ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 5ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 42-46.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

του Μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (+1867), εκφωνηθείσα στη Λαύρα

του αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι το 1816.

Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον (Ιωάν. γ' 16).

Ποιός δεν μπορούσε να καταλάβει, αν μόνο ήθελε, αυτό που ακόμα και ο καταραμένος Ιούδας κατάλαβε και δήλωσε, «ει γαρ έγνωσαν, ουκ αν τον Κύριον της δόξης εσταύρωσαν» (Α' Κορ. β' 8). Θα πρέπει να επισημάνουμε εδώ πόσο αδύναμος ήταν ο ιστός που ύφαναν οι ορατές αυτές αιτίες, που τελικά οδήγησαν στα γεγονότα του Γολγοθά. Γιατί δεν σκορπίστηκαν οι πρώτες κλωστές του ιστού αυτού, είτε από την οργή του Θεού είτε από τον άνεμο της ανθρώπινης ματαιότητας;
Ποιός συνέλαβε τον Λέοντα του Ιούδα (βλ. Αποκ. ε' 5) με τον ιστό αυτό; Πώς πραγματώθηκε αυτό που δεν ήθελαν, δεν μπορούσαν και δεν καταλάβαιναν, ενώ ήταν εύκολα κατανοητό και αποτρέψιμο; Όχι! Οι υβριστές του Γολγοθά δεν ήξεραν τί έλεγαν κι οι στρατιώτες δεν ήξεραν τί έκαναν. Στην πραγματικότητα δεν ήταν οι άνθρωποι που βλασφήμησαν το μεγαλείο του Θεού.
Η θεία πρόνοια χαμογελούσε με επίγνωση στην ανταρσία του ανθρώπινου γένους, χωρίς να παραβιάζει την ελευθερία του, αλλά δίνοντάς της την δυνατότητα να υπηρετήσει την υπέρτατη σοφία της. Οι πονηροί στρατιώτες δεν παραπλάνησαν τον Κύριο. Ο Πανάγαθος Πατέρας δεν φείδεται τον Υιόν Του, για να μην αφανιστούν οι πