ΠΩΣ ΝΑ ΜΕΤΑΒΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΗ ΔΕΗΣΗ ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΥΧΩΝ ΜΑΣ

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894)
<<Πώς θα μάθεις να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 158-162, μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.
Ο όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (κατά κόσμον Γεώργιος Βασίλιενιτς Γκόβορωφ) είναι ένας ιεράρχης της Ρωσικής Εκκλησίας και μεγάλος συγγραφέας του 19ου αιώνα.
Η ζωή του, από τη στιγμή της γέννησής του σε ιερατική οικογένεια το 1815 ως την ειρηνική κοίμησή του το 1894, ήταν γεμάτη από την παρουσία του Θεού.
Το συγγραφικό του έργο είναι τεράστιο και οι διαλέξεις του, τα κηρύγματά του, οι ερμηνείες του στις Επιστολές του αποστόλου Παύλου, οι μεταφράσεις ασκητικών βιβλίων, καθώς και οι απαντήσεις σε επιστολές που του έστειλαν, τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότατους συγγραφείς της ρωσικής Ορθοδοξίας.
Μάλιστα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο το 1988.
Ο όσιος Θεοφάνης γεννήθηκε το 1815 σε ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Οι σπουδές του πραγματοποιήθηκαν στη Θεολογική Σχολή της επαρχίας αυτής, από όπου αποφοίτησε ως ο καλύτερος σπουδαστής, και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου.
Μετά την αποφοίτησή του με Μάστερ Θεολογίας το 1841, ενώ είχε ήδη γίνει μοναχός, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Δίδαξε σε διάφορες Σχολές κι Ακαδημίες ως καθηγητής της Ηθικής, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της Λογικής και των Λατινικών.
Το 1847, κατόπιν αιτήματός του, διορίστηκε μέλος της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ, όπου σπούδασε ζωγραφική, Ελληνκά, Γαλλικά, Εβραϊκά και Αραβικά και ήρθε σε επαφή με τον ελληνορθόδοξο μοναχισμό.
To 1857 ανακηρύχθηκε πρύτανης της Θεολογικής Σχολής της Πετρούπολης.
Το 1859 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ, μιας από τις πιο εκτεταμένες και πολυπληθείς επισκοπές της Ρωσίας, και κατόπιν μεταφέρθηκε στην επισκοπή του Βλαντιμίρ, η οποία χρειαζόταν ορθόδοξο ιεραποστολικό έργο.
Ο επίσκοπος Θεοφάνης έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στο κήρυγμα, το οποίο συνόδευε κάθε θεία Λειτουργία.
Το 1866 παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα και έζησε ασκητικά στην έρημο Βυσένσκ, απομονωμένος στο κελί του για 28 χρόνια, μέχρι την κοίμησή του.
Κατά τον εγκλεισμό του ασχολήθηκε με την αλληλογραφία. Κάθε μέρα έφταναν στο κελί του 20 με 40 γράμματα με διάφορες ερωτήσεις σχετικές με την χριστιανική πίστη και ζωή κι εκείνος απαντούσε σχεδόν σε όλες.
Έγραφε χαρακτηριστικά: <<Η γραφή είναι απαραίτητο εργαλείο για την Εκκλησία. Καλύτερος όμως τρόπος να αξιοποιήσει κανείς το δώρο της γραφής και της ομιλίας δεν υπάρχει από το να το απευθύνει σε αμαρτωλούς με σκοπό τη μεταστροφή τους>>.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ανθολογία συμβουλών μέσω επιστολών που έγραψε ο όσιος Θεοφάνης απαντώντας σε γραπτά ερωτήματα πιστών σχετικά με την προσευχή.
Με διαύγεια, ζωντάνια και απλότητα ο όσιος μας χαρίζει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες αγγίζουν την ψυχή κάθε χριστιανού και μας προτρέπουν να εφαρμόσουμε το θέλημα του Θεού ενθυμούμενοι τα λόγια ου αποστόλου Παύλου: <<αδιαλείπτως προσεύχεσθε>> (Α' Θεσ. ε' 17).
Εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλονται από τις εκδόσεις μας προς την κ. Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου για την ανιδιοτελή προσφορά της ιδιαιτέρως επιμελημένης μετάφρασης του ρωσικού κειμένου για πρώτη φορά στα Ελληνικά.
(Από τον πρόλογο της επιμελήτριας)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

ΠΩΣ ΝΑ ΜΕΤΑΒΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΗ ΔΕΗΣΗ ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΥΧΩΝ ΜΑΣ

Σε ό,τι αφορά στον κανόνα έχω την εξής σκέψη: όποιον κανόνα κι αν επιλέξει κάποιος για τον εαυτό του, είναι καλός, αρκεί να διατηρεί στην ψυχή του ευλάβεια για τον Θεό. Επιπλέον, να διαβάζει τις προσευχές και τους ψαλμούς μέχρι του σημείου να συγκλονιστεί η ψυχή και, φτάνοντας στο σημείο αυτό, να προσεύχεται μόνος εκθέτοντας όλες τις ανάγκες του ή χωρίς τίποτα απολύτως, παρά μόνο με το το: <<Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ...>>.
Επιπλέον, κάποιες φορές τον χρόνο που είχατε προγραμματίσει για τον κανόνα σας μπορείτε να τον περνάτε λέγοντας από μνήμης έναν ψαλμό και συνθέτοντας από κάθε στίχο τη δική σας προσευχή. Ακόμη, ενίοτε μπορείτε όλον τον κανόνα σας να τον κάνετε με την προσευχή του Ιησού συνοδευόμενη από γονυκλισίες. Και να αντλείτε από λίγο πότε από τον ένα, πότε από τον άλλο, πότε από τον τρίτο. Ο Θεός ζητά την καρδιά κι αν αυτή παρίσταται ενώπιόν Του με ευλάβεια, τότε αυτό είναι αρκετό. Σε αυτό συνίσταται η αδιάλειπτη προσευχή, στο να στεκόμαστε ενώπιον του Θεού πάντα με ευλάβεια. Σε αυτή τη διαδικασία ο κανόνας είναι μόνο το προσάναμμα ή αλλιώς το ρίξιμο των ξύλων στη σόμπα. (Επιστολή 2, Τόμ. 1, σελ. 8-9, Επιστολή 509, Τόμ. 3, σελ. 189).
Σχετικά με την προσευχή που διαβάζεται από προσευχητάρι <<Με τα προσευχητάρια άρχισα να προσεύχομαι χειρότερα>>. Αυτό δεν είναι η καταστροφή. Μπορείτε ποτέ να μην πάρετε στα χέρια σας προσευχητάρι. Τα προσευχητάρια είναι το ίδιο πράγμα με τους διαλόγους, παραδείγματος χάριν τους γαλλικούς.
Για όσο καιρό κάποιος δεν έχει μάθει να εκφράζεται άνετα στα Γαλλικά, μαθαίνει καλά τους διαλόγους, όταν όμως αποκτήσει την ευχέρεια να μιλά, οι διάλογοι ξεχνιούνται. Το ίδιο γίνεται και με τα προσευχητάρια. Είναι αναγκαία μέχρι η ψυχή να αρχίσει να προσεύχεται μόνη της, αλλά όταν πια αυτή προσεύχεται μόνη της, μπορείς να τα εγκαταλείψεις.
Μόνο όταν η προσευχή δεν βγαίνει, τότε, προκειμένου να την <<ανακινήσει>> κανείς, πρέπει να αρχίσει να προσεύχεται με τυπωμένες σε βιβλίο προσευχές. Μόλις η προσευχή του ανακινηθεί, να τα αφήσει.
Έτσι έκαναν οι μεγάλοι εργάτες της προσευχής. Διάβαζαν άλλος έναν ψαλμό, άλλος ένα <<Δόξα>> και κατόπιν, έχοντας εισέλθει στην προσευχητική κατάσταση, άφηναν τους ψαλμούς. Πάντως όμως, καθώς η προσευχή βρίσκεται στην καρδιά, μπορείτε να προσεύχεστε και χωρίς προσευχητάρι, με την επίκληση του Θεού, με τις μετάνοιες. Μόνο στη ραθυμία να μη γίνεται υποχώρηση.
Διότι αυτομάτως ο εχθρός θα εισχωρήσει και, σαν να σας κρατά το χέρι, θα σας τραβήξει μακριά από την προσευχή. Να αντιλαμβάνεστε τις κατεργαριές του. (Επιστολή 256, τόμος 2, σελ. 90-91).
Ο κανόνας μπορεί να αλλάξει, το τυπικό της προσευχής για τις εκκλησιαστικές ακολουθίες πρέπει να τηρείται ως έχει. Όσον αφορά στον κατ' οίκον προσευχητικό κανόνα, γι' αυτόν δεν ισχύει το αμετάβλητο, αντιθέτως δύναται να αλλάξει και ως προς τον χρόνο και ως προς την διάρκεια και ως προς την σύνθεση. Ένα πράγμα να έχετε υπ' όψιν: τα πάντα πρέπει να γίνονται όχι χάρη της ραθυμίας και η προσευχή πρέπει να εκπορεύεται από την καρδιά. Όποιο τυπικό ακολουθείτε σχετικά με την ανάγνωση της προσευχής, είναι καλό. Μπορείτε να προσθέσετε και να τροποποιείτε. Καλές είναι οι σύντομες προσευχές του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, 12 για τη νύχτα και 12 για την ημέρα. Μπορείτε να επιλέξετε από τους ψαλμούς τους στίχους που σας κάνουν περισσότερη εντύπωση. Σε κάθε περίπτωση να ενεργείτε με πλήρη ελευθερία.
Άλλη φορά μπορείτε και καθ' όλη τη διάρκεια της προσευχής να προσεύχεστε με δικές σας προσευχές ανάλογα με κάποια σωματική σας ανάγκη. Ή να ενσωματώνετε μία τέτοια προσευχή στον κανόνα σας, στην αρχή, στη μέση και στο τέλος.
Ή χωρίς λέξεις, διατηρώντας μόνο το συναίσθημα προς τον Θεό μαζί με την επίκληση: <<Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ>> ή <<Οις επίστασαι κρίμασι σώσόν με>>. (Επιστολή 516, τόμος 3, σελ. 205).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου: <<Πώς να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<'Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 158-162.
Μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.