Συνακόλουθες αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815 - 1894),
<<Χειραγωγία στην Πνευματική Ζωή>>,
(αποσπάσματα επιστολών),
έκδοση της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Μήλεσι Αττικής,
έκδοση δωδεκάτη, Απρίλιος 2019, σελ. 84-95.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος, μεγάλος Ρώσος ιεράρχης και συγγραφέας του 19ου αιώνα, είναι ήδη γνωστός στο ελληνορθόδοξο αναγνωστικό κοινό από τις ομιλίες του <<ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΑΔΕΛΦΕΣ ΜΟΝΑΧΕΣ>> και από το <<ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ>> του, δύο παλαιότερες εκδόσεις μας, του 1979 και του 1984 αντίστοιχα, με επανειλημμένες ανατυπώσεις μέχρι σήμερα. Ο αναγνώστης μπορεί να βρει σ' αυτές εκτενές βιογραφικό σημείωμα του οσίου. Έτσι περιοριζόμαστε εδώ μόνο σ' ένα σκιαγράφημα της ζωής του. Γεννήθηκε το 1815 σ' ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Σπούδασε στο Εκκλησιαστικό Σεμινάριο της γενέτειράς του και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του, το 1841, μοναχός ήδη, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Δίδαξε σε διάφορες εκκλησιαστικές σχολές. Το 1857 έγινε πρύτανης της Θεολογικής Ακαδημίας της Πετρουπόλεως. Στα 44 χρόνια του χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ. Αργότερα καταστάθηκε στην επαρχία Βλαδιμίρ. Ως ποιμενάρχης εργάστηκε με περισσό ζήλο για την εποικοδομή και τη σωτηρία των ψυχών που του εμπιστεύθηκε ο Θεός. Έγραψε πολλά πνευματικά και ερμηνευτικά έργα. Μετέφρασε στα ρωσικά τη Φιλοκαλία, με σημαντικές προσθαφαιρέσεις. Το 1866,ύστερ' από είκοσι πέντε χρόνια καρποφόρας εκκλησιαστικής διακονίας, παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα για να ζήσει ασκητικά. Κλείστηκε σ' ένα κελλί, στην έρημο Βισένσκ -γι' αυτό επονομάστηκε Βισένσκυ-, και διέμεινε εκεί ως την οσιακή κοίμησή του, το 1894. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, το 1988, διακηρύχθηκε επίσημα η αγιότητά του από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ρωσίας. Στο διάστημα του εικοσιπεντάχρονου εγκλεισμού του, ο ασκητής ιεράρχης ασχολήθηκε συστηματικά με την εποικοδομητική επιστολογραφία. Καθημερινά έφταναν στο κελλί του από είκοσι μέχρι σαράντα γράμματα, από διάφορα πρόσωπα και με διάφορα ερωτήματα. Συνήθως απαντούσε σε όλα. Έτσι, ως την εκδημία του, έγραψε χιλιάδες επιστολές πάνω σε θέματα χριστιανικής πίστεως και ζωής, πολλές από τις οποίες εκδόθηκαν σε τόμους όσο ακόμα ζούσε. Διακρίνονται για την απλότητα και την αμεσότητά τους, αλλά και για το ορθόδοξο ήθος, το εκκλησιαστικό φρόνημα, την πατερική διάκριση, την αγιογραφική θεμελίωσή τους. Το βιβλίο τούτο είναι ένα ακόμη ανθολόγημα επιστολικών παραινέσεων του οσίου Θεοφάνους, που αναφέρονται σε προβλήματα του εσωτερικού αγώνα και του καθημερινού βίου των πιστών, στρέφονται δηλαδή, άμεσα ή έμμεσα, γύρω από την πνευματική ζωή, στην οποία χειραγωγούν τον αναγνώστη δίχως σύστημα και μέθοδο, ελεύθερα, φυσικά και ζωντανά. <<Ζήστε πνευματικά>>, έγραφε ο άγιος επίσκοπος σε μια χριστιανή του καιρού του. Με την ίδια φιλάδελφη προτροπή παραδίνουμε τον μικρό τούτο θησαυρό των σοφών συμβουλών του στα χέρια των χριστιανών του καιρού μας -όσων εγκάρδια ποθούν <<περπατήσαι αξίως του Κυρίου εις πάσαν αρέσκειαν, εν παντί έργω αγαθώ καρποφορούντες και αυξανόμενοι εις την επίγνωσιν του Θεού>> (Κολ. 1:10).
