Συνακόλουθες αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815 - 1894),
<<Χειραγωγία στην Πνευματική Ζωή>>,
(αποσπάσματα επιστολών),
έκδοση της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Μήλεσι Αττικής,
έκδοση δωδεκάτη, Απρίλιος 2019, σελ. 17-23.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος, μεγάλος Ρώσος ιεράρχης και συγγραφέας του 19ου αιώνα, είναι ήδη γνωστός στο ελληνορθόδοξο αναγνωστικό κοινό από τις ομιλίες του <<ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΑΔΕΛΦΕΣ ΜΟΝΑΧΕΣ>> και από το <<ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ>> του, δύο παλαιότερες εκδόσεις μας, του 1979 και του 1984 αντίστοιχα, με επανειλημμένες ανατυπώσεις μέχρι σήμερα. Ο αναγνώστης μπορεί να βρει σ' αυτές εκτενές βιογραφικό σημείωμα του οσίου. Έτσι περιοριζόμαστε εδώ μόνο σ' ένα σκιαγράφημα της ζωής του. Γεννήθηκε το 1815 σ' ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Σπούδασε στο Εκκλησιαστικό Σεμινάριο της γενέτειράς του και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του, το 1841, μοναχός ήδη, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Δίδαξε σε διάφορες εκκλησιαστικές σχολές. Το 1857 έγινε πρύτανης της Θεολογικής Ακαδημίας της Πετρουπόλεως. Στα 44 χρόνια του χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ. Αργότερα καταστάθηκε στην επαρχία Βλαδιμίρ. Ως ποιμενάρχης εργάστηκε με περισσό ζήλο για την εποικοδομή και τη σωτηρία των ψυχών που του εμπιστεύθηκε ο Θεός. Έγραψε πολλά πνευματικά και ερμηνευτικά έργα. Μετέφρασε στα ρωσικά τη Φιλοκαλία, με σημαντικές προσθαφαιρέσεις. Το 1866,ύστερ' από είκοσι πέντε χρόνια καρποφόρας εκκλησιαστικής διακονίας, παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα για να ζήσει ασκητικά. Κλείστηκε σ' ένα κελλί, στην έρημο Βισένσκ -γι' αυτό επονομάστηκε Βισένσκυ-, και διέμεινε εκεί ως την οσιακή κοίμησή του, το 1894. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, το 1988, διακηρύχθηκε επίσημα η αγιότητά του από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ρωσίας. Στο διάστημα του εικοσιπεντάχρονου εγκλεισμού του, ο ασκητής ιεράρχης ασχολήθηκε συστηματικά με την εποικοδομητική επιστολογραφία. Καθημερινά έφταναν στο κελλί του από είκοσι μέχρι σαράντα γράμματα, από διάφορα πρόσωπα και με διάφορα ερωτήματα. Συνήθως απαντούσε σε όλα. Έτσι, ως την εκδημία του, έγραψε χιλιάδες επιστολές πάνω σε θέματα χριστιανικής πίστεως και ζωής, πολλές από τις οποίες εκδόθηκαν σε τόμους όσο ακόμα ζούσε. Διακρίνονται για την απλότητα και την αμεσότητά τους, αλλά και για το ορθόδοξο ήθος, το εκκλησιαστικό φρόνημα, την πατερική διάκριση, την αγιογραφική θεμελίωσή τους. Το βιβλίο τούτο είναι ένα ακόμη ανθολόγημα επιστολικών παραινέσεων του οσίου Θεοφάνους, που αναφέρονται σε προβλήματα του εσωτερικού αγώνα και του καθημερινού βίου των πιστών, στρέφονται δηλαδή, άμεσα ή έμμεσα, γύρω από την πνευματική ζωή, στην οποία χειραγωγούν τον αναγνώστη δίχως σύστημα και μέθοδο, ελεύθερα, φυσικά και ζωντανά. <<Ζήστε πνευματικά>>, έγραφε ο άγιος επίσκοπος σε μια χριστιανή του καιρού του. Με την ίδια φιλάδελφη προτροπή παραδίνουμε τον μικρό τούτο θησαυρό των σοφών συμβουλών του στα χέρια των χριστιανών του καιρού μας -όσων εγκάρδια ποθούν <<περπατήσαι αξίως του Κυρίου εις πάσαν αρέσκειαν, εν παντί έργω αγαθώ καρποφορούντες και αυξανόμενοι εις την επίγνωσιν του Θεού>> (Κολ. 1:10).
