ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΟΤΣΗ: ΑΓΙΟΣ ΤΥΧΩΝ Ο ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ (ΜΕΡΟΣ 3ον)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση «Άγιος Τύχων ο Μαρτυρικός Πατριάρχης»,
Αθήνα 2014, σελ. 36-42.
<<Η επανάσταση και οι πολιτικές ταραχές του 1917 βρήκαν την Εκκλησία στο στάδιο της προετοιμασίας για την επαναφορά της πατριαρχίας, προκειμένου ν' ανακτήσει την αυτοτέλειά της. Έτσι συνήλθε μια μεγάλη Σύνοδος που αποφάσισε τελικά την επαναφορά της πατριαρχίας και στη συνέχεια εξέλεξε τον Τύχωνα πατριάρχη. Το να βρεθεί κανείς ποιμενάρχης σε μια τέτοια περίοδο ταραχών και διωγμών ισοδυναμεί με μαρτύριο.
Οι μπολσεβίκοι προχωρούσαν διαρκώς σε τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον της Εκκλησίας. Για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους, επινόησαν αυθαίρετα το επιχείρημα πως η Εκκλησία στο σύνολό της δεν ήταν παρά μια αντεπαναστατική οργάνωση, που έπρεπε να εξαλειφθεί από προσώπου γης. Οι ίδιοι έκλεισαν ή ανατίναξαν τις περισσότερες εκκλησίες, σφράγισαν μοναστήρια, δήμευσαν την εκκλησιαστική περιουσία, ενώ οι κληρικοί κι οι μοναχοί πήραν το δρόμο της εξουσίας, της φυλακής, των βασανισμών και του μαρτυρίου.
Η Εκκλησία τα χρόνια αυτά έζησε ένα νέο μαρτυρολόγιο. Η θέση του πατριάρχη ήταν πολύ δύσκολη. Από τη μια έπρεπε να υποστηρίξει την αυτοτέλεια και την ύπαρξη της Εκκλησίας κι από την άλλη να προστατέψει τους πιστούς, που αντιδρούσαν στις αντιεκκλησιαστικές και βίαιες ενέργειες του σοβιετικού κράτους, με αποτέλεσμα να γίνονται θύματα της αγριότητας και της βιαιότητας της νέας σοβιετικής κυβέρνησης.
Ο πατριάρχης προσπάθησε να συγκρατήσει τις αθεϊστικές δυνάμεις που ήθελαν να επιβάλουν μια κυριαρχία στερημένη από αρχές και αξίες, βασισμένη μόνο σε μια ιδεοληψία για δήθεν ισότητα και δικαιοσύνη, που τελικά εξελίχτηκε στην πλέον άδικη και τρομοκρατική καταπάτηση κάθε ανθρώπινου δικαιώματος κι ελευθερίας, στο όνομα μιας <<απελευθερωμένης και δίκαιης ανθρωπότητας>>. Τα αποτελέσματα αυτής της τραγικής για την ανθρωπότητα απόπειρας ήταν ολέθρια, τραγικά!
Ο πατριάρχης αντιστάθηκε, αγωνίστηκε σθεναρά να πείσει τους κρατούντες να σεβαστούν τα ιερά και τα όσια που από αιώνες πολλούς σέβονταν και τιμούσαν οι Ρώσοι πιστοί. Προκειμένου να κατασιγάσει το μένος τους εναντίον κάθε ιερού και οσίου, ικανοποίησε πολλές φορές ορισμένες από τις απαιτήσεις του νέου καθεστώτος, όταν αυτές δεν ήταν ιδιαίτερα επιζήμιες για την Εκκλησία και τους πιστούς. Όταν όλ' αυτά δεν απέδωσαν, προχώρησε στον αυστηρό έλεγχό τους, με την ύστατη ελπίδα, ότι ίσως αυτό θα μπορούσε να καταλαγιάσει τον ανεξέλεγκτο επαναστατικό πυρετό τους. Όλα απέβησαν μάταια. Κι ο πατριάρχης βέβαια ακολούθησε την τύχη που είχαν εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι κληρικοί, μοναχοί και λαϊκοί, δηλαδή το δρόμο του μαρτυρίου.
Η μεγάλη και μαρτυρική μορφή του ομολογητή πατριάρχη δεν έχει παρουσιαστεί ως σήμερα στο ελληνικό κοινό. Με την προτροπή και τη βοήθεια της ηγουμένης και των αδελφών της Ιεράς Μονής του αγίου Αλέξανδρου Νέφσκυ και της Παναγίας Νέο-Τίχβιβ, από το Αικατερίνμπουρκ της Ρωσίας, προχωρήσαμε στη σύνδεση και την έκδοση του βιβλίου αυτού, με την ελπίδα πως η ανάγνωσή του θα μας παρηγορήσει και θα μας στηρίξει, θα ενισχύσει τους πιστούς στον αγώνα τους, ιδιαίτερα στις δύσκολες συνθήκες που διανύουμε σήμερα στην πατρίδα μας>>.
Πέτρος Μπότσης, Δεκέμβριος 2014.
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