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
( Ε κ τ ο υ π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ )
Οι αμφιβολίες για την πίστη μας. Αμφιβολίες γύρω από το Θεό και την πίστη έχουν κάποτε-κάποτε σχεδόν όλοι. Μπορούν, ωστόσο, να τις διώξουν εύκολα με σκέψεις αντιρρητικές, που επιβεβαιώνουν την αλήθεια της θείας αποκαλύψεως για τον κόσμο και τον άνθρωπο: η τάξη και αρμονία του σύμπαντος, το θαύμα της ζωής, όλα τα άλλα υπερφυσικά και εξαίσια θαύματα του Κυρίου και των αγίων Του, πάνω απ' όλα όμως η μαρτυρία της συνειδήσεως των καλοπροαίρετων και αγνών ψυχών.
Τα έργα του Θεού, που μαρτυρούν για την ύπαρξη και την πρόνοιά Του, έχουν πολλές πλευρές. Μιά πλευρά είναι κατάφωτη και γι' αυτό καταφανής. Μια άλλη είναι απλά φωτεινή και διακριτή. 'Αλλη είναι αμυδρόφωτη και δυσδιάκριτη. 'Αλλη πάλι είναι σκοτεινή και γι' αυτό αόρατη. Την τελευταία τούτη πλευρά αφορούν οι αμφιβολίες. Έτσι, όμως, οικονόμησε τα πράγματα ο Κύριος, για να δοκιμάζεται η ειλικρίνεια της αναζητήσεώς Του από τις ψυχές μας, καθώς και η ταπείνωσή μας. Βλέπετε, ο Θεός και τα έργα Του προσεγγίζονται και γνωρίζονται μόνο με την ταπείνωση.
Πιστεύετε πως όπου είναι ο Θεός και η αλήθεια Του, δηλαδή παντού, όλα θα πρέπει να πλημμυρίζουν με φως, να γίνονται αντιληπτά με τις αισθήσεις, να εμπνέουν δυνατά τις ψυχές, να κραυγάζουν για τη θειότητά τους! Δεν αντιλαμβάνεστε ότι, με το να σκέφτεστε έτσι, θέλετε να καθορίζετε εσείς το πως πρέπει να ενεργεί ο Θεός;! Και τούτο, όπως αναμφίβολα θα συμφωνήσετε, είναι αδιανότητο, γιατί, αν συνέβαινε, θα διασάλευε τη φυσική τάξη των πραγμάτων. Τα έργα του Θεού αυτά καθ' εαυτά είναι ακριβώς θεία, η θειότητά τους όμως είναι καλυμμένη μ' ένα αόρατο παραπέτασμα. Γιατί; Έτσι θέλησε ο Θεός –τούτο μόνο έχω να πω. Οι βουλές της θείας Σοφίας και Αγάπης είναι ανεξιχνίαστες.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, πάντως, πως ανέκφραστη ομορφιά και άπλετο φως κρύβονται πίσω από το παραπέτασμα, που δεν αφήνει τούς άπιστους ανθρώπους να δουν την αλήθεια. <<Τα γάρ αόρατα του Θεού από κτίσεως κόσμου τους ποιήμασι νοούμενα καθοράται, ή τε αΐδιος αυτού δύναμις και θειότης>>, λέει ο απόστολος (Ρωμ. 1:20). Δηλαδή, μολονότι είναι αόρατες και η αιώνια δύναμη του Θεού και η θεϊκή Του ιδιότητα, οι άνθρωποι μπορούν να τις δουν και να τις εννοήσουν, από τότε που έγινε ο κόσμος, μέσω των δημιουργημάτων Του. Ποιοί άνθρωποι, όμως; Μόνο οι πιστοί και καλοπροαίρετοι. Και όχι, βέβαια, οι τυπικά πιστοί, αλλά εκείνοι που ζουν θεάρεστα.
