ΤΟ ΠΡΩΤΕΙΟΝ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

 

Ἡ Παγκόσμια Σύνοδος τῶν Ἐπισκόπων εἶναι ἕνα ὄργανο ποὺ δημιουργήθηκε τὸ 1965 ἀπὸ τὸν Πάπα Παῦλο ΣΤ΄ καὶ ἔχει σκοπὸ συμβουλευτικὸ γιὰ τὸν ποντίφικα τῆς Ρώμης. Οἱ ἀποφάσεις λαμβάνονται στὶς συνεδριάσεις τοῦ σώματος τῶν ἐπισκόπων μὲ πλειοψηφία τῶν 2/3 καὶ ἀποβλέπουν στὸν ἐκσυγχρονισμὸ τῆς Ἐκκλησίας καὶ στὴ πιὸ γόνιμη σχέση της μὲ τὸν σημερινὸ κόσμο. Στὴ συνέχεια ὑποβάλλονται στὸν Πάπα, ὁ ὁποῖος μπορεῖ ἢ νὰ τὶς ἐπικυρώσει ἢ νὰ τὶς ἀπορρίψει μέσῳ μετασυνοδικῆς προτροπῆς. Οἱ προτροπὲς αὐτὲς δὲν ἔχουν δογματικὸ χαρακτήρα, ἀλλὰ ἐπιδιώκουν νὰ ἐνθαρρύνουν τοὺς πιστοὺς γιὰ μία δραστηριότητα ἢ πρὸς ἀπόκτηση κάποιας ἀρετῆς.

Γράφει ὁ κ. Λέων Μπράνγκ, θεολόγος

Ἡ συνοδικὴ ὁδός

Στὶς 9 Ὀκτωβρίου 2021 ὁ Πάπας Φραγκίσκος κήρυξε ἐπίσημα στὴ Ρώμη τὴν ἔναρξη τῆς «Συνοδικῆς Ὁδοῦ», ἡ ὁποία τὸ ἑπόμενο Σαββατοκύριακο κηρύχθηκε σὲ ὅλες τὶς ἐπισκοπὲς ἀνὰ τὴν ὑφήλιο. Ἐπρόκειτο γιὰ μία διαδικασία, ἡ ὁποία θὰ διαρκοῦσε σὲ ὅλο τὸν κόσμο τρία χρόνια καὶ θὰ κατέληγε στὴν ΙΣΤ΄ Κανονικὴ Γενικὴ Συνέλευση τῆς Συνόδου τῶν Ἐπισκόπων στὴ Ρώμη μὲ θέμα «Ὑπὲρ μίας Συνοδικῆς Ἐκκλησίας: Κοινωνία, Μετοχὴ καὶ Ἀποστολή».

Μετὰ ἀπὸ τὶς προετοιμασίες στὶς ἐπισκοπές, σὲ πολυάριθμες ὀργανώσεις καὶ τὶς συνεδριάσεις ἐπισκόπων, αὐτὴ ἡ Γενικὴ Συνέλευση ἔλαβε χώρα σὲ δύο συναντήσεις μὲ ἀπόσταση ἑνὸς ἔτους ἡ μία ἀπὸ τὴν ἄλλη: ἡ πρώτη στὶς 4 ἕως 29 Ὀκτωβρίου 2023 καὶ ἡ δεύτερη στὶς 2 ἕως 27 Ὀκτωβρίου 2024. Ἡ τελευταία εἶχε τὸ μότο: «Πῶς κατορθώνουμε νὰ εἴμαστε μία συν­οδικὴ Ἐκκλησία».

Τὸ πνεῦμα εἰδικὰ αὐτῆς τῆς Συνόδου ποὺ διακηρύττει τὴ συν­­οδικὸ ὁδό, καταγράφεται σὲ τρία κεντρικὰ σημεῖα ποὺ ἔθεσε ὁ Πάπας Φραγκίσκος στὴν ὁμιλία του κατὰ τὴν ἐναρκτήρια Θεία Λειτουργία τῆς τελευταίας γενικῆς συνέλευσης στὶς 2 Ὀκτωβρίου 2024. Ὑπογράμμισε τὴν ἀνάγκη: α) ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι νὰ ἀκούγονται στὴ συνέλευση καὶ νὰ κατανοοῦνται οἱ φωνές, δηλ. οἱ ἰδέες, οἱ προσδοκίες καὶ οἱ προτάσεις, οἱ ὁποῖες ἀπεικονίζουν τὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ πρὸς τὴν Ἐκκλησία του, β) ἡ Ἐκκλησία νὰ ἀποτελέσει ἕνα τόπο φιλόξενο τῆς συν­άντησης, ὅπου ἡ πλήρης ἁρμονία τίθεται ὡς στόχος καὶ γ) τὸ ἀληθινὸ μεγαλεῖο νὰ γίνεται κατανοητὸ στὸ πνεῦ­μα ὑπηρεσίας τοῦ συνόλου.

Μέσα σὲ αὐτὸ τὸ γενικὸ πνεῦ­μα ποὺ ὀφείλει σύμφωνα μὲ τὸν Πάπα νὰ διαμορφώνει τὴ συνοδικὴ ὁδό, θέλουμε στὴ συνέχεια τοῦ ἄρθρου νὰ θίξουμε τρία σημεῖα: α) Τὸν ἐκσυγχρονισμὸ τοῦ Παπισμοῦ β) Τὴ σημερινὴ κατανόηση τοῦ Πρωτείου τοῦ Πάπα καὶ τοῦ ἀντιστοίχου τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ γ) Τὶς προοπτικὲς τοῦ οἰκουμενικοῦ διαλόγου μεταξὺ Λατίνων καὶ Ὀρθοδόξων.

Ὁ ἐκσυγχρονισμὸς τοῦ Παπισμοῦ

Ἡ ἴδια ἡ συνοδικὴ ὁδὸς ἤδη ἀποτελεῖ βασικὸ σημεῖο ἐκσυγχρονισμοῦ τοῦ Παπισμοῦ. Ἄλλα στοιχεῖα ποὺ πρέπει νὰ ἀναφερθοῦν ἐδῶ εἶναι ἡ συμμετοχὴ λαϊκῶν στὶς παγκόσμιες συνόδους τῶν ἐπισκόπων. Στὶς 24 Ἀπριλίου 2023 ἀνακοινώθηκε στὸ Βατικανὸ ὅτι ἡ σύνθεση αὐτῶν τῶν συνόδων θὰ ἀλλάξει. Τὸ 25% θὰ ἀποτελεῖται μελλοντικὰ ἀπὸ λαϊκούς, ἄνδρες καὶ γυναῖκες σὲ ἴσα ποσοστά, καὶ τὸ 75% ἀπὸ ἐπισκόπους, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο θὰ ἐγγυᾶται τὸ χαρακτηρισμὸ τῶν συνόδων ὡς «συνόδων ἐπισκόπων».

Ὡς ἄλλο βασικὸ στοιχεῖο προσαρμογῆς στὴν ἐποχὴ πρέπει νὰ θεωρεῖται ἡ λεγόμενη εὐλογία ὁμοφυλόφιλων ζευγαριῶν, ἡ ὁποία εἶχε τεθεῖ μὲ μεγάλη πίεση στὶς τοπικὲς συνόδους τῶν ἐπισκόπων. Ἡ ἔγκριση τῆς εὐλογίας αὐτῆς σὲ κάποιες χῶρες, ὅπως στὴ Γερμανία καὶ τὸ Βέλγιο, στὴ συνέχεια μετέφερε αὐτὴ τὴν πίεση στὸ Βατικανὸ καὶ τὸν Πάπα. Ἐννοεῖται ὅτι μέσα στὸ πνεῦμα τῆς συν­οδικῆς ὁδοῦ ποὺ εἶχε διακηρυχθεῖ, καθιερώθηκε ἡ προθυμία ἀκοῆς τῆς ἡγεσίας τῆς Ἐκκλησίας στὰ αἰτήματα τῶν πιστῶν. Πολλοὶ βέβαια καὶ ἀπὸ τοὺς πραγματικὰ πιστοὺς τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, καὶ ὄχι μόνο, ἔχουν πέσει θύματα τῆς ἀτζέντας τῆς ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας καὶ ἐκείνων ποὺ τὴν προωθοῦν μὲ ἔντεχνο καὶ ἔντονο τρόπο ἀπὸ κυβερνητικὰ προγράμματα καὶ τὰ ΜΜΕ.