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
( Ε κ τ ο υ π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ )
Πώς μας δοκιμάζει ο Κύριος.
Ο Κύριος καμιά φορά δοκιμάζει την ειλικρίνεια της αφοσιώσεώς μας σ' Εκείνον, στερώντας μας τις ψυχικές παρηγορίες, που συνοδεύουν τον πνευματικό μας αγώνα. Και όταν δει ότι, παρά τη στέρηση αυτή, συνεχίζουμε να Τον διακονούμε εγκάρδια, χωρίς να λυπόμαστε τον εαυτό μας, μας δίνει πολλαπλάσιες παρηγορίες.
Οι άγιοι γέροντες συμβουλεύουν να μην επιζητούμε ποτέ τέτοιες δωρεές του Θεού ούτε, όταν έρχονται, να τις θεωρούμε ως επιβράβευση των αγώνων μας. Ας τις αφήνουμε στη βουλή Eκείνου. Και όταν μας τις δίνει, ας τις δεχόμαστε με ταπείνωση. Όταν πάλι μας τις στερεί, ας κάνουμε υπομονή.
Πώς να σηκώνουμε τη συκοφαντία.
Σας συκοφάντησαν. Δεν είστε ένοχος. Οφείλετε, ωστόσο, να υπομείνετε τη συκοφαντία μεγαλόψυχα. Και η υπομονή σας αυτή θα είναι ο κανόνας, το θεραπευτικό επιτίμιο, για παράπτωμα που διαπράξατε και για το οποίο είστε ένοχος.
Μέσα στη συκοφαντία, επομένως, είναι κρυμμένο το έλεος του Θεού... Μολονότι δεν είναι εύκολο, πρέπει οπωσδήποτε να συμφιλιωθείτε με τους συκοφάντες σας. Με μίσος στην καρδιά, δεν μπορεί να σωθεί κανείς.
Γι' αυτό οφείλουμε να αντιδρούμε με αυταπάρνηση στα εμπαθή αισθήματά μας. Έτσι εξαφανίζονται και οι θλίψεις. Η εμπάθεια, βλέπετε, είναι που γεννάει τη θλίψη. Γνωρίζω πόσο δύσκολα υποφέρεται η συκοφαντία.
Είναι λάσπη -μα λάσπη ιαματική. Υπομονή! Αργά ή γρήγορα θα λήξει η δοκιμασία. Ο Γιατρός των ψυχών θα αφαιρέσει το τσουχτερό κατάπλασμα... Συκοφαντούσαν και τον Κύριο: «Ιδού άνθρωπος φάγος και οινοπότης, τελωνών φίλος και αμαρτωλών» (Ματθ. 11:19). <<Δαιμόνιον έχει και μαίνεται>> (Ιω. 10:20).
Τί μεγάλη δόξα, να μετέχουμε στα παθήματα του Χριστού! Σηκώστε ταπεινά κι αγόγγυστα το σταυρό σας. Μη λιποψυχείτε. Αν η συνείδησή σας δεν σας κατακρίνει, μπορείτε να υψώνετε πάντα με θάρρος το βλέμμα σας στο Θεό και να στέκεστε με παρρησία μπροστά Του.
Τί πιο σπουδαίο απ' αυτό;... Να ζείτε και να φέρεστε φυσιολογικά. Το πως σας βλέπουν οι άλλοι να μην το λογαριάζετε. Μόνο του Θεού η κρίση έχει βαρύτητα, ως αλάθητη. Εμείς οι άνθρωποι δεν γνωρίζουμε καλά-καλά ούτε τον ίδιο μας τον εαυτό, πολύ περισσότερο τον πλησίον. Κάθε άνθρωπος σηκώνει τον δικό του σταυρό.
Συμμερίζομαι τη θλίψη σας για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζετε στην ξενιτιά. Έχετε ακούσει για την υπομονή του Ιώβ; Ε, λοιπόν, εφαρμόστε την! Τί να κάνουμε; Κάθε άνθρωπος σηκώνει τον δικό του σταυρό. Αυτός έλαχε σ' εσάς.
Σηκώστε τον, και ο κόπος σας θα είναι ευλογημένος τόσο, όσο και του Κυρηναίου Σίμωνα, που σήκωσε το σταυρό του Χριστού. 'Αλλωστε, σε τί συνίσταται η χριστιανική μας ζωή; Στην καθημερινή άρση του σταυρού.