Πρέπει να σπάσεις το καρύδι, για να βρεις και να γευθείς την ψίχα του, τη νόστιμη και θρεπτική. Ο Κύριος δεν αποκαλύπτει τα μυστήριά Του σε όλους και δεν πετάει τα μαργαριτάρια στους χοίρους. Γι' αυτό και στο λαό μιλούσε για τη βασιλεία Του με παραβολές. Όσοι είχαν τις πνευματικές προϋποθέσεις, τις κατανοούσαν και φωτίζονταν από την αλήθεια. Οι σπόροι, που πέφτουν στη γόνιμη γη, θαρρείς πώς σαπίζουν και χάνονται. Όμως, με τη δύναμη που έχει βάλει μέσα τους ο Θεός, βλαστάνουν και αυξάνονται και δίνουν καρπό πολύ. Έτσι γίνεται και με τους σπόρους του θείου λόγου. Σπέρνονται σ' όλων των ανθρώπων τις καρδιές, βλαστάνουν όμως μόνο στις γόνιμες.
Η πίστη δεν μειώνεται σε τίποτε από το γεγονός ότι δεν πιστεύουν όλοι. Μην κοιτάτε τους απίστους. Κοιτάξτε τούς αληθινά πιστούς και διαπιστώστε τι απολαμβάνουν μέσω της πίστεως. Η χριστιανική πίστη δεν είναι ένα φιλοσοφικό σύστημα, αλλά τρόπος ανορθώσεως του πεσμένου ανθρώπου από τον Θεάνθρωπο Χριστό με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Παρατηρήστε, λοιπόν, οποιονδήποτε ακολουθεί τ' αχνάρια του Κυρίου. Και θα δείτε πως αυξάνεται σιγά-σιγά, πως ωριμάζει πνευματικά και γίνεται μέγας, όσο κι αν είναι ασήμαντος για τον κόσμο. Να, λ.χ., ο στάρετς Σεραφείμ του Σάρωφ ήταν άνθρωπος απλοϊκός, αγράμματος. Και που έφτασε; Μ' ένα του λόγο έκλεινε το στόμα των πολυδιαβασμένων απίστων. <<Τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα τους σοφούς καταισχύνη, και τα ασθενή του κόσμου εξελέξατο ο Θεός να καταισχύνη τα ισχυρά, και τα αγενή του κόσμου και τα εξουθενημένα εξελέξατο και Θεός, και τα μη όντα, ίνα τα όντα καταργήση>> (Α ́ Κορ. 1:27-28). Έτσι μεταμορφώνει η θεία χάρη όλους όσοι της παραδίνονται.
Ο Κύριος, λοιπόν, σας καλεί στην πίστη. Θέλει τη σωτηρία σας. Και θα σωθείτε, αν ακούσετε τη φωνή Του και Τον ακολουθήσετε σταθερά, αταλάντευτα. Για χάρη Εκείνου, που τόσο σας αγαπά, ποδοπατήστε κάθε αμφιβολία. Έτσι θα Του προσφέρετε τη μεγαλύτερη θυσία, για την οποία θα σας ανταποδώσει πολλά. Οι αμφιβολίες είναι ζιζάνια, που σπέρνει ο εχθρός στο χωράφι της ψυχής σας, ανάμεσα στα στάχυα του σιταριού. Γιατί τον αφήνετε να απεργάζεται την καταστροφή σας; Διώξτε τον και πλησιάστε το Σωτήρα μας, που σας απλώνει φιλόστοργα το χέρι Του. Να ταπεινωθείτε, γιατι, όπως σας είπα, μόνο στους ταπεινούς αποκαλύπτεται ο Θεός. Να προσεύχεστε, γιατί η προσευχή σας περιτειχίζει και σας προφυλάσσει από τις επιθέσεις του πονηρού. Και να πάρετε στέρεη απόφαση: Ποτέ να μη δέχεστε λογισμό αμφιβολίας. Με την πρώτη εμφάνισή του, να τον πετάτε έξω από τη διάνοιά σας δίχως συζήτηση, όσο εύλογος κι αν φαίνεται. Έτσι θα βάλετε τέρμα σ' όλες τις πλεκτάνες του εχθρού.
Πνευματικός αγώνας. Το πνεύμα μας ανακαινίζεται από τη χάρη του Θεού, με τα θεία μυστήρια, και αποκτά τη δύναμη της αντιστάσεως στα πάθη της ψυχής και του σώματος. Εξαιτίας της αμέλειας και της ραθυμίας μας, όμως, τα πάθη κατορθώνουν να σκοτίσουν το νου μας και να μας παρασύρουν στην αμαρτία. Ο καλύτερος τρόπος για να νικήσουμε τη ραθυμία, το αποτελεσματικότερο μέσο για την ενίσχυση του πνεύματός μας στην πάλη του με τα ψυχικά και σωματικά πάθη, είναι η μνήμη του θανάτου και της τελικής Κρίσεως. Προσπαθήστε να δείτε τον εαυτό σας σαν ετοιμοθάνατο. Σκεφτείτε ότι σε λίγη ώρα θα σταθείτε μπροστά στο φοβερό Κριτήριο του Χριστού. Πώς νιώθετε; Υποθέτω πως όλες οι επιθυμίες και όλα τα πάθη έχουν χαθεί, όλα τα σκοινιά που σας έδεναν με τη γη έχουν κοπεί. Στην καρδιά έχει μείνει μόνο ένας πόθος, μόνο μια ικεσία: <<Κύριε, σώσε με!>>.
