ΙΣΑΑΚ ΣΥΡΟΥ: «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» - ΛΟΓΟΣ ΙΗ': ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΣΟΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟΝ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ, ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 79-73.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

 

Χάριτι Θεού προβαίνουμε στην ηλεκτρονική μεταφορά αποσπασματικών αναρτήσεων, από το πασίγνωστο έργο του αγίου αββά Ισαάκ του Σύρου «ΑΣΚΗΤΙΚΑ», από φωτοτυπική ανατύπωση του 1871, που επιμελήθηκαν οι εκδόσεις «Ρηγοπούλου». Το βιβλίο μπορεί να αναγνωσθεί στο διαδίκτυο σε μορφή PDF, ωστόσο θεωρήσαμε, πως για την αποτελεσματικότερη ανάγνωσή του, θα ήταν, ίσως, καλύτερα να αναγνωσθεί σε τακτικές αποσπασματικές αναρτήσεις, ίσως για να γίνει πιο κατανοήσιμο.  Τα «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» ήταν και το βιβλίο που συνιστούσε συνεχώς και επιμόνως ο αγαπημένος μας Γέροντας Ιερώνυμος της Αίγινας, λέγοντας: «Να διαβάζετε καθημερινά τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο. Εγώ πολύ ωφελήθηκα από αυτά που γράφει. Ένα μικρό κομμάτι κάθε μέρα...». Ο όσιος καταγόταν από γονείς Σύρους. Γεννήθηκε στη Νινευΐ της Μεσοποταμίας ή κατά τη γνώμη άλλων κοντά στην Έδεσσα της Συρίας. Ενώ ήταν στο απόγειο της νεότητός του, άφησε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε μαζί με τον αδελφό του σε ένα κοινόβιο της περιοχής. Εκεί φόρεσε το αγγελικό σχήμα του μοναχού και ασκήθηκε με κοπιώδεις αγώνες στις αρετές της μοναχικής ζωής. Αργότερα, πλέον ώριμος πνευματικά, αποχώρησε σε ένα ερημικό και ήσυχο μέρος, όπου κατοίκησε μόνος με μόνο τον Θεό. Επιδόθηκε με ζήλο στη νοερή προσευχή και αξιώθηκε από το Θεό μεγάλων χαρισμάτων. Στα κείμενά του σημειώνει πως για μεγάλο χρονικό διάστημα δέχθηκε πολλούς πειρασμούς στο ερημητήριό του και πληγές από τα πονηρά πνεύματα, αλλά πάντοτε με τη βοήθεια της θείας Χάριτος τα υπερκερούσε και ενδυνάμωνε πνευματικά και ψυχικά.  Ο «Ευεργετινός» είναι γεμάτος από αποσπάσματα των Λόγων του. Σ' αυτόν άλλωστε παραπέμπει ο Όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός στα έργα του, που δημοσιεύονται στην «Φιλοκαλία», ο 'Οσιος Νικηφόρος ο Μονάζων, διδάσκαλος του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, ο οποίος συνιστά στους Ησυχαστές την μελέτη των Λόγων του. Ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς άλλωστε σημειώνει: «...καρπόν της προσευχής ο 'Αγιος Ισαάκ προσηγόρευσε τον φωτισμόν· φησί γαρ [ο ῞Αγιος Ισαάκ], «καθαρότης εστί νοός, εφ' η διαυγάζει εν τω καιρώ της προσευχής το φως της Αγίας Τριάδος· και τότε ο νους υπεράνω της προσευχής γίνεται και ου δεί καλείν ταύτην προσευχήν, αλλά τοκετόν της καθαράς προσευχής, της διά του Πνεύματος καταπεμπομένης» και πάλι «προσευχή εστί καθαρότης νοός, ήτις μόνη εκ του φωτός της Αγίας Τριάδος μετ' εκπλήξεως τέμνεται...». Ευχόμαστε στους αναγνώστες μας την καλή και εποικοδομητική ανάγνωση, προς πνευματική τέρψη και καρποφορία των λόγων που δίδαξε ο ουρανοπολίτης αυτός, παραδομένος πλήρως στον Θεό, ερημίτης.

Γ. Δ.

ΛΟΓΟΣ ΙΗ':

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΣΟΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟΝ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ, ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ

Η φυσική γνώσις, ήτις υπάρχει η διάκρισις του καλού και του κακού, και η οποία ετέθη υπό του Θεού εις την φύσιν ημών, πείθει ημάς, ότι πρέπει να πιστεύωμεν εις τον Θεόν' και η πίστις εμποεί εις ημάς τον φόβον του Θεού, και ο φόβος αναγκάζει ημάς να μετανοήσωμεν, και να πράττωμεν τα καλά έργα, και ούτω δίδεται εις τον άνθρωπον η πνευματική γνώσις, ήτις είναι η αίσθησις των μυστηρίων, η οποία γεννά την πίστον της αληθινής θεωρίας.

Η γνώσις η πνευματική δεν γεννάται απλώς και ως έτυχεν εκ μόνης της ψιλής πίστεως, αλλ' η πίστις γεννά τον φόβον του Θεού, και εκ του φόβου του Θεού, όταν ρχώμεθα να ενεργώμεν δι' αυτού, γεννάται η πνευματική γνώσις, ως είπεν ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ότι όταν τις θεληματικώς ακολουθή τον φόβον του Θεού και την ορθήν φρόνησιν, ταχέως λαμβάνει την αποκάλυψιν των κρυπτών μυστηρίων' ονομάδει δε αποκάλυψιν των κρυπτών μυστηρίων την γνώσιν την πνευματικήν. Δεν γεννάται ο φόβος του Θεού εξ αυτής της πνευματικής γνώσεως, (διότι όντι δεν ενυπάρχει εις την φύσιν, δεν δύναται να γίνη), αλλά δίδεται ως μία τις δόσις αύτη η γνώσις διά της εργασίας του φόβου του Θεού. Όταν δε ερευνήσης καλώς το έργον του Θεού, θέλεις εύρει, ότι αυτή η μετάνοια είναι η πνευματική γνώσις, την οποίαν είπομεν, ότι εις το άγιον βάπτισμα λαμβάνομεν ως αρραβώνα, και διά της μετανοίας δεχόμεθα αυτήν δώρον χαρίσματος, και το χάρισμα, το οποίον, ότι λαμβάνομεν διά της μετανοίας, είναι αυτή η πνευματική γνώσις, η διά της ενεργείας του φόβου γενομένη δόσις. Η πνευματική γνώσις είναι η αίσθησις των κρυπτών θείων μυστηρίων, η οποία, όταν τις αισθανθή αυτά τα αόρατα και κατά πολύ υπερβάλλοντα πράγματα, λαμβάβει το όνομα της πνευματικής γνώσεως, και γεννάται διά της αισθήσεως αυτής άλλη πίστις, όχι εναντία της πρώτης, αλλά βεβαιούσα την πίστιν εκείνην, και ονομάζουσιν αυτήν πίστιν της θεωρίας. Έως εδώ ενεργεί η ακουή' ήδη δε έρχεται η θεωρία, ήτις υπάρχει ασφαλεστέρα της ακουής. Πάντα ταύτα γεννώνται εκ της γνώσεως εκείνης, ήτις διακρίνει το καλόν από το κακόν, και ενυπάρχει εις την φύσιν του ανθρώπου, και είναι ο καλός σπόρος της αρετής. Όταν ταύτην την φυσικήν γνώσιν καλύψωμεν διά του φιληδόνου ημών θελήματος, στερούμενα τότε πάντα ταύτα τα ρηθέντα καλά, και ακολουθεί εις ταύτην την φυσικήν γνώσιν παντοτινή κέντησις της συνειδήσεως, και ακατάπαυστος ενθύμησις του θανάτου, και φροντίς τις, ήτις είναι βάσανος της ψυχής έως εις την ώραν του θανάτου' και ύστερον ακολουθεί η λύπη, η κατήφεια, ο φόβος του Θεού, η φυσική εντροπή, η λύπη υπέρ των προτέρων ημών αμαρτημάτων, η πρέπουσα σπουδή, η ενθύμησις της κοινής οδού του θανάτου, και φροντίς διά τα απαιτούμενα μέσα της οδού ταύτης, και αίτησις παρά Θεού μετά πένθους, όπως, εισέλθη καλώς εις ταύτην την πύλην του θανάτου, ήτις είναι κοινή διάβασις όλων των ανθρώπων, η καταφρόνησις του κόσμου, και πολύς αγών διά την αρετήν' ταύτα πάντα ευρίσκονται εις την φυσικήν γνώσιν. Aς συγκρίνη λοιπόν ήδη έκαστος τα έργα αυτού προς ταύτα, τα οποία είπν' και όταν ευρεθή έχων αυτά, αυτός περιπατεί εις την οδόν της φυσικής γνώσεως' και όταν υπερβή ταύτα, και φθάση, εις την αγάπην, υπερβαίνει την φύσιν, και αναχωρούσιν από αυτόν ο αγών, και ο φόβος, και ο κόπος και ο μόχθος εις όλα. Ταύτα είναι τα ακολουθούντα εις την φυσικήν γνώσιν, και ταύτα ευρίσκομεν εις εαυτούς, όταν δε καλύψωμεν αυτήν την φυσικήν γνώσιν διά του φιληδόνου ημών θελήματος, και εις αυτά ευρισκόμεθα, έως ότου να φθάσωμεν την αγάπην, ήτις ελευθερώνει ημάς εξ όλων τούτων. Εκ τοούτων των ΄νω λεχθέντων ας συγκρίνη, και ας εξετάση έκαστος εαυτόν, εις ποία εκ τούτων περιπατεί, εις τα παρά φύσιν, ή εις τα κατά φύσιν, ή εις τα υπέρ φύσιν. Εκ τούτων των φανερών τρόπων, τους οποίους είπομεν, δύναταί τις καθαρώς και ταχέως να εύρη την κυβέρνησιν της όλης ζωής αυτού' και όταν δεν ευρεθή εις τα κατά φύσιν λεχθέντα υφ' ημών, καθώς προσδιωρίσαμεν αυτά, και εις τα υπέρ φύσιν δεν υπάρχει, είναι φανερόν, ότι ευρίσκεται ερριμένος εις τα παρά φύσιν. Τω δε Θεώ ημών δόξα εις τους αιώνες. Αμήν.

ΠΙΝΑΞ ΤΩΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΛΟΓΟΙ:

Α'. Περί αποταγής και μοναχικής πολιτείας
Β'. Περί απαρνήσεως κόσμου και αποχής της προς τους ανθρώπους παρρησίας
Γ'. Περί αναχωρήσεως, και ότι δεν πρέπει να δειλιώμεν και να φοβώμεθα, αλλά να στηρίζωμεν την καρδίαν εις την προς Θεόν πεποίθησιν, και να έχωμεν θάρρος και αδίστακτον πίστιν, ως έχοντες φρουρόν και φύλακα τον Θεόν
Δ'. Περί του πόθου του κόσμου
Ε'. Περί του απομακρύνεσθαι εκ του κόσμου, και εξ όλων, όσα θολώνουσι και σκοτίζουσι τον νουν
ς'. Περί της ωφελείας της προερχομένης εκ της φυγής του κόσμου
Ζ'. Περί τάξεως και καταστάσεως των αρχαρίων, και όσα άλλα ανήκουσιν εις αυτούς
Η'. Περί λεπτής τάξεως της διακρίσεως
Θ'. Περί τάξεως της μοναχικής πολιτείας συντομίας τε και διαφοράς και πώς, και τίνι τρόπω γεννώνται αι αρεταί η μία από την άλλην

Ι'. Περί του δια τίνος τρόπου φυλάττεται το κάλλος της μοναχικής πολιτείας, και τις είναι ο τρόπος της δοξολογίας του Θεού

ΙΑ'. Περί του ότι δεν πρέπει ο δούλος του Θεού, όστις επτώχευσεν από τα του κόσμου, και εξήλθεν εις αναζήτησιν του Θεού, επειδή δεν έφθασεν εις την επίγνωσιν της αληθείας, να φοβηθή και να παύση πλέον από την αναζήτησιν του Θεού, και να ψυχράνη την θέρμην αυτού, την γεννωμένην από τον θείον πόθον και την έρευναν των θείων μυστηρίων, από τα οποία αίτια του φόβου αυτού συμβαίνει να ταράττηται ο νους δια της ενθυμήσεως των παθών

ΙΒ'. Περί του πώς οφείλει να κάθηται ο διακριτικός εις την ησυχίαν
ΙΓ'. Περί του ότι είναι ωφέλιμος εις τους ησυχαστάς η αργία από τας φροντίδας, και επιζήμιος η είσοδος και η έξοδος εκ του κελλίου αυτών
ΙΔ'. Περί αλλαγής και τροπής, της γινομένης εις τους οδεύοντας την οδόν της ησυχίας, ήτις είναι ωρισμένη υπό του Θεού
ΙΕ'. Περί των ησυχαστών, πότε άρχονται να γνωρίζωσι, που έφθασαν δια των πνευματικών αυτών κόπων, πλέοντες την απέραντον θάλασσαν της ησυχαστικής ζωής, και πότε δύνανται να ελπίσωσιν ολίγον, ότι οι κόποι αυτών ήρχισαν να δίδωσιν εις αυτούς καρπούς
Ις'. Περί των τρόπων των αρετών
ΙΖ'. Περί ερμηνείας των τρόπων της αρετής, και ποία είναι η δύναμις και η διαφορά εκάστου
ΙΗ'. Περί του πόσον γίνεται το μέτρον της γνώσεως, και τα μέτρα τα περί της πίστεως
ΙΘ'. Περί πίστεως και ταπεινοφροσύνης
Κ'. Περί του, πόσην τιμήν έχει η ταπεινοφροσύνη, και πόσον ο βαθμός αυτής είναι ανώτερος [...]

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 79-73.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»