Ι. Μ. ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ: ΟΣΙΟΣ ΣΕΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΡΑΝΤΟΝΕΖ (ΜΕΡΟΣ 8ον)

Σπάνια εκκλησιαστική μορφή επηρέασε τόσο βαθιά την ζωή του έθνους στο οποίο ανήκε, όσο ο όσιος Σέργιος την ιστορική πορεία της απέραντης Ρωσίας.
Θεμελιωτής του ρωσικού μοναχισμού υπήρξε ο όσιος Αντώνιος (983 - 1073), εσφιγμενίτης μοναχός, που μετέφερε την φλόγα του αγιορειτικού ασκητισμού σε ερημικές περιοχές του Κιέβου και ίδρυσε γύρω στο 1050 μαζί με τους μαθητές του οσίους Νίκωνα και Θεοδόσιο την περίφημη λαύρα των σπηλαίων (Κιεβοπετσέρσκαγια Λαύρα)
Η πρώτη αυτή μεγάλη άνθησις της μοναχικής ζωής στην Ρωσία δοκιμάσθηκε σκληρά από την λαίλαπα των ταταρικών επιδρομών. Οι Τάταροι, όπου περνούσαν, επέφεραν τρομακτική ερήμωσι του πληθυσμού. Στόχος τους δεν ήταν μόνον η στρατιωτική συντριβή και η πολιτική υποδούλωσις του αντιπάλου, αλλά η ολοκληρωτική καταστροφή του. [...]
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Συνεχείς αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου, Μήλεσι Αττικής: <<Όσιος Σέργιος του Ραντονέζ>>, Δεκέμβριος 2006.
Εκ του ιστοτόπου <<nektarios.gr>>. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.

ΙΒ. Μία πολιορκία τῆς Λαύρας

Ἡ Λαύρα τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Ἁγίου Σεργίου πολιορκήθηκε στὶς 23 Σεπτεμβρίου τοῦ 1608 ἀπὸ 30.000 Πολωνούς, καὶ Κοζάκους, μὲ ἀρχηγοὺς τὸν Λισόφσκυ καὶ τὸν Σαπέγα. Οἱ ὑπερασπιστές της ἦταν ἀσυγκρίτως λιγότεροι, περίπου 2.000, μὲ πεσμένο ἠθικο μπροστὰ στὴν εχθρικὴ ὑπεροπλία. Μέσα σὲ γενικὸ θρῆνο τέλεσαν ὁλονυχτία ἀγρυπνία τὴν παραμονὴ τῆς 25 Σεπτεμβρίου κατὰ τὴν ὁποία γιορτάζεται ὁ Ὅσιος.

Ὁ Ἅγιος δὲν περίμενε νὰ τελειώσῃ ἡ ἀκολουθία. Ἐμφανίσθηκε στὸν μοναχὸ Ποιμένα. Ἐνῶ προσευχόταν στὸν πολυεύσπλαγχνο Σωτῆρα καὶ στὴν πανάχραντη Θεοτόκο, τὸ κελλί του γέμισε φῶς σὰν νἆταν ἡμέρα. Σκέφθηκε ὅτι οἱ ἐχθροὶ μπῆκαν καὶ ἔκαιγαν τὸ μοναστήρι.

Τρέχει ἔξω ἀπὸ τὸ κελλί, καὶ βλέπει στὸν τροῦλλο τοῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος μία πύρινη στήλη ποὺ ἔφθανε στὸν οὐρανό. Κάλεσε ἀμέσως τοὺς μοναχούς, καὶ τοὺς κοσμικούς, καὶ ὅλοι θαύμασαν τὸ ἐξαιρετικὸ φαινόμενο. Ἀφου πέρασε λίγη ὥρα, ἡ στήλη ἄρχισε νὰ χαμηλώνει, να μικραίνει, καὶ τέλος σὰν πυρακτωμένο σύννεφο μπῆκε μέσα στὸν ναό, ἀπὸ τὸ παράθυρο τῆς εἰσόδου. Ἕπειτα εξαφανίσθηκε.

Στὸ διάστημα αὐτὸ οἱ πολιορκητὲς ἔρραναν τὸ μοναστήρι μὲ ἀναρίθμητες οβίδες, ἀλλὰ ἡ παντοδύναμη δεξιὰ τοῦ Ὑψίστου τὸ ἔσωζε. Τὰ βλήματα ἔπεφταν σὲ ἀκατοίκητες περιοχές, καὶ προκαλοῦσαν ἐλάχιστες ζημιές, ἐνῶ ὑπῆρχε σὲ πολλὰ σημεῖα ὑπερβολικὸς συνωστισμὸς τῶν πιστῶν ποὺ κατέφυγαν στὴν μονή.

Οἱ ἐχθροὶ ἐκτὸς ἀπὸ τὸ πυροβολικό, καὶ τὶς συχνὲς ἐπιδρομές, με τὶς ὁποῖες ἔφθειραν τὶς δυνάμεις τῶν πολιορκημένων, ἄρχισαν νὰ σκάβουν ὑπόγεια σήραγγα κάτω ἀπὸ τὰ τείχη. Ὁ Ὅσιος ἐμφανιζόταν νὰ περπατεῖ στὶς ἐπάλξεις καὶ νὰ ἁγιάζει τὰ τείχη. Μία Κυριακή, ἐμφανίσθηκε στὸν κανδηναλάπτη Εἰρήναρχο καὶ τοῦ προεῖπε μία ἐπικείμενη ἔφοδο τῶν ἐχθρῶν.

Πραγματικά, τὴν ἑπόμενη νύχτα οἱ Πολωνοί, ἐνήργησαν μία φοβερὴ ἐπίθεσι ἐναντίον τῆς λαύρας, ἀλλὰ οἱ προειδοποιημένοι ὑπερασπιστές της τοὺς ἀπέκρουσαν μὲ ἐπιτυχία, προξενώντας τους μεγάλες ἀπώλειες.

Οἱ πολιορκημένοι γνώριζαν γιὰ τὸ σκάψιμο κάτω ἀπὸ τὰ τείχη, δὲν μποροῦσαν ὅμως νὰ προσδιορίσουν τὴν θέση τῆς σήραγγος. Ἔτσι κάθε στιγμή, τοὺς ἀπειλοῦσε ἡ ὁλοκληρωτικὴ καταστροφή. Ὁ καθένας ἔβλεπε τὸν θάνατο μπροστά του.

Ὅλοι μὲ βαθιὰ συναίσθηση κατέφυγαν στὸν ναὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ὅλοι θερμὰ παρακαλοῦσαν γιὰ τὴν σωτηρία τους. Ὅλοι μετανοοῦσαν γιὰ τὶς ἁμαρτίες του. Δὲν ὑπῆρχε ἄνθρωπος ποὺ νὰ μὴν στρεφόταν μὲ ἀπέραντη πίστη πρὸς τὰ ἅγια λείψανα τῶν μεγάλων ὑπερμάχων καὶ ἱδρυτῶν τῆς μονῆς Σεργίου καὶ Νίκωνος.

Ὅλοι ἀξιώθηκαν νὰ κοινωνήσουν τὰ Ἄχραντα Μυστήρια, τὸ Σῶμα και τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου. Στὶς ζοφερὲς αὐτὲς ἡμέρες, ὁ Ὅσιος Σέργιος ἐμφανίσθηκε στὸν ἀρχιμανδίτη Ἰωάσαφ. Τοῦ ἀνήγγειλε ὅτι ο Κύριος θὰ τοὺς ἐλεήσῃ καὶ θὰ τοὺς σώσῃ καὶ τὸν συμβούλευσε νὰ συνεχίζουν τὴν προσευχή, καὶ τὴν μετάνοια καὶ μετὰ τὴν ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὸν θανάσιμο κίνδυνο.

Ὁ ἀρχιμανδίτης Ἰωάσαφ παρηγόρησε τοὺς ἀδελφοὺς μὲ τὸ ὅραμα αὐτό. Ἔπειτα ἀπὸ λίγες μέρες ἀξιώθηκε νὰ ξαναδεῖ τὸν Ὅσιο, τὴν ὥρα ποὺ ἔκανε τὸν μοναχικό του κανόνα, καὶ νὰ ἀκούσῃ καὶ ἄλλα παρηγορητικὰ λόγια:

-Σήκω καὶ εὐχαρίστησε τὴν πανάχραντη Θεοτόκο, γιατί, θερμὰ προσεύχεται γιὰ τὴν σωτηρία σας πρὸς τὸν Υἱὸ καὶ Θεό Της. Ὁ Ὅσιος ἐμφανιζόταν ὄχι μόνο στοὺς ὑπερασπιστὲς τῆς μονής, ἀλλὰ καὶ στοὺς ἐχθροὺς ποὺ τὴν πολιορκοῦσαν.

Ἔτσι ἕνας ἀπὸ τοὺς Κοζάκους ἦλθε στὸ μοναστήρι καὶ διηγήθηκε ὅτι πολλοὶ στρατηγοὶ τῶν ἀντιπάλων ἔβλεπαν νὰ φωτίζουν στὰ τείχη δύο φωτόλουστοι στάρετς, ποὺ ἔμοιαζαν μὲ τοὺς θαυματουργοὺς Ἁγίους Σέργιο καὶ Νίκωνα.

Ὁ ἕνας θυμίαζε τὸ μοναστήρι καὶ ὁ ἅλος τὸ ράντιζε μὲ ἁγιασμό. Μετὰ ἀπευθύνθηκαν στὰ στρατεύματα τῶν Κοζάκων μέμφοντάς τους γιατὶ ἑνώθηκαν μὲ ἑτερόδοξους γιὰ νὰ καταστρέψουν τὸν οἶκο τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Μερικοὶ ἀπὸ τοὺς Πολωνούς, ἄρχισαν νὰ τοξεύουν τοὺς δύο στάρετς, ἀλλὰ τὰ βέλη τους ἐπέστρεφαν καὶ τραυμάτιζαν τοὺς ἴδιους. Οἱ Ὅσιοι προεῖπαν καὶ στοὺς ἐχθροὺς τὴν καταστροφή τους. Μερικοὶ Κοζάκοι τρομαγμένοι ἀπὸ τὴν ἐμφάνιση τῶν ἐχθρῶν καὶ ἐπέστρεψαν στὰ σπίτια τους, δίνοντας τὴν ὑπόσχεση νὰ μὴν ξαναπιάσουν ποτὲ τὰ ὅλα ἐναντίον τῶν ὀρθοδόξων.

Μὲ τὴν θεία καθοδήγηση οἱ πολιορκούμενοι κατόρθωσαν νὰ ἀνακαλύψουν τὴν ὑπόγεια σήραγγα, ποὺ ἔσκαβαν οἱ ἐχθροί. Μερικοὶ γενναῖοι τὴν κατέστρεψαν θυσιάζοντας τὴν ζωή τους. Ἐκπλήρωσαν ἔτσι τὰ θεῖα λόγια: Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ (Ἰωανν., ιε´, 13).

Ὁ φοβερὸς ρωσικὸς χειμώνας ἀνάγκασε τοὺς ἐχθροὺς νὰ περιορίσουν τὶς συχνὲς ἐπιδρομές. Δυσκόλευσε ὅμως ἀφάνταδτα καὶ τοὺς ὑπερασπιστὲς τῆς μονῆς. Ὑπέφεραν ἀπὸ τὴν στενότητα τοῦ χώρου καὶ τὴν κακὴ διατροφή. Ἄρχισε νὰ τοὺς ἀποδεκατίζει καὶ ἡ ἀρρώστεια τσίνγα ποὺ δημιουργοῦσε πρίξιμο τῶν σιελογόνων ἀδένων καὶ ἐμφάνιση πληγῶν στὰ πόδια. Πολλοί, πέθαιναν καὶ οἱ πολεμιστὲς ἀπέμειναν διακόσιοι.

Τὸ ἠθικό τους διαρκῶς ἔπεφτε. Γόγγυζαν καὶ θεωροῦσαν ὑπερβολικὰ παράτολμο νὰ στείλουν ἀπεσταλμένο στὴν Μόσχα γιὰ βοήθεια. Ὁ Ὅσιος Σέργιος ἐμφανίσθηκε πάλι στὴν κανδηναλάπτη Εἰρήναρχο: -Πὲς στοὺς ἀδελφούς, καὶ σὲ ὅλους τοὺς ὑπερασπιστὲς ὅτι σήμερα τὰ μεσάνυχτα ἔστειλα ἐγὼ ἀπεσταλμένους στὴν Μόσχα τοὺς μαθητές μου Μιχαία, Βαρθολομαῖο καὶ Ναούμ.

Οἱ ἐχθροὶ τοὺς εἶδαν. Δὲν τοὺς συνέλαβαν ὅμως. Ῥωτῆστέ τους γιατὶ δὲν τοὺς συνέλαβαν. Σὲ μία προσπάθεια ἐπικοινωνίας μὲ τοὺς ἐχθροὺς τὸ ὅραμα ἐπαληθεύθηκε. Οἱ Πολωνοί, πραγματικὰ ειδαν τρεῖς γέροντες καβαλάρηδες νὰ βγαίνουν ἀπὸ τὸ μοναστήρι καὶ νὰ κατευθύνονται πρὸς τὴν Μόσχα. Θεωροῦσαν σίγουρη τὴν σύλληψή τους γιατὶ τὰ ἄλογά τους δὲν φαίνονταν ὑγιῆ. Ἀπατήθηκαν ὅμως.

Καίτοι τοὺς κυνηγοῦσαν μὲ μανία δὲν κατόρθωσαν νὰ τοὺς φθάσουν. Τὰ ἄλογα τῶν γερόντων κάλπαζαν τόσο γρήγορα, σὰν νὰ πετοῦσαν. Τὰ ἄλογα αυτὰ ἦταν προηγουμένως τυφλά, καὶ τὰ εἶχαν ἐγκαταλείψη ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη λόγω ἐλλείψεως τροφῆς!

Τὴν ἴδια μέρα οἱ Μοσχοβίτες εἶδαν ἕναν μοναχό, νὰ ὁδηγεῖ μία σειρὰ ἀπὸ δώδεκα ἁμάξια γεμᾶτα ψωμί. Ὁ μοναχός, κατευθυνόταν πρὸς τὴν μονὴ τῶν Θεοφανείων, ποὺ ἦταν μετόχι τῆς λαύρας τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἡ Μόσχα ἦταν καὶ αὐτὴ περικυκλωμένη ἀπὸ ἐχθρικὰ στρατεύματα καὶ ὅλοι ἀποροῦσαν πῶς ὁ μοναχός, πέρασε ἀνάμέσα τους ἀνενόχλητος.

Ὅταν τὸν ρώτησαν γιὰ τὴν κατάσταση τῆς λαύρας, ἀπάντησε: -Ὁ Κύριος δὲν θὰ μᾶς ἐγκαταλείψει στὴν διάθεση τῶν ἀπίστων. Μη φοβᾶσθε καὶ μὴν ἀπελπίζεσθε. Ἡ ἀσφυκτικὴ πολιορκία εἶχε φέρει τοὺς Μοσχοβῖτες σὲ δεινὴ κατάσταση πείνας.

Ὁ ἴδιος τότε ὁ τσάρος Βασίλειος (1606-1610) καὶ ὁ πατριάρχης Ἅγιος Ἑρμογένης (1606-1612) μόλις πληροφορήθηκαν τὴν ἄφιξη ἐφοδίων, παρεκάλεσαν τὸν οἰκονόμο τῆς λαύρας ἱερομόναχο Ἀβραὰμ Παλίτσιν νὰ πωλεῖ σὲ χαμηλὴ τιμή, στὸν πεινασμένο λαό, τὰ ἀποθέματα ποὺ θαυματουργικὰ ἔλαβε.

Ὁ ἱερομόναχος Ἀβραὰμ ἔχοντας βαθιὰ πίστη στὸν Θεό, καὶ στὸν Ἅγιο Σέργιο ἱκανοποίησε τὴν παράκλησή του. Παρατήρησαν τότε καὶ ἄλλο ἐκπληκτικὸ φαινόμενο. Ἐνῶ τροφοδοτοῦσαν ἄφθονα τὸν κόσμο, τὰ ἀποθέματα τῆς μονῆς δὲν λιγόστευαν.

Ἡ λαύρα τοῦ Ὁσίου, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ὑλικη βοήθεια στὸν λαὸ τῆς Μόσχας πρόσφερε καὶ μία ἄλλη ὑπηρεσία γιὰ τὴν σωτηρία τῆς Ῥωσσίας ἀπὸ τὴν ἐχθρικὴ εἰσβολή. Ὁ ἀρχιμανδρίτης της Διονύσιος καὶ ὁ οἰκονόμος Ἀβραάμ, ἔγραψαν συγκινητικὰ γράμματα πρὸς τὶς ἐλεύθερες πόλεις τῆς χώρας παρακινώντας τοὺς Ῥώσσους πατριῶτες, ποὺ δὲν κτύπησε ἡ μάστιγα, νὰ ἑνωθοῦν καὶ νὰ συμβάλλουν στην σωτηρία τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδος.

Στὴν πόλη Νίζνι Νόβγκοροντ ζοῦσε ἕνας κρεοπώλης ὁ Κοσμᾶς Μίνιν-Σουκόρουκ. Ὁ Ὅσιος Σέργιος τοῦ παρουσιάσθηκε σὲ ὅραμα καὶ τὸν διέταξε νὰ συγκεντρώσῃ χρήματα, νὰ συγκροτήσῃ στρατό, καὶ νὰ ἐλευθερώσῃ τὴν Μόσχα ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς. Ὅταν ξύπνησε, καὶ συνῆλθε ὁ Κοσμᾶς ἄρχισε νὰ σκέπτεται ὅτι δὲν ἦταν ὁ ἴδιος καθόλου κατάλληλος στὸ νὰ στρατολογεῖ καὶ ἔτσι παρέμεινε ἀδρανής.

Ὁ Ὅσιος ἐμφανίσθηκε γιὰ δευτέρη φορά, ἀλλὰ καὶ πάλι ὁ Κοσμᾶς ἔμεινε ἀναποφάσιστος. Τότε ὁ Ἅγιος παρουσιάζεται γιὰ τρίτη φορά, καὶ τοῦ λέει: Ὁ φιλάνθρωπος Θεός, θέλει νὰ ἐλεήσῃ τοὺς ὀρθοδόξους καὶ νὰ τοὺς χαρίσῃ τὴν σωτηρία καὶ τὴν εἰρήνη. Γιὰ αὐτὸ σοῦ παρήγγειλα νὰ ξεκινήσεις γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς ρωσικῆς γῆς ἀπὸ τοὺς εἰσβολεῖς.

Μὴ φοβᾶσαι τοὺς δισταγμοὺς τῶν ἡλικιωμένων. Οἱ νεώτεροι μὲ ἐνθουσιασμὸ θὰ σὲ ἀκολουθήσουν. Τὸ ξεκίνημά σου θὰ στεφθεῖ ἀπὸ τὴν νίκη. Ὁ Κοσμᾶς ταράχθηκε τόσο μὲ τὸ τελευταῖο ὅραμα, ποὺ ἀρρώστησε. Ἀργότερα ὅμως ζήτησε τὴν εὐλογία τοῦ Ἁγίου καὶ ἀνέλαβε μὲ ζῆλο τὸν ἀπελευθερωτικὸ ἀγῶνα.

Ἄρχισε νὰ στρατολογεῖ πολλοὺς νέους, διαθέτοντας ὅλη του τὴν περιουσία. Οἱ συμπολῖτές του τὸν ἐνίσχυσαν καὶ ἔτσι μὲ τὴν θεία βοήθεια καὶ τὴν ἰδιαίτερη ἐπέμβαση τοῦ Ὁσίου Σεργίου ἡ χώρα λυτρώθηκε ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς.

Ἡ λύσις τῆς πολυχρονίου πολιορκίας τῆς λαύρας τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Ἁγίου Σεργίου ἔγινε τὴν 12η Ἰανουαρίου τοῦ 1610. Οἱ εὐγνώμονες Ῥῶσσοι τιμοῦν τὴν ἡμέρα αὐτή. Τὴν γιορτάζουν μὲ εἰδικὴ θεία Λειτουργία καὶ λιτανεία κατὰ τὴν Κυριακή, ποὺ προηγεῖται ἀπὸ τὴν ἡμερομηνία αὐτή.

[1] Ἠ σημερινὴ κωμόπολις Γοροντόκ, ποὺ βρίσκεται μεταξὺ τῆς Μόσχας καὶ τῆς Λαύρας τοῦ Ἁγίου Σεργίου, 13 χιλιόμετρα ἀπὸ τὴν τελευταία.
[2] Τὸ μοναστήρι εἶχε τὴν ἐποχὴ ἐκείνη δύο τμήματα, ἕνα γιὰ μοναχούς, καὶ ἕνα γιὰ μοναχές.
[3] Ὄνομα ῥωμαϊκό, ποὺ σημαίνει· ὑψηλός ἠ εὐυπόληπτος.
[4] Φιννικὴ φυλή, διασκορπισμένη στὶς ἐπαρχίες Σβιάσκ, Καζάν, Ὄρενμπουργκ, Πέρμσκη, Κοστρόμ, καὶ Νιζέγκοροντ.

Συνεχείς αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου, Μήλεσι Αττικής:
<<Όσιος Σέργιος του Ραντονέζ>>, Δεκέμβριος 2006.
Εκ του ιστοτόπου <<nektarios.gr>>. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.