Τίποτα δεν εμπνέει τόσο το φόβο του Θεού με όλους τους πνευματικούς καρπούς του, όσο η μνήμη του θανάτου και της απολογίας μας στο Θεό. Ας κρατάμε την καρδιά μας σε εγρήγορση και νήψη μ' αυτή τη σκέψη και μ' άλλες παρόμοιες. Αλλιώς θα γεμίσει μ' αγκάθια και τριβόλια, θα κυριευθεί από την αναισθησία, την οκνηρία και την αμέλεια.
Ο αγώνας με τα πάθη. Το να βλέπουμε τα πάθη μας, να λυπόμαστε γι' αυτά και να καταφεύγουμε στο Θεό, ζητώντας τη θεραπεία της ψυχής μας, είναι η καλή αρχή του καλού δρόμου. Βλέπετε να υπάρχει μέσα σας η διάθεση για την απαλλαγή από τα πάθη; Αν ναι, να προσέχετε καθημερινά τον εαυτό σας, να φοβάστε τις πτώσεις και να φυλάγεστε με κάθε τρόπο από τις αιτίες της αμαρτίας. Έτσι, με τον καιρό, τα πάθη εξασθενούν. Αλίμονο στην ψυχή, που θα φτάσει στην αναίδεια να πει: <<Τίποτα δεν φοβάμαι!>>. Αυτή η εγωιστική αφοβία είναι η αρχή της πτώσεως και της καταστροφής της. Πάντως, και όταν αγωνιζόμαστε με καλή προαίρεση εναντίον των παθών, πρέπει ν' αποφεύγουμε τις αδιάκριτες ακρότητες. Πρέπει να γνωρίζουμε το μέτρο και τα μέτρα μας. Αλλιώς θα κυριευθούμε από αθυμία και στη συνέχεια από απελπισία. Παρ' όλες τις αδυναμίες μας, ας μην αμφιβάλλουμε ότι ο Θεός μάς αγαπάει και θέλει τη σωτηρία μας. Επομένως, αν δεν παραδινόμαστε θεληματικά στα πάθη, Εκείνος θα μάς προφυλάξει από τις πτώσεις.
Το δέντρο που έχει ριζώσει βαθιά στη γη, λυγίζει κάτω από τον δυνατό άνεμο, αλλά σηκώνεται πάλι όρθιο, όταν αυτός κοπάσει. Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή. Ας λυσσομανούν εναντίον της τα πάθη, ας την ταρακουνούν κι ας τη λυγίζουν πρόσκαιρα. Φτάνει η ρίζα να μην πειραχθεί. Και ρίζα είναι η σταθερή απόφαση της ψυχής να μην υποχωρήσει στην αμαρτία ως το θάνατο. Ο πνευματικός αγώνας μέσα στον κόσμο. Δεν κατορθώνετε να συγκεντρώνετε το νου σας στην προσευχή. Τι να κάνετε; Ο Κύριος βλέπει ότι η αδυναμία σας αυτή δεν οφείλεται τόσο σε δική σας αδιαφορία όσο στις συνθήκες της ζωής σας. Και βλέποντας ότι λυπάστε, σας συγχωρεί. Από τούς ανθρώπους που ζουν στον κόσμο, δεν μπορούμε να απαιτούμε τη νήψη όσων άφησαν τον κόσμο, δηλαδή των μοναχών. Υπάρχουν δυσκολίες. Τί να κάνουμε; Έτσι είναι η επίγεια ζωή. Ποιός έχει απελευθερωθεί από τα προβλήματά της; Φροντίστε, πάντως, να έχετε σ' όλες τις ώρες της ημέρας κάποιαν απασχόληση. Με το χρόνο σας γεμάτο, θα υποφέρετε λιγότερο από την αθυμία. Συνάμα αγωνιστείτε να κρατάτε το νου σας στο Θεό. Εύχομαι Εκείνος να σας χαρίσει την ειρήνη.
Το κάπνισμα. Είναι καλό να μην καπνίζει κανείς. Γιατί το κάπνισμα είναι μια ανόητη συνήθεια. Σε τι ωφελεί; Σε τίποτε. Απεναντίας, βλάπτει τόσο την ψυχή όσο και το σώμα. Η ψυχή καταντάει με τον καιρό σε εμπαθή εξάρτηση από τη νικοτίνη. Και το σώμα δηλητηριάζεται συστηματικά από τις βλαπτικές ουσίες του καπνού, που προκαλούν σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδιαίτερα στο αναπνευστικό και στο κυκλοφορικό σύστημα, και τελικά οδηγούν στο θάνατο. Δεν έχω άλλο τίποτα να σας συμβουλέψω, παρά μόνο να κόψετε το τσιγάρο δίχως αναβολή. Με ποιόν τρόπο; Ένας μόνο τρόπος υπάρχει: η ισχυρή αποφασιστικότητα. Πώς να σηκώνουμε το ζυγό του Χριστού. Σηκώστε το ζυγό του Χριστού ενισχυμένος από τη βέβαιη ελπίδα. Μπροστά μας είναι η βασιλεία του Θεού, η βασιλεία της καθαρότητος. Την θύρα της τη διαβαίνουν όσοι έχουν καθαρή καρδιά.
Ο καθορισμένος από τον ευαγγελικό νόμο και την πατερική παράδοση πνευματικός αγώνας, με όλες τις επιμέρους ασκήσεις του, είναι μέσο για την κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη. Η κάθαρση είναι ο άμεσος σκοπός μας, ως προϋπόθεση της μετοχής μας στη βασιλεία του Θεού, όπου τίποτε το ακάθαρτο δεν έχει θέση. Αυτό ας το έχουμε συνέχεια στο νου μας, για να μην αχρηστεύουμε τον αγώνα μας, νοθεύοντας την καθαρότητά του με κάποιον ρύπο αμαρτίας. Από τη μια, λ.χ., νηστεύουμε κι από την άλλη θυμώνουμε, από τη μια προσευχόμαστε κι από την άλλη κενοδοξούμε, από τη μια ελεούμε κι από την άλλη αδικούμε κ.ο.κ. Αγωνίζεστε, καθώς λέτε, <<όχι τόσο με πόθο όσο με βία>>. Είναι νόμος -η ψυχή μας να εναντιώνεται στο καλό κι εμείς να της το επιβάλλουμε. Γι' αυτό ο Κύριος είπε, ότι <<η βασιλεία των ουρανών βιάζεται, και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν>> (Ματθ. 11:12). Επομένως, το ν' ακολουθεί κανείς το Χριστό είναι ζυγός. <<'Αρατε τον ζυγόν μου έφ' υμάς>> (Ματθ. 11:29), μας προτρέπει ο ίδιος. Αν τηρούσαμε όλες τις εντολές Του με πόθο, δίχως καμιά βία, θα μιλούσε για ζυγό; Όσο, όμως, προοδεύουμε στην πνευματική ζωή, και προπαντός όσο αποκτούμε ταπείνωση, τόσο ο πόθος μας αυξάνεται. Έτσι, όλα τα κάνουμε πιά πρόθυμα, όλα μας φαίνονται πια ελαφριά. Και αποδεικνύεται ο λόγος του Κυρίου: <<Ο ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν έστιν>> (Ματθ. 11:30).
Κινήσεις της καρδιάς. Προσοχή και διάκριση. Εύχομαι να σας οπλίσει ο Κύριος με υπομονή, για να προχωρήσετε σταθερά στο δρόμο που διαλέξατε. Κύριο έργο της σωστής χριστιανικής ζωής είναι η προσεκτική παρακολούθηση των κινήσεων της καρδιάς και η διακριτική αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων. Μ' αυτά τα δυο, προσοχή και διάκριση, πετυχαίνουμε αφενός την εσωτερική καθαρότητα και αφετέρου την εξωτερική ευταξία. Από που, όμως, θα λάβουμε τη σχετική γνώση; Από τα Ευαγγέλια και τις Αποστολικές Επιστολές. Εκεί καθορίζεται με σοφία το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει ένας χριστιανός. Και ποιος θα μας καθοδηγεί, ώστε σε κάθε περίσταση να ενεργούμε με διάκριση; Η συνείδηση, η φωτισμένη από το 'Αγιο Πνεύμα και υποταγμένη στη θεία βουλή. Είθε ο Κύριος να σας χαρίσει σοφία. Ο εσωτερικός διχασμός. Ρωτάτε: <<Τί πρέπει να κάνω, όταν διχάζομαι έσωτερικά;>>. Πρώτα-πρώτα να γνωρίζετε ότι αυτός ο διχασμός ούτε μεγάλη συμφορά είναι ούτε σπάνια. Αποτελεί φαινόμενο συνηθισμένο στην πνευματική ζωή και εμφανίζεται περιοδικά.
Όταν το πνεύμα μας, με την ενέργεια της χάριτος, αφυπνίζεται, στρέφεται ολοκληρωτικά προς το Θεό. Το εγωιστικό μας φρόνημα, όμως, παραμένει ζωντανό και διεκδικεί τα δικαιώματά του. Με όπλο την προηγούμενη κακή μας συνήθεια, επηρεάζει τόσο το συναίσθημα όσο και τη βούλησή μας. Έτσι δημιουργείται ο διχασμός, που βιώνουμε όλοι κάποτε. Ακόμα και ο απόστολος Παύλος έγραφε: <<Ου και θέλω ποιώ αγαθόν, αλλ' δ' ου θέλω κακόν τούτο πράσσω>> (Ρωμ. 7:19). Βλέπετε το διχασμό του αποστόλου; Τί θα κάνουμε, λοιπόν, σ' αυτή την περίπτωση; Πάντοτε να συμμαχούμε με το πνεύμα και ν' αντιστεκόμαστε στις απαιτήσεις του εγωκεντρικού, του σαρκικού ανθρώπου. Σ' αυτό ακριβώς συνίσταται ο πνευματικός πόλεμος. Μόλις, λοιπόν, αντιλαμβάνεστε κάποιαν εσωτερική κίνηση αντίθετη στο πνεύμα, να πέφτετε πάνω της με εχθρική διάθεση και να τη σταματάτε δίχως καθυστέρηση. Συνάμα ν' απευθύνεστε στον Κύριο με θερμή προσευχή, ζητώντας τη βοήθειά Του. Η ολόψυχη απόρριψη του κακού και η εγκάρδια προσευχή στό Θεό νικούν πάντα και καταπαύουν τον εσωτερικό διχασμό.
Η εσωτερική σύγχυση. <<Εσωτερική σύγχυση>>. Έτσι την ονομάσατε και πολύ σωστά. Από πού προέρχεται; Από την αυτοεκτίμηση. Γιατί η αυτοεκτίμηση γεννάει την έπαρση. Η έπαρση φυγαδεύει τη θεία χάρη, καθώς είναι <<ακάθαρτος παρά Θεώ πας υψηλοκάρδιος>> (Παροιμ. 16:5). Και δίχως τη χάρη, τί είμαστε; Η σύγχυση, λοιπόν, είναι το μαστίγιο που μάς συνεφέρνει. Χωρίς να μιλάει, μας λέει δυνατά: <<Σταμάτα! Για που το 'βαλες, τιποτένιο πλάσμα>>; Ωστόσο εσείς ακόμα ρωτάτε: <<Δηλαδή την ταπείνωση μπορούμε να την αποκτήσουμε μόνο με την πτώση;>> Δόξα τω Θεώ, που η χάρη διαθέτει τέτοιες παιδαγωγικές πτώσεις! Αν και με τις πτώσεις υψηλοφρονούμε, τι θα κάναμε δίχως αυτές; Οι λογισμοί. Όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να ξεκόψει από την αμαρτία, έχει ν' αντιμετωπίσει έναν άγριο εσωτερικό πόλεμο, που του κάνουν οι λογισμοί. Τούς λογισμούς ακολουθούν τα εμπαθή αισθήματα, κι αυτά πάλι οι επιθυμίες.
