ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 165-167.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Το στρατηγικό σχέδιο του Κολοκοτρώνη

Ο Κολοκοτρώνης ήταν γεννημένος στρατιωτικός. Ως επιτελικός και εκτελεστικός νους, μπόρεσε να συνδυάσει την κλέφτικη πολεμική παράδοση με την ευρωπαϊκή τακτική. Γενναίος στα έργα και συνετός στα λόγια, διακρινόταν για την ακράδαντη πίστη του στην υπόθεση της ελευθερίας. Την πίστη του αυτή μπορούσε να μεταδίδει και στους άνδρες του. Δεν είδε τον Αγώνα σε τοπική, αλλά σε πανελλήνια διάσταση. Η πολιτική του όραση εκάλυπτε τη Θεσσαλία, Μακεδονία και Θράκη μέχρι Κωνσταντινούπολη... Έτσι έχουμε σκιαγραφήσει τον Κολοκοτρώνη στο δίτομο έργο μας Ιστορία του ελληνικού κόσμου... (τ. Β', σ. 272, υποσ.). Το στρατηγικό σχέδιο του Κολοκοτρώνη υποβοηθήθηκε και από τις σπασμωδικές ενέργειες των Τούρκων. Ενώ οσμίζονταν την Επανάσταση, δεν είχαν καταστρώσει κανένα σχέδιο για την αντιμετώπισή της. Εμπρός στην εξάπλωση του κινήματος εξαναγκάστηκαν να κλειστούν στα διάφορα φρούρια (Πάτρα, Ναύπλιο, Μονεμβασία) ή να κλειστούν στην οχυρωμένη Τριπολιτσά. Έτσι, όμως, δημιούργησαν συγκεκριμένους κατά τόπους στόχους και προς τα εκεί κατηύθυναν τις δυνάμεις των επαναστατών, που έτσι άρχισαν να συγκροτούν στρατό, έστω και ανοργάνωτο. Αλλ' οι παραπέρα επιχειρήσεις χρειάζονταν κι ένα σχέδιο συντονισμού, ένα γενικό σχέδιο δράσης. Τέτοιο είχε μόνο ο Κολοκοτρώνης. Το σχέδιό του ήταν συγκεντρωτικό. Των άλλων οπλαρχηγών, χωρίς καμία νοητική επεξεργασία, ήταν απλώς αποκεντρωτικό. Συγκεκριμένα, ο γέρος του Μωριά ήθελε όλες οι επαναστατικές δυνάμεις να συγκεντρωθούν γύρω από την Τριπολιτσά, που ήταν η καρδιά του Μοριά. Οπότε, αν έπεφτε στα χέρια των Ελλήνων τούτο το κέντρο, αυτομάτως θα παρέλυαν και θα έπεφταν και τα άκρα. Αντίθετα, οι άλλοι οπλαρχηγοί ήθελαν να προηγηθεί η πτώση των περιφερειακών φρουρίων και μετά όλοι μαζί να συγκεντρωθούν γύρω από την Τριπολιτσά. Αν γινόταν αυτό, θα είχαμε διάσπαση των επαναστατικών δυνάμεων, πολυαρχία, απώλεια χρόνου (οπότε ο Χουρσίτ θα πρόφθαινε -όπως και το έκανε, αλλά όχι με δυνάμεις επαρκείς- να ενισχύσει την Τριπολιτσά). Κυρίως, δε θα υπήρχε δυνατότητα εκγυμνάσεως των απειροπόλεμων αγροτών και κτηνοτρόφων, που είχαν παντελή άγνοια οι περισσότεροι στο να χρησιμοποιούν όπλο' μερικοί πρώτα έβαζαν στο τουφέκι το βόλι και μετά το μπαρούτι! Ευτυχώς, η επιμονή του Κολοκοτρώνη υπερίσχυσε κι έτσι γύρω από την