Σάββατο 30 Απριλίου 2022
Παρασκευή 29 Απριλίου 2022
ΟΣΙΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ (9ο ΜΕΡΟΣ)
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Μακάριος της Όπτινα>>, Σεπτέμβριος 2009, σελ. 93-98.
Ο στάρετς Μακάριος ανακηρύχτηκε άγιος
μαζί με τους υπόλοιπους στάρετς της Όπτινα. Όπως γράφει η Έλενα Κόντζεβιτς, η θεωρία και το φρόνημα του στάρετς Μακαρίου, ήταν θεωρία και φρόνημα της Όπτινα.
Έτσι οι επιστολές του μπορούν άριστα να θεωρηθούν και να διαβαστούν ως μέρος της πνευματικής κληρονομιάς του περίφημου αυτού μοναστηριού.
Η Όπτινα ήταν από πολλές όψεις το πνευματικό κέντρο της Αγίας Ρωσίας μέχρι την επανάσταση, αλλά και μετά απ' αυτήν.
Προσκυνητές ταξίδευαν από τα πέρατα της αυτοκρατορίας για να συμβουλευτούν τους άγιους στάρετς της Όπτινα,
που η απλότητα, η ταπείνωση
και η βαθιά πνευματικότητά τους, απηχούσαν τη σοφία των πατέρων της ερήμου των παλιότερων αιώνων.
Διαβάζοντας τα κείμενά τους σήμερα, είναι σα να πίνουμε από την ίδια πηγή πνευματικής σοφίας, που έχει ξεδιψάσει τους χριστιανούς για αιώνες.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
3. Εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού
Άκουσε! Ο ίδιος ο Κύριος λέει για τον άνθρωπο που εμπιστεύεται τον εαυτό του στη θεία πρόνοια: <<Επ' εμέ ήλπισε, και ρύσομαι αυτόν' σκεπάσω αυτόν, ότι έγνω το όνομά μου. Κεκράξεται προς με, και επακούσομαι αυτού, μετ' αυτού είμι εν θλίψει' εξελούμαι αυτόν και δοξάσω αυτόν>> (Ψαλμ. 90:14-15).
Οι θλίψεις και τα βάσανα εδραιώνουν την πίστη μέσα μας, και μας διδάσκουν να περιφρονούμε τον κόσμο και τη δόξα του. Πίστευε πάντοτε ότι κανένα κακό, καμιά λύπη δεν μπορεί να μας βρει -ούτε μια τρίχα δεν μπορεί να να πέσει από το κεφάλι μας- χωρίς να το παραχωρήσει ο Θεός.
Τίποτα δεν γίνεται, λέει ο αββάς Δωρόθεος, χωρίς την πρόνοια του Θεού. Και όπου υπάρχει η πρόνοια του Θεού, οπωσδήποτε αυτό που συμβαίνει, όσο πικρό κι αν είναι, θα φέρει ωφέλεια στην ψυχή. Μην λυπάσαι λοιπόν και μη μικροψυχείς για τους πειρασμούς σου. Να τους δέχεσαι ατάραχα, με ταπεινοφροσύνη και ελπίδα στο Θεό. Πίστεψέ το: Ποτέ δεν είναι δυνατό να πάρουν τα πράγματα καλύτερη εξέλιξη, παρά μόνο έτσι όπως τα επιτρέπει ο Θεός μέσα στο έλεός Του.
Γι' αυτό δόξασέ Τον για όλα. Και μη ρίχνεις τις ευθύνες, για ό,τι σου συμβαίνει, σε άλλους ανθρώπους. Αν και έχουμε πάντα την τάση ν' αποδίδουμε τα προβλήματά μας στους άλλους, στην κακία ή στην ανικανότητά τους, στην πραγματικότητα αυτοί δεν είναι παρά εργαλεία στα χέρια του Θεού. Εργαλεία, που τα χρησιμοποιεί για να οικονομήσει τη σωτηρία μας.
Πάρε λοιπόν θάρρος και προσευχήσου. Προσευχήσου θερμά στον Κύριο, που πάντοτε εργάζεται για την σωτηρία μας, χρησιμοποιώντας γι' αυτό το σκοπό και τα δυο μέσα: Και ό,τι εμείς αποκαλούμε ευτυχία, και ό,τι εμείς αποκαλούμε δυστυχία. Αφού ο πόθος σου να συμμετέχεις στις ακολουθίες της εκκλησίας είναι καλός και άγιος, αυτή η ακατανίκητη ανησυχία -μήπως δηλαδή συμβεί κάτι κακό στα παιδιά, όσο θα είσαι μακριά από το σπίτι- δεν μπορεί να είναι παρά ένας ύπουλος πειρασμός.
Η παρουσία του πατέρα στο σπίτι είναι, φυσικά, μια μεγάλη ασφάλεια και σιγουριά για όλα τα μέλη της οικογένειας. Αφού όμως ο προφήτης Δαβίδ λέει ότι ο Κύριος φυλάει και προστατεύει τα νήπια (Ψαλμ. 114:6), είναι δυνατό να πιστεύεις ότι η παρουσία σου μόνο, χωρίς τη δική Του βοήθεια, έχει καμμιά σημασία γι' αυτά; Από την άλλη πλευρά, η φροντίδα του Θεού είναι ή δεν είναι επαρκής χωρίς τη δική σου παρουσία;
Και αν ο Θεός επέτρεπε να τους συμβεί κάποιο ατύχημα, θα μπορούσες εσύ να το αποτρέψεις, ακόμα κι αν βρισκόσουν την ώρα εκείνη δίπλα τους; Όταν φεύγεις από το σπίτι για την εκκλησία, ν' αναθέτεις και να εμπιστεύεσαι τα παιδιά σου στην Κυρία Θεοτόκο και στους φύλακές τους αγγέλους. Και στην εκκλησία να προσεύχεσαι γι' αυτά. Αλλά μην αποφεύγεις να πηγαίνεις εκεί εξαιτίας τέτοιων αβάσιμων ενδοιασμών, ανησυχιών και φόβων.
Για μας, που σταθερά και ακλόνητα πιστεύουμε στην πρόνοια του Θεού, ακόμα και η χειρότερη αναποδιά δεν είναι παρά μια κίνηση του χεριού Εκείνου, του Κυρίου μας, που δεν κουράζεται ποτέ να ελκύει τον άνθρωπο στο δικό Του δρόμο προς την αιωνιότητα. Και δεν κουράζεται ποτέ να δείχνει αυτό το δρόμο. Αλλά γι' αυτούς που δεν έχουν την πίστη μας, οι θλίψεις αυτού του κόσμου είναι πραγματικά πικρές, πικρότατες.
Τους λείπει, βλέπεις, η ελπίδα. Η ελπίδα που, όπως είπε κάποιος άγιος, γεννιέται από τη γεύση και την εμπειρία των δώρων του Κυρίου. Είναι μετά ν' απορεί κανείς, όταν ο θάνατος κάποιου αγαπημένου τους προσώπου τους αφήνει απαρηγόρητους και τους γεμίζει απελπισία. Μη λιποψυχείς και μη λυπάσαι τόσο πολύ, που η αρρώστια σ' εμποδίζει να πηγαίνεις στην εκκλησία.
Ο απόστολος μας έχει διαβεβαιώσει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ναοί του ζωντανού Θεού (Β' Κορ. 6:16). Για σένα είναι αρκετός αυτός ο ναός. Εσύ ιδιαίτερα, που υποστηρίζεις ότι δέχεσαι ειδικές επισκέψεις της χάριτος μέσα στην εκκλησία, πρέπει να φυλάγεσαι από την <<οίηση της αγιότητος>>, και ν' αναγνωρίζεις ότι τώρα τις στερήθηκες επειδή δεν είσαι άξιος γι' αυτές.
Όσο πιο ταπεινοί γινόμαστε, τόσο πιο σταθερή και ασφαλής γίνεται η πνευματική μας ζωή. Να βρίσκεσαι, βέβαια, σε εγρήγορση. Σε συνεχή εγρήγορση και αγώνα. Αλλά μην ελπίζεις πως θα κατορθώσεις πολλά για τη σωτηρία σου είτε με τα έργα σου είτε με την αξία και τα προσόντα σου. Μόνο το έλεος του Θεού μας σώζει. Η βασιλεία των ουρανών δεν είναι μισθός έργων, αλλά χάρη του Κυρίου, που είπε:
<<Όταν ποιήσητε πάντα τα διαταχθέντα υμίν, λέγεται ότι δούλοι αχρείοι έσμεν, ότι ο ωφείλομεν ποιήσαι πεποιήκαμεν>> (Λουκ. 17:10). Μη γογγύζεις λοιπόν και μη μεμψιμοιρείς για την αρρώστιά σου. Ο όσιος Μάρκος γράφει, ότι όποιος αντιστέκεται στα λυπηρά συμβάντα, πολεμάει χωρίς να το ξέρει τη διαταγή του Θεού.
Και όποιος τα υπομένει, γνωρίζει καλά γιατί έρχονται και από πού: από το θέλημα του Θεού.
Στις ακούσιες θλίψεις είναι κρυμμένο το θείο έλεος, που οδηγεί σε μετάνοια όποιον δείχνει υπομονή, και τον γλυτώνει από την αιώνια κόλαση. Άκουσα για τη συμφορά που σε βρήκε και για τους πειρασμούς που σε τριγυρίζουν.
Βιάστηκα λοιπόν να σου γράφω μερικές συμβουλές και δυο λόγια παρηγοριάς. Υπήρξε ποτέ κανένας άνθρωπος, που να μη χρειάστηκε και να μη ζήτησε τη βοήθεια του Θεού και των φίλων του, σε στιγμές μεγάλου πόνου; Σε τέτοιες στιγμές, αλλοίμονο, ακόμα και των πιο σοφών το μυαλό σκοτίζεται και η καρδιά ταράζεται...
Σε τέτοιες στιγμές ο προφήτης Δαβίδ κραύγαζε περίλυπος: <<Ελέησόν με, Κύριε, ότι ασθενής είμι' ίασαί με, Κύριε, ότι εταράχθη τα οστά μου, και η ψυχή μου εταράχθη σφόδρα' και συ, Κύριε, έως πότε;...>> (Ψαλμ. 6:3-4).
Αφού δεν είσαι ένοχος, και αφού σε καμμιά περίπτωση δεν μπορείς να θεωρήσεις τον εαυτό σου ένοχο για το έγκλημα που σου αποδίδουν δέξου αυτή την <<επίσκεψη>> σαν τιμωρία για άλλα σφάλματα, που όντως έχεις διαπράξει. <<Εν άλλοις πταίομεν, και εν άλλοις παιδευόμεθα>>...
Όλα όσα συμβαίνουν στον καθένα μας, παραχωρούνται από το Θεό. Έτσι, πρέπει ν' αναγνωρίσεις, ότι ακόμα κι αυτό έχει παραχωρηθεί από Εκείνον. Για το καλό σου. Για να ξεπλυθούν μερικές από τις αμαρτίες σου. Προσπάθησε ήρεμα να ελέγξεις, να κριτικάρεις και ν' αναθεωρήσεις το σύνολο της ζωής σου, προσπαθώντας να τη δεις με τον τρόπο που τη βλέπει κι Εκείνος.
Ύστερα ξερίζωσε σχολαστικά κάθε κακό, που αναπόφευκτα θα σου αποκαλύψει μια τέτοια έρευνα. Και απόφευγε να κατακρίνεις τους άλλους ακόμα με τους πιο μυστικούς λογισμούς σου. Οι λογισμοί της κατακρίσεως σκοτώνουν την εσωτερική μας γαλήνη, χωρίς να εξυπηρετούν κάτι άλλο.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Μακάριος της Όπτινα>>, Σεπτέμβριος 2009, σελ. 93-98.
ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΑΙΝΩΝ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΘΩΜΑ 2005 - ΨΑΛΛΕΙ Ο ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ π. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Ιερά Μονή Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης, Φυλής Αττικής
Πέμπτη 28 Απριλίου 2022
ΣΤΑΡΕΤΣ ΙΩΣΗΦ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ (8ο ΜΕΡΟΣ)
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση: <<Στάρετς Ιωσήφ της Όπτινα>>, β' έκδοση, Αθήνα 2000, σελ. 137-140.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
<<Υπάρχουν μεγάλες μορφές στην ιστορία της Εκκλησίας μας που αγνοήθηκαν ή ακούστηκαν πολύ λίγο, σε σχέση με την αξία τους,
επειδή έτυχε να ζήσουν κοντά σε κάποιον μεγάλο άγιο ή σε ονομαστό ασκητή.
Είναι εκείνοι που έζησαν για να διακονήσουν, κατά το παράδειγμα του Σωτήρα μας, αυτοί που προτίμησαν να παραμείνουν έσχατοι σ' αυτόν τον κόσμο,
για να είναι πρώτοι στη βασιλεία των ουρανών.
Δεν πρέπει βέβαια να παραβλέψουμε το γεγονός, πως σ' αυτό θα συνετέλεσε σίγουρα κι η προσπάθεια που καταβάλλουν οι άγιοι άνθρωποι
για να ζήσουν στην αφάνεια και στην άγνοια, που 'ναι το προσφιλές καταφύγιο της αγιότητας. [...]
(Από τον πρόλογο του μεταφραστή)
Την πρώτη φορά που ήρθα στον Μπάτιουσκα, διηγείται η Α.Σ., ήταν μαζί μου κι ο άντρας μου. Μου έδωσε το βιβλίο <<ο Βασιλικός Δρόμος του Σταυρού του Κυρίου>>. Είπα στο Γέροντα πως ο σταυρός μου ήταν βαρύς. Ο άντρας μου ήταν άρρωστος, εγώ επίσης, τα εισοδήματά μας πενιχρά. Ο Γέροντας δε μίλησε.
Σύντομα μετά το ταξίδι μας αυτό ο άντρας μου έχασε τη δουλειά του. Τέσσερα χρόνια αργότερα έπρεπε να τον βάλω σε μια κλινική στη Μόσχα, για θεραπεία. Πήγαμε πρώτα στο Γέροντα για να πάρουμε ευλογία. Εκείνος μας άφησε να μείνουμε στην Όπτινα ως την άνοιξη.
Όταν πέρασε αυτό το διάστημα, ο άντρας μου σκέφτηκε να φύγουμε και δεν ήξερε τί να κάνει στη ζωή του. Εγώ πήγα στο Γέροντα και ζήτησα τη γνώμη του. Εκείνος σκέφτηκε σοβαρά και είπε: <<Ο Θεός θα τον φωτίσει να μείνει για να τελειώσει τη ζωή του εδώ>>. Έπεσα στα πόδια του με πραγματικά δάκρυα χαράς και τον ευχαρίστησα.
Ο άντρας μου χάρηκε κι αυτός και ευχαρίστησε το Γέροντα. Δεν έκανε πια σχέδια για να φύγει. Σ' ένα χρόνο έπαθε υδροπικία και τα πόδια του πρίστηκαν άσχημα. Ανησύχησα πολύ. Πήγα στο Γέροντα και τον παρακάλεσα να του επιτρέψει να φάγει αρτήσιμα φαγητά, γιατί ήταν περίοδος νηστείας. Ο Γέροντας δε συμφώνησε και μου είπε:
-Μην ανησυχείς, δε θα πεθάνει απ' αυτή την αρρώστια. Πραγματικά δεν πέθανε. Σε τρία χρόνια έπεσε στο κρεββάτι από άλλη αρρώστια. Στο Γέροντα που πήγα, μου είπε: -Τώρα πια ετοίμασέ τον, θα πεθάνει. Σε τρεις μέρες πέθανε. Στενοχωρήθηκα πολύ.
Ζήτησα ευλογία από το Γέροντα να πάω στο Βορονέζ, στους συγγενείς του άντρα μου, αλλά και να προσκυνήσω τα λείψανα του αγίου Μητροφάνη. Ο Γέροντας μου έδωσε ευλογία. Όταν πήγα να τον αποχαιρετήσω όμως μου είπε: -Όχι, μην πηγαίνεις φέτος. Πέρασαν δυο χρόνια.
Την τρίτη χρονιά ο Γέροντας μού' δωσε ευλογία κι είπε: -Πήγαινε τώρα' κι όσο καιρό θα μείνεις εκεί, κοίταξε να θεραπευτείς. Σαν έφτασα στο Βορονέζ, πήγα στο γιατρό. Αφού μ' εξέτασε, έκαναν συμβούλιο και γνωμάτευσαν πως είχα μια σοβαρή ασθένεια κι έπρεπε να χειρουργηθώ. Έγραψα στο Γέροντα και του ζήτησα ευλογία για να χειρουργηθώ. Εκείνος μου την έδωσε.
Όταν είδα τις προετοιμασίες για την εγχείριση, μ' έπιασε ένας ανυπέρβλητος φόβος. Επικαλέστηκα το Γέροντα νοερά και ανέφερα τ' όνομά του' ο φόβος αμέσως πέρασε. Ηρέμησα. Ώσπου να γίνει η εγχείριση, αυτός ο φόβος μ' έπιασε άλλες δύο φορές. Με τις ευχές του Γέροντα, όμως, η εγχείριση πέτυχε.
Ήμουν ακόμη φιλάσθενη, αλλά ο Γέροντας δε μ' άφησε να ξαναπάω στους γιατρούς. -Αυτός είναι ο σταυρός σου, μου είπε. Να τον υπομείνεις με καρτερία και χαρά. Οι γιατροί δε θα σε βοηθήσουν τώρα. Αν βέβαια θέλεις να πας, πήγαινε με δική σου πρωτοβουλία. Εγώ δε σου δίνω ευλογία.
Αφηγείται μια γυναίκα: <<Το 1905 πήγα για πρώτη φορά στο μοναστήρι της Όπτινα. Ήταν ένα ταξίδι ξεκούρασης κι αναψυχής. Δεν είχα μεγάλη εμπιστοσύνη στους γέροντες, ούτε κι ήθελα να τους συμβουλεύομαι. Μια φορά βγήκα για ένα περίπατο στο δάσος και συνάντησα τη μοναχή Μ., που πήγαινε στη σκήτη. Δεν την ήξερα, πρώτη φορά την έβλεπα.
Μιλήσαμε για λίγο και με κάλεσε να πάμε στο γέροντα Ιωσήφ. Αρνήθηκα πεισματικά, μετά από επίμονες παρακλήσεις της όμως υποχώρησα και δέχτηκα να πάμε. Με το που μπαίνουμε στη σκήτη, είδαμε τόσες πολλές μοναχές, που άρχισα να το μετανοιώνω. Τί ήθελα νά΄ρθω; Καλά καλά δεν ήξερα τί να πω στο Γέροντα.
Δεν είχα καθίσει καλά ακόμα, όταν ένας υποτακτικός του Γέροντα ήρθε και μου είπε: -Θέλεις να δεις το Γέροντα; -Ναι, είπα χωρίς να το καταλάβω το γιατί. Αμέσως με οδήγησαν μέσα στο Γέροντα. Εγώ τά' χα χαμένα, δεν ήξερα πώς ν' αρχίσω. -Γιατί ήρθες εδώ; με ρώτησε ο Γέροντας. Είπα πως ήμουν άρρωστη κι έκανα μια επίσκεψη εδώ, στα θερινά σπίτια.
Εκείνος είπε: -Δεν υπάρχουν θερινά σπίτια εδώ. Δεν έχεις λεφτά ούτε και μπορείς να κάνεις τίποτα εδώ. Είναι αλήθεια πως δεν είχα λεφτά. Αν και δεν ήξερε τίποτα για μένα, μου είπε ξαφνικά: -Είσαι πολύ νευρική; Έπασχα από σοβαρή νευροπάθεια. Τελικά έφυγα από το Γέροντα αρκετά δυσαρεστημένη, γιατί δε μου έδωσε ευλογία να μείνω εδώ έστω και για λίγο.
Αποφάσισα ν' αγνοήσω το Γέροντα και να ρωτήσω τον ηγούμενο. Εκείνος μου έδωσε άδεια να μείνω. Μετά κάθισα να γράψω ένα γράμμα στην αδερφή μου. Είχα γράψει μόνο λίγες όταν κάποιος με χτύπησε στο χέρι. Δεν μπορούσα να γράψω άλλο. Ξαφνικά συνειδητοποίησα πως είχα κάνει παρακοή στο Γέροντα και πήγα στη σκήτη να του ζητήσω συγχώρεση.
Ο Γέροντας είπε: -Δεν κάνεις υπακοή. Σε προειδοποιώ όμως να φύγεις, γιατί αλλιώς θα είναι πολύ αργά. Σε δυο μέρες έφυγα για το Τυχόνωφ κι από κει στο Τ. Εκεί βρήκα τη συγγενή μου Β. Ε. βαριά άρρωστη. Είχε πληγές στα έντερά της κι οι γιατροί αρνούνταν να την αναλάβουν. Της έδωσα μια εικόνα του αγίου Τύχωνα και νερό από το αγίασμα. Δεν ξέρω αν η ίδια προσευχόταν, την άλλη μέρα πάντως ήταν καλύτερα.
Στη συνέχεια έγινε τελείως καλά και μου ζήτησε να την πάω στο Τυχόνωφ και στην Όπτινα. Τότε μόνο κατάλαβα γιατί ο Γέροντας μου είπε πως <<...αλλιώς θα είναι πολύ αργά>>. Πήρα κιόλας την απόφαση να μην κάνω τίποτα, χωρίς να πάρω ευλογία από τον Γέροντα. Του έγραψα λοιπόν και του ζήτησα να μου απαντήσει αν μας έδινε ευλογία να πάμε εκεί με τη συγγενή μου και τον πληροφορούσα επιπρόσθετα πως δεν είχαμε λεφτά για το ταξίδι.
Ο Γέροντας μου απάντησε πως έπρεπε να συνοδεύσω την άρρωστη συγγενή μου κι ο Θεός θά' στελνε λεφτά για το ταξίδι. Λίγο αργότερα η οικογένειά μου μού' δωσε λίγα λεφτά και ξεκινήσαμε. Μαζί μας ήταν και μια νοσοκόμα που υπόφερε πολύ από τον άντρα της.
Εκείνος της ζητούσε να του δίνει όλο το μισθό της, διαφορετικά την απειλούσε να την σκοτώσει. Αυτή αρνιόταν και κατέθετε τα λεφτά της στη τράπεζα. Εξομολογήθηκε τη στενοχώρια της στο Γέροντα κι εκείνος της είπε: -Δεν είσαι υποχρεωμένη να του δώσεις τα λεφτά σου. Κάνε λίγη υπομονή, όλα θα τελειώσουν γρήγορα.
Σύντομα η νοσοκόμα πέθανε...
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση:
<<Στάρετς Ιωσήφ της Όπτινα>>,
β' έκδοση, Αθήνα 2000, σελ. 137-140.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
ΠΑΣΧΑ 2022 ΣΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΕΤΝΑ ΚΑΙ ΠΟΡΤΛΑΝΤ ΤΩΝ ΗΠΑ
Προεξάρχων των ιερών ακολουθιών, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Αυξέντιος.
Τετάρτη 27 Απριλίου 2022
Η ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ ΚΑΙ Ο ΟΜΩΝΥΜΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ: Η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής είναι γιορτή της Παναγίας μας. Γράφει το συναξάρι της ημέρας: ≪Την Παρασκευή της Διακαινησίμου εορτάζουμε τα εγκαίνια του ναού της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Θεομήτορος, της Ζωηφόρου Πηγής. Ακόμη ενθυμούμαστε και τα υπερφυή θαύματα που έγιναν στον Ναό αυτό από την Μητέρα του Θεού≫. Ένα από τα πολλά ονόματα της Θεοτόκου είναι και το Παναγία Ζωοδόχος Πηγή, αφού γέννησε την Ζωή, που είναι ο Χριστός. Το όνομα αυτό αποδόθηκε πρώτη φορά στην Παναγία από τον Ιωσήφ τον Υμνογράφο (9ος αι.).
του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου
Η γιορτή αναφέρεται στα εγκαίνια του Ιερού Ναού της Παναγίας, γνωστού ως ≪Η Ζωοδόχος Πηγή στο Μπαλουκλί≫, έξω από τα θεοδοσιανά τείχη της Κωνσταντινούπολης, κοντά στη δυτική πύλη της Σηλυβρίας, όπου υπήρχαν τα λεγόμενα “παλάτια των πηγών”, θέρετρα Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Εκεί υπήρχε πηγή αγιάσματος που επιτελούσε και επιτελεί πολλά θαύματα.
Ο ΟΜΩΝΥΜΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ: Ο Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής στην Πόλη ανεγέρθηκε από τον αυτοκράτορα Λέοντα τον Θράκα, που, πριν ακόμη γίνει αυτοκράτορας ως απλός στρατιώτης, συνάντησε έναν τυφλό έξω από την Χρυσή Πύλη της Κωνσταντινούπολης. Ο τυφλός του ζήτησε νερό να πιει και ο Λέων αναζήτησε την πηγή του νερού στην περιοχή, η οποία ήταν κατάφυτη από δένδρα, αλλά δεν μπόρεσε να την ανακαλύψει. Η διήγηση προσθέτει πως ο Λέων λυπήθηκε που δεν βρήκε νερό να δώση στον τυφλό.
Άκουσε τότε φωνή να του λέγη: ≪Βασιλιά Λέοντα≫, ενώ ακόμη ήταν στρατιώτης, “να εισέλθεις βαθύτερα στο δάσος, και αφού λάβεις με τις χούφτες σου το θολερό αυτό νερό, να ξεδιψάσεις τον τυφλό και να του πλύνεις τα μάτια, και τότε θα γνωρίσεις ποια είμαι εγώ που κατοικώ στο μέρος αυτό”.
Ο Λέων έκανε αμέσως όπως τον διέταξε η φωνή και ο τυφλός είδε το φως του. Η φωνή εκείνη ήταν της Παναγίας. Όταν ο Λέων έγινε αυτοκράτορας (457-474), με ευγνωμοσύνη έκτισε στο μέρος εκείνο του αγιάσματος Ιερό Ναό προς τιμήν της Παναγίας, της Ζωοδόχου Πηγής. Όταν κατέρρευσε ο Ναός από τον χρόνο, ο Ιουστινιανός, χρησιμοποιώντας υλικά που περίσσεψαν από την Αγία Σοφία, ανοικοδόμησε τη Ζωοδόχο Πηγή καθιστώντας το ναό πιο μεγαλοπρεπή από τον παλαιότερο, ενώ αργότερα ο Βασίλειος Α΄ο Μακεδών, μετά από σεισμό, ανέλαβε την ανακαίνισή του(869).
Το 536 μ.Χ. στη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως, υπό τον Πατριάρχη Μηνά 536 – 552 μ.Χ.), λαμβάνει μέρος και ο Ζήνων, ηγούμενος ≪του Οίκου της αγίας ενδόξου Παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας εν τη Πηγή≫. Ο Ναός αυτός κατέρρευσε τον 15ο αιώνα. Ο Pierre Gylles σημειώνει ότι εκείνο το έτος η εκκλησία δεν υπήρχε πια, αλλά οι ασθενείς εξακολουθούν να επισκέπτονται την Πηγή. Το 1825 το αγίασμα καταστράφηκε από γενιτσάρους κατά την εξέγερσή τους.
Το 1833 ο Πατριάρχης Κωνστάντιος Α΄ μέ άδεια του Σουλτάνου ξαναέκτισε τον Ναό πάνω στα ερείπια του παλαιού. Τα επίσημα εγκαίνια έγινανστις 2 Φεβρουαρίου του 1835 από τον ίδιο τον Πατριάρχη στο Μπαλουκλί. Μπαλουκλί σημαίνει τόπος με ψάρια, αφού στην δεξαμενή της Πηγής υπάρχουν ψάρια. Σήμερα, εκτός από τη μεγάλη εκκλησία, λατρευτικό κέντρο του κτιριακού συγκροτήματος αποτελεί ο υπόγειος ναός της Ζωοδόχου Πηγής, όπου βρίσκονται η δεξαμένη με το αγίασμα και τα ψάρια.
Aκόμη και Tούρκοι και Tουρκάλες πηγαίνουν στην εκκλησία αυτή, παίρνουν αγιασμένο νερό και θεραπεύονται. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το 1955 ο ναός βεβηλώθηκε από άτακτα στίφη Τούρκων που όρμησαν διαλύοντας τα πάντα κατά την περίοδο των λεγόμενων Σεπτεμβριανών, του ξεσπάσματος δηλαδή των βαρβάρων κατά κάθε τι χριστιανικού και ελληνικού που υπήρχε στην Πόλη.
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ Ζ. ΠΗΓΗΣ ΣΕ ΕΠΩΝΥΜΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΑΡΧΟΝΤΕΣ: Στον ναό αυτό επιτελούνταν πολλά θαύματα με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της λύσεως της στειρώσεως της αυτοκράτειρας Ζωής. Εκεί θεραπεύθηκαν επίσης οι αυτοκράτορες Ιουστινιανός, Λέοντας ο Σοφός, Ρωμανός Λεκαπηνός, ο Ανδρόνικος Γ, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Στέφανος, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης, πολλοί ανώτατοι αξιωματούχοι της αυτοκρατορίας, αλλά και κληρικοί, μοναχοί, απλοί Χριστιανοί. Τον 14ο αιώνα ο Νικηφόρος Κάλλιστος παραθέτει έναν κατάλογο 63 θαυμάτων.
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Η πρωτότυπη εικόνα της Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής παρουσιάζει την Παναγία μέσα σε ένα συντριβάνι από το οποίο χύνεται άφθονο νερό, να κρατά στην αγκαλιά της τον Χριστό που ευλογεί. Δύο άγγελοι την στεφανώνουν κρατώντας ειλητάριο που γράφει: ≪Χαίρε ότι υπάρχεις βασιλέως καθέδρα, χαίρε ότι βαστάζεις τον Βαστάζοντα πάντα≫.
Γύρω από το συντριβάνι εικονίζονται πολλοί ασθενείς με ποικίλες ασθένειες. Δέχονται το αγίασμα με το οποίο τους ραντίζουν οι υγιείς. Στην άκρη ζωγραφίζεται μια δεξαμενή με ψάρια.
Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ: Η σημερινή εορτή είναι α΄ Κινητή εορτή, διότι εξαρτάται από την ημέρα του Πάσχα και συνεπώς δεν εορτάζεται σε συγκεκριμένη ημερομηνία, όπως και άλλες μεγάλες εορτές (Ανάληψη, Πεντηκοστή, κ.ά.) Εορτάζεται ην Παρασκευή της Διακαινησίμου, δηλαδή την εβδομάδα που ακολουθεί αμέσως μετά το Πάσχα. Mετά την Aνάσταση είναι η πρώτη εορτή του Πεντηκοσταρίου. Β΄ Είναι Θεομητορική εορτή γιατί είναι μία εορτή πρός τιμήν της Παναγίας.
H εορτή αυτή, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Θεομητορικές, έχει σχέση με τις θαυμαστές επεμβάσεις της Παναγίας πρός σωτηρίαν ανθρώπων που την επικαλέσθηκαν με πίστη. “H Zωοδόχος Πηγή μας υπενθυμίζει τα θαύματα, που έκανε η Παναγία σε ένα ωρισμένο ναό της στον τόπο εκείνο που προκαλεί τη συγκίνηση κάθε Έλληνος.” (Επ. Αυγουστίνος Καντιώτης). Όπως στο Mπαλουκλί εορτάζουν την ημέρα της Zωοδόχου Πηγής και ο ναός εκείνος της Θεοτόκου είναι πηγή θείων δωρεών, έτσι και κάθε εκκλησία που έχει ορθόδοξο παπά και λειτουργεί και τελούνται τα άγια μυστήρια, είναι μία ζωοδόχος πηγή.
Και προσθέτει ο Μακαριστός Αυγουστίνος: “Στην Eκκλησία τρέχει το νερό το αθάνατο της διδασκαλίας του Kυρίου ημών Iησού Xριστού. Tο νερό αυτό που ξεδιψά πηγάζει από την υπερτάτη θυσία του Kυρίου. Tο νερό αυτό θεραπεύει. Δίνει την υγεία στις ανάπηρες και τραυματισμένες ψυχές, διά πρεσβειών της Παναγίας.” Μεγαλυνάριον “Ύδωρ το ζωήρυτον της Πηγής, μάννα το προχέον, τον αθάνατον δροσισμόν το νέκταρ το Θείον την ξένην άμβροσίαν το μέλι το εκ πέτρας, πίστει τιμήσωμεν.”
<<ΑΚΤΙΝΕΣ>>
ΣΗΜΕΡΟΝ Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ: ΝΑ ΦΟΒΗΘΟΥΜΕ ΤΟ ΦΡΑΓΓΕΛΙΟ
ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ: ΝΑ ΦΟΒΗΘΟΎΜΕ ΤΟ ΦΡΑΓΓΕΛΙΟ by ΓΙΩΡΓΟΣ Δ. ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ on Scribd