ΙΣΑΑΚ ΣΥΡΟΥ: «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» - ΛΟΓΟΣ ΙΒ'': ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΩΣ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΚΑΘΗΤΑΙ Ο ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΗΣΥΧΙΑΝ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 59-62.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

 

Χάριτι Θεού προβαίνουμε στην ηλεκτρονική μεταφορά αποσπασματικών αναρτήσεων, από το πασίγνωστο έργο του αγίου αββά Ισαάκ του Σύρου «ΑΣΚΗΤΙΚΑ», από φωτοτυπική ανατύπωση του 1871, που επιμελήθηκαν οι εκδόσεις «Ρηγοπούλου». Το βιβλίο μπορεί να αναγνωσθεί στο διαδίκτυο σε μορφή PDF, ωστόσο θεωρήσαμε, πως για την αποτελεσματικότερη ανάγνωσή του, θα ήταν, ίσως, καλύτερα να αναγνωσθεί σε τακτικές αποσπασματικές αναρτήσεις, ίσως για να γίνει πιο κατανοήσιμο.  Τα «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» ήταν και το βιβλίο που συνιστούσε συνεχώς και επιμόνως ο αγαπημένος μας Γέροντας Ιερώνυμος της Αίγινας, λέγοντας: «Να διαβάζετε καθημερινά τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο. Εγώ πολύ ωφελήθηκα από αυτά που γράφει. Ένα μικρό κομμάτι κάθε μέρα...». Ο όσιος καταγόταν από γονείς Σύρους. Γεννήθηκε στη Νινευΐ της Μεσοποταμίας ή κατά τη γνώμη άλλων κοντά στην Έδεσσα της Συρίας. Ενώ ήταν στο απόγειο της νεότητός του, άφησε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε μαζί με τον αδελφό του σε ένα κοινόβιο της περιοχής. Εκεί φόρεσε το αγγελικό σχήμα του μοναχού και ασκήθηκε με κοπιώδεις αγώνες στις αρετές της μοναχικής ζωής. Αργότερα, πλέον ώριμος πνευματικά, αποχώρησε σε ένα ερημικό και ήσυχο μέρος, όπου κατοίκησε μόνος με μόνο τον Θεό. Επιδόθηκε με ζήλο στη νοερή προσευχή και αξιώθηκε από το Θεό μεγάλων χαρισμάτων. Στα κείμενά του σημειώνει πως για μεγάλο χρονικό διάστημα δέχθηκε πολλούς πειρασμούς στο ερημητήριό του και πληγές από τα πονηρά πνεύματα, αλλά πάντοτε με τη βοήθεια της θείας Χάριτος τα υπερκερούσε και ενδυνάμωνε πνευματικά και ψυχικά.  Ο «Ευεργετινός» είναι γεμάτος από αποσπάσματα των Λόγων του. Σ' αυτόν άλλωστε παραπέμπει ο Όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός στα έργα του, που δημοσιεύονται στην «Φιλοκαλία», ο 'Οσιος Νικηφόρος ο Μονάζων, διδάσκαλος του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, ο οποίος συνιστά στους Ησυχαστές την μελέτη των Λόγων του. Ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς άλλωστε σημειώνει: «...καρπόν της προσευχής ο 'Αγιος Ισαάκ προσηγόρευσε τον φωτισμόν· φησί γαρ [ο ῞Αγιος Ισαάκ], «καθαρότης εστί νοός, εφ' η διαυγάζει εν τω καιρώ της προσευχής το φως της Αγίας Τριάδος· και τότε ο νους υπεράνω της προσευχής γίνεται και ου δεί καλείν ταύτην προσευχήν, αλλά τοκετόν της καθαράς προσευχής, της διά του Πνεύματος καταπεμπομένης» και πάλι «προσευχή εστί καθαρότης νοός, ήτις μόνη εκ του φωτός της Αγίας Τριάδος μετ' εκπλήξεως τέμνεται...». Ευχόμαστε στους αναγνώστες μας την καλή και εποικοδομητική ανάγνωση, προς πνευματική τέρψη και καρποφορία των λόγων που δίδαξε ο ουρανοπολίτης αυτός, παραδομένος πλήρως στον Θεό, ερημίτης.

