ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ (1790-1825)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 282-285.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Οδυσσέας Ανδρούτσος (1790-1825)

Ο Οδυσσέας, γιος του κλεφταμαρτολού Γεωργίου Ανδρίτσου, που έδρασε κοντά στον Λάμπρο Κατσώνη και στον θρυλικό Ζαχαριά της Πελοποννήσου, γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1790. Όταν ο Κατσώνης πήγε στην Ιθάκη να παραλάβει τον Ανδρίτσο και τους άνδρες του, για να αρχίσει την καταδρομική του δράση, βάφτισε το αρτιγέννητο τέκνο του κλεφταμαρτολού και του έδωσε το όνομα του μυθικού βασιλιά του νησιού, του πολύπλαγκτου Οδυσσέα, από τον οποίο πήρε το όνομα, αλλά και την πανουργία και την παλληκαριά. Το 1793 οι Βενετοί συνέλαβαν τον πατέρα του και τον παρέδωσαν τους Τούρκους, οι οποίοι τον έκλεισαν στις φυλακές της Κωνσταντινουπόλεως, το φοβερό <<Μπάνιο>>, όπου και τελεύτησε. Η μητέρα του, Ακριβή, μετά το πέρας της χηρείας, μη αντέχοντας το βάρος της πενίας, ήλθε ξανά σε γάμου κοινωνία με τον Φίλιππο Καμμένο, με τον οποίο απέκτησε τέσσερεις γιους, τον Βαγγέλη, τον Γιαννάκη, τον Χαρίλαο και τον Πάνο, και μια κόρη, την Ταρσίτσα, την οποία αργότερα ο Οδυσσέας θα δώσει σύζυγο στον Άγγλο φίλο του Τρελλώνυ, φύλακα του Κωρυκείου Άντρου στον Παρνασσό, καταφυγίου του Οδυσσέα και της οικογενείας του. Χωρίς βαρύτητα είναι η πληροφορία του Μάντελσον πως ο Οδυσσέας άρχισε την σταδιοδρομία του από το τάγμα των Μπεχτασήδων (των λεγόμενων στην Τουρκία Αλεβιδών), που είχαν τάσεις ανεξιθρησκείας. Ο όρος bektasi (=οπαδός ομωνύμου μουσουλμανικού δερβισικού [καλογηρικού] τάγματος) παραπέμπει στους οπαδούς του Χαλίφη Αλή, αρχηγού του άλλου μουσουλμανκού κλάδου, των Σιιτών. Ο Οδυσσέας <<εξ απαλών ονύχων>> δε φαίνεται να έδειχνε ενδιαφέρον για κανενός είδους μοναχικού βίου. Η ζωή του ήταν μια εμπύρετη κατάσταση, που τον ωθούσε στην πολεμική περιπέτεια. Το πιθανότερο είναι, πως, όταν το 1798 ο Αλή Πασάς κατέλαβε και κατέκαυσε την Πρέβεζα, σεβάστηκε την άλλοτε γυναίκα του παλαιού αρματολού Ανδρίτσου, τον οποίο, όταν ζούσε, ονόμαζε με θαυμασμό <<Λιοντάρι της Ρούμελης>>. Ίσως τότε να πήρε και τον Οδυσσέα στην Αυλή του για να τον μορφώσει στρατιωτικά. Έτσι, από ηλικίας 15 ετών ο νεαρός Οδυσσέας κατατάσσεται στο σώμα των <<τζοχανταραλιων (=σωματοφυλάκων) του Αλή. Κοντά στον Αλή, όπως γράφουμε στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, ο Οδυσσέας έμαθε ότι ένας πόλεμος κερδίζεται όχι μόνο με την παλληκαριά, αλλά και με την απάτη. <<Ξεσήκωσε>> όλα τα τερτίπια του πασά. Ο Γάλλος πρόξενος στα Ιωάννινα Πουκεβίλ, που τον γνώρισε το 1813, διέκρινε σ' αυτόν πίστη και αφοσίωση προς τον Αλή, αλλά και μια υπεροψία λόγω της πατρικής ευκλείας (=φήμης, δόξας). Αυτό τον έφερε σε συνεχείς συμπλοκές με τους συνομηλίκους του. Είναι γεγονός ότι ο Οδυσσέας από μικρός είχε εριστική διάθεση και έρωτα προς τη φιλονικία. Αυτό παραλίγο να του κοστίσει. Σε μία συμπλοκή ο αρχιαστυνόμος Ταχίρ Αμπάζης θέλησε να τον αφοπλίσει, αλλ' ο θρασύς Οδυσσέας τόλμησε να τον πιστολίσει. Συνελήφθη και ρίχτηκε στη φυλακή. Ο Αλής είχε πρόθεση να τον κρεμάσει, για να εμπεδώσει στα Ιωάννινα την τάξη. Σώθηκε χάρη στη μεσολάβηση του ισχυρού τοπάρχη του Ζαγορίου Αλέξη Νούτσου, που ασκούσε μεγάλη επιρροή πάνω στον Αλή. Ακολούθως ο Ανδρούτσος συμμετείχε σε όλους τους πολέμους του Αλή εναντίον των αντιπάλων του. Όταν άρχισε τον πόλεμο εναντίον των Γαρδικιωτών, λέγεται ότι είπε προσεκτικά προς τον Οδυσσέα: <<Τώρα θα σε ιδώ αν είσαι και στον πόλεμο κατά των εχθρών μου άξιος γιος του Ανδρούτσου ή ξεύρεις μόνον να πιστολίζεις στα Γιάννενα>>. [...] Όταν άρχισε η ευρεία κατήχηση των πολεμιστών από στελέχη της Φιλικής, μεταξύ των πρώτων που προκρίθηκαν ήταν και ο Οδυσσέας, ο οποίος δέχτηκε πρόθυμα να μπει στην περιπέτεια του Αγώνα. Καθώς μάλιστα ήταν οξυδερκής, έβλεπε ότι το πολιτικό πείραμα του Αλή (αυτονόμηση από τον σουλτάνο) δεν επρόκειτο να έχει αίσιο τέλος. Ο πόλεμος εναντίον του Αλβανού πασά άρχισε και οι ηγέτες της Φιλικής έσπευδαν να επωφεληθούν, αφού όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις των Τούρκων είχαν συγκεντρωθεί πέριξ των Ιωαννίνων. Φαίνεται πως τον Ανδρούτσο μύησαν στη Φιλική από το 1818 οι Πετμεζάδες της Πελοποννήσου. Κι αυτό εξηγεί το γιατί ο Ανδρούτσος δεν ήλθε σε μετωπική σύγκρουση με τον Πανουργιά, τον Διάκο κ.α. Τους χρειαζόταν συμμαχητές στον Αγώνα που επρόκειτο σε λίγο να αρχίσει.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 282-285.