ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ (1772-1850) - ΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 490-493.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ (1772-1850) 

Τα κατά την Επανάσταση

[...] Την αξία του ο Λυκούργος Λογοθέτης απέδειξε, όταν επέστρεψε στη Σάμο και τη βρήκε -λόγω της απουσίας του- σε πλήρη αναρχία. Εμπέδωσε την τάξη και οργάνωσε την άμυνα, διότι ο νέος ναύαρχος των Τούρκων Χοσρέφ πασάς, αφού κατέστρεψε τα Ψαρά (22Ιουνίου 1824), έβαλε πλώρη για τη Σάμο.
Μέσω ενός Άγγλου πλοιάρχου έστειλε επιστολές στους Σαμιώτες καλώντας τους να προσκυνήσουν. Ο Λογοθέτης, ξέροντας πως ο Άγγλος ναυτικός ήταν έμπιστος του Χοσρέφ, τον περιέφερε σε όλα τα χωριά κι τις ακτές, για να πειστεί ότι η Σάμος είναι οχυρωμένη σαν αστακός. Όντως. 10.000 Σαμιώτες συγκεντρώθηκαν στη Χώρα, ο Λογοθέτης ως άξιος ηγέτης τους εξήγησε το πώς έχει η κατάσταση και τους έπεισε ότι έχουν χρέος και συμφέρον να αμυνθούν' αλλιώς, θα έχουν την τύχη των Ψαριανών.
Οι Σαμιώτες επιδοκίμασαν την πρότασή του με την ιαχή «Ελευθερία ή Θάνατος». Ωστόσο, όση κι αν ήταν η ανδρεία των Σαμιωτών, δε θα μπορούσαν να αντισταθούν στην οργή του Χοσρέφ, αν μεταξύ των ημερών 4-8 Αυγούστου ο στόλος των Υδραίων και των Σπετσιωτών υπό την ηγεσία του ναυάρχου Σαχτούρη δεν απέκρουε σε τέσσερεις ναυτικές συγκρούσεις τον τουρκικό στόλο. Στην πιο κρίσιμη φάση ο Κωνσταντίνος Κανάρης, που μετά την καταστροφή της πατρίδας του διψούσε για εκδίκηση, εμφανίστηκε ξαφνικά, μπήκε μπροστά και με την ορμή του έτρεψε σε φυγή τον τουρκικό στόλο και για πρώτη φορά κατόρθωσε να κάψει πλοίο εν κινήσει.
Σε λίγες μέρες έφθασε και η άλλη μοίρα του ελληνικού στόλου υπό τον Ανδρέα Μιαούλη. Ήλθαν επίσης και τα εναπομείναντα ψαριανά πολεμικά και πυρπολικά. Αλλά τώρα είχαν να αντιμετωπίσουν τον τουρκικό και τον αιγυπτιακό στόλο, τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη που συγκέντρωσε ως τότε κατά των Ελλήνων, ο μουσουλμανικός κόσμος.
Στις 24 Αυγούστου 1824, παρά τις αρχικά δυσμενείς συνθήκες, ο ελληνικός στόλος κατήγαγε τον μεγαλύτερο ναυτικό θρίαμβο. Η ναυμαχία του Γέροντα είναι ένα από τα ενδοξότερα ναυτικά τρόπαια της ελληνικής ιστορίας από την αρχαιότητα ως τη ναυμαχία της Έλλης και της Λήμνου. Η Σάμος σώθηκε για ακόμη φορά. Όσοι Τούρκοι αποβιβάστηκαν σ' αυτήν το πλήρωσαν ακριβά. Έκτοτε ο Λυκούργος μέχρι το τέλος της Επαναστάσεως ήταν ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός των Σαμιωτών και μάλιστα κατόπιν εκλογής.
Ο Καποδίστριας, μετά την άφιξή του στην Ελλάδα, τον διόρισε μέλος του «Πανελληνίου», ενός εικοσιεπταμελούς συμβουλευτικού οργάνου. Η Σάμος, δυστυχώς, όπως έχει προλεχθεί, δεν συμπεριελήφθη στην ελληνική επικράτεια. Μέχρι να ρυθμιστεί το θέμα των συνόρων, η Σάμος ήταν υπό την διοικητική αρμοδιότητα του Ιω. Κωλέττη και μετά του Δ. Χρηστίδη, που είχαν διοριστεί από τον Καποδίστρια έκτακτοι επίτροποι των Ανατ. Σποράδων.
Όσο για τον Λυκούργο, χρησιμοποιήθηκε ακόμα ως έκτακτος επίτροπος στη Λακωνία και Μεσσηνία και χάρη στις διοικητικές του ικανότητες μπόρεσε να δημιουργήσει μια πρωτογενή. έστω, κρατική λειτουργία στις δυσκολοκυβέρνητες αυτές περιοχές. Αλλ' επειδή η Σάμος δεν ήταν στα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων, ο Λυκούργος επέστρεψε το 1830 σ' αυτή, για να αποδυθεί σε νέους αγώνες, ώστε και η Σάμος να ενσωματωθεί στην ελληνική επικράτεια. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν ήταν εύκολο να αλλάξουν σχέδια. Ούτε η Υψηλή Πύλη θα δεχόταν να ενωθεί η Σάμος με την Ελλάδα, διότι η ανάσα της ελευθερίας θα έφθανε ως τις δικές της ακτές.
Έπειτα από τριετείς σκληρές προσπάθειες και κινητοποιήσεις οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες συναίνεσαν στο να γίνει η Σάμος ηγεμονία, φόρου υποτελής στον Σουλτάνο, ο οποίος δεσμευόταν να διορίζει σ' αυτή χριστιανό διοικητή. Ως πρώτος διοικητής Σάμου διορίστηκε ο Στέφανος Βογορίδης από το Τύρνοβο της Βουλγαρίας, που κράτησε την ηγεμονία επί μία εικοσαετία περίπου (1834-1850). Η ηγεμονία του ήταν τυπική, διότι μόνο μία φορά επισκέφτηκε το νησί. Κυβερνούσε από την Κωνσταντινούπολη κι αυτό έδωσε στους Σαμιώτες τη δυνατότητα να κυβερνώνται κατά το δικό τους παλαιό σύστημα, με απόλυτη -σχεδόν- επαφή και εξάρτηση από την Ελλάδα.

Ο Λυκούργος, υπό την πίεση των ξένων υποπροξένων, αναγκάστηκε το 1834 να εγκαταλείψει το νησί του. Αρχικά εγκαταστάθηκε στην Τήνο, μετά στο Ναύπλιο και το 1837 οριστικά στην Αθήνα. Έλαβε το αξίωμα του συμβούλου Επικρατείας και το 1844 έλαβε το αξίωμα του γερουσιαστή. Πέθανε στις 21 Μαϊου 1850 και κηδεύτηκε με δημόσια δαπάνη. Ένας από τους δύο γιους του έγινε κληρικός και έλαβε το αξίωμα του αρχιεπισκόπου Μήλου, Τήνου και Σύρου, με το εκκλησιαστικό όνομα Αλέξανδρος.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 490-493.