Το λέει ο Κύριος: <<Ει τις θέλει οπίσω μου έρχεσθαι, ... αράτω τον σταυρόν αυτού καθ' ημέραν>> (Λουκ. 9:23). Ας αξιοποιήσει Εκείνος τον κόπο μας. Δοξασμένο το όνομά Του, που υπάρχει κάτι για να σηκώνουμε! Αν δεν υπήρχε κι αυτό, τότε τί θεάρεστο θα κάναμε;... Όταν ο δρόμος της ζωής μας είναι ανθόστρωτος, δύσκολα σώζουμε την ψυχή μας. Κουράγιο, λοιπόν!
Πότε η υπομονή είναι τέλεια.
Η υπομονή σας πρέπει να είναι τέλεια και να κρατήσει ως το τέλος. Και πότε είναι τέλεια η υπομονή; Όταν σηκώνει κανείς τις δοκιμασίες όχι μόνο καρτερικά, αγόγγυστα, αλλά και με χαρά, ευγνωμονώντας το Θεό για ό,τι παραχωρεί, όσο βαρύ κι αν είναι, όπως θα Τον ευγνωμονούσε για μια μεγάλη ευεργεσία.
Πιστέψτε ακράδαντα -γιατί αυτή είναι η αλήθεια- πως, υπομένοντας την άδικη κατηγορία, αξιώνεστε να συμπεριληφθείτε στη χορεία των μαρτύρων. Δεν πρέπει να χαίρεστε γι' αυτό;
Απεναντίας, αφήνοντας την καρδιά σας να κυριεύεται από τη λύπη και το παράπονο, εκμηδενίζετε την αξία και την ωφέλεια του θείου δώρου. Όλοι οι άνθρωποι θα κριθούν από τον Κύριο στη δευτέρα παρουσία Του.
Οι δίκαιοι, όμως, θα παρασταθούν στο θεϊκό Κριτήριο με αγαλλίαση ανέκφραστη, καθώς θα οδηγηθούν στην αγκαλιά του Θεού και στην αιώνια χαρά. <<Είσελθε εις την χαράν του Κυρίου σου>> (Ματθ. 25:21), θ' ακούσει τότε κάθε γνήσιος δούλος του Χριστού, όποιος δηλαδή έχει πίστη ορθή και ζωή θεάρεστη.
Πίστη και ζωή, βλέπετε, είναι οι δύο απαραίτητες προϋποθέσεις της σωτηρίας. Όπως είπε ο ίδιος ο Ιησούς, <<ου πας ο λέγων μοι, Κύριε, Κύριε, εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, αλλ' ο ποιών το θέλημα του πατρός μου του εν ουρανούς>> (Ματθ. 7:21). <<Υπομονής έχετε χρείαν>> (Εβρ. 10:36).
Η σοφή συμβουλή δεν είναι δική μου, αλλά του αποστόλου Παύλου. Να υπομείνετε, λοιπόν. Με την υπομονή κερδίζεται η σωτηρία της ψυχής, ή μάλλον αγοράζεται σαν ακριβό εμπόρευμα. Υπομονή! Υπομονή και γενναιοψυχία!
Πιστέψτε πως όλα από το Θεό προέρχονται και όλα για το καλό σας παραχωρούνται, έστω κι αν δεν μπορείτε να το δείτε καθαρά. 'Αλλωστε, η πίστη χρειάζεται σ' εκείνα που δεν βλέπουμε και δεν καταλαβαίνουμε.
Τα ορατά και κατανοητά δεν απαιτούν πίστη. Γι' αυτό λέει ο απόστολος: <<Έστι πίστις... πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων>> (Εβρ. 11:1). Ο Κύριος ας σας ελεήσει και ας σας ανακουφίσει, όπως Εκείνος ξέρει, με τις πρεσβείες της πολυεύσπλαχνης Παναγίας Μητέρας του και του ακοίμητου φύλακα αγγέλου σας.
Να σκέφτεστε όσους υποφέρουν, όσους καταδιώκονται, όσους βασανίζονται, όσους καταπιέζονται... και να παίρνετε κουράγιο από την υπομονή τους. Η υπέρβαση της δυσκολίας τί σημαίνει; Ότι υπομένετε.
Υπομένοντας, φυσικά, πονάτε. Αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Είστε, είναι αλήθεια, πολύ ευαίσθητη και πληγώνεστε βαθιά από την τραγική κατάσταση που αντιμετωπίζετε. Βέβαια, για την ψυχοσύνθεσή σας δεν έχετε καμιάν ευθύνη. Ευθύνη, όμως, έχετε για την πιθανή υποταγή σας σε εμπαθή αισθήματα.
