Κ. Γ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ)

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Κ. Γ. Παπαδημητρακοπούλου:
 «Η Κατάθλιψη κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας»,
εκδόσεις  «Φωτοδότες», 4η έκδοση, σελ 10-13.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
 «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Πρόλογος

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας το 5 ο/ο του πληθυσμού στην Ευρώπη υποφέρει από κατάθλιψη, το 10 ο/ο των ανδρών και το 20 ο/ο των γυναικών βιώνουν καταθλιπτικά γεγονότα, ενώ 340 εκατ. άνθρωποι σ' όλο τον κόσμο υποφέρουν από τέτοιες διαταραχές! Δυστυχώς η κατάσταση αυτή συνεχώς επιδεινώνεται και εξελίσσεται σε μάστιγα του αιώνα μας... Και οι ιδικοί ψάχνουν για τις λύσεις! Τα ψυχοφάρμακα δίνουν και παίρνουν. Οι ψυχολόγοι (ακόμη δε και οι παιδοψυχολόγοι) και οι ψυχίατροι έγιναν το καταφύγιο των πολλών... Λύπη, μελαγχολία, κατάθλιψη!
Οι Πατέρες χρησιμοποιούν τον γενικότερο όρο «αθυμία», όταν αναφέρονται σ' αυτή την κατάσταση. Και πόσα δεν έχουν να πουν! Ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος είχε δύο ανθρώπους του περιβάλλοντός του, τον φίλο του Σταγείριο και την συνεργάτιδά του Οσία Ολυμπιάδα, οι οποίοι, αν και ήταν ενάρετοι όπως ο ίδιος αναφέρει, έπασχαν απ' την αθυμία, τους απηύθυνε δε πλήθος μακροσκελών επιστολών προκειμένου να τους βοηθήσει. Συνεπώς το πρόβλημα αγγίζει κάποτε και τους εναρέτους!
Οι Πατέρες μας εξηγούν με σαφήνεια ποιά είναι τα είδη της λύπης, και πώς μόνο για την αμαρτία, τη δική μας και των άλλων, πρέπει να λυπάται κανείς και για τίποτε άλλο! Πρόκειται για την αποκαλούμενη «κατά Θεόν λύπη» η οποία οδηγεί στη μετάνοια και τη σωτηρία μας. Αυτή είναι και η λύπη των Αγίων, αναφέροντας επ' αυτού πλήθος από παραδείγματα και χωρία της Αγίας Γραφής. Την αθυμία την περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα, την θεωρούν (όπως και είναι!) αφόρητη κατάσταση, τη χειρότερη απ' όλες τις δοκιμασίες, ακόμα δε και τον θάνατο που είναι το κορύφωμα όλων των δοκιμασιών! Την αποκαλούν νέφος πυκνό και ζοφερό, σκοτάδι, βαρύ φορτίο, τυραννίδα, μανιακό πέλαγος, φοβερό βασανιστήριο κ.λπ.
Τονίζουν ακόμα πως ο δαίμονας αυτούς που εξουσιάζει, το κατορθώνει αυτό μέσα απ' την υπερβολική αθυμία! Γι' αυτό και την χαρακτηρίζουν «πονηρό πνεύμα της λύπης»! Μας εξηγούν αναλυτικά τις αιτίες που μας συμβαίνουν αυτά, τις οποίες αξίζει να προσέξουμε πάρα πολύ, γιατί μέσα απ' αυτές μπορούμε μπορούμε να καθρεφτίσουμε τον εαυτό μας και να εντοπίσουμε το πρόβλημά μας. Και απ' τον εντοπισμό του προβλήματος μπορούμε ευκολότερα να οδηγηθούμε στην θεραπεία και την απαλλαγή μας απ' αυτήν. Μας περιγράφουν ποιές είναι οι συνέπειες της αθυμίας στη ζωή μας και γιατί την επιτρέπει ο Θεός.
Επιπλέον στέκονται πολύ στην αντιμετώπισή της. Τονίζουν πως σαφώς η αθυμία θεραπεύεται και προτείνουν τις λύσεις, οι οποίες είναι κυρίως πνευματικές. Ας τις εφαρμόσουμε με ακρίβεια και επιμέλεια στη ζωή μας, για να βρούμε την ίαση που τόσο ποθούμε. Αλλά πόσο υπέροχα εξηγούν και τα δάκρυα του Κυρίου, τόσο για τον φίλο του τον Λάζαρο εκεί λίγο πριν τον αναστήσει, όσο και για την κατάντια της Ιερουσαλήμ που θα γινόταν σύντομα κυριολεκτικά βορά των εχθρών της!
Όλα αυτά τα θαυμάσια τα παραθέτουν με τον δικό τους χαρακτηριστικό τρόπο, με πλήθος παραδειγμάτων και σοφίας, που οικοδομούν οπωσδήποτε καθένα που θέλει να τους ακούσει. Ή έστω που επιθυμεί να ακούσει και μία άλλη άποψη! Αξίζει να αναφερθεί ότι το βιβλίο αυτό προήλθε μετά από μελέτη των συγγραμμάτων τους, την αποκαλουμένη Πατρολογία, απ' την οποία σταχυολογήσαμε κατά το δυνατόν ό,τι βρήκαμε γραμμένο σ' αυτήν, το ταξινομήσαμε σε ενότητες, το χωρίσαμε σε κεφάλαια κι πολλές παραγράφους, προβήκαμε σε πλήθος υπογραμμίσεων και γενικά σε ό,τι κρίναμε πρακτικό και χρήσιμο προκειμένου το κείμενο να είναι απλό, άνετο στη μελέτη και εύληπτο, ακόμη δε και για τον ολιγογράμματο.
Ελπίζουμε ότι ο φίλος αναγνώστης θα βρει πραγματικά χρήσιμη αυτή την προσπάθεια και θα ωφεληθεί πολύ. Κι όπως γράφει ο Άγ. Ισίδωρος Πηλουσιώτης «αν το έργο αυτό είναι καλό, ας το αποδώσει στον Θεό. Αν, όμως, ότι είναι γραμμένο με ελλείψεις, ας συγχωρήσει την ανθρώπινη αδυναμία, που δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που θέλει»...