Ἔτσι τὸ Βατικανὸ τελικὰ ἔδωσε τὴν ἔγκριση αὐτὴ στὶς 18 Δεκεμβρίου 2023, ἐνῶ μέχρι καὶ τὸ ἔτος 2021 τὸ εἶχε ἀποκλείσει. Ἀφαιρώντας μὲ τὴν ἔγκριση αὐτὴ ἀπὸ τὴν ὁμοφυλοφιλία τὸν χαρακτηρισμὸ τῆς ἁμαρτίας, τόνισε ὅμως, ὅτι δὲν ἐπιτρέπεται μὲ κανένα τρόπο νὰ δοθεῖ στὴν παροχὴ αὐτῆς τῆς εὐλογίας ὁ χαρακτήρας τοῦ γάμου, ὁ ὁποῖος παραμένει ἀποκλειστικὰ μόνο γιὰ τὰ ἑτερόφυλα ζευγάρια. Παρατηροῦμε ἐδῶ, ὅτι τὸ Βατικανὸ δὲν βλέπει ἁμαρτία, δίνει τὴν εὐλογία του σὲ σχέσεις ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖ­οι, σύμφωνα μὲ τὸν Ἀπ. Παῦλο, «βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι» (Α΄ Κορ. 6,9-10).

Μία ἀκόμη ἔντονη ἀπαίτηση εἶναι ἡ ἱερωσύνη τῶν γυναικῶν, ἐφόσον ὁ Προτεσταντισμὸς διαθέτει γυναῖκες “πάστορες καὶ ἐπισκόπους„. Ὡστόσο, ὅπως φαίνεται, τὸ Βατικανὸ ὥς τώρα δὲν δείχνει διατεθειμένο νὰ συζητήσει τὸ θέμα αὐτό. Πάντως σὲ ἀνοικτὴ ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Πάπα Φραγκίσκο (21 Ἰουνίου 2024) τέθηκε τὸ αἴτημα, ἡ γυναικεία ἱερωσύνη νὰ ἀποτελέσει θέμα στὴν Παγκόσμια Σύνοδο τῶν ἐπισκόπων τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2024. Ἡ ἐπιστολὴ τὸ προώθησε, μεταξὺ τῶν ἄλλων, μὲ τὴν ἐπισήμανση, ὅτι ἡ αἴσθηση τῆς πίστης μεγάλων πολιτισμῶν προβάλλει αὐτὸ τὸ αἴτημα, ὅτι ἡ παπικὴ βιβλικὴ ἐπιτροπὴ δὲν ἀποκλείει τὴν γυναικεία ἱερωσύνη καὶ ὅτι «ὁ χρόνος ἔχει ὡριμάσει». Πάντως τὸ αἴτημα δὲν συζητήθηκε στὴν Παγκόσμια Σύνοδο τοῦ 2024.

Ἡ σημερινὴ κατανόησις τοῦ Πρωτείου τοῦ Πάπα καὶ τοῦ ἀντιστοίχου τῆς Κωνσταντινουπόλεως

Βαρύνουσα θέση στὸ τελικὸ κείμενο, ἀλλὰ καὶ στὴν προετοιμασία τῆς γενικῆς συν­έλευσης στὴ Ρώμη τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2024, εἶχε τὸ Πρωτεῖο τοῦ Πάπα καὶ ἡ κατανόησή του στὴ σημερινὴ ἐποχή. Τὸ ὅλο ζήτημα εἶχε προετοιμαστεῖ ἀπὸ τὸ «Δικαστήριο γιὰ τὴν προώθηση τῆς ἑνότητας τῶν Χριστιανῶν» μὲ τὴν ἔκδοση ἑνὸς οἰκουμενικοῦ ἐγγράφου μὲ τίτλο «Ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ρώμης» (13 Ἰουνίου 2024), τὸ ὁποῖο διαπρα­γματεύεται τὸ πρωτεῖο καὶ τὴ συνοδικότητα.

Ὁ Καρδινάλιος Kurt Koch, ὁ πρόεδρος τοῦ Δικαστηρίου, θεωρεῖ ὅτι μὲ τὴ καινούργια ἑρμηνεία τοῦ πρωτείου, αὐτὸ ὄχι μόνο δὲν θὰ βιώνεται πλέον ὡς ἐμπόδιο στὸν οἰκουμενιστικὸ διάλογο, ἀλλὰ ἀντίθετα θὰ παρέχει τὴν ἀφορμὴ ἑνὸς κοινοῦ προβληματισμοῦ γιὰ τὴν οὐσία τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴν ἀποστολή της στὸν κόσμο. Συνόψισε ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ σημαντικὰ σημεῖα τοῦ κειμένου στὴν ἑξῆς πρόταση: «Τὸ πρωτεῖο πρέπει νὰ ἀσκεῖται συνοδικῶς καὶ ἡ συνοδικότητα ἀπαιτεῖ τὸ πρωτεῖο».

Σύμφωνα μὲ τὸν Καρδινάλιο τὸ παραπάνω ἔγγραφο ἔχει ὡς ἀφετηρία τὴν πρόσκληση τοῦ Πάπα Ἰωάννη Παύλου Β΄ πρὸς ὅλους τοὺς χριστιανοὺς νὰ βοηθήσουν στὴν εὕρεση μίας φόρμουλας, ἡ ὁποία θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἀνεκτὴ γιὰ τὸ πρωτεῖο τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης ὡς διακόνου τῆς ἀγάπης σὲ ὅλη τὴν ὑφήλιο. Ὁ ἡμέτερος Ἰωάννης Ζηζιούλας, Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου ἀνταποκρίθηκε προφανῶς στὴν πρόσκληση αὐτὴ καὶ σημείωσε γιὰ τὸ πρωτεῖο αὐτό, ὅτι θὰ μποροῦσε νὰ θεωρηθεῖ ὡς ἕνα παγκόσμιο πρωτεῖο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης, τὸ ὁποῖο θὰ ἀσκεῖται σὲ πλαίσιο κοινωνίας.

Ὄχι ὁ Πάπας μόνος του, ἀπὸ καθέδρας, ὡς ἐπιβολὴ ἐπὶ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁρίστηκε κατὰ τὴν Α΄ Σύν­οδο τοῦ Βατικανοῦ (1870). Θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι ὁ «πρόεδρος ὅλων τῶν ἐπικεφαλῆς τῶν ἐκκλησιῶν (Πατριαρχῶν καὶ Ἀρχιεπισκόπων) καὶ ὁ ἐκφραστὴς τῆς καθόλου Ἐκκλησίας. Ἕνας παγκόσμιος πρῶτος, ποὺ ἀσκεῖ τὸ πρωτεῖο του μὲ ἕνα τέτοιο τρόπο, δὲν εἶναι μόνο “χρήσιμος„ στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ συνιστᾶ καὶ ἐκκλησιολογικὴ ἀναγκαιότητα σὲ μία ἑνωμένη Ἐκκλησία».

Εἰδικὰ στὸ τελικὸ κείμενο τῆς Παγκόσμιας Συνόδου δημοσιεύτηκαν στὶς 26 Ὀκτωβρίου 2024 οἱ ἑξῆς τοποθετήσεις γιὰ τὴν νέα ἑρμηνεία τοῦ Πρωτείου ὑπὸ τὸν τίτλο «Ἡ διακονία τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης»: Τὸ πρωτεῖο τῆς ἕδρας τῆς Ρώμης ἐκφράζεται στὴ συνοδικὴ δυναμικὴ τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι προΐσταται «τῆς συνολικῆς κοινωνίας τῆς ἀγάπης», ὅτι προστατεύει τὶς διαφορὲς ὡς ποικιλίες ἐκδήλωσης τῆς ἑνότητας καὶ ὅτι ἀποτελεῖ «τὸ θεμέλιο τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας καὶ εἶναι ὁ ἐγγυητὴς τῆς συνοδικότητας». Ἐπίσης ἀσκεῖ τὴν μοναδικὴ ἀποστολή, νὰ «διαφυλάξει τὴ διδασκαλία τῆς πίστης καὶ τοῦ ἤθους».

Μέσα στὸ πνεῦμα αὐτὸ πρέπει προφανῶς νὰ ἀξιολογηθεῖ καὶ ἡ δήλωση τοῦ Πάπα Φραγκίσκου, ὅτι δὲν πρόκειται νὰ ἐκδώσει μετασυνοδικὴ προτροπή, ὅπως συνηθιζόταν ἀπὸ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ θεσμοῦ τῆς παγκόσμιας Συνόδου τῶν ἐπισκόπων ἐπὶ Παύλου ΣΤ΄. Εἶναι χαρακτηριστικὰ τὰ λόγια του ποὺ ἀπηύθυνε στὶς 26 Ὀκτωβρίου 2024 στὴν αἴθουσα ὑποδοχῆς τοῦ Βατικανοῦ πρὸς τὰ μέλη τῆς Συνόδου: «Θὰ ἤθελα μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ νὰ ἀναγνωρίσω τὴν ἀξία τῆς συνοδικῆς ὁδοῦ, ὅπως αὐτὴ περατώθηκε, καὶ παραδίδω τὸ ντοκουμέντο αὐτὸ στὸν ἅγιο, πιστὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ».

Αὐτὴ ἡ νέα θεώρηση τοῦ πρωτείου τοῦ Πάπα συμπίπτει σὲ πολλὰ σημεῖα μὲ τὴν νέα θεώρηση τοῦ «πρώτου» ποὺ προβάλλεται ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδὴ ὄχι τοῦ «πρώτου μεταξὺ ἴσων», ἀλλὰ τοῦ «πρώτου ἄνευ ἴσων», ὅπως τὴ διαμόρφωσε κυρίως ὁ Ἰωάννης Ζηζιούλας, Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου, ποὺ ἐκοιμήθη στὶς 2 Φεβρουαρίου τοῦ 2023. Παραθέτω ἕνα χαρακτηριστικὸ στοιχεῖο ἀπὸ τὸν πρῶτο τόμο τῶν ἁπάντων τοῦ Μητροπολίτη σύμφωνα μὲ τὸ ἄρθρο τοῦ κ. Παύλου Τρακάδα μὲ τίτλο «Πρῶτος ἄνευ ἴσων ἤ ἴσοι ἄνευ πρώτου;» στὸ «orthodoxostypos.gr» τῆς 26ης Μαΐου 2017: 

«Στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θὰ ἦταν λάθος νὰ θεωρήσουμε τὴν ἐξουσία ἑνὸς π.χ. Πατριάρχη ὡς πρὸς μία σύνοδο ἁπλῶς ὡς πρωτεῖο τιμῆς, ὅπως συχνὰ ὑποστηρίζεται ἀπὸ ὀρθοδόξους θεολόγους. Τὸ περιεχόμενο αὐτοῦ τοῦ πρωτείου εἶναι ἀσφαλῶς κάτι περισσότερο ἀπὸ ἁπλὴ «τιμή»… Ἡ παρουσία του εἶναι ὅρος ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ γιὰ κάθε κανονικὴ διαβούλευση, ὅπως γιὰ τὴν ἐκλογὴ ἐπισκόπων κ.λπ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ σύνοδος δὲν μπορεῖ νὰ λειτουργήσει χωρὶς τὴν κεφαλή της: οἱ πολλοὶ χωρὶς τὸν ἕνα εἶναι κάτι τὸ ἀδιανόητο. Ὁ πρῶτος (primus), συνεπῶς, παρέχει στὴ σύνοδο τὴ θεολογική της ὑπόσταση καὶ ὄχι ἁπλῶς τιμή…» (σ. 752-753).