Τριπολιτσά άρχισε να δημιουργείται ένας κλοιός στρατοπέδων στα γύρω χωριά, που, όσο περνούσε ο καιρός, στένευε περισσότερο. Η συνεννόηση ανάμεσα στα στρατόπεδα γινόταν με φωτιές (κατά το αρχαίο σύστημα των φρυκτωριών), τις οποίες άναβαν τσοπάνηδες που παρακολουθούσαν από τις βουνοκορφές τις κινήσεις των Τούρκων. Η δημιουργία μόνιμων στρατοπέδων στις οδικές προσβάσεις προς την Τριπολιτσά είχε ως αποτέλεσμα να τονωθούν οι δεσμοί του αγροτικού στοιχείου με τους στρατιωτικούς. Βέβαια, στην αρχή η δράση των επαναστατών στην Αρκαδία δεν ήταν επιτυχής. Οι Τούρκοι από ορισμένα κεφαλοχώρια (για παράδειγμα, Φανάρι=περιοχή της σημερινής Ολυμπίας, Καρύταινα κ.τ.λ.) έντρομοι έσπευσαν να κλειστούν στην Τριπολιτσά, αλλ' η αναμέτρηση με τον κανονικό τουρκικό στρατό που έβγαινε συνήθως έφιππος από την Τριπολιτσά δεν είχε αποτέλεσμα καλό. Η Τριπολιτσά ήταν σκληρό καρύδι για να <<σπάσει>> απλώς με την εμφάνιση των Ελλήνων επαναστατών. Άλλωστε, εκεί είχε συγκεντρωθεί ο ανθός της μοραϊτικης <<τουρκιάς>>, όπως οι φημισμένοι Μπαρδουνιώτες (βλ. παρακάτω). Ο Κολοκοτρώνης άρχισε να εγκαταλείπεται από τους άλλους οπλαρχηγούς. Αυτός αρνήθηκε να τους ακολουθήσει. Θυμήθηκε τα λόγια του αδελφού του, Γιάννη (Ζορμπά), που του είχε δηλώσει κατηγορηματικά πως θα μείνει στα βουνά της Αρκαδίας να τον φάνε τα όρνεα και τ' αγρίμια του τόπου του, και σχεδόν αυτολεξεί τα επανέλαβε στους φεύγοντες οπλαρχηγούς: ...Δεν έρχομαι, κάθομαι εις τούτα τα βουνά που με γνωρίζουν τα πουλιά και με τρων καλλίτερα, γειτονικά... (ο. π., σ. 104). Έμεινε μόνος του με το άλογό του. Ο Παπαφλέσσας στράφηκε τότε σ' ένα παιδί και είπε περιπαικτικά: <<Μείνε μαζί του, μην τον φάνε τίποτε λύκοι>>. Ο Κολοκοτρώνης, παρόλο που απέναντι στο Πατριαρχείο ήταν αυστηρός και έναντι ορισμένων κληρικών σκληρός, ήταν βαθύτατα θρησκευόμενος άνθρωπος. Όπως αφηγείται ο ίδιος, κατέβηκε στην Παναγία του Χρυσοβιτσιού <<και το καθησιό μου ήταν όπου έκλαιγα την Ελλάς>>! Μετά μπήκε στο εκκλησάκι και προσευχήθηκε: ...<<Παναγία μου, βοήθησε και τούτη την φορά τους Έλληνας διά να εμψυχωθούν!>> και επήρα ένα δρόμο κατά την Πιάνα. Εις το δρόμο απάντησα τον ξάδελφό μου, Αντώνιον του Αναστάση Κολοκοτρώνη, με εφτά ανιψίδιά μου, εγινήκαμε εννιά και το άλογό μου δέκα' εγώ ήμουν και χωρίς τουφέκι... (ο. π., σσ. 108-109). Το χιούμορ πάντοτε συνόδευε τον Κολοκοτρώνη και στη ζωή και στην αφήγησή του.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 165-167.