την Εκκλησίαν η μουσική εκείνη, ήτις εδόνει τους θόλους του ναού της του Θεού Σοφίας και ενεθουσία λαόν τε και αυτοκράτορας έεν τω Βυζαντίω. Αλλά μέχρι της ευλογημένης εκείνης ώρας ας κορυβαντιά εν τοις ναοίς των Αθηνώ ν η μουσική των τοιςς καταγωγίοις διαμειβομένων ερωτικών διαχύσεων, η δ' Εκκλησία ας επευλογή και ας προστατεύη πάντας εκείνους, οίιινες διά των ασεβών και ανοσίων μουσικών παρεκτροπών αυτών μετέβαλον τους ναούς του Υψίστου εις κέντρα κοσμικής ψυχαγωγίας και αναψυχής.
Κ. Α. ΨΑΧΟΣ
*Από το μηνιαίο μουσικό, εκκλησιαστικό και φιλολογικό περιοδικό
«ΝΕΑ ΦΟΡΜΙΓΞ»
έτος β', αρ. φ. 14, Απρίλιος 1922, σελ. 1-2.
Όργανον του «Ωδείου Εθνικής Μουσικής».
Διευθυνταί: Κ. Α. Ψάχος και Ε. Α. Πεζόπουλος.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, έρευνα, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου