Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 105-108.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Ο Γερμανός και η Αγία Λαύρα

[...] Ένας από αυτούς ήταν και ο Γερμανός που ξεκίνησε κατά τα μέσα Μαρτίου, αφού προηγουμένως είχε συνεννοηθεί με τους προύχοντες της Β. Πελοποννήσου και τον Κερνίτσης Προκόπιο ότι θα πάει -δήθεν- στην Τριπολιτσά. Πέρασε, όμως, και διανυκτέρευσε στην Αγία Λαύρα. Στην ιστορική μονή την επομένη έγινε η συνάντηση όλων αυτών που άρχισαν να συζητούν περί του πρακτέου, για το τι πρέπει να πράξουν. Το πρόβλημα που ετίθετο ωμά εκείνη την ώρα ήταν το <<πως θα σώσουν το ίδιον αυτών σαρκίον και διά να το επιτύχουν απεφάσισαν να κηρύξουν την ανταρσίαν>> (Δ. Καλλίμαχος, ό. π. σ. 96). Ορθότερο θα ήταν να γράψει να συμμετάσχουν και όχι να κηρύξουν την ανταρσία, δηλαδή την επανάσταση κατά της τουρκικής εξουσίας. Η ιστορική απόφαση που όντως ελήφθη στην Αγία Λαύρα, κατ' άλλους στις 10 και κατά τον Φωτάκο στις 13 Μαρτίου, είναι αυτή που υψώνει σε περιωπή την ιστορική μονή. Κατά τον Φωτάκο, στην ιστορική αυτή σύσκεψη συμμετείχαν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Κερνίτσης Προκόπιος, οι πρόκριτοι των Καλαβρύτων και της Βοστίτσας (Αιγίου) Σωτήρης Χαραλάμπης, Ανδρέας Ζαϊμης, Ασημάκης Φωτήλας, Σωτήρης Θεοχαρόπουλος και Ανδρέας Λόντος. Ο Φωτάκος, που δε συμπαθεί τους προκρίτους, γράφει πως όλοι αυτοί διανυκτέρευσαν στη μονή <<και ήσαν φοβισμένοι και απηλπισμένοι>>. Την επομένη, που άρχισε η σύσκεψη, όλοι ήσαν βαθύτατα προβληματισμένοι. Έλεγαν δε οι μεν: <<να φύγωμεν, αλλά που να υπάγωμεν>>; Οι άλλοι έκαναν προτάσεις να πάνε στην Ύδρα, στην Πόλη ή στη Φραγκιά. Η αμηχανία ήταν έκδηλη, γιατί είχαν πειστεί πως ο Αγώνας θα γίνει, αλλά, μετά τη διάσκεψη της Βοστίτσας, δεν είχαν πειστεί για τη σοβαρότητα της προετοιμασίας και τις εγγυήσεις επιτυχίας, που παρείχε αφειδώς ο Παπαφλέσσας. Τη λύση έδωσε με έναν ηρωικό σκεπτικισμό -οι επαναστατικές αποφάσεις δεν λαμβάνονται πάντα με τον ασυλλόγιστο ενθουσιασμό- ο Ασημάκης Φωτήλας με ένα λόγο που καταγράφει ο Φωτάκος: ...Ό,τι ηδυνήθημεν εκάμαμεν μέχρι τούδε και αρκετά εμακρύναμε τον καιρόν. Αλλ' εις το εξής οι Τούρκοι δεν μας πιστεύουν, όσον κι αν προσπαθήσωμεν να τους γελάσωμεν' ώστε, όπως έφθασαν τα πράγματα, αυτοί που θα κόψουν το κεφάλι μας, και όχι μόνον τα ιδικά μας, αλλά και όλων των χριστιανών, και Κύριος οίδεν αν δεν στείλουν τας γυναίκας και τα παιδιά μας εις την Ανατολήν... [...] Η γνώμη μου είναι να πιάσωμεν τα όπλα και ο Θεός ας μας βοηθήσει' και ό,τι γίνη ας γίνη! Αν γλιτώση δε κανένας από ημάς και φύγη και πάγη αλλού εις τους Χριστιανούς, πιστεύω ότι θα του δώσουν ένα κομμάτι ψωμί να φάγη, διότι θα είπη ο κόσμος: <<Επολέμησαν οι κακόμοιροι διά την σωτηρίαν των με το μεγάλο θηρίον της Οικουμένης, αλλά δεν το ενίκησαν και είναι άξιοι ελέους>>! Έπειτα και ημείς θα έχωμεν ολίγον θάρρος εις τούτο, ότι εκάμαμεν το χρέος μας... Αυτή, λοιπόν υπήρξε η μεγάλη στιγμή και τιμή της Αγίας Λαύρας. Όπως συμπληρώνει ο Φωτάκος, <<οι λόγοι ούτοι του Φωτήλα υπήρξαν η υστερνή των απόφασις>>. Αυτό ήτο το μέγα γεγονός. Διότι οι πρόκριτοι αυτοί και οι δύο αρχιερείς είχαν κύρος αφάνταστο στη Β.Δ. Πελοπόννησο. Δύσκολα χωρίς αυτούς θα μπορούσε να έχη επιτυχία στην ευαίσθητη και καίρια από στρατηγική άποψη περιοχή, ο επαναστατικός αγώνας. Τα υπόλοιπα είναι δευτερότερα, και η 25η Μαρτίου -σε σχέση με την Αγία Λαύρα- έχει ένα συμβολικό χαρακτήρα, που δεν είναι άνευ σημασίας. Αν οι αμφισβητές ιστορικοί κοιτάξουν το ημερολόγιο, θα δουν ότι την 25η Μαρτίου η Εκκλησία εορτάζει παντού τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ειδικά στην Αγία Λαύρα ο εορτασμός είχε τη χρονιά εκείνη ιδιαίτερη λαμπρότητα, όχι μόνο διότι η μονή εορτάζει την ημέρα αυτή, γεγονός που αγνοούν κάποιοι ιστορικοί, αλλά διότι είχαν αρχίσει τα πρώτα επαναστατικά χτυπήματα και είχε ήδη καταληφθή η πόλη των Καλαβρύτων. Όσο για τους προκρίτους και τους δύο αρχιερείς, όπως λέγει ο Φωτάκος, σκόρπισαν στις επαρχίες τους και με θάρρος άρχισαν να προετοιμάζονται για την <<περιμενόμενην ημέρα>>. Βέβαια, από κάθε γεγονός δε λείπουν οι θρύλοι. Και ο Πουκεβίλ, Γάλλος πρόξενος και συλλέκτης των πληροφοριών που άρχισαν κατά και μετά τον Αγώνα να συλλέγονται, γράφει πως ο Γερμανός, μόλις πάτησε στον ιερό τόπο της Λαύρας, περιστοιχίστηκε από 1.500 οπλοφόρους της Κυλήνης. Σ' όλους αυτούς έδωσε μια σημαία που έφερε το σημείο του σταυρού πάνω σε μια ζωγραφισμένη εκκλησία της Παναγίας, που ήταν η προστάτιδα της Αγίας Λαύρας. Και σαν νέος Γεδεών, μιλώντας κατά τον τρόπο της Παλαιάς Διαθήκης, έδωσε εντολή να κρυφτούν στα δάση της περιοχής και, μόλις δουν να εμφανίζονται οι Αγαρηνοί, να υψώσουν την κραυγή των Μακκαβαίων <<Η νίκη του Θεού>>. Κι έτσι έγινε, σύμφωνα με τον θρύλο που καταγράφει ο Πουκεβίλ. Όταν έφθασαν πλησίον της μονής 60 έφιπποι Τούρκοι, τότε οι γύρω χριστιανοί ηγέρθησαν και ύψωσαν την κραυγή και μόνο με αυτή τους έτρεψαν σε φυγή.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 105-108.