Γ. Δ.

ΛΟΓΟΣ Η': ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΩΣ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΚΑΘΗΤΑΙ Ο ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΗΣΥΧΙΑΝ

Άκουσον, ω αγαπητέ,
εάν θέλης να μη γίνωνται τα έργα και οι κόποι σου ματαίως,
και αι ημέραι της ζωής σου να παρέρχωνται εν αργία, στερούμενοι του κέρδους της ησυχίας,
τον οποίον ελπίζουσιν οι διακριτικοί.
Ποίησον την αρχήν της ησυχίας σου μετά διακρίσεως, και όχι από περιπιησίν τινος ανθρώπου,
όπερ πάσχουσιν οι πολλοί, ίνα μη γίνης ως αυτοί.
Έχε τον σκοπόν σου προηγουμένως εις τον νουν σου,
ίνα συμφώνως με αυτόν διευθύνης τα έργα της ησυχαστικής σου πολιτείας.
Ερώτησον δε και τους έχοντας γνώσιν εκ πείρας, και όχι από μόνην την ιδίαν αυτών γνώσιν'
και μη αμεριμνήσης, έως ότου να γυμνασθής εις όλα έργα της ησυχίας'

και εις το παν βήμα το οποίον κάμνεις εις τι έργον, εξέταζε σεαυτόν, εάν περιπατής την αληθινήν όδόν της αρετής, ή παρεκτράπης από αυτήν, και πλανάσαι έξωθεν αυτής εις τρίβον τινά' και μη πιστεύσης ποτέ, ότι η ακριβής πολιτεία της ησυχίας τελειούται εκ μόνων των φανερών έργων. Εάν επιθυμής ν' αποκτήσης αρετήν τινα διά της δοκιμής, πρέπει να έχεις σημεία και αποδείξεις τινάς κρυπτάς εις την ψυχήν σου δι' έκαστον βήμα, το οποίον κάμνεις εις αυτήν, και εξ αυτών δύνασαι να γνωρίσης, εάν περιπατής την αληθή οδόν των πατέρων, ή ευρίσκησαι εις την πλάνην του εχθρού. Και έστωσάν σοι ταύτα τα ολίγα προς οδηγίαν σου, μέχρις ότου να σοφισθής παρά Θεού εις την οδόν της ησυχίας σου. Όταν, ευρισκόμενος εις την ησυχίαν, βλέπης, ότι το λογιστικόν σου δύναται να ενεργή ελευθέρως εις τους καλούς λογισμούς, και δεν επιβάλλεται εις την εξουσίαν αυτού βία τις, ενώ ενεργή εις τίνας εκ τούτων των καλών λογισμών, γνώριζε τότε, ότι η ησυχία σου είναι ορθή. Και πάλιν, όταν προσεύχησαι, εάν εις τα διάφορα είδη της προσευχής σου ευρίσκηται ο νους σου, όσον το δυνατόν, περιορισμένος, και εξαίφνης κόβεται ο στίχος εκ της γλώσσης σου, και η ψυχή σου ευρίσκεται σιωπώσα χωρίς να θέλη, και διαρκούσι ταύτα τα σημεία, τότε γνώριζε, ότι η ησυχία σου ήρξατο να προοδεύη, και διπλασιάζεται εις σε η πραότης' διότι η μόνη απλή ησυχία, η γινομένη άνευ τινός αρετής, ορώς κρινομένη, είναι κατηγορημένη' η μόνη απλή ησυχία είναι ως εν μονογενές μέλος, κεχωρισμένον εκ της βοηθείας των άλλων μελών, και ως τοιαύτη θεωρείται και υπό των εναρέτων και διακριτικών ησυχαστών. Και πάλιν, εάν βλέπης, ότι εις έκαστον λογισμόν, κινούμενον εις την ψυχήν σου, και εις πάσαν ενθύμησιν και θεωρίαν, γενομένας εις την ησυχίαν σου, οι οφθαλμοί σου πληρούνται δακρύων χωρίς τινος βίας, και βρέχουσι τας παρειάς σου, γνώριζε τότε, ότι ήρξατο να γίνη έμπροσθέν σου άνοιγμα φραγμού προς καταστροφήν του εχθρού σου. Και πάλιν, εάν αισθάνησαι εις εαυτόν από καιρόν εις καιρόν, ότι ο νους σου κατέρχεται αφ' εαυτού εις την καρδίαν σου, χωρίς συ να πράττης τούτο κατά την τάξιν και συνήθειαν, και διαμένει εκεί ώραν τινά, ή όσον είναι σύνηθες, και μετά ταύτα βλέπεις, ότι παρελύθησαν τα μέλη του σώματός σου, και ότι αυτό διαμένει εις σε επί πολύ, γνώριζε τότε, ότι ήρξατο η νεφέλη της χάριτος του αγίου Πνεύματος να επισκιάζη την σκηνήν της καρδίας σου. Αφού δε κάμης πολύν καιρόν εις την ησυχίαν, παρατήρησον, και εάν εύρης, ότι η ψυχή σου κυριεύεται από λογισμούς, οίτινες αποσπώσι και εξουσιάζουσιν αυτήν, και βιαίως πάσαν ώραν αιχμαλωτίζεται υπ' αυτών, και οδηγούσι τον νουν εν πάσει περιστάσει εις εκείνα, τα οποία επράχθησαν υπ' αυτής της ψυχής, ή επιθυμεί να εξετάζη τα μάταια πράγματα, γνώριζε τότε καλώς, ότι ματαίως κοπιάζεις εις την ησυχίαν, και ότι η ψυχή σου περιπλανάται τήδε κακείσε ανωφελώς, και δίδονται εις αυτήν αφορμαί από τα έξω πράγματα ένεκα της εσωτερικής αμελείας, της προερχομένης από την παράβλεψιν των καθηκόντων, και μάλιστα από την παράβλεψιν της αγρυπνίας και της αναγνώσεως' λοιπόν προλαβών διόρθωσον παρευθύς τον εατόν σου. Όταν δε κατά τας τοιαύτας περιστάσεις συνέλθης εις τον εαυτόν σου, και βλέπης, ότι δεν ευρίσκεις ειρήνην από της ενοχλήσεως των παθών, μη θαυμάσης και απορήσης εις τούτο' καθότι εάν το βάθος της γης, το οποίον δέχεται τας ακτίνας του ηλίου, διατελή επί πολλήν ώραν θερμόν, και εάν πάλιν η οσμή των ιατρικών και η ευωδία του μύρου, η διαδιδομένη εις τον αέρα, δεμένη επί πολλήν ώραν, έως ότου να διαλυθή και εξαφανισθή, πόσω μάλλον τα πάθη, τα οποία ομοιάζουσιν ως συνειθισμένοι εις το μεγαλείον σκύλοι να γλύφωσιν αίματα, οπόταν δε ευρίσκωσιν ύλην κατά την συνήθειαν αυτών, δεν ίθελον ίστασθαι έμπροσθεν της θυρός της καρδίας σου, και να φωνάζωσι, μέχρις ου ήθελε διασκεδασθή η δύναμις της προτέρας αυτών συνηθείας; Όταν δε η αμέλεια άρχηται μετά υπούλου τρόπου να εισέλθη εις την ψυχήν σου, και πλησιάζη να σκοτισθή ο οίκος της ψυχής σου, προηγουμένως συμβαίνουσι ταύτα τα σημεία αισθάνεσαι εις τον εαυτόν σου κρυπτώς, ότι ασθενείς κατά την πίστιν, και πλεονεκτείς εις τα φαινόμενα πράγματα, και ελαττούται η προς τον Θεόν πεποίθησίς σου, και σοι φαίνεται ότι ζημιούται υπό του γείτονός σου, και πληρούται η ψυχή σου μέμψεως κατά του πλησίον σου, και διά της καρδίας σου κατηγορείς πάντα άνθρωπον, και παν πράγμα, και όσα τινά απαντάς διά τε του λογισμού και των αισθήσεων, προσέτι και αυτόν τον ύψιστον Θεόν, και φοβείσαι διά την βλάβην του σώματός σου, ένεκα της οποίας κυριεύεσαι κατά πάσαν του σώματός σου, ένεκα της οποίας κυριεύεσαι κατά πάσαν ώραν από μικροψυχίαν, και από καιρόν εις καιρόν ευρίσκεται η ψυχή σου πεφοβισμένη τόσον, ώστε να φοβήσαι και από την σκιάν σου, και να βιάζησαι εις τα έργα σου από δειλίαν.

ΠΙΝΑΞ ΤΩΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΛΟΓΟΙ:

Α'. Περί αποταγής και μοναχικής πολιτείας
Β'. Περί απαρνήσεως κόσμου και αποχής της προς τους ανθρώπους παρρησίας
Γ'. Περί αναχωρήσεως, και ότι δεν πρέπει να δειλιώμεν και να φοβώμεθα, αλλά να στηρίζωμεν την καρδίαν εις την προς Θεόν πεποίθησιν, και να έχωμεν θάρρος και αδίστακτον πίστιν, ως έχοντες φρουρόν και φύλακα τον Θεόν
Δ'. Περί του πόθου του κόσμου
Ε'. Περί του απομακρύνεσθαι εκ του κόσμου, και εξ όλων, όσα θολώνουσι και σκοτίζουσι τον νουν
ς'. Περί της ωφελείας της προερχομένης εκ της φυγής του κόσμου
Ζ'. Περί τάξεως και καταστάσεως των αρχαρίων, και όσα άλλα ανήκουσιν εις αυτούς
Η'. Περί λεπτής τάξεως της διακρίσεως
Θ'. Περί τάξεως της μοναχικής πολιτείας συντομίας τε και διαφοράς και πώς, και τίνι τρόπω γεννώνται αι αρεταί η μία από την άλλην
Ι'. Περί του δια τίνος τρόπου φυλάττεται το κάλλος της μοναχικής πολιτείας, και τις είναι ο τρόπος της δοξολογίας του Θεού
ΙΑ'. Περί του ότι δεν πρέπει ο δούλος του Θεού, όστις επτώχευσεν από τα του κόσμου, και εξήλθεν εις αναζήτησιν του Θεού, επειδή δεν έφθασεν εις την επίγνωσιν της αληθείας, να φοβηθή και να παύση πλέον από την αναζήτησιν του Θεού, και να ψυχράνη την θέρμην αυτού, την γεννωμένην από τον θείον πόθον και την έρευναν των θείων μυστηρίων, από τα οποία αίτια του φόβου αυτού συμβαίνει να ταράττηται ο νους δια της ενθυμήσεως των παθών
ΙΒ'. Περί του πώς οφείλει να κάθηται ο διακριτικός εις την ησυχίαν
ΙΓ'. Περί του ότι είναι ωφέλιμος εις τους ησυχαστάς η αργία από τας φροντίδας, και επιζήμιος η είσοδος και η έξοδος εκ του κελλίου αυτών
ΙΔ'. Περί αλλαγής και τροπής, της γινομένης εις τους οδεύοντας την οδόν της ησυχίας, ήτις είναι ωρισμένη υπό του Θεού
ΙΕ'. Περί των ησυχαστών, πότε άρχονται να γνωρίζωσι, που έφθασαν δια των πνευματικών αυτών κόπων, πλέοντες την απέραντον θάλασσαν της ησυχαστικής ζωής, και πότε δύνανται να ελπίσωσιν ολίγον, ότι οι κόποι αυτών ήρχισαν να δίδωσιν εις αυτούς καρπούς
Ις'. Περί των τρόπων των αρετών
ΙΖ'. Περί ερμηνείας των τρόπων της αρετής, και ποία είναι η δύναμις και η διαφορά εκάστου
ΙΗ'. Περί του πόσον γίνεται το μέτρον της γνώσεως, και τα μέτρα τα περί της πίστεως
ΙΘ'. Περί πίστεως και ταπεινοφροσύνης
Κ'. Περί του, πόσην τιμήν έχει η ταπεινοφροσύνη, και πόσον ο βαθμός αυτής είναι ανώτερος [...]

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 59-62.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»