Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΟΜΩΝ ΠΡΟΣΕΥΧΩΝ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894)
<<Πώς θα μάθεις να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 107-1110, μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.
Ο όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (κατά κόσμον Γεώργιος Βασίλιενιτς Γκόβορωφ) είναι ένας ιεράρχης της Ρωσικής Εκκλησίας και μεγάλος συγγραφέας του 19ου αιώνα.
Η ζωή του, από τη στιγμή της γέννησής του σε ιερατική οικογένεια το 1815 ως την ειρηνική κοίμησή του το 1894, ήταν γεμάτη από την παρουσία του Θεού.
Το συγγραφικό του έργο είναι τεράστιο και οι διαλέξεις του, τα κηρύγματά του, οι ερμηνείες του στις Επιστολές του αποστόλου Παύλου, οι μεταφράσεις ασκητικών βιβλίων, καθώς και οι απαντήσεις σε επιστολές που του έστειλαν, τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότατους συγγραφείς της ρωσικής Ορθοδοξίας.
Μάλιστα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο το 1988.
Ο όσιος Θεοφάνης γεννήθηκε το 1815 σε ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Οι σπουδές του πραγματοποιήθηκαν στη Θεολογική Σχολή της επαρχίας αυτής, από όπου αποφοίτησε ως ο καλύτερος σπουδαστής, και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου.
Μετά την αποφοίτησή του με Μάστερ Θεολογίας το 1841, ενώ είχε ήδη γίνει μοναχός, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Δίδαξε σε διάφορες Σχολές κι Ακαδημίες ως καθηγητής της Ηθικής, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της Λογικής και των Λατινικών.
Το 1847, κατόπιν αιτήματός του, διορίστηκε μέλος της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ, όπου σπούδασε ζωγραφική, Ελληνκά, Γαλλικά, Εβραϊκά και Αραβικά και ήρθε σε επαφή με τον ελληνορθόδοξο μοναχισμό.
To 1857 ανακηρύχθηκε πρύτανης της Θεολογικής Σχολής της Πετρούπολης.
Το 1859 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ, μιας από τις πιο εκτεταμένες και πολυπληθείς επισκοπές της Ρωσίας, και κατόπιν μεταφέρθηκε στην επισκοπή του Βλαντιμίρ, η οποία χρειαζόταν ορθόδοξο ιεραποστολικό έργο.
Ο επίσκοπος Θεοφάνης έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στο κήρυγμα, το οποίο συνόδευε κάθε θεία Λειτουργία.
Το 1866 παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα και έζησε ασκητικά στην έρημο Βυσένσκ, απομονωμένος στο κελί του για 28 χρόνια, μέχρι την κοίμησή του.
Κατά τον εγκλεισμό του ασχολήθηκε με την αλληλογραφία. Κάθε μέρα έφταναν στο κελί του 20 με 40 γράμματα με διάφορες ερωτήσεις σχετικές με την χριστιανική πίστη και ζωή κι εκείνος απαντούσε σχεδόν σε όλες.
Έγραφε χαρακτηριστικά: <<Η γραφή είναι απαραίτητο εργαλείο για την Εκκλησία. Καλύτερος όμως τρόπος να αξιοποιήσει κανείς το δώρο της γραφής και της ομιλίας δεν υπάρχει από το να το απευθύνει σε αμαρτωλούς με σκοπό τη μεταστροφή τους>>.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ανθολογία συμβουλών μέσω επιστολών που έγραψε ο όσιος Θεοφάνης απαντώντας σε γραπτά ερωτήματα πιστών σχετικά με την προσευχή.
Με διαύγεια, ζωντάνια και απλότητα ο όσιος μας χαρίζει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες αγγίζουν την ψυχή κάθε χριστιανού και μας προτρέπουν να εφαρμόσουμε το θέλημα του Θεού ενθυμούμενοι τα λόγια ου αποστόλου Παύλου: <<αδιαλείπτως προσεύχεσθε>> (Α' Θεσ. ε' 17).
Εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλονται από τις εκδόσεις μας προς την κ. Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου για την ανιδιοτελή προσφορά της ιδιαιτέρως επιμελημένης μετάφρασης του ρωσικού κειμένου για πρώτη φορά στα Ελληνικά.
(Από τον πρόλογο της επιμελήτριας)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Ο σκοπός των σύντομων προσευχών

Το ότι δεν μπορείτε να τακτοποιήσετε το θέμα της σύντομης προσευχούλας, αυτό δεν είναι τίποτα. Θα έρθει με τον καιρό. Οι συχνές σας επικλήσεις προς τον Θεό κατά την διάρκεια της ημέρας, σε κάθε σας ενασχόληση και μετά από κάθε σας ενασχόληση, είναι πολύ καλό πράγμα. Αυτό είναι κομμάτι του γενικού κανόνα -να ευαρεστούμε τον Θεό. Τον ίδιο προορισμό έχουν και οι σύντομες προσευχές. Σε αυτές εκφράζεται με λόγια καθαγιασμένα αυτό που εσείς εκφράζετε με τα δικά σας λόγια. Ένας άλλος επίσης υψηλός προορισμός της σύντομης προσευχούλας είναι η εμβάθυνση της σκέψης και του συναισθήματος για τον Θεό. Αυτό που γεννιέται μέσα σας από τις συχνές επικλήσεις προς τον Θεό χάνεται, διασκορπίζεται με την πρώτη ευκαιρία που που κάτι άλλο θα εντυπωθεί στο μυαλό σας. Πέρα απ' αυτό, ανεξάρτητα από τις επικλήσεις, οι σκέψεις συνωθούνται μέσα στο μυαλό σας σαν τα κουνούπια. Για να διακόψετε αυτό τον συνωστισμό, πρέπει να συνδέετε τον νου με μία μόνο σκέψη ή αλλιώς με τη σκέψη για τον Ένα. Εργαλείο για τον σκοπό αυτό είναι η σύντομη προσευχούλα. Με τη βοήθειά της ο νους ανακουφίζεται ανακουφίζεται, συγκεντρώνεται και εμφυτεύει το συναίσθημα για τον Θεό ή το καλλιεργεί. Όταν έλθει αυτό το συναίσθημα, η ψυχή θα προσκολληθεί στον Θεό διά της συνειδήσεως και θα αρχίσει όλα να τα κάνει κατά Θεόν. Με τη σύντομη προσευχή πρέπει να συγκρατούμε τη σκέψη για τον Θεό και την προσοχή προς Αυτόν. Το να περιοριζόμαστε σε λόγια μόνο είναι <<χαλκός ηχών>> (Α' Κορ. ιγ' 1). (Επιστολή 957, τόμος 6, σελ. 55-56). Σχετικά με τις μετάνοιες (γονυκλισίες) και τη διάχυση του νου. Πρέπει να παιδεύετε τον εαυτό σας κατά τον προσευχητικό κανόνα. Στο μοναστήρι του αγίου Σάββα, με κάθε προσευχή του Ιησού κάνουν μία μικρή μετάνοια και ύστερα από μία δεκάδα μικρών, κάνουν μία μεγάλη (ενν. εδαφιαία) μετάνοια.  Μου φαίνεται όμως ότι μπορείτε να καθορίσετε να λέτε το γνωστό πλήθος των προσευχών σας χωρίς μετάνοιες. Αυτό ορίζεται στον κανόνα του πατρός Σεραφείμ. Όπως μπορείτε, πάντως προσαρμοστείτε. Μόνο που πρέπει να παιδεύετε τον εαυτό σας, τουλάχιστον όσο χρειάζεται. Μία μικρή <<έκπτωση>> θα οδηγήσει σε μία μεγαλύτερη και μπορεί να καταστρέψει τα πάντα. Όταν είστε έτοιμος να αρχίσετε τον κανόνα, αλλά ο νους σκορπίζεται σε σημείο που δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα με αυτόν, πρέπει να τον εξαναγκάσετε να ξαναμπεί σε σειρά,  αρχικά με κάποιες ορισμένες σκέψεις που θα σας λογικέψουν. Διότι αυτό σημαίνει ότι ο φόβος έχει απομακρυνθεί και η ψυχή έγινε αχαλίνωτη. Αν αυτό δεν βοηθήσει, αρχίστε να διαβάζετε οποιεσδήποτε προσευχές και να διαβάζετε με προσοχή, ώσπου ο νους να επανέλθει σε συγκέντρωση. Μόλις ο νους περιέλθει σε τάξη, τότε αρχίστε τις μετάνοιες. Εκείνος που κάνει μετάνοιες με τον νου διασκορπισμένο είναι ραβδί που το ταρακουνάει ο άνεμος. Όπως και νά 'χει, από μόνος του αυτός ο ευλογημένος αγώνας θα σας διδάξει πως να ενεργείτε σε κάθε περίπτωση. (Επιστολή 729, τόμος 4, σελ. 216-217).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου: <<Πώς να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<'Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 107-110.
Μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.