Από τη στιγμή που η ψυχή θα θελήσει να ικανοποιήσει μιαν αμαρτωλή επιθυμία, αρχίζει να συντελείται η αμαρτία. Γι' αυτό είπε ο Κύριος: <<Πάς ο βλέπων γυναίκα προς το επιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν τη καρδία αυτού>> (Ματθ. 5:28). Η συγκατάθεση, δηλαδή, σ' έναν πονηρό λογισμό και η απόφαση για την εκτέλεση μιας αμαρτίας συνιστούν εσωτερική καρδιακή πτώση, που είναι βέβαια πολύ ελαφρότερη από την έμπρακτη, αλλά συνήθως οδηγεί σ' αυτήν. Από τις εσωτερικές κινήσεις των εμπαθών αισθημάτων δεν είναι εφάμαρτες όλες, παρά μόνο εκείνες με τις οποίες συμπλέκεται το θέλημά μας. Οι λογισμοί, επίσης, δεν είναι εφάμαρτοι, αν δεν τους προκαλούμε οι ίδιοι και αν, αφού προκληθούν παρά τη θέλησή μας, δεν τους αποδεχόμαστε. Αν, όμως, επιτρέπουμε στο λογισμό να παραμένει μέσα μας και να δημιουργεί στην καρδιά ένα ηδονικό αίσθημα, που όχι μόνο δεν το αποδιώχνουμε, αλλ' απεναντίας το συγκρατούμε με ικανοποίηση, τότε... μισοαμαρτάνουμε! Και αν, ακόμα χειρότερα, όχι μόνο δεν αποδιώχνουμε λογισμούς και αισθήματα, αλλά και τα διεγείρουμε οι ίδιοι με πόθο, τότε πια η ψυχή μας έχει παραδοθεί στο πάθος.
Το έχω πει πολλές φορές: Tούς πονηρούς λογισμούς πρέπει να τους διώχνουμε αμέσως, μόλις μάς προσβάλουν. Το ίδιο και τα εμπαθή αισθήματα, μόλις γεννηθούν μέσα μας. Πώς; Κατεβάζοντας το νου, την προσοχή, στην καρδιά, μένοντας εκεί ενώπιον του Κυρίου και μην αφήνοντας να εισχωρήσει τίποτε το αμαρτωλό. Σ' αυτό συνίσταται όλος ο εσωτερικός μας αγώνας. Πώς να διώχνουμε τους αισχρούς λογισμούς. Να τι θα κάνετε, όταν σας πολεμούν αισχροί λογισμοί και όταν σας ταράζουν εσωτερικά ακάθαρτα κινήματα: Θα στρέφετε αμέσως την προσοχή σας στην καρδιά και θα μένετε εκεί, διώχνοντας αποφασιστικά τούς λογισμούς και καταπαύοντας τα κινήματα πρώτον με την επιβολή της αλύγιστης θελήσεώς σας και δεύτερον με θερμή προσευχή στον Κύριο. Για τις επιθέσεις των λογισμών δεν έχετε ευθύνη. Αν, όμως, τούς δέχεστε και συνομιλείτε μαζί τους, τότε με υπαιτιότητά σας η καρδιά σας χάνει την καθαρότητά της και, συνακόλουθα, το θάρρος της ενώπιον του Θεού. Φυλάξτε, λοιπόν, την καρδιά σας καθαρή! Πώς ν' αντιμετωπίζουμε τούς βλάσφημους λογισμούς. Για τούς βλάσφημους λογισμούς πρέπει ταπεινά να μετανοούμε ενώπιον του Κυρίου, όχι όμως και ν' απελπιζόμαστε, νομίζοντας πώς είμαστε χαμένοι. Ο Θεός δεν θα μας τιμωρήσει, αφού δεν τούς θέλουμε. Ας τούς περιφρονούμε, λοιπόν.
Όπως σε όλους μας, έτσι και σ' εσάς και νοητός εχθρός είναι που σπέρνει τέτοιους λογισμούς. Δική του είναι η ενοχή, όχι δική σας. Μην τα χάνετε, μη λιποψυχείτε, μη δειλιάζετε! Να προσεύχεστε για την απαλλαγή σας απ' αυτόν και να καταφεύγετε συχνά στον πνευματικό σας. Με την προσευχή και την εξαγόρευση, καθώς και με το ανδρείο φρόνημά σας, γρήγορα θα τρέψετε σε φυγή το δαίμονα της βλασφημίας. Αυτός, βλέπετε, τα πάει καλά μόνο με τις δειλές και ράθυμες ψυχές. Όταν αντιληφθεί ότι μια ψυχή είναι γενναία, μένοντας απτόητη από τις επιθέσεις του και ακατάπειστη από τις σατανικές υποβολές του, αμέσως εξαφανίζεται.
( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου