ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ (17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ)

 

«ΟΙ ΒΙΟΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ»

ΜΙΧΑΗΛ Ι. ΓΑΛΑΝΟΥ (1868-1948)

Τί είναι οι βίοι των αγίων, ή καλύτερα, τί μας προσφέρουν; Κατά τον άγιο Ιουστίνο Πόποβιτς αποτελούν «το εφαρμοσμένο Ευαγγέλιο», την ορθροπρακτική θεώρηση της αγάπης προς τον γλυκύτατον Ιησού μας, το βιωματικό απαύγασμα του Ορθόδοξου λόγου και της Χριστολογικής, βιωματικής πρακτικής. Στα χρόνια που διανύουμε, -για τους πολλούς- αποτελεί σημείο αναφοράς θρησκοληψίας, μεσαιωνισμού και γραφικότητας. Για τους ολίγους εμάς σηματοδοτούν αληθινά μαρτυρολόγια επίγειων αγγέλων, βιογραφήματα χριστιανικής ζωής ανυπόκριτης και πνεύματος ομολογίας και μαρτυρίας του πανσέπτου Ευαγγελίου του Τριαδικού Θεού μας! Δεν αποτελούν ευφάνταστες, παραμυθικές ιστορίες ή βερμπαλιστικά αναγνώσματα για αγράμματους, προβληματικούς ή λαϊκούς ανοήτους, όπως μας προσάπτουν. Το κυρίαρχο κοσμικό πνεύμα του εγωκεντρισμού, του αυτοπροσδιορισμού και της εκφυλιστικής εγωπάθειας που λειτουργούν, ως τοξικές εξαρτήσεις και διαχρονική αναπαραγωγή των ειδεχθών ιδιοτήτων του έκπτωτου ανθρώπου αδυνατούν, να συλλάβουν την ευαγγελική ζωή, την οδό του επίγειου, εκούσιου μαρτυρίου και της βιοτικής μετάθεσης προς την αληθινή ζωή, την μετακοσμική και μεταγήϊνη ζωή του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος! Αντιθέτως, είναι οι ίδιοι έκπτωτοι άνθρωποι όμως, που πιστεύουν στη μεταφυσική, την ουφολογία, τις μαντικές δαιμονοληψίες, την αστρολογία, τη γιόγκα και άλλες όντως μικρόψυχες, αρχαίες δοξασίες και πρακτικές. Τα συναξάρια έρχονται για να λειτουργήσουν πραγματικά ως σωτηριολογικά επιθέματα, ως έξαψη και σεισμός της συνείδησης, ως το Φως, που χρόνια αγωνιζόμασταν να βρούμε μέσα στο Σκοτάδι! Κάθε συναξάρι μάρτυρος έχει να προσδώσει στον καλοπροαίρετο αναγνώστη, τον έχοντα ''γην αγαθήν'', το κάτοπτρο του αναγεννημένου ανθρώπου, την εικόνα του ολοκληρωμένου -πνευματικά και ψυχικά- αγωνιστή, την προσδοκία, την ελπίδα και το όνειρο του κουρασμένου -από την κολασμένη κοσμικοποίηση- ασώτου. Με την μερική ηλεκτρονική μεταφορά των βίων των αγίων προσδοκούμε κι εμείς, ως άλλοτε έτεροι, πεπλανημένοι άσωτοι να συμπράξουμε μαζί με τους αναγνώστες μας στην ψηλάφιση, την επιδαψίλευση και την πνευματική τέρψη, που προσφέρουν τα μαρτυρολόγια των αληθινών αγωνιστών της Ζωής και του Φωτός. Η καθαρεύουσα δε που χρησιμοποιείται, βοηθά έτι περισσότερο στην ευχάριστη ανάγνωση και στη διαμόρφωση ενός κατανυκτικού, όσο και ανατρεπτικού κλίματος ευφροσύνης και ψυχικής ανάτασης! «Οι Βίοι των Αγίων» του Μιχαήλ Γαλανού (1868-1948) εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1906 στην προπολεμική Αθήνα και εμείς μεταφέρουμε αυτούσια τα κείμενα (ορθογραφικά και συντακτικά) από την γ' έκδοση του 1988. Ευχόμαστε στο αναγνωστικό μας κοινό, στους ορθοδόξους πατέρες και μητέρες, στους αδελφούς και τις αδελφές την «Καλή Ανάγνωση» του μαρτυρολόγιου και της ομολογίας, από πνευματικούς αθλητές που θεώρησαν τη ζωή αυτή ως μια πνευματική παλαίστρα έναντι του αντιδίκου, προκειμένου να νικήσει και να θριαμβεύσει το Καλό, στο πρόσωπο του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Εύχεσθε!