Ο άγιος Τύχων έφτασε στην Αμερική σε μια δύσκολη στιγμή. Η επισκοπή Αλεούτων και Αλάσκας αναπτυσσόταν γρήγορα, την ώρα που η οικονομική βοήθεια από τη Ρωσία ήταν ανεπαρκής.

Η επισκοπή έπρεπε να τα βγάλει πέρα οικονομικά με τα δικά της μέσα, κάτι όχι τόσο εύκολο για τους ορθόδοξους χριστιανούς, που ήταν σχετικά λίγοι και σκορπισμένοι σ' όλη την ήπειρο.

Στη Ρωσία ο άγιος είχε συνηθίσει να λειτουργεί σε ωραίους και μεγαλοπρεπείς ναούς και τώρα στην Αμερική πικραινόταν, γιατί ακόμα και στις μεγαλουπόλεις χρησιμοποιούνταν για ορθόδοξες εκκλησίες ταπεινά κτήρια - απλά κοινά σπίτια.

Πού να βρει κανείς λεφτά όμως; Ο άγιος Τύχων έψαχνε να βρει από δω κι από κει' ζήτησε κι από τη Ρωσία και την Αμερική, προσπάθησε να πείσει τους Αμεικανούς να συμμετάσχουν στην οικοδόμηση των ναών.

Και το ευλαβές έργο του ήταν αποτελεσματικό, είχε καλούς καρπούς. Ο αριθμός των ενοριών αυξήθηκε από δεκαπέντε σε εβδομήντα πέντε. Στη Νέα Υόρκη κτίστηκε ένας καθεδρικός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο, εκεί όπου μεταφέρθηκε το 1905 η έδρα της μητρόπολης.

Καινούργιοι ναοί εγκαινιάστηκαν στο Σικάγο, στο Μπρούκλιν και σε άλλες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά. Στην Αλάσκα ο άγιος Τύχων ίδρυσε ορφανοτροφεία και ενοριακά σχολεία, επειδή οι ετερόδοξοι ιεραπόστολοι πέρνανε τα ορθόδοξα παιδιά στα δικά τους σχολεία και δίδασκαν την ετερόδοξη πίστη τους.

Για να γίνει πιο αποτελεσματικό το ποιμαντικό έργο, ο άγιος Τύχων αποφάσισε να προετοιμάζει τους ιερείς όχι στη μακρινή Ρωσία, αλλά στην Αμερική, από ανθρώπους που μεγάλωσαν σ' αυτήν.

Έτσι στη Μιννεάπολη ξεκίνησε ένα σεμινάριο υπό τη διεύθυνσή του και στο Κλήβελαντ ένα προπαρασκευαστικό σχολείο. Ασχολήθηκε με το σεμινάριο πάρα πολύ. Το επισκεπτόταν συχνά και έγινε πραγματικός πνευματικός πατέρας για τους ιεροσπουδαστές και τους καθοδηγητές.

Χάρη στους κόπους και τις μέριμνες του αγίου Τύχωνα, πολλοί μετανάστες (μερικές χιλιάδες) από τα Καρπάθια εγκατέλειψαν την Ουνία κι ασπάστηκαν την ορθόδοξη πίστη. Φρόντισε επίσης να μεταφραστούν στα αγγλικά οι ορθόδοξες ακολουθίες.

Ο ίδιος λειτουργούσε συχνά και στις τρεις γλώσσες - στην ελληνική, τη σλαβωνική και την αγγλική. Με την ευλογία του το 1904 η Isabella Hapggod μετέφρασε στην αγγλική το Ιερατικό, το Ευχολόγιο και μερικά άλλα λειτουργικά βιβλία.

Τις μεταφράσεις αυτές ήλεγξε και διόρθωσε ο άγιος Τύχων. Για το συνολικό συγγραφικό του έργο στο Πανεπιστήμιο της πολιτείας Wisconsin του χορήγησε τον τίτλο του διδάκτορος θεολογίας.

Η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το μοναχισμό, που εκφράζει με τον καλλίτερο τρόπο το σκοπό του Χριστιανισμού. Γι' αυτό το λόγο ο άγιος Τύχων ίδρυσε στην Πενσυλβάνια τη μονή του Αγίου Τύχωνα του Ζαντόνσκ.

Στα ανθρακωρυχεία αυτής της περιοχής εργάζονταν πολλοί Ρώσοι μετανάστες. Γι' αυτούς τους ανθρώπους η μονή έγινε ένας αγαπημένος τόπος όπου πήγαιναν για να κάνουν την προσευχή τους, με την ελπίδα να βρουν πνευματική ανάπαυση και ν' αναπτύξουν κάποια σχέση με την εγκαταλειμμένη τους πατρίδα.

Το 1900 η μητρόπολη του αγίου μετονομάστηκε σε μητρόπολη Βορείου Αμερικής και Αλάσκας. Το Μάϊο του 1905 ο επίσκοπος Τύχων έγινε αρχιεπίσκοπος Αλεούτων και Βορείου Αμερικής. Αυτό έγινε ως επιβράβευση των αρχιερατικών αγώνων του.

Επειδή η επισκοπή ήταν πολύ μεγάλη και η σύνθεσή της πολυεθνική, στις αρχές του εικοστού αιώνα θεωρήθηκε απαραίτητο να χειροτονηθούν βοηθοί-επίσκοποι, που λειτουργούσαν ως τοποτηρητές.

Ο άγιος Τύχων ίδρυσε δυο αντιπροσωπείες στην Αμερική. Πρώτος επίσκοπος-τοποτηρητής στην Αλάσκα έγινε το Δεκέμβριο του 1903 ο αρχιμανδρίτης Ιννοκέντιος (Πουστίσνσκυ).

Το ποίμνιό του ήταν Αλεούτοι, Εσκιμώοι, Ινδιάνοι και Κρεολοί. Δεύτερος που εκλέχτηκε για να γίνει βοηθός επίσκοπος ήταν ο αρχιμανδρίτης Ραφαήλ (Hawaweeny), η έδρα του οποίου ήταν στο Μπρούκλιν, στη Νέα Υόρκη.

Τους Σέρβους ο αρχιεπίσκοπος τους ενέταξε σε ειδική ομάδα με επικεφαλής τον αρχιμανδρίτη Σεβαστιανό. Στις ελληνικές ενορίες ο αρχιεπίσκοπος θέλησε να δώσει αυτονομία. Με ποιό σκοπό τα έκανε όλ' αυτά ο άγιος;

Όπως έγραψε ο ίδιος, <<η επαρχία της Βορείου Αμερικής πρέπει να γίνει εξαρχία της Ρωσικής Εκκλησίας στην Αμερική>>. Το Φεβρουάριο του 1907 συγκλήθηκε η πρώτη σύνοδος της επαρχίας Βορείου Αμερικής.

Δυστυχώς όμως, την ίδια εκείνη εποχή, προς μεγάλη θλίψη των Ορθοδόξων της Αμερικής, τον αρχιεπίσκοπο Τύχωνα τον κάλεσαν πίσω στη Ρωσία για να διακονήσει ως αρχιεπίσκοπος του Γιαροσλάβ.

Ο άγιος Τύχων αποχαιρέτησε το ποίμνιό του στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου στη Νέα Υόρκη:

<<Τώρα σας αποχωρίζομαι, είπε ο αρχιεπίσκοπος. Συγχωρέστε με, αδελφοί και πατέρες του ιερού αυτού ναού, με τις κοινές προσευχές και τους αγώνες μας, καθώς και με την κοινή μας διαβίωση.

Ζητώ συγγνώμη κι από το υπόλοιπο ποίμνιο, που είναι διασκορπισμένο στην αχανή αυτή χώρα. Ζητώ συγχώρεση κι από σας που περιπλανιέστε στην έρημο κι εργάζεστε στα βουνά, στους απόκρημνους τόπους της γης αυτής και στα απομακρυσμένα νησιά της θάλασσας>>. 

<<Ζητώ συγνώμη κι από σένα, τον καθεδρικό ναό. Στη διάρκεια της επισκοπείας μου ιδρύθηκες, διακοσμήθηκες κι έγινες έδρα μου. Ίσως για κάποιον λόγο που έχει δει τους λαμπρούς και τεράστιους ναούς στη Ρωσία, να φαίνεσαι μικρός και φτωχός, να μην αστράφτει το χρυσό, το ασήμι κι οι ημιπολύτιμοι λίθοι σου, όπως σ' αυτούς.

Για τον ορθόδοξο ρωσικό λαό όπως, που υπέφερε πολύ καιρό χωρίς εκκλησία, είσαι ένας πολύτιμος σταυρός και χαίρεται πολύ που σε απόκτησε, όπως χάρηκαν οι Εβραίοι όταν γύρισαν από την βαβυλώνια αιχμαλωσία και οικοδόμησαν το δεύτερο ναό τους, μ' όλο που ήταν πιο απλός από εκείνον του Σολομώντα>>.

<<Κύριε, Θεέ του Ισραήλ! Τα μάτια Σου ας επιβλέπουν τον οίκο αυτόν μέρα και νύχτα, τ' αυτιά Σου ας ακούν τις παρακλήσεις του λαού Σου, όταν θα προσεύχονται στον τόπο αυτόν! Κι οποιονδήποτε είναι ξένος και δεν ανήκει στον λαό Σου, όταν προσέρχεται και προσεύχεται στον ιερό αυτό ναό, άκουσέ τον από τον ουρανό, από τον τόπο της αιώνιας κατοικίας Σου! (βλ. Γ' Βασ. η' 29-30, 41-43)>>.

<<Εύχομαι επίσης να με συγχωρέσει κι η χώρα αυτή! Για μερικούς από σας είσαι η πατρογονική μας γη, η πατρίδα μας. Σε άλλους πρόσφερες καταφύγιο, εργασία κι ευημερία. Άλλοι απόκτησαν την ελευθερία να ομολογήσουν την αληθινή πίστη στα ελεύθερα χώματά σου>>.

<<Προσευχόμαστε στον Κύριο να στείλει στη γη αυτή αφθονία αγαθών, καιρό εύκρατο, βροχές κι ευνοϊκούς ανέμους, να την προστατεύσει από σεισμούς, καταποντισμούς, φωτιά και ξίφος, επιδρομή αλλοτρίων κι εμφυλίους πολέμους.

Εύχομαι ο τόπος αυτός, η πόλη αυτή κι ο ναός αυτός νά΄ναι ευλογημένοι! Εύχομαι η ευλογία του Κυρίου να σας επισκιάζει όλους με τη χάρη και την αγάπη Του για το ανθρώπινο γένος, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν>>.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση «Άγιος Τύχων ο Μαρτυρικός Πατριάρχης»,
Αθήνα 2014, σελ. 36-42.