ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΤΕ ΝΑ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣΤΕ ΣΩΣΤΑ

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894)
<<Πώς θα μάθεις να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 103-105, μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.
Ο όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (κατά κόσμον Γεώργιος Βασίλιενιτς Γκόβορωφ) είναι ένας ιεράρχης της Ρωσικής Εκκλησίας και μεγάλος συγγραφέας του 19ου αιώνα.
Η ζωή του, από τη στιγμή της γέννησής του σε ιερατική οικογένεια το 1815 ως την ειρηνική κοίμησή του το 1894, ήταν γεμάτη από την παρουσία του Θεού.
Το συγγραφικό του έργο είναι τεράστιο και οι διαλέξεις του, τα κηρύγματά του, οι ερμηνείες του στις Επιστολές του αποστόλου Παύλου, οι μεταφράσεις ασκητικών βιβλίων, καθώς και οι απαντήσεις σε επιστολές που του έστειλαν, τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότατους συγγραφείς της ρωσικής Ορθοδοξίας.
Μάλιστα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο το 1988.
Ο όσιος Θεοφάνης γεννήθηκε το 1815 σε ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Οι σπουδές του πραγματοποιήθηκαν στη Θεολογική Σχολή της επαρχίας αυτής, από όπου αποφοίτησε ως ο καλύτερος σπουδαστής, και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου.
Μετά την αποφοίτησή του με Μάστερ Θεολογίας το 1841, ενώ είχε ήδη γίνει μοναχός, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Δίδαξε σε διάφορες Σχολές κι Ακαδημίες ως καθηγητής της Ηθικής, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της Λογικής και των Λατινικών.
Το 1847, κατόπιν αιτήματός του, διορίστηκε μέλος της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ, όπου σπούδασε ζωγραφική, Ελληνκά, Γαλλικά, Εβραϊκά και Αραβικά και ήρθε σε επαφή με τον ελληνορθόδοξο μοναχισμό.
To 1857 ανακηρύχθηκε πρύτανης της Θεολογικής Σχολής της Πετρούπολης.
Το 1859 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ, μιας από τις πιο εκτεταμένες και πολυπληθείς επισκοπές της Ρωσίας, και κατόπιν μεταφέρθηκε στην επισκοπή του Βλαντιμίρ, η οποία χρειαζόταν ορθόδοξο ιεραποστολικό έργο.
Ο επίσκοπος Θεοφάνης έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στο κήρυγμα, το οποίο συνόδευε κάθε θεία Λειτουργία.
Το 1866 παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα και έζησε ασκητικά στην έρημο Βυσένσκ, απομονωμένος στο κελί του για 28 χρόνια, μέχρι την κοίμησή του.
Κατά τον εγκλεισμό του ασχολήθηκε με την αλληλογραφία. Κάθε μέρα έφταναν στο κελί του 20 με 40 γράμματα με διάφορες ερωτήσεις σχετικές με την χριστιανική πίστη και ζωή κι εκείνος απαντούσε σχεδόν σε όλες.
Έγραφε χαρακτηριστικά: <<Η γραφή είναι απαραίτητο εργαλείο για την Εκκλησία. Καλύτερος όμως τρόπος να αξιοποιήσει κανείς το δώρο της γραφής και της ομιλίας δεν υπάρχει από το να το απευθύνει σε αμαρτωλούς με σκοπό τη μεταστροφή τους>>.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ανθολογία συμβουλών μέσω επιστολών που έγραψε ο όσιος Θεοφάνης απαντώντας σε γραπτά ερωτήματα πιστών σχετικά με την προσευχή.
Με διαύγεια, ζωντάνια και απλότητα ο όσιος μας χαρίζει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες αγγίζουν την ψυχή κάθε χριστιανού και μας προτρέπουν να εφαρμόσουμε το θέλημα του Θεού ενθυμούμενοι τα λόγια ου αποστόλου Παύλου: <<αδιαλείπτως προσεύχεσθε>> (Α' Θεσ. ε' 17).
Εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλονται από τις εκδόσεις μας προς την κ. Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου για την ανιδιοτελή προσφορά της ιδιαιτέρως επιμελημένης μετάφρασης του ρωσικού κειμένου για πρώτη φορά στα Ελληνικά.
(Από τον πρόλογο της επιμελήτριας)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Πάντα να προσπαθείτε να προσεύχεσθε σωστά

Το γεγονός ότι ενίοτε διαπερνά τον νου σας κάποιος κακός λογισμός είναι τόξευμα του πονηρού. Εξαπολύει το βέλος του ο εχθρός, όταν θέλει να αποσπάσει την προσοχή από την προσευχή και να την καταλάβει με οτιδήποτε ξένο προς τον Θεό. Αν η προσοχή σταματήσει πάνω στην σκέψη αυτή, τότε ο εχθρός θα ορμήσει και θα αρχίσει να κατασκευάζει εντός της κεφαλής διάφορες ιστορίες, ώστε να βεβηλώσει την ψυχή και να υποδαυλίσει οποιοδήποτε βλαβερό, εμπαθές συναίσθημα. Για την περίπτωση αυτή ένας κανόνας υπάρχει: να επαναφέρουμε γρήγορα την προσοχή από το κακό στο καλό και να την ακινητοποιούμε σε αυτό. Τίποτα δεν κρύβεται απ' τον Θεό, όλα τα βλέπει Αυτός. Και ακούει την κάθε προσευχή και την εκπληρώνει, όχι σύμφωνα με τη δική μας επιθυμία, αλλά ανάλογα με το τι είναι απαραίτητο για τη δική μας σωτηρία. Να κάνετε περισσότερη προσευχή και να προσπαθείτε πάντα να προσεύχεστε σωστά. Τότε θα μάθετε να προσεύχεστε. (Επιστολή 472, τόμος 3, σελ. 116). Τον νου πρέπει να τον τοποθετούμε στην καρδιά. Το ότι ο νους σκορπίζεται δεν είναι σωστό. Πρέπει να τον τοποθετείτε στην καρδιά και να τον συντονίζετε με την καρδιά ή να τον <<φυλακίζετε>> σε αυτή. Σταθείτε με την προσοχή στραμμένη στην καρδιά και, χωρίς να ξεκολλήσετε από εκεί, προσευχηθείτε στον Κύριο με όποια λόγια θέλετε, ακόμη και χωρίς λόγια, με μια επίκληση στον Θεό γεμάτη συντριβή και ταπείνωση. Έτσι να παραμείνετε σ' αυτή την κατάσταση χωρίς να απομακρυνθείτε. Όταν υπάρχει η κίνηση αυτή στην καρδιά και είστε μόνος, αφήστε τα όλα και προσευχηθείτε, καθιστός ή όρθιος, προσευχηθείτε μόνο με ένταση εκεί στην καρδιά, ώσπου να <<σβήσει>> το συναίσθημα. Έτσι γράφει κάποιος, ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος, νομίζω. Και αν συμβεί να έχετε διάθεση για προσευχή, αλλά δεν είστε μόνος σας, πάλι πρέπει να προσεύχεστε, ωστόσο σε επίπλαστες εκδηλώσεις <<προσευχητικότητας>> δεν πρέπει να προβαίνετε. Να ξέρετε ότι ποτέ δεν πρέπει να εξέρχεται απ' την καρδιά η προσοχή. Όλο όμως αυτό που συντελείται στην καρδιά ενίοτε είναι μόνο νοερό, τελείται δηλαδή με τον νου, ενίοτε είναι καρδιακό, δηλαδή ξεκινά και συνεχίζει με το θερμό συναίσθημα. Ο κανόνας αυτός δεν είναι κανόνας αποκλειστικά για τους αναχωρητές, αλλά για όλους εκείνους που οφείλουν με αγνότητα να παρίστανται με την καρδιά ενώπιον Εκείνου, δηλαδή για όλου τους Χριστιανούς. Ο νους κουράζεται να λέει τα λόγια της προσευχής. Προσευχηθείτε τότε χωρίς λόγια, βυθιζόμενος νοερά στην καρδιά ενώπιον του Κυρίου και παραδίδοντας τον εαυτό σας σ' Εκείνον' αυτό θα είναι η καθαρή προσευχή. Εξάλλου η λέξη είναι μόνο η διατύπωσή της και πάντα είναι πιο αδύναμη ενώπιον του Θεού εν συγκρίσει με την προσευχή την ίδια. (Επιστολή 256, τόμος 2, σελ. 92).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου: <<Πώς να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<'Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 103-105.
Μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.