Η ΕΥΘΕΙΑ ΟΔΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894)
<<Πώς θα μάθεις να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 205-208, μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.
Ο όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (κατά κόσμον Γεώργιος Βασίλιενιτς Γκόβορωφ) είναι ένας ιεράρχης της Ρωσικής Εκκλησίας και μεγάλος συγγραφέας του 19ου αιώνα.
Η ζωή του, από τη στιγμή της γέννησής του σε ιερατική οικογένεια το 1815 ως την ειρηνική κοίμησή του το 1894, ήταν γεμάτη από την παρουσία του Θεού.
Το συγγραφικό του έργο είναι τεράστιο και οι διαλέξεις του, τα κηρύγματά του, οι ερμηνείες του στις Επιστολές του αποστόλου Παύλου, οι μεταφράσεις ασκητικών βιβλίων, καθώς και οι απαντήσεις σε επιστολές που του έστειλαν, τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότατους συγγραφείς της ρωσικής Ορθοδοξίας.
Μάλιστα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο το 1988.
Ο όσιος Θεοφάνης γεννήθηκε το 1815 σε ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Οι σπουδές του πραγματοποιήθηκαν στη Θεολογική Σχολή της επαρχίας αυτής, από όπου αποφοίτησε ως ο καλύτερος σπουδαστής, και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου.
Μετά την αποφοίτησή του με Μάστερ Θεολογίας το 1841, ενώ είχε ήδη γίνει μοναχός, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Δίδαξε σε διάφορες Σχολές κι Ακαδημίες ως καθηγητής της Ηθικής, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της Λογικής και των Λατινικών.
Το 1847, κατόπιν αιτήματός του, διορίστηκε μέλος της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ, όπου σπούδασε ζωγραφική, Ελληνκά, Γαλλικά, Εβραϊκά και Αραβικά και ήρθε σε επαφή με τον ελληνορθόδοξο μοναχισμό.
To 1857 ανακηρύχθηκε πρύτανης της Θεολογικής Σχολής της Πετρούπολης.
Το 1859 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ, μιας από τις πιο εκτεταμένες και πολυπληθείς επισκοπές της Ρωσίας, και κατόπιν μεταφέρθηκε στην επισκοπή του Βλαντιμίρ, η οποία χρειαζόταν ορθόδοξο ιεραποστολικό έργο.
Ο επίσκοπος Θεοφάνης έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στο κήρυγμα, το οποίο συνόδευε κάθε θεία Λειτουργία.
Το 1866 παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα και έζησε ασκητικά στην έρημο Βυσένσκ, απομονωμένος στο κελί του για 28 χρόνια, μέχρι την κοίμησή του.
Κατά τον εγκλεισμό του ασχολήθηκε με την αλληλογραφία. Κάθε μέρα έφταναν στο κελί του 20 με 40 γράμματα με διάφορες ερωτήσεις σχετικές με την χριστιανική πίστη και ζωή κι εκείνος απαντούσε σχεδόν σε όλες.
Έγραφε χαρακτηριστικά: <<Η γραφή είναι απαραίτητο εργαλείο για την Εκκλησία. Καλύτερος όμως τρόπος να αξιοποιήσει κανείς το δώρο της γραφής και της ομιλίας δεν υπάρχει από το να το απευθύνει σε αμαρτωλούς με σκοπό τη μεταστροφή τους>>.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ανθολογία συμβουλών μέσω επιστολών που έγραψε ο όσιος Θεοφάνης απαντώντας σε γραπτά ερωτήματα πιστών σχετικά με την προσευχή.
Με διαύγεια, ζωντάνια και απλότητα ο όσιος μας χαρίζει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες αγγίζουν την ψυχή κάθε χριστιανού και μας προτρέπουν να εφαρμόσουμε το θέλημα του Θεού ενθυμούμενοι τα λόγια ου αποστόλου Παύλου: <<αδιαλείπτως προσεύχεσθε>> (Α' Θεσ. ε' 17).
Εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλονται από τις εκδόσεις μας προς την κ. Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου για την ανιδιοτελή προσφορά της ιδιαιτέρως επιμελημένης μετάφρασης του ρωσικού κειμένου για πρώτη φορά στα Ελληνικά.
(Από τον πρόλογο της επιμελήτριας)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Η ΕΥΘΕΙΑ ΟΔΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Είπα όσα είπα σχετικά με την προσευχή, επειδή ορισμένοι δεν ξέρουν τί κάνουν με την προσευχή του Ιησού. Νομίζουν ότι, μόλις κάποιος ξεκινά να λέει την προσευχή αυτή, αμέσως με αυτή μονάχα έχει καταφέρει πλέον τα πάντα. Η προσευχή αυτή έχει γίνει γι' αυτούς κάτι σαν ξόρκι: «Να μην πεις εφαρμόζοντας παράλληλα κι εκείνες τις σωματικές στάσεις για τις οποίες γίνεται λόγος κάπου σε κάποιο γραπτό και θα κερδίσεις τα πάντα».