Αὐτὸ ποὺ γράφει ὁ Σεβ. Περγάμου γιὰ τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως οὐσιαστικὰ συμπίπτει ἀπόλυτα μὲ τὰ παραπάνω ποὺ ἐκθέτει γιὰ τὸ πρωτεῖο τῆς Ρώμης, ὅπως θὰ μποροῦσε νὰ γίνει ἀποδεκτὸ ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία. Μαζί του ὡς πρὸς τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως συμφωνεῖ ἀπόλυτα καὶ ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Προύσης κ. Ἐλπιδοφόρος, νῦν Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς. Στὸ ἄρθρο του «Primus sine paribus: Ἀπάντησις εἰς τὸ περὶ πρωτείου κείμενον τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας» ποὺ ἀναρτήθηκε στὸ ἱστολόγιο «ec-patr.org» στὶς 5 Μαΐου 2014, ὑποστηρίζει ἐν κατακλεῖδι τὰ ἑξῆς:

«Ἐὰν θέλωμεν νὰ ὁμιλήσωμεν περὶ πηγῆς ἑνὸς πρωτείου εἰς τὴν ἀνὰ τὴν οἰκουμένην Ἐκκλησίαν, αὕτη εἶναι αὐτὸ τοῦτο τὸ πρόσωπον τοῦ ἑκάστοτε Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος, ὡς ἀρχιερεὺς εἶναι μὲν πρῶτος «μεταξὺ ἴσων», ὡς Κωνσταντινουπόλεως, ὅμως, καὶ συνεπῶς ὡς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, εἶναι πρῶτος δίχως ἴσον (primus sine paribus)». Τὸ 2019 εἰσῆλθε καὶ τρίτος στὴν παρέα τῶν δύο γνωστῶν ἱεραρχῶν Ἰωάννη Ζηζιούλα καὶ Ἐλπιδοφόρου Λαμπρυνιάδου, ὁ Θεοφ. Ἀβύδου κ. Κύριλλος Κατερέλλος, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν μελέτη του «Ὁ Θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως στὸ Πηδάλιο καὶ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας» ὑποστηρίζει ὅτι ὁ Θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως εἶναι «πρῶτο ἄνευ ἴσων» (βλ. στὸ ἱστολόγιο «orthodoxostypos.gr» τῆς 12ης Ἀπριλίου 2020 τὸ ἄρθρο τοῦ κ. Παναγιώτου Κατραμάδου «Σεβ. Ἀβύδου: Τὸ Φανάρι εἶναι “πρῶτον ἄνευ ἴσων”»). Καὶ βέβαια, δὲν πρέπει νὰ παραβλέψουμε καὶ τὸν ἴδιο τὸν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο, ὁ ὁποῖος δοθείσης τῆς κάθε εὐκαιρίας διασαλπίζει, ὅτι ἄνευ τῆς Κων/λεως οἱ Ὀρθόδοξοι θὰ εἴμαστε ὡς «πρόβατα μὴ ἔχοντες ποιμένα».

Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἔννοια τοῦ «πρώτου ἄνευ ἴσων», Πατριάρχη καὶ Πατριαρχείου δὲν ὑπῆρξε ποτὲ στὴν Ὀρθοδοξία. Τὸ μαρτυροῦν οἱ κανονολόγοι Ἰωάννης Ζωναρᾶς καὶ ὁ Ἀλέξιος Ἀριστηνὸς καὶ Θεόδωρος Βαλσαμὼν μὲ πολλὰ ἐπιχειρήματα. Ὅλοι συγκλίνουν, ὅτι πρόκειται περὶ «τιμῆς» ἄνευ ἄλλου περιεχομένου. Τὸ μαρτυρεῖ καὶ ἡ Σύνοδος τῆς Ρουμανίας τοῦ 1882 σὲ ἀπάντησή της πρὸς ἐπιστολὴν τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ἰδίως ὡς πρὸς τὸν 34ο ἀποστολικὸ κανόνα, τὸν ὁποῖο χρησιμοποιοῦν κατὰ κόρον οἱ ὑποστηρικτὲς τοῦ «πρώτου ἄνευ ἴσων» διατρανώνει: «…οἱ ἀποστολικοὶ κανόνες ὁμιλοῦσι μόνον περὶ τῆς μερικῆς ἀρχηγίας ἐν ταῖς τοπικαῖς ἐκκλησίαις, ἀλλ’ οὐδεμίαν δεικνύουσι κεφαλὴν καθολικὴν συμπάσης τῆς ἐκκλησίας».

