ΚΙΤΣΟΣ ΤΖΑΒΕΛΑΣ (1801-1855) - ΤΑ ΣΤΕΡΝΑ ΤΟΥ ΚΙΤΣΟΥ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 356-359.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

ΚΙΤΣΟΣ ΤΖΑΒΕΛΑΣ (1801-1855) - ΤΑ ΣΤΕΡΝΑ ΤΟΥ ΚΙΤΣΟΥ

Αυτά δεν συνδέονται με το '21 και γι' αυτό θα είμαστε συνοπτικοί. Ο Κίτσος, μετά τον θάνατο του Καποδίστρια και τον ερχομό του Όθωνος, όπου τον πρώτο λόγο είχε η Αντιβασιλεία, πέρασε μια μεγάλη δοκιμασία. Όπως είχε προλεχθεί, η αδελφή του, Φωτεινή, είχε παντρευτεί τον Γενναίο Κολοκοτρώνη. Όταν ο Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας δικάστηκαν και καταδικάστηκαν για συνωμοσία εναντίον της βασιλείας, πιάστηκε, ως συμπέθερος του Κολοκοτρώνη, και ο Κίτσος και φυλακίστηκε. Όταν ο Όθων ενηλικιώθηκε, έδωσε χάρη και οι αγωνιστές ελευθερώθηκαν. Ο Κίτσος, λόγω της ομορφιάς και της λεβεντιάς του, απέσπασε την εμπιστοσύνη του Όθωνος, χρημάτισε υπασπιστής του και προήχθη μέχρι το βαθμό του υποστρατήγου. Για ένα επτάμηνο διάστημα -παρότι αγράμματος- χρημάτισε υπουργός Στρατιωτικών και πρωθυπουργός. Αλλ' ο Κίτσος δεν ήταν πολιτικός, ήταν στρατιωτικός. Γι' αυτό, όταν άρχισε ο Κριμαϊκός πόλεμος (1853-1856) και διάφορα ανταρτικά σώματα κινήθηκαν προν Βορράν με σκοπό την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Ηπείρου, ο Κίτσος έφθασε το 1584 στο Μεσολόγγι, για να οργανώσει εκεί δυνάμεις που θα δρούσαν στην Ήπειρο. Η υγεία του όμως είχε κλονισθεί και η άσχημη εξέλιξη των επιχειρήσεων επιδείνωσε την κατάστασή του. Αρρώστησε βαριά και πέθανε στις 9 Μαρτίου 1855 στη Ναύπακτο.

Ένας συγκινητικός επίλογος

Όταν οι τότε μάχες δίνονταν στήθος με στήθος και κάθε αγωνιστής έβλεπε φίλους και εχθρούς σφαγιασμένους να σπαράζουν δίπλα του, μπροστά του ή πίσω του, ήταν φυσικό να βρίσκει παρηγοριά στο πιοτό. Στα νεότερα χρόνια στον αμερικανικό στρατό ένα μεγάλο ποσοστό μαχητών που κυμαίνεται από το 18 ο/ο ως το 28 ο/ο βρίσκει ψυχικό καταφύγιο στα σκληρά ναρκωτικά. Στο πιοτό κατέφυγε όχι μόνο ο Κίτσος, αλλά και ο Νικηταράς. Όσο για τις συκοφαντίες περί χρηματισμού, αρκεί το παρακάτω <<ντοκουμέντο>> για να καταρριφθούν. Από τον κύριο Ιω. Βαρβαρίγγο έλαβα μια νεκρολογία της Βασιλικής Τζαβέλα, που είχε δημοσιευτεί στον <<Έσπερον>> της Λειψίας (Αρ. 23-1/13 Απριλίου 1882) εξ αναδημοσιεύσεως από την εφημερίδα Αιών. Την παραθέτουμε εδώ, για να δει ο νεότερος αναγνώστης σε τι αρχοντική πενία έζησαν πολλά επίλεκτα μέλη της αγωνιστικής κοινωνίας του '21 και πόσο η συκοφαντία και η κακογλωσσιά μαραίνουν τις αρετές του λαού μας. Ιδού η νεκρολογία:

Νεκρολογίαι

Εν Κηφισιά, όπου επί έτη από της αποβιώσεως του συζύγου αυτής εγκατεβίου, εν μικρά τινι ιδιοκτήτω χωρική οικία, απεβίωσε την χθες η χήρα του ήρωος της Κλείσοβας Κίτσου Τζαβέλλα, η ιστορική Βασιλική. Η γυνή αύτη η μία των επιζησασών γυναικών της αθανάτου εξόδου του Μεσολογγίου. Αφού ένοπλος συνεξήλθε και αύτη μετά του Τζαβέλλα, φέρουσ επ' ώμων τον πρωτότοκο υιόν της, νήπιον μηνών δέκα και οκτώ, και αυτή έγκυος ούσα, έρριψεν αυτόν εν μέσω των εχθρών, όπως ελευθερωτέρα απομένουσα αγωνισθή υπέρ της σωτηρίας των συνεξελθόντων προμάχων της ελληνικής ελευθερίας. Το τέκνον της εκείνο, ο Δημήτριος, αιχμαλωτισθέν τότε, εξηγοράσθη από του αιχμαλωτίσαντος πασσά αντί τεσσαράκοντα Τούρκων. Η έξοδος επέτυχε, και ουχί ολίγοι εσώθησαν εκ των υπέρ της αναστάσεως της Ελλάδος μαχητών εκείνων. Η Βασιλική, πιστή εις τον έρωτα του Κίτσου Τζαβέλλα, ου εγένετο σύζυγος μετά την εκ της εξόδου σωτηρίαν, νυμφευθείσα αυτώ εν Ναυπλίω, παρηκολούθησεν αυτόν καθ' όλας τας περιπετείας του βίου αυτού, έκλεισε δε τους οφθαλμούς εκείνου, όστις μυριάκις ητένισε τον θάνατον ατρόμητος. Μετά τον θάνατον του Τζαβέλλα, η η ιστορική γυνή απεχώρησεν εις την εξοχικήν καλύβην, ην ο σύζυγός της τη κατέλιπεν, εγένετο δε ο σωτήρ άγγελος των χωρικών της Κηφησιάς και το αντικείμενον της λατρείας αυτών' αφειδώς παρείχεν αυτοίς, ό,τι αν ηδύνατο να διαθέση εκ του υστερήματος αυτής, εξέπνευσε δ' εν μέσω των ευλογιών των πτωχών και των πεινόντων, ων επί έτη υπήρξεν η μήτηρ και έφορος, η νοσοκόμος και η αντιλήπρωρ. Εις ευγνωμοσύνην, αι γυναίκες της Κηφησιάς κατεστόλισαν τον νεκρόν αυτής εκ των κιτρίνων ανθέων, δι' ων συνείθιζε να στολίζεται η ωραία χήρα. Η Βασιλική Τζαβέλλα είναι μία εκ των τελευταίων αντιπροσώπων των γυναικών της μεγάλης γενεάς εκείνης, ήτις μεγάλη υπήρξε και εις άνδρας και εις γυναίκας, εκ των γυναικών, αίτινες μύθευμα είναι εν ταις ημέραις ημών, και ων ο βίος υπήρξεν εν όλον μυθιστόρημα, πολλώ ανώτερον εν ταις λεπτομερείαις αυτού των παρά των τολμηροτάτων αυτών ποιητών διασκευασθέντων. (Εκ του Αιώνος).

Φρονούμε ότι είναι χρέος του Δήμου Κηφισιάς να τιμήσει πρεπόντως την ηρωίδα της Εξόδου, που επέλεξε ως κατοικία τη φτωχή αγροτική -τότε- περιοχή της Αττικής.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 356-359.