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ

ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ

(17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ)

Ο χρόνος της γεννήσεώς του τίθεται περί το 210 έως 215 μετά Χριστόν. Οι γονείς του ήσαν εθνικοί, περιφανούς δε κοινωνικής θέσεως εν Νεοκαισαρεία του Πόντου, και ευγενούς καταγωγής.
Μετά την εγκύκλιον παίδευσίν του μετέβη εις Βηρυττόν μετά του αδελφού του Αθηνοδώρου, διά να σπουδάση τα νομικά, προς τα οποία τότε κατά προτίμησιν εφέροντο οι νέοι των ευγενών οικογενειών, οι θέλοντες να διακριθούν στον δημόσιον βίον. Αλλ' ο Θεός τον προώριζε να διαπρέψη επί άλλου σταδίου.
Μολονότι εθνικός ο Γρηγόριος, δεν διετέλει όμως εν αγνοία των χριστιανικών ιδεών, οι οποίαι οσημέραι εξηπλούντο και διηρμηνεύοντο υπό περιφανών διδασκάλων. Φαίνεται μάλιστα ότι και συμπαθείαν τινα και εκτίμησιν ησθάνετο προς αυτάς. Διερχόμενος εκ Καισαρείας, ηκροάσθη τον περίφημον Ωριγένη ερμηνεύοντα τας αγίας Γραφάς. Η απέραντος πολυμάθεια, η κριτική δεινότης και η ηθική ισχύς και η γοητεία του διδασκάλου τούτου εδέσμευσαν πλησίον του τον νεαρόν Γρηγόριον, όστις επί έτη διετέλεσε μαθητής του.
Αφήσας δε πλέον την προς τα νομικά κλίσιν και την περί αυτών σκέψιν, μετέβη ύστερον εις Αλεξάνδρειαν, όπως διακούση μαθήματα νεοπλατωνικής φιλοσοφίας, της οποίας τα διδακτήρια ήκμαζαν τότε εν τη μεγάλη εκείνη πόλει. Ο Νεοπλατωνισμός, παρουσιάζων κοινά σημεία προς την διδασκαλίαν του Χριστιανισμού, ήτο όμως ξένος προς το χριστιανικόν δόγμα της διά του Ιησού Χριστού απολυτρώσεως και σωτηρίας' κατέστη μάλιστα βαθμηδόν και συστηματικός και επίμονος πολέμιός του.
Ο Γρηγόριος ηκροάσθη τα νεοπλατωνικά μαθήματα προ της φανεράς ακόμη αντιχριστιανικής τροπής και εξελίξεών των' επωφελήθη δε μάλλον εξ' αυτών. Η δε πίστις του εις τον Χριστόν, παραμένουσα ακμαία και θερμαινομένη μάλιστα οσημέραι, τον διετήρει εις σχέσεις και αναστροφάς προς τους χριστιανούς. Εις Νεοκαισαρείαν επέστρεψε πλήρης θεολογικής παιδείας, ζήλου αγίου και αρετής πεφωτισμένης και καθαράς.
Ο τότε Μητροπολίτης Αμασείας, διακρίνων και εκτιμών εν αυτώ δοκιμώτατον καλλιεργητήν του θείου αμπελώνος, ηθέλησε να τον καταστήση επίσκοπον Νεοκαισαρείας. Ο Γρηγόριος εδίστασεν επ' αρκετόν, κατά το μακάριον εκείνο σύστημα των μεγάλων αγωνιστών της Εκκλησίας, οι οποίοι απεδεικνύοντο οι εξόχως ικανοί ακριβώς, διότι η ταπεινοφροσύνην των ήτο τόση, ώστε να αποφεύγουν το αξίωμα θεωρούντες τους εαυτούς των αναξίους. Αλλά και οι πνευματικοί πατέρες τότε είχον την άλλην λαμπράν αρετήν του να αναζητούν επιμόνως τους αξίους, ποθούντες να ευρίσκη η Εκκλησία ανωτέρους των. Ούτω ο Γρηγόριος έστερξε.
Δεν πειράζει δε να το ακούσουν οι ζητούντες σήμερον παχείας και στιλβούσας και χρυσορροούσας επισκοπάς, ότι 17 εν όλω χριστιανοί υπήρχον τότε εις Νεοκαισαρείαν. Και όμως ο πολυμαθέστατος και σοφώτατος Γρηγόριος δεν εθεώρησε προσβολήν το να τεθή ποιμήν εις την μικροσκοπικήν εκείνην ποίμνην. Μήπως το να πηθύνη τις ο ίδιος τα πρόβατά του δεν είνε γλυκύτερον και τιμητικώτερον από το να παραλάβη πολλά; Εν τη κρίσει των νουνεχών ανθρώπων ο δημιουργός ενός θησαυρού μένει πάντοτε ασυγκρίτως ανώτερος από τον καταλαμβάνοντα αυτόν εν κληρονομική ιδιότητι. Και ο Γρηγόριος επίστευεν εις την ακαταμάχητον και θαυματουργόν δύναμιν της θείας χάριτος.
Αναλαβών την επισκοπήν, είπε' το πλήθος αυτό των αγρίων δένδρων (ήτοι των εθνικών) πρέπει να μεταβή εις ευρύν κήπον ημερών και ευκάρπων δένδρων. Δεν το είπε δε μόνον, αλλά και ηγωνίσθη να το επιτύχη ημέρας και νυκτός. Καταρτίσας άξιον βοηθόν κλήρον, κηρύξας, συμβουλεύσας, παρακαλέσας, σπείρας αγαθοεργίας, εξακοντίσας τας λάμψεις αρετής λευκής και αψόγου, κατώρθωσε να ευνοηθή ούτω από τον Θεόν το έργον του, ώστε να καταστή χριστιανική ολόκληρος η Νεοκαισάρεια.
Και παρατηρήσετε την μεταβολήν την θαυμασίαν και την καταπληκτικήν αντιστροφήν. Γινόμενος επίσκοπος ο Γρηγόριος, παρελάμβανε 17 χριστιανούς. Κατά τον θάνατόν του απέμενον εν τη περιφερεία της επισκοπής του μόνον 17 εθνικοί. Απεδήμησε δε προς τον Κύριον εν έτει 270. Ως ο Βασίλειος, ο Χρυσόστομος, ο Αθανάσιος και οι άλλοι ιεροί αθληταί της πίστεως, και ο Γρηγόριος ο Νεοκαισαρείας ήσκει μεγάλην εγκράτειαν και είχε τον βίον αληθινού αγίου.

Θέλων να μη στερήται το ποίμνιόν του, διηγήτο ο ίδιος με ασκητικήν λιτότητα. Εγκρατέστατος δε ήτο και περί την γλώσσαν του, από την οποίαν ποτέ δεν εξήλθε λέξις, περιττή, αργή, και ήτο τόσον αρεστός εις τον Θεόν ώστε επέστρεψε την αρετήν του και με το χάρισμα της θαυματουργίας.

Ιδού τι περί του Γρηγορίου τούτου λέγει ο μέγας Βασίλειος' «Γρηγόριον δε και τας εκείνου αρετάς πού θήσομεν; αρ' ουχί μετά των αποστόλων και προφητών, άνδρα τω αυτώ πνεύματι εκείνοις περιπατήσαντα και ταις των Αγίων ίχνεσι διά παντός του βίου στοιχήσαντα,

και της ευαγγελικής πολιτείας το ακριβές διά πάσης αυτού της ζωής κατορθώσαντα; ος τη υπερβολή των εν αυτώ χαρισμάτων, των ενεργουμένων υπό του Πνεύματος εν πάσει δυνάμει και σημείοις και τέρασι, δεύτερος Μωυσής παρ' αυτών των εχθρών της αληθείας προσηγορεύετο».
Του Γρηγορίου τούτου έχομεν τα εξής έργα' 1) Λόγον πανηγυρικόν εις τον Ωριγένη, μετά περισσής ευγλωττίας και χάριτος εγκωμιάζοντα την σοφίαν του Ωριγένους, τον τρόπον της διδασκαλίας του και το επί τους μαθητάς του μέγα ηθικόν κύρος' 2) Σύμβολον ή έκθεσιν της πίστεως' 3) Παράφρασιν του Εκκλησιαστικού' 4) κανονικήν επιστολήν περί των ποινών των μετανοούντων.

Ο Γρηγόριος μετέσχεν εις την εν Αντιοχεία κατά του αιρετικού Παύλου του Σαμοσατέως σύνοδον. Εις αυτόν οφείλεται κατά μέγα μέρος και η τόσον πεφωτισμένη και θερμή ευσέβεια της μάμμης του μεγάλου Βασιλείου Μακρίνης, της αγίας εκείνης γυναικός, ήτις ηδυνήθη να διαπλάση ολόκληρον οικογένειαν αγίων και εξόχων διδασκάλων και αθλητών της χριστιανικής Εκκλησίας.

Εκ του Τετρατόμου του νομικού, πολιτικού και ιεροκήρυκα
Μιχαήλ. Ι. Γαλανού (1868-1948)
«Οι Βίοι των Αγίων»,
εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας», έκδοση γ' 1988, τόμος 4ος, σελ. 108-110.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».