Κ.Γ.Π.

Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

1. Τα είδη της λύπης

Γράφει πολύ χαρακτηριστικά ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός:  «Τέσσερα είναι τα είδη της λύπης: Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ, Η ΣΤΕΝΟΧΩΡΙΑ, Ο ΦΘΟΝΟΣ, Η ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ. Λοιπόν κατάθλιψη είναι η λύπη που αφαιρεί την φωνή. Στενοχώρια είναι η λύπη που βαραίνει την ψυχή. Φθόνος είναι η λύπη για την ξένη ευτυχία και Συμπάθεια είναι η λύπη για την ξένη δυστυχία».

[Απ' το έργο του «Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως»]

Ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος αναφέρει πως:  «Ο Χριστιανισμός, εάν κάποτε έφθανε στο σημείο να λυπηθεί, πρέπει να έχει μόνο δυο αφορμές λύπης, ή όταν ο ίδιος αμαρτήσει ενώπιον του Θεού, ή όταν το κάνει αυτό ο πλησίον του. Όταν, όμως, κάποιος δεν έχει καμμία ρίζα απ' αυτές τις αφορμές, άδικα καταστενοχωρεί τον εαυτό του».

[Απ' τον   «Γ' Λόγον προς Σταγείριον»]

Αυτή δε είναι η λεγόμενη  «κατά Θεόν λύπη» στην οποία θα αναφερθούμε σε επόμενο κεφάλαιο. Υπόψη ότι μονάχα αυτή είναι αποδεκτή, πέραν εκείνων που παραχωρεί ο Θεός προς δοκιμασία μας.

Ακριβώς επί του διαχωρισμού αυτού, γράφει πάλι ο Άγ. Ιω. Δαμασκηνός:  «Ποιός έδιωξε τη λύπη που οδηγεί στον θάνατο και δίδαξε τη λύπη που προκαλεί την χαρά, από τις οποίες: η μία, που εκδηλώνεται ως πένθος για την αμαρτία προς τον Θεό είναι σωτήρια, ενώ η άλλη λύπη, που προέρχεται από την στέρηση των ηδονών, καταστρέφει στ' αλήθεια την ψυχή και καθόλου δεν επιδοκιμάζεται;

Γιατί δεν είναι δυνατό να προξενεί λύπη, παρ' αν δεν πραγματοποιηθεί κάποια επιθυμία. Όποια είναι λοιπόν η επιθυμία, τέτοια είναι και η λύπη από την στέρησή της. Αγαθή η επιθυμία, άριστη η λύπη, διαφορετική η επιθυμία, και η λύπη διαφορετική. Η άριστη από τις επιθυμίες είναι μία, αυτή που κατευθύνεται προς το μοναδικό Άριστο. Σε αντίθετα πράγματα είναι και οι επιθυμίες αντίθετες. Την αδράνεια της ακηδίας δεν την τονώνει η μνήμη του θανάτου;

Δίδαξε λοιπόν να την αποτινάζουμε, επειδή κόβει το νεύρο της ίδιας της ψυχικής δύναμης, κι έβαλε στη θέση της τον Θείο φόβο, και παρότρυνε με πόθο το λαό να προσεύχονται και να ξεριζώνουν κυριολεκτικά τη ραθυμία από τις ψυχές και να φυλάγουν με όλη τη δύναμή τους τις καρδιές τους για να μη διεισδύσει σ' αυτές ο θάνατος από τις αισθήσεις σαν από κάποιες θυρίδες».

[«Εγκώμιον εις τον Άγ. Ιω. Χρυσόστομον»]

Ας δούμε και ταύτα τα σημαντικά που γράφει ο Άγ. Νείλος ο Ασκητής:  «Λέγεται ότι κάποτε οι Άγιοι λυπούνται κατά το παράδειγμα του Κυρίου. Λέγεται βέβαια ότι και ο Θεός λυπάται και χαίρεται προνοώντας για τον κόσμο, λυπάται γι' αυτούς που χάνονται, και χαίρεται για όσους σώζονται. Ενώ λοιπόν το όνομα της λύπης είναι ένα, υπάρχουν πολλοί τρόποι για εκδήλωση του συναισθήματος αυτού. Η λύπη των Αγίων είναι έλεος και συμπάθεια και πλημμύρα χαράς, Θεϊκής τελειότητας που απόκειται στην ψυχή και διαδίδεται προς τα έξω προνοητικά».

[«Ερωτήσεις», ερώτ. 129η]

Ωστόσο ας έχουμε υπόψη μας και τούτο του Μ. Βασιλείου:  «Καιρός αθυμίας είναι όχι όταν υποφέρουμε άσχημα, αλλά όταν ενεργούμε άσχημα». Κι αυτό του Αγ. Ιω. Χρυσοστόμου:  «Καιρός αθυμίας, είναι όχι όταν υποφέρουμε, αλλ' όταν ενεργούμε κακώς».

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Κ. Γ. Παπαδημητρακοπούλου:
«Η Κατάθλιψη κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας»,
εκδόσεις «Φωτοδότες», 4η έκδοση, σελ 10-13.