Και να λοιπόν που ξεφυσάνε, μόνο που η καρδιά τους παραμένει κενή και η σκέψη τους περιφέρεται, ακόμη και επαίσχυντες κινήσεις προκύπτουν κι αυτοί κάνουν σαν να μην συμβαίνει τίποτα, λες και όλα αυτά ανήκουν στη φυσιολογική τάξη των πραγμάτων. Σε κάποιους προκύπτει κατά τη διάρκεια όλων αυτών μία ελάχιστη θέρμη και αυτοί φωνάζουν: «Ιδού η Χάρις, ιδού η Χάρις!» και δεν θυμούνται αυτό που λένε οι εμπειρότεροι: «Πρόσεξε, όταν έρθει μία ελαφρά θέρμη, να μην εκπλαγείς, αυτό είναι αποτέλεσμα της φύσης και όχι της Χάρης».
Τί αναζητούν μέσω της προσευχής του Ιησού; Να σταλάξει στην καρδιά τους η φλόγα της θείας Χάρης και να ξεκινήσει η αδιάλειπτη προσευχή, με κριτήριο την οποία ορίζεται η κατάσταση της θείας Χάρης. Χρειάζεται να γνωρίζετε ότι η προσευχή του Ιησού, μόλις η εκ Θεού σπίθα πέσει στην καρδιά, τη διογκώνει σε φλόγα. Δεν δίνει η ίδια τη φλόγα αυτή, μόνο συμβάλλει στη λήψη της. Πώς συμβάλλει; Με το ότι συγκεντρώνει τις σκέψεις σε ένα σημείο και παρέχει στη ψυχή τη δυνατότητα να παρασταθεί ενώπιον του Κυρίου και να ζήσει ως κατ' ενώπιον Εκείνου. Το σημαντικό είναι η παράσταση ενώπιον του Θεού και η συνήθεια να Τον ευαρεστούμε με την εκ καρδίας κραυγή προς Αυτόν.
Έτσι έκανε ο Μάξιμος ο Καυσοκαλυβίτης. Το ίδιο ας κάνουν και όλοι όσοι αναζητούν τη φλόγα της Θείας Χάρης. Και να μη νοιάζονται για τις λέξεις και για τις στάσεις του σώματος. «Ο δε Θεός όψεται εις καρδίαν». Εγώ αντιτίθεμαι στο εξής, στο ότι ορισμένοι λησμονούν εντελώς την εκ καρδίας κραυγή. Όλη τους η μέριμνα αφορά τις λέξεις και τη στάση του σώματος και, έχοντας αναγνώσει σε αυτή τη στάση την προσευχή του Ιησού σε ένα συγκεκριμένο (προκαθορισμένο) αριθμό μαζί με γονυκλισίες, πέφτουν να αναπαυθούν με οίηση και κατάκριση για εκείνους που πηγαίνουν στην εκκλησία, στην κοινή καθιερωμένη προσευχή.
Άλλοι περνούν έτσι όλη τους τη ζωή και παραμένουν κενοί Χάριτος. Αν κάποιος με ρωτούσε: «Πώς θα διευθετήσω το ζήτημα της προσευχής»; θα του έλεγα: «Να αποκτήσεις την ευχέρεια να ζεις ως κατ' ενώπιον του Θεού ή να διατηρείς τη μνήμη του Θεού και να Τον ευλαβείσαι». Για τη διατήρηση της μνήμης αυτής διάλεξε μερικές σύντομες προσευχούλες ή διάλεξε απευθείας τις 24 προσευχούλες του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και να τις επαναλαμβάνεις συχνά με τη συνοδεία των κατάλληλων σκέψεων και συναισθημάτων. Αναλόγως με την πείρα που θα έχεις αποκτήσει στο θέμα αυτό, η θύμηση του Θεού θα καταυγάζει την κεφαλή και θα θερμαίνει την καρδιά σου.

Όντας σε αυτή την κατάσταση, θα καταδυθεί εντέλει στην καρδιά σου η θεία σπίθα, η αχτίδα της Χάριτος. Αυτήν με κανένα τρόπο δεν θα μπορέσεις να τη δημιουργήσεις εσύ, εκπορεύεται άμεσα απ' τον Θεό. Τότε μπορείς να μείνεις με μία μονάχα προσευχή του Ιησού και με αυτή να φουντώσεις τη σπίθα της προσευχής σε φλόγα. Τούτη είναι η ευθεία οδός. (Επιστολή 911, τόμος 5, σελ. 189-190).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου: <<Πώς να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<'Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 205-208.
Μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.