Ο ΠΕΤΡΟΜΠΕΗΣ ΚΑΙ Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 139-142.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Ο Πετρόμπεης και η δολοφονία του Καποδίστρια

Ο Ιω. Κποδίστριας αποφάσισε να επανέλθει -έπειτα από μακρά απουσία- στην ενεργό πολιτική για να ασκήσει εξουσία ως Κυβερνήτης της Ελλάδος. Αλλά δεν μπορούσε να κατανοήσει ότι και ο Πετρόμπεης -έστω διορισμένος από την Πύλη- ήταν κυβερνήτης/ηγεμόνας της Μάνης, της μόνης ελεύθερης περιοχής, που συμμετείχε  στον Αγώνα όχι για να ελευθερωθεί, αλλά για να ελευθερώσει. Δεν μπορούσε να σκεφτεί κατά τον τρόπο των Μανιατών αλλά και άλλων. Και παρότι διπλωμάτης -και μάλιστα, από τους κορυφαίους της Ευρώπης-, δεν μπορούσε να εφαρμόσει μια πολιτική ισορροπίας και προσαρμογής. Δε συμφωνώ με την άποψη των δύο κορυφαίων μαρξιστών ιστορικών, του Γιάν(ν)η Κορδάτου και του Νίκου Σβορώνου. Κατά την άποψη του πρώτου, ο Καποδίστριας ήλθε <<να κυβερνήσει σαν δικτάτορας, να καταλύσει το Σύνταγμα και να εγκαινιάσει σύστημα κομμένο πάνω στ' αχνάρια του τσαρικού απολυταρχισμού. Δεν ήταν ο άνθρωπος που ζητούσε η Ελλάδα. Ήταν με μια λέξη στενοκέφαλος και απολυταρχικός πολιτικός της τσαρικής Αυλής>>. Στην ίδια γραμμή κινείται και ο κριτικότερος Ν. Σβορώνος>>: <<Κατόρθωσε να επιβάλει την προσωπική του δικτατορία. Η εξωτερική του πολιτική αποσκοπούσε ουσιαστικά στο να υποτάξει το νέο κράτος στις βλέψεις του Τσάρου>>. Όμως, αυτά, είναι γενικότερες τοποθετήσεις, που τις αναλύουμε στο προς έκδοση τρίτομο έργο μας για την Ελληνική Επανάσταση. Εδώ περιοριζόμαστε να πούμε πως ο Καποδίστριας -ανεξάρτητα από την αναμφισβήτητη αξία και φιλοπατρία του-, όμως δεν μπόρεσε να καταλάβει το επαναστατικό πρόβλημα, δεν μπόρεσε να καταλάβει και τους περισσότερους επαναστάτες, κυρίως τους Μανιάτες. Συγκεκριμένα, δεν μπόρεσε να καταλάβει το ότι ο Πετρόμπεης έπρεπε να συντηρεί μεγάλο αριθμό στρατιωτών, φίλων και συγγενών με τα πενιχρά έσοδα της Μάνης, τα οποία εισέσπραττε κατά τον παλαιό τρόπο. Όταν λοιπόν επεξέτεινε το φορολογικό του σύστημα και στη Μάνη, ήταν φυσικό οι Μανιάτες, που δεν πλήρωναν φόρους στους Τούρκους, να εξεγερθούν, όπως ξεσηκώθηκαν και οι Υδραίοι. Ο Καποδίστριας θεώρησε ως υπεύθυνο γι' αυτό τον Πετρόμπεη που τον έθεσε σε <<κατ' οίκον>> κράτηση, ενώ τον αδελφό του, Κωνσταντή, και τον γιο του, Γεωργάκη, τους έθεσε υπό επιτήρηση στο Ναύπλιο. Όμως, η Μάνη δεν ησύχασε. Όπως γράφει στην ιστορία του για τη νεότερη Ελλά δα ο ιστορικός Ντάγκλας Ντέικιν (D. Dakin), τα πράγματα πήραν ακόμη σοβαρότερες διαστάσεις: <<... Τον Ιανουάριο του 1831 ο Κατσάκος, γιος του Γιάννη, οργάνωσε ένα δεύτερο ξεσήκωμα. Ο Καποδίστριας έστειλε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, νεότερο αδελφό του Πετρόμπεη, για να αποκαταστήσει την τάξη, αλλ' όταν έφτασε εκεί, προσχώρησε κι αυτός στην εξέγερση. Ο Πετρόμπεης, θέλοντας να βρίσκεται κοντά στην οικογένειά του, έφυγε κρυφά από το Ναύπλιο πάνω στη θαλαμηγό του στρατηγού Γκόρντον. Οι αντίξοοι άνεμοι ανάγκασαν το πλοίο να ποδίσει στο Κατάκολο. Εκεί τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στο Ναύπλιο για να περάσει από δίκη. Αμέσως μετά, ο Καποδίστριας συνέλαβε τον Κωνσταντίνο και τον γιο του Πετρόμπεη. Γεώργιο. Ο Κατσάκος, ωστόσο, κατόρθωσε να αντισταθεί στις κυβερνητικές δυνάμεις στο Γύθειο και να εγκαθιδρύσει δική του δωδεκαμελή κυβερνητική επιτροπή... (σ. 369). Εν τω μεταξύ, οι αντιπολιτευόμενοι του Καποδίστρια, όπως ο Μαυροκορδάτος, οι Υδραίοι, οι εκπρόσωποι των αγγλογαλλικών συμφερόντων αλλά και οι ιδεολόγοι διανοούμενοι, άρχισαν να προσεταιρίζονται τους Μαυρομιχαλαίους, ιδίως τον Κωνσταντίνο και τον Γεωργάκη, να εξάπτουν το μανιάτικο φιλότιμό τους για την προσβολή που τους είχε κάνει ο Καποδίστριας και να τους ονομάζουν <<νέους τυραννοκτόνους>>, όπως τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα, χωρίς ακόμα να έχουν διαπράξει το <<φονικό>>. Το οποίο, τελικά, διέπραξαν στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, υπό τις ακόλουθες συνθήκες: Ο Κωνσταντίνος και ο Γεωργάκης Μαυρομιχάλης είχαν κατορθώσει να προσεταιριστούν τους δύο συνοδούς/επιτηρητές τους και να τους κάνουν συνεργούς τους. Έτσι, το πρωί της μοιραίας εκείνης ημέρας που ο Καποδίστριας πήγαινε πρωί στον Άγιο Σπυρίδωνα να λειτουργηθεί (ήταν Κυριακή), οι δύο υποψήφιοι φονείς τον περίμεναν στην είσοδο του ναού. Ο Καποδίστριας συνοδευόταν από ένα μονόχειρα σωματοφύλακα. Μόλις είδε τον θείο και τον ανεψιό, τον ένα στην είσοδο, τον άλλο εντός, κοντοστάθηκε, αλλά, για να μη δείξει πως δειλιάζει, προχώρησε. Τότε ο Κωνσταντής του άδειασε την μπιστόλα του, αλλά το βόλι ξαστόχησε και γι' αυτό είναι σφηνωμένο στην είσοδο της εκκλησίας. Ο Γεωργάκης, όμως, που τον περίμενε μέσα στην εκκλησία, του έμπηξε το μαχαίρι στην κοιλιά, λέγοντας το μανιάτικο παροιμιακό: <<Κι εμείς κακά χερόβολα κι εσύ κακά δεμάτια>>. Οι δύο φονείς έσπευσαν να τραπούν σε φυγή, αλλά ο σωματοφύλακας του Καποδίστρια Κοζώνης πρόλαβε και πυροβόλησε τον Κωνσταντίνο, που βαριά πληγωμένος λιντσαρίστηκε από το πλήθος. Ο Γεωργάκης πρόφθασε και κατέφυγε στη γαλλική πρεσβεία. Τούτο δείχνει ως ένα βαθμό το που βρίσκονταν οι ηθικοί αυτουργοί. Αλλ' ο Πορτογάλος Φιλέλληνας ταγματάρχης Αλμέιντα, που είχε διακριθεί στον Αγώνα, φρούραρχος τότε του Ναυπλίου, κύκλωσε με τον στρατό και το εξαγρειωμένο πλήθος την πρεσβεία και απαίτησε την άμεση παράδοση του φονιά. Ο Γάλλος αντιπρέσβης Ρουάν, προ του κινδύνου ισοπεδώσεως της πρεσβείας από το μαινόμενο πλήθος, τον παρέδωσε στον Αλμέιντα, που τον φυλάκισε αρχικά στο Μπούρτζι κι έπειτα στο Παλαμήδι. Στις 7 Οκτωβρίου 1831 συγκλήθηκε στρατοδικείο με πρόεδρο τον Αργείο οπλαρχηγό Δημ. Τσόκρη, που καταδίκασε σε ακρωτηριασμό (κοπή του δεξιού χεριού) και σε εκτέλεση τον Γ. Μαυρομιχάλη, επειδή σκότωσε τον αρχηγό του κράτους και <<πατέρα του έθνους>>.  Ο Άγγλος νομομαθής Εδουάρδος Μάσον, που δύο χρόνια αργότερα θα ζητήσει ως εισαγγελέας τη σε θάνατο καταδίκη του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα, ήταν τώρα συνήγορος του Μαυρομιχάλη. Ζήτησε να γίνει αναθεώρηση της δίκης και το αίτημά του έγινε δεκτό. Συστήθηκε νέο στρατοδικείο με πρόεδρο τον Νικηταρά στις 10 Οκτωβρίου, που επικύρωσε τη θανατική ποινή. Όχι όμως και την κοπή του δεξιού χεριού, που επιβαλλόταν ως τιμωρία στους πατροκτόνους. Την ίδια ημέρα οδηγήθηκε στο απόσπασμα.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 139-142.