Μία χαρακτηριστικὴ δική του θεώρηση παρέχει ὁ Φίλιπ Σέραρντ (Ἡ Ἐκκλησία, ὁ Παπισμὸς καὶ τὸ Σχίσμα, 1976), ὁ ὁποῖος ἤδη ἐκείνη τὴν ἐποχὴ διαπίστωσε, ὅτι οἱ θέσεις αὐτὲς τοῦ Σεβ. Ζηζιούλα ἕνα βασικὰ προωθοῦσαν, τὴν ἕνωση. Σὲ αὐτὴν ἀπέβλεπαν, τόσο ἡ προβολὴ τοῦ πρωτείου τοῦ Πατριάρχη, ὅσο καὶ τοῦ Πατριαρχείου ὡς «ἱεροῦ κέντρου» (σχετικὰ μὲ τὴν ἀναίρεση τῆς φανταστικῆς καὶ ἐπαρμένης θέσης τοῦ «πρώτου ἄνευ ἴσων» βλ. Παύλου Τρακάδα καὶ Παναγιώτη Κατραμάδου, ὅπ. παρ.).

Αἱ προοπτικαὶ τοῦ οἰκουμενιστικοῦ διαλόγου μεταξὺ Λατίνων καὶ Ὀρθοδόξων

Στὸ τελικὸ κείμενο τῆς ΙΣΤ΄ Γενικῆς Συνέλευσης στὶς 26 Ὀκτωβρίου 2024 στὴ σελ. 53 τονίζεται: «Τὸ ἔτος 2025 θὰ ἑορτάσουμε καὶ τὴν ἐπέτειο τῆς Συνόδου τῆς Νικαίας, τῆς πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, στὴν ὁποία ὁρίστηκε τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, ποὺ ἑνώνει ὅλους τοὺς Χριστιανούς. Ἡ προετοιμασία καὶ ἡ κοινὴ μνήμη τῶν 1700 ἐτῶν αὐτοῦ τοῦ γεγονότος θὰ εἶναι ἡ εὐκαιρία, νὰ ἐμβαθύνουμε, νὰ ὁμολογοῦμε μαζὶ τὴν πίστη στὸν Χριστὸ καὶ νὰ κάνουμε πράξη τὶς μορφὲς τῆς συνοδικότητας ἀνάμεσα στοὺς Χριστιανοὺς ὅλων τῶν παραδόσεων.

Θὰ εἶναι ἐπίσης μία εὐκαιρία, γιὰ νὰ ἀναπτύξουμε πρωτοβουλία γιὰ μία κοινὴ ἡμερομηνία τοῦ Πάσχα, γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ ἑορτάζουμε τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου τὴν ἴδια μέρα, ὅπως χάρις στὴν πρόνοια συμβαίνει τὸ ἔτος 2025. Αὐτὸ θὰ παράσχει μεγαλύτερη ἱεραποστολικὴ ἰσχὺ στὸν εὐαγγελισμὸ ἐκείνου ποὺ εἶναι ἡ ζωὴ καὶ ἡ σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου». Μία παρόμοια δήλωση περιεῖχε καὶ τὸ Ἀνακοινωθὲν Ι΄ Συνάξεως τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου (βλ. ἱστολόγιο «ec-patr.org» τῆς 3ης Σεπτεμβρίου 2024. Εκ του ιστολογίου «orthodoxostypos.gr» της 17.11.2024. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.