ΤΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΒΕΒΑΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΩΣΕΩΣ

Κατά τή διδασκαλία τῶν Πατέρων 

ἡ ἄκτιστη χάρι τοῦ Θεοῦ ἁγιάζει ὄχι μόνο τίς ψυχές, ἀλλά καί τά σώματα τῶν Ἁγίων, 

ἀκόμη καί ἱερά ἀντικείμενα, ὅπως εἰκόνες καί τάφους ἱερῶν προσώπων. 

Κατά τόν Άγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ἡ αἰτία τῆς εὐωδίας καί θαυματουργίας τῶν Λειψάνων τῶν Ἁγίων, 

«εἶναι ἡ ἅπαξ ἐνοικήσασα εἰς τά σώματα αὐτῶν Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,

 ἥτις δέν χωρίζεται ἀπ’ αὐτά μετά θάνατον, ἀλλά μένει μετ’ αὐτῶν.

 Ὅθεν τάς μέν ψυχάς τῶν Ἁγίων ποιεῖ μακαρίας ἐν οὐρανοῖς, τά δέ σώματα αὐτῶν ἀποδεικνύει πηγήν εὐωδίας καί θαυμάτων παραδίξων καί ἰαμάτων. 

Καθώς καί ἡ Χάρις εἶναι ζωοποιός, οὕτω ζωοποιά καί τά σώματα τῶν Ἁγίων ἀποτελεῖ» («Ἑορτοδρόμιον», ἔκδοσις 1961, σελ. 570).

Ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας γράφει, ὅτι "ἐφ' ὅλης τῆς οἰκουμένης διαλάμψαντες οἱ μεγαλοπρεπεῖς τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρες,

 τούς μέν ἁπανταχοῦ τῆς ἀνδρείας αὐτῶν ἐπόπτας εἰκότως κατεπλήξαντο, τῆς δέ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν θείας 

ὡς ἀληθῶς καί ἀπορρήτου δυνάμεως ἐμφανῆ δι' ἑαυτῶν τά τεκμήρια παρεστήσαντο" 

("Ἐκκλησιαστική Ἱστορία" 8· 12, 11).

Εἶναι δηλαδή οἱ Ἅγιοι ἐκείνοι πού ἀποδεικνύουν στόν κόσμο μέ τά θαύματά τους ἤ μέ τήν κατάσταση τῶν Λειψάνων τους (ἀφθαρσία ἤ μυροβλυσία), τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ.Αὐτές οἱ ἀποδείξεις - τεκμήρια (ὅπως γράφει καί ὁ ἅγ. Ἱππόλυτος (Δανιήλ 2· 36, 4), ὁδήγησαν στρατιές ἀνθρώπων στή θεογνωσία, διότι "ἡνίκα ἄν τις τῶν Ἁγίων ἐπί μαρτύριον κληθῇ καί μεγαλεῖά τινα ὑπό Θεοῦ εἰς αὐτόν γεννηθῇ, εὐθέως πάντες ἰδόντες θαυμάζουσι... πολλοί δέ δι' αὐτῶν πιστεύσαντες, ὡσαύτως καί αὐτοί μάρτυρες Θεοῦ γίνονται". Χαρακτηριστικά εἶναι τά παραδείγματα ἀπό τό μαρτύριο τῆς ἁγ. Αἰκατερίνης κ. ἄ. Μαρτύρων.Ὁ ὅσ. Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης στήν ἀπάντησή του στόν ἐθνικό συγγραφέα Ἱέρακα γράφει: "Εἰ σκανδαλίζῃ ἐπί τῇ κόνει τῶν Μαρτυρικῶν σωμάτων, παρ' ἡμῶν τιμωμένη διά τήν περί τόν Θεόν ἀγάπην καί ἔνστασιν, ἐρώτησον τούς ἐξ αὐτῶν τάς ἰάσεις λαμβάνοντας καί μάθε πόσοις πάθεσι θεραπείας χαρίζονται· καί οὐ μόνον οὐ σκώψεις τό γινόμενον, ἀλλά καί ζηλώσεις πάντων τό κατορθούμενον" (PG, 50, 551).Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος θεωρεῖ τά ἅγια Λείψανα "παραμύθιον ἀσφαλές τῶν ἀεί καταλαμβανόντων ἡμᾶς κακῶν" (PG 50, 595). "Βλέπε παρακαθημένην αὐτοῖς τοῦ Θεοῦ τήν δύναμιν - λέγει - περιβεβλημένην αὐτοῖς τοῦ Πνεύματος τήν χάριν, περιστέλλουσαν αὐτοῖς τοῦ οὐρανίου φωτός τήν δόξαν" (PG 50, 617). Γιά τοῦτο καί συνιστᾶ: "Συμπλακῶμεν αὐτῶν ταῖς θήκαις· δύνανται γάρ καί θήκαι Μαρτύρων πολλήν ἔχειν δύναμιν, ὥσπερ οὗν καί τά ὀστᾶ τῶν Μαρτύρων πολλήν ἔχει τήν ἰσχύν" (PG 50, 640). Καί ἀλλοῦ λέγει: "Παράμεινε τῷ τάφῳ τοῦ Μάρτυρος· ἔκχεε δάκρυον ἐκεῖ, σύντριψον τήν διάνοιαν, ἆρον εὐλογίαν ἀπό τοῦ τάφου... Περιπλάκηθι τήν σορόν, προσηλώθητι τῇ λάρνακι· οὐχί τά ὀστᾶ μόνον τῶν Μαρτύρων, ἀλλά καί οἱ τάφοι αὐτῶν καί αἱ λάρνακες πολλήν βρύουσιν εὐλογίαν. Λάβε ἔλαιον ἅγιον καί κατάχρισόν σου ὅλον τό σῶμα, τήν γλῶτταν, τά χείλη, τόν τράχηλον, τούς ὀφθαλμούς καί οὐδέποτε ἐμπεσῆ εἰς τό ναυάγιον τῆς μέθης". Καί "ἄνοιξον τῆς πίστεως τούς ὀφθαλμούς καί βλέπε παρακαθημένην αὐτοῖς τοῦ Θεοῦ τήν δύναμιν, περιβεβλημένην αὐτοῖς τοῦ Πνεύματος τήν χάριν, περιστέλλουσαν αὐτοῖς τοῦ οὐρανίου φωτός τήν δόξαν... τοῦ Πνεύματος τήν ἐνέργειαν".Οἱ δαίμονες κατά τόν Ἱερό Πατέρα "καθάπερ λήσταρχοι καί τυμβωρύχοι, ἐπειδάν ἴδωσιν ὅπλα που κείμενα βασιλικά, θώρακα καί ἀσπίδα καί κράνος, χρυσῷ πάντα καταλαμπόμενα, ἀποπηδῶσιν εὐθέως καί οὐδέ προσελθεῖν, οὐδέ ἄψασθαι τολμῶσι, μέγαν ὑφορώμενα κίνδυνον, εἴ τι τοιοῦτον τολμήσαιεν· οὕτω δή καί οἱ δαίμονες, οἱ ἀληθινοί λήσταρχοι, ὅπουπερ ἄν ἴδωσι Μαρτύρων σώματα κείμενα, δραπετεύουσι καί ἀποπηδῶσιν εὐθέως" (αὐτ. 617 - 618).Ἀλλοῦ ἐπίσης γράφει: "Πῶς τήν κόνιν αὐτῶν δεδοίκασιν (οἱ δαίμονες); Πῶς καί τούς τάφους φεύγουσιν; Οὐδέ γάρ ἐπειδή νεκρούς φοβοῦνται, δαίμονες τοῦτο πάσχουσι. Ἰδού γάρ μύριοι νεκροί πανταχοῦ τῆς γῆς, κἀκείνους μέν προσεδρεύουσι καί πολλούς ἄν ἴδη τις δαιμονιῶντας ἐν ἐρημίαις διατρίβοντας καί τάφοις· ἔνθα δέ τῶν Μαρτύρων ὀστᾶ κατορῶρυκται, ὡς ἀπό πυρός τινος καί κολάσεως ἀφορήτου φεύγουσι, τήν ἔνδον μαστίζουσαν αὐτούς δύναμιν μετά λαμπρᾶς ἀνακηρύττοντες φωνῆς" (PG 50, 686).Ὁ Μέγας Βασίλειος γράφει: "Ὁ ἀψάμενος ὀστέων Μάρτυρος, λαμβάνει τινά μετουσίαν ἁγιασμοῦ, ἐκ τῆς ἐν τῷ σώματι παρεδρευούσης χάριτος" (PG 30, 112). Τό ἴδιο δέχεται καί ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ("ὧν (τῶν Μαρτύρων) καί τά σώματα μόνον, ἴσα δύνανται ταῖς ἁγίαις ψυχαῖς ἤ ἐφαπτόμενα ἤ τιμώμενα"· PG 35, 589).Ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Νύσσης σημειώνει, ὅτι τά Λείψανα ἀφέθηκαν ἀπό τόν Θεό, σάν πολύτιμα κειμήλια τῆς Πίστεως, μέχρι τήν Δευτέρα Παρουσία ("ἐν ἱερῷ τόπῳ κατάκειται Λείψανον, ὥσπερ τι κειμήλιον πολυτίμητον τῷ καιρῷ τῆς παλιγγενεσίας τηρούμενον").Ὁ ἅγ. Κύριλλος Ἱεροσολύμων διδάσκει, ὅτι "ἔγκειταί τις δύναμις τῷ τῶν Ἁγίων σώματι, διά τήν ἐν τοσούτοις ἔτεσιν ἐνοικήσασαν ἐν αὐτῷ δικαίαν ψυχήν, ἧς ὑπηρέτημα γέγονεν" (Κατήχησις 18, 16· PG 33, 1036 Β - 1037Α).Ὁ Θεοδώρητος Κύρου λέγει, ὅτι "ἡ ἐπανθοῦσα τοῖς Λειψάνοις χάρις διανέμει τά δῶρα, τῇ πίστει τῶν προσιόντων τήν φιλοτιμίαν μετροῦσα...οἱ πιστῶς δέ ἐπαγγέλοντες, τυγχάνουσιν ὧνπερ αἰτοῦσιν".Ὁ Ὅσιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ (+ 1833), δίδασκε σχετικά περί τῶν Ἁγίων Λειψάνων, ὅτι «τά Λείψανα τῶν Ἁγίων εἶναι ἄφωνες σάλπιγγες καί βροντές πού εὐαγγελίζονται τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖες μᾶς καλοῦν σέ μετάνοια» («Ἀποκαλυπτικό ὑπόμνημα τοῦ Νικολάου Μοτοβίλωφ καί ὁ ἅγ. Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ», ἔκδοσις «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», 2005, σελ. 98). Σχετικά δέ μέ τήν ἀναγνώριση τῶν Ἁγίων Λειψάνων διδάσκει σχετικά: «Ἡ ἀναγνώριση τῶν τιμίων Λειψάνων δέν εἶναι μία γραφειοκρατική διαδικασία… Ἡ ἀποκάλυψη καί ἡ ἀναγνώριση τῶν τιμίων Λειψάνων εἶναι ἔργο τῆς Θείας Πρόνοιας, ἡ ὁποία κάνει τούς ἀνθρώπους πού εὐαρεστοῦν τόν Θεό, νά εἶναι ὄργανα μέ τά ὁποῖα Αὐτός ὁδηγεῖ ἄλλους στή σωτηρία» (αὐτ. σελ. 97 καί 98)."Ὅταν ὁ ἄνθρωπος φθάνει στή θέωση - γράφει ὁ Μητροπ. Ναυπάκτου Ἱερόθεος Βλάχος - θεώνεται ὁλοκληρωτικά, ψυχῇ τε καί σώματι, γι' αὐτό καί ἔχουμε τήν ὕπαρξη τῶν χαριτοβρύτων καί ἀφθάρτων Λειψάνων. Τά ἱερά, ἄφθαρτα καί θαυματουργοῦντα Λείψανα, βεβαιώνουν τήν ἀλήθεια τῆς Ἀποκαλύψεως καί τήν ἐμπειρία τῆς θεώσεως". (Ἱεροθέου Βλάχου, "Τό πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση", 1994, σελ. 267).«Ἐπειδή οἱ Ὀρθόδοξοι πιστεύουν πῶς τό σῶμα ἁγιάζεται καί μεταμορφώνεται μαζί μέ τήν ψυχή – γράφει ὁ ἐπ. Διοκλείας Κάλλιστος Ware – γι’ αὐτό δείχνουν ἕναν ἄπειρο σεβασμό στά ἱερά Λείψανα τῶν Ἁγίων. Ὅπως καί οἱ Ρωμαιοκαθολικοί, ἔτσι κι αὐτοί πιστεύουν πώς ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι παροῦσα στά σώματα τῶν Ἁγίων κατά τήν διάρκεια τῆς ζωῆς τους, παραμένει ἐνεργός στά Λείψανά τους ὅταν πεθάνουν καί πώς ὁ Θεός χρησιμοποιεῖ αὐτά τά Λείψανα ὡς ἀγωγό τῆς θείας δύναμης καί ὄργανα ἰάσεων.Σέ μερικές περιπτώσεις τά σώματα τῶν Ἁγίων ἔχουν κατά θαυματουργικό τρόπο διατηρηθεῖ ἄφθαρτα, ἀλλά καί ἐκεῖ πού αὐτό δέν συμβαίνει, οἱ Ὀρθόδοξοι δείχνουν ἕναν τεράστιο σεβασμό πρός τά ὀστά τους. Αὐτός ὁ σεβασμός τῶν Ἁγίων Λειψάνων δέν εἶναι ἀποτέλεσμα ἄγνοιας καί δεισιδαιμονίας, ἀλλά καρπός μιᾶς πολύ ἀνεπτυγμένης θεολογίας τοῦ σώματος». (Καλλίστου Ware, «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία», ἔκδοσις ΑΚΡΙΤΑΣ, 1996, σελ. 371)."Ἡ θέωση κατά τήν Ὀρθόδοξη Θεολογία - γράφει ὁ Γ. Πουλάκης - ἀφορᾶ καί τό σῶμα. Ἀρκετοί Ἅγιοι γεύθηκαν πλούσια τούς καρπούς τῆς ὁρατῆς καί σωματικῆς δόξας, ἤδη ἀπό αὐτή τήν ζωή. Ὁ ἅγ. Ἀρσένιος ὁ Μέγας ἐθεᾶτο ἀπό τούς μαθητές του νά λάμπει τό πρόσωπό του τήν ὥρα τῆς προσευχῆς. Τό πρόσωπο τοῦ ἁγ. Ἀλεξίου, τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ, ἔλαμψε ὅπως τό πρόσωπο τοῦ ἁγ. Προφήτη Μωϋσῆ τοῦ Θεόπτη.Σημεῖα τῆς θεώσεως τοῦ σώματος εἶναι πέρα ἀπό τήν λάμψη τοῦ προσώπου, ἡ μετάδοση ἁγιασμοῦ μέ τήν ἀφή, ἡ μυροβλυσία τῶν τιμίων Λειψάνων, ἡ ἀφθαρσία, ἡ εὐωδία, ὁ ἰδιαίτερος χρωματισμός τῶν ὀστῶν, ἡ θαυματουργία, κ.λ.π....Ἡ σημασία καί ἡ τιμή τῶν Ἱερῶν Λειψάνων εἶναι μεγάλη, γιατί πηγάζει ἀπό μία ὀρθά ἀνεπτυγμένη θεολογία περί τοῦ σώματος καί μία βαθειά κατανόηση τοῦ Μυστηρίου τῆς Σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου καί τῆς "ἐν σώματι" Μεταμορφώσεως, Ἀναστάσεως καί Ἀναλήψεώς του". (Γ. Πουλάκη, "Τά Ἅγια Λείψανα στήν Ὀρθόδοξη λατρεία καί στήν Ἁγιορείτικη Παράδοση"· Περιοδικό "Ἅγιος Βησσαρίων", φ. 4. 2001, σελ.98).Εἶναι χαρακτηριστικά ἀκόμη ὅσα γράφει ὁ Πρωτ. Δημ. Βάκαρος: "Ὁ Μάρτυς ἀποτελεῖ κατ' ἐξοχήν καί κυρίως τόν ὥριμον καρπόν τῆς ἀνθούσης πίστεως τῆς Χριστιανικῆς Κοινότητος, τῆς Ἐκκλησίας. Ἐάν ἡ πίστις τῆς Ἐκκλησίας εἶναι καρποφόρα, τότε εἰς τήν ζωήν Της ἀναδεικύονται Μάρτυρες...Ὁ Μάρτυς δέν ἀγωνίζεται μόνος του, ἀλλά μέσα εἰς τόν Μάρτυρα ἀγωνίζεται ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος τελικά χαρίζει τήν νίκην εἰς τόν Μάρτυρα. Ὑπ' αὐτήν τήν ἔννοιαν ὁ Μάρτυς ἁγιάζεται, διότι ὁ ἐν αὐτῷ ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔχει ἤδη κατοικηθῆ ἀπό τόν Ἴδιον τόν Κύριον, ὁ Ὁποῖος ἐντός αὐτοῦ ἀγωνίζεται· εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος ὁ Ὁποῖος ἁγιάζει τά σώματα τῶν Μαρτύρων, τά ὀστᾶ τῶν Μαρτύρων, τά Λείψανα τῶν Μαρτύρων. Δέν εἶναι δυνατόν, λοιπόν, παρά νά ἔχωμεν κατά καιρούς καί κατά τήν βουλήν τοῦ Κυρίου, καθ' ἑκάστην γεννεάν, αὐτήν τήν παρουσίαν τοῦ Κυρίου, διά μέσου τῶν Ἁγίων Λειψάνων. Ὅμως, ὅπως ἡ δύναμις τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου, πού ἐπικαλούμεθα διά τῆς προσευχῆς, δέν ἔχει τά ἴδια ἀποτελέσματα εἰς ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἔτσι καί εἰς τούς Ἁγίους καί τούς Μάρτυρας· κατά θείαν βουλήν καί κατά θείαν παραχώρησιν, πού Ἐκεῖνος μόνον οἶδε, ἀφήνει διά μέσου τῶν αἰώνων Λείψανα ἀδιάφθορα εἰς τήν ροήν τοῦ χρόνου... Ἀπό τήν ἄλλην πλευράν τά Λείψανα τῶν Ἁγίων, τά ὀστᾶ τῶν Ἁγίων, ἀναδίδουν εὐωδίαν, εὐωδίαν πνευματικήν, τοιαύτην εὐωδίαν πού εἰς μάτην προσπαθοῦν νά μιμηθοῦν τά ἐργοστάσια παρασκευῆς ἀρωμάτων ὁλοκλήρου τοῦ κόσμου. Διότι εἶναι εὐωδία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, εἶναι "ὀσμή εὐωδίας πνευματικῆς", ὅπως λέγει ἡ Ἐκκλησία μας εἰς κάθε Θεία Λειτουργία.