Αν οργίζεστε, μαλώνετε, κατηγορείτε, βαρυγγωμάτε, τότε αμαρτάνετε ενώπιον του Θεού. Αν μονάχα πονάτε, αλλά υπομένετε δίχως γογγυσμό, δεν αμαρτάνετε. Πάνω απ' όλα ασκηθείτε στην αγάπη.
Το αίσθημα της αγάπης ας κυριαρχεί στην καρδιά σας. Τα έργα της αγάπης ας κυριαρχούν στη ζωή σας. Αγάπη να νιώθετε για όλους και να δείχνετε σε όλους, ακόμα κι εκείνους που σας πικραίνουν. Να λέτε: Δόξα τω Θεώ για όλα!
Δόξα τω Θεώ, που μου στέλνει κάτι για να υπομένω! Δόξα τω Θεώ, που μου δίνει μιαν ακόμα ευκαιρία για να μπω στη βασιλεία Του, τη βασιλεία που ανήκει σ' όσους υπομείνουν ως το τέλος: <<Ο υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται>> (Ματθ. 24:13). Εμείς βάζουμε την υπομονή. Και ο Θεός τη σωτηρία.
Καλή ψυχική κατάσταση.
Η καλή ψυχική κατάσταση, που βιώσατε, είναι καρπός της χάριτος του Θεού. Η χάρη δίνεται σ' όποιον με ειλικρίνεια στρέφεται στον Κύριο, όπως λέει ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος. Και δίνεται στην αρχή. Υστερα κρύβεται.
Αυτό γίνεται με θεία παραχώρηση, για ν' αντιληφθούμε την αξία της και να τρέξουμε ξοπίσω της, αναζητώντας την με κόπο και αγώνα. Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συγκριθεί με καμιά φυσική έξαρση.
Είναι εντελώς ιδιαίτερη και βιώνεται μόνο με την παρουσία του Κυρίου στην ψυχή. Πώς διατηρείται μέσα μας η θεία χάρη. Τη χάρη του Αγίου Πνεύματος την αποκτούμε με τα ιερά Μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος.
Με τη συμμετοχή στη θεία λατρεία της Εκκλησίας μας, με την προσευχή, με τον πνευματικό αγώνα και με την εργασία των αρετών η χάρη συντηρείται και ενεργοποιείται μέσα μας. Ένα καλό μέσο για το σκοπό αυτό είναι και η καρδιακή προσευχή, που έλκύει το Πνεύμα και συνάμα αποτελεί καρπό της χάριτός Του.
Θεία χάρη και επιθέσεις των παθών.
Όταν νιώσεις, λέει ο αββάς Ισαάκ, την ιδιαίτερη ενέργεια της χάριτος, ρίξε μιαν αυστηρή ματιά ολόγυρα, μήπως σου έχει στηθεί κάποια παγίδα. Την ώρα τούτη μπορεί να σου επιτεθεί ύπουλα κάποιο πάθος, και μάλιστα η υψηλοφροσύνη, η έπαρση, ο αυτοθαυμασμός.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, φέρε στο νου σου όλα τ' αμαρτήματα της προηγούμενης ζωής σου, αυτά για τα οποία σε ελέγχει η συνείδησή σου, αυτά για τα οποία δεν σου πρέπει θαυμασμός.
Και με τη μνήμη των αμαρτημάτων σου θάψε τους υπερήφανους λογισμούς σου, όπως με το χώμα καλύπτουμε μια μικρή φλόγα πριν προκαλέσει μεγάλη πυρκαγιά. Την οίηση, μ' όποια μορφή κι αν εκδηλώνεται, την ακολουθούν πολλά κακά.
Ο Κύριος να μας σώσει απ' όλα αυτά! Η ενέργεια της θείας χάριτος στην ψυχή. Η χάρη, όπως λέει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, μας κάνει να περιφρονούμε και να ξεχνάμε τα πάντα, γήινα και ουράνια, πρόσκαιρα και αιώνια, όλα τα δημιουργήματα, κάθε κτίσμα.
Γιατί, όταν μας επισκεφθεί η χάρη, η καρδιά μας γεμίζει από αγάπη στο Θεό. Και τότε για την ψυχή δεν υπάρχει τίποτ' άλλο, πέρα από την ίδια και τον Πλάστη της.
( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου