Η ΘΗΒΑΪΔΑ ΤΟΥ ΒΟΡΡΑ (12ο ΜΕΡΟΣ)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου: <<Η Θηβαϊδα του Βορρά>> σε μετάφραση και επιμέλεια του Πέτρου Μπότση,
δ' έκδοση, σελ. 267-271, Αθήνα 1988.
<<Ο μοναχισμός στη Ρωσία ξεκίνησε με τους οσίους Αντώνιο και Θεοδόσιο του Κιέβου. Εκείνοι έθεσαν τα θεμέλια της άσκησης και ήταν οι πρώτοι που έφεραν στην απέραντη αυτή χώρα το μήνυμα της ολοκληρωτικής αφιέρωσης στο Θεό και του αγώνα για εσωτερική τελείωση. Εκείνος όμως που δημιούργησε μια μεγάλη άνθιση, που εξελίχτηκε σ' ένα τεράστιο ξέσπασμα του μοναχισμού και αγκάλιασε ολόκληρη τη βορειοανατολική Ρωσία, που δίκαια αποκλήθηκε "Θηβαΐδα του Βορρά",
ήταν ο μεγάλος άγιος Σέργιος του Ραντονέζ.
Ο άγιος Σέργιος ήταν μια γιγαντιαία μορφή που δημιούργησε τη "χρυσή εποχή" για το μοναχισμό της Ρωσίας, εποχή που κράτησε τρεις αιώνες περίπου και χάρισε στην Ορθόδοξη Εκκλησία χιλιάδες αγίους. Ο ίδιος έφτιαξε πενήντα μοναστήρια και από εκείνα δημιουργήθηκαν άλλα σαράντα. Δίκαια του απονεμήθηκε ο τίτλος του "μεγάλου γέροντα της ρωσικής γης" και του "αββά της Θηβαΐδας του Βορρά". Ο συναρπαστικός βίος του, όπως και οι βίοι άλλων χαρακτηριστικών μορφών της Θηβαΐδας του Βορρά, σκιαγραφούνται στο βιβλίο αυτό που εκδίδεται για πρώτη φορά στην Ελληνική.
Οι βίοι των αγίων αυτών συγκεντρώθηκαν από διάφορες πηγές στη Ρωσική και εκδόθηκαν για πρώτη φορά συλλογικά στην Αγγλική από το μοναστήρι του αγίου Γερμανού της Αλάσκας, που είναι στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α. και που είχε την καλοσύνη να μου επιτρέψει τη μετάφραση και έκδοση του βιβλίου αυτού στην Ελληνική. Στην εισαγωγή του καθηγητή Κόντζεβιτς (...) υπάρχει μια ιστορική αναδρομή στη Θηβαΐδα αυτή του Βορρά και στα διάφορα ρεύματα που συνετέλεσαν τόσο στην απαρχή της, κατά το 14ο αιώνα, όσο και στην αρχή της παρακμής της, κατά το 17ο αιώνα.
Στον επίλογο επίσης, που γράφτηκε από τους εκδότες της αγγλικής έκδοσης, αναφέρονται οι δεσμοί και η επίδραση της Θηβαΐδας του Βορρά στη μεγάλη μοναχική κίνηση του 18ου αιώνα, που εκφράστηκε από τον όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκυ και έδωσε στην Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία τους μεγάλους στάρετς που τη δόξασαν και την δοξάζουν μέχρι σήμερα με την άφθαστη πνευματικότητά τους>>.
Πέτρος Αθ. Μπότσης
Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

ΟΣΙΑ ΔΩΡΟΘΕΑ ΤΟΥ ΚΑΣΙΝ

Η οσία Δωροθέα γεννήθηκε το 1549 στην πρώτη περίοδο των ευτυχών χρόνων της βασιλείας του Ιβάν του Δ' (του Τρομερού) και κοιμήθηκε το 1629, κατά τη διάρκεια της ειρηνικής βασιλείας του πρώτου τσάρου των Ρομανώφ, του Μιχαήλ Θεοδώροβιτς. Όλη η ζωή της όμως, αρχίζοντας από τότε που ήταν δώδεκα χρονών, πέρασε μέσα απ' τις χειρότερες καταστάσεις επαναστάσεων, αναρχίας, πείνας, πανούκλας και ξενικής εισβολής. 

Η οσία αυτή μοναχή είχε αρχοντική καταγωγή' μερικοί λένε ότι προερχόταν απ' την οικογένεια των πριγκήπων Κορκοντίνωφ. Δεν είναι γνωστά όμως ούτε η γενέτειρά της, ούτε το κοσμικό της όνομα. Παντρεύτηκε το Θεόδωρο Λαντίγκιν και απόκτησε απ' αυτόν ένα γιο, το Μιχαήλ.

Ζούσαν σε μια περιοχή στα βόρεια της Μόσχας, όπου βρίσκεται η πόλη Κασίν. Την πρώτη δεκαετία του 17ου αιώνα, το Κασίν λεηλατήθηκε απ' τους εισβολείς Πολωνούς και Λιθουανούς και ο σύζυγος της οσίας Δωροθέας έπεσε στο πεδίο της μάχης υπερασπίζοντας την πόλη.

Έτσι η Οσία, αφού μαζί με το σύζυγό της έχασε και κάθε επίγεια ευτυχία, μέσα στις φοβερές δυστυχίες που βρήκαν τη ρωσική γη και αφού ήδη είχε φτάσει σε μια ώριμη ηλικία, αποφάσισε να εγκαταλείψει τον κόσμο και ν' αναζητήσει με αγώνες και προσευχές όχι πια πρόσκαιρη ευτυχία, που τόσο συχνά επισκιάζεται από διάφορους πειρασμούς, αλλά μάλλον μια ουράνια και αιώνια μακαριότητα.

Από θεία έμπνευση, διάλεξε για τον εαυτό της ένα ειρηνικό και ψυχοσωτήριο καταφύγιο στο μοναστήρι της Υπαπαντής του Κυρίου, στο Κασίν. Το μοναστήρι αυτό, που ήταν ξακουστό γιατί εκεί βρίσκονταν τα ιερά λείψανα της οσίας Άννας του Κασίν, της μεγαλόσχημης και θαυματουργού πριγκήπισσας (+1368, γιορτάζεται στις 2 Οκτ. και 12 Ιουν.) είχε μόλις λεηλατηθεί μαζί με την πόλη κι όταν η Οσία πήγε εκεί, χρειάστηκε να καταβάλει πολλούς αγώνες και θυσίες και να υποβληθεί σε τεράστιες στερήσεις.

Με μεγάλους κόπους έφτιαξε ένα ταπεινό και περιορισμένο κελλί στη μέση των ερειπίων και επιδόθηκε στην προσευχή, τη νηστεία, την υπακοή και άλλους θεάρεστους αγώνες τους οποίους μόνο ο Θεός γνωρίζει. Εκεί, ανάμεσα στα ερείπια και τις στάχτες, βρήκε μια μεγάλη εικόνα της Παναγίας του Κόρσουμ, την οποία φύλαξε στο κελλί της κι αργότερα η εικόνα αυτή γιορταζόταν για τα πολλά θαύματα που τελούσε.

Όλη η περιφέρεια στην οποία κάποτε βρισκόταν το ειρηνικό αυτό χωριουδάκι, έμοιαζε με πραγματική έρημο από πυκνά δάση, ατέλειωτα άλση από σημύδες και ερημικές λίμνες, όπου ανθούσαν πουλιά και κυκλοφορούσαν ελεύθερα άγρια θηρία.

Αυτή ήταν επίσης γενέτειρα περιοχή ευρύτατα τιμωμένων ερημικών αγίων, τους οποίους η οσία Δωροθέα δεν μπορούσε παρά να αγαπήσει με όλη την καρδιά της.

Η Οσία δεν αποτραβήχτηκε σ' ένα από τα καλοδιατηρημένα μοναστήρια που αφθονούσαν εκείνη την εποχή στη Ρωσία για να παρηγορήσει την προχωρημένη ηλικία της, αλλά διάλεξε την ησυχία της ερήμου του Κασίν, για την οποία προετοιμαζόταν σ' όλη της τη ζωή. 

Μόλις οκτώ μίλια απ' το Κασίν είχε ζήσει ο όσιος Μακάριος του Κολυαζίν (+1483), που είχε τη συνήθεια να περιπλανιέται στα δάση, σαν νέος Αδάμ, ανάμεσα στα άγρια θηρία που περπατούσαν μαζί του σαν πρόβατα. Ο ανιψιός του, ο όσιος Παΐσιος του Άγκλιχ (+1504), τον ακολούθησε από παιδί και έφτασε σε τέτοια ύψη, ώστε την επισκέφτηκε η ίδια η Υπεραγία Θεοτόκος, ενώ προσευχόταν με τον άγιο Ανδριανό και τον άγιο Κασσιανό (+1504), το φίλο του οσίου Νείλου της Σόρα.

Όχι πολύ μακριά απ' το Κασίν ήταν επισης η λίμνη Σόλιγγερ, στη νησίδα Στόλμπενσκ, στην οποία ζούσε ο όσιος Νείλος. Ένας άλλος αυτόχθονας του Κασίν ήταν ο όσιος Σάββας του Βύσερα (+1460) ο οποίος αφού γύρισε απ' το Άγιο Όρος, έγινε στυλίτης. Όλοι αυτοί οι αγγελομίμητοι άνθρωποι ίδρυσαν μοναστήρια, η ευωδία του βίου τους απλώθηκε παντού και ενέπνευσε και άλλους σε ασκητικούς αγώνες.

Αποτελούσαν την πνευματική κληρονομιά της οσίας Δωροθέας στη στενόχωρη κατοικία της και ανύψωσαν το νου της σε υψηλές θεωρίες και ουράνιες σκέψεις. Την ίδια εποχή η Οσία αγωνίστηκε να βοηθήσει πολλούς κατοίκους της πόλης και της γύρω περιοχής, που ζούσαν σε μεγάλη δοκιμασία και δυστυχία.

Με τον παρηγορητικό λόγο της, την έμφυτη καλοσύνη της και με χρήματα, αγωνίστηκε να τους βοηθήσει όλους και να ενθαρρύνει αυτούς που υπόφεραν στα δύσκολα αυτά χρόνια. Όλα τα υπάρχοντα που της έμειναν μετά το θάνατο του συζύγου της, τα δαπάνησε για την αποκατάσταση του μοναστηριού ή τα μοίρασε στους φτωχούς.

Για τον εαυτό της δεν κράτησε τίποτα άλλο παρά μόνο προσευχή, δάκρυα και αγώνες. Αυτή που ήταν συνηθισμένη να ζει μέσα στον πλούτο και την αφθονία, δεν ήξερε τώρα που να βρει το καθημερινό ψωμί της και υπόφερε κάθε είδος στέρησης και ανάγκης. Με τη βοήθεια του Θεού όμως τα υπόμεινε όλα με ψυχική γενναιότητα και ακλόνητη πίστη στη Θεία Πρόνοια. [...]

Το 1615 η οσία Δωροθέα έλαβε το αγγελικό σχήμα κι από τότε διπλασίασε τους αγώνες της του ασκητισμού και της ευσέβειας. Τελικά, μετά από είκοσι χρόνων αγώνες στο μοναστήρι της Υπαπαντής του Κυρίου, ήρθε το τέλος της πολυβασανισμένης επίγειας ζωής της, κατά τον ογδοηκοστό χρόνο της ηλικίας της.

Η μέρα που η οσία Δωροθέα αναπαύτηκε ειρηνικά εν <<Κυρίω>>, ήταν η 24η Σεπτεμβρίου 1629, η παραμονή της γιορτής του μεγάλου και αγίου εμπνευστή του ασκητικού μοναχισμού στη Βόρεια Ρωσία, του οσίου Σεργίου του Ραντονέζ.

Απ' την ημέρα εκείνη στέκεται μπροστά στον Κύριο με αναμμένη τη λαμπάδα της θερμής αγάπης της για το Θεό και με το λάδι των καλών έργων που έκανε για τον πλησίον της με τη Χάρη του Παναγίου Πνεύματος, που προσέλκυσε με την αγία ζωή της. Έτσι από το θάνατο πέρασε στη ζωή που έχει προετοιμάσει ο Θεός γι' αυτούς που Τον αγαπούν, απ' την επίγεια κατοίκηση πέρασε στην ουράνια, όπου έχει ακόμη μεγαλύτερη παρρησία για να μεσιτεύσει μπροστά στον Παντοδύναμο Θεό.

Το ιερό σκήνωμα της οσίας Δωροθέας ενταφιάστηκε κοντά στον κύριο ναό της Υπαπαντής του Κυρίου, στη βόρεια πλευρά. Στο τάφο της τοποθετήθηκε, πάνω σε στύλους, μια αναμνηστική πλάκα από άσπρη πέτρα, η επιγραφή της οποίας σωζόταν σε άριστη κατάσταση ως τον εικοστό αιώνα.

Η οσία Δωροθέα παράμεινε συνδεδεμένη πνευματικά με το μοναστήρι της ακόμη και μετά την κοίμησή της. Η μνήμη της γιορταζόταν απ' τις αδελφές μέχρι την εποχή μας. Τα θαύματα, οι θεραπείες και η υπερφυσική βοήθεια που έλαβαν χώρα στον τάφο της σ' εκείνους που έρχονταν και ζητούσαν με πίστη τη μεσολάβησή της στο Θεό, ήταν πολλά. 

Ένας κατάλογος των θαυμάτων αυτών σωζόταν στο μοναστήρι. Η μνήμη της όμως άρχισε να γιορτάζεται ιδιαίτερα δυο αιώνες μετά την κοίμησή της, λόγω των εμφανίσεών της στην ηγουμένη του μοναστηριού της, τη μητέρα Άννα. 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου: <<Η Θηβαϊδα του Βορρά>>
σε μετάφραση και επιμέλεια του Πέτρου Μπότση,
δ' έκδοση, σελ. 267-271, Αθήνα 1988.