Τό ἀδιάφθορον τῶν σωμάτων καί ἡ εὐωδία τῶν Ἱερῶν Λειψάνων τῶν Ἁγίων, εἶναι αὐτή αὕτη ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου ἐπί τῆς γῆς,

 τοῦ θαυμαστοῦ ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ"

 (Παντελεήμονος Μητροπ. Θεσσαλονίκης,

 "Ἡ Ἐπανακομιδή τῶν Ἱερῶν Λειψάνων τοῦ ὁσ. Δαβίδ εἰς τήν Θεσσαλονίκην, 17 Ἰουλίου 1978", 1979, σελ. 20)."

Οἱ Ἅγιοι (Ὅσιοι, Μάρτυρες, ὁμολογητές) - γράφει καί ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός, 

Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν - δέν παραδίδουν τήν ἐν Χριστῷ ἀλήθεια μόνο μέ τό λόγο καί τήν ὅλη βιωτή τους, 

ἀλλά ἀποβαίνουν ἀπό Θεοῦ Μάρτυρες τῆς Πίστης μέ τά ἄφθαρτα, ἀκέραια καί θαυματουργά Λείψανά τους" (αὐτ. σελ. 15).

Συμπερασματικά λοιπόν, σύμφωνα μέ τόν ὁμ. Καθηγητή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Εὐάγγελο Θεοδώρου,

 "τά Λείψανα εἶναι τά ἱερά κατάλοιπα τῶν Ἁγίων, τά ἁγιασμένα σώματα τῶν φίλων τοῦ Θεοῦ. 

Τά σώματα αὐτά, τά καθαρμένα ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία, 

στά ὁποῖα ἐνόσο ζοῦσαν κατοικοῦσε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, μετά θάνατον δέν τά προσβάλλει ἡ διάλυση καί ἡ διαφθορά. 

Δέν τά ἐγκαταλείπει ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία τά κάνει νά εὐωδιάζουν. 

Εἶναι θῆκες ἅγιες, πηγές ἁγιασμάτων καί εὐλογιῶν τοῦ Θεοῦ καί θαυματουργά, 

διότι δι' αὐτῶν ἐνεργεῖ ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ". 

Απόσπασμα κειμένου του καθηγητή Αντωνίου Μάρκου με θέμα, 

''Η θεολογία των λειψάνων''

''Το Συναξάριο της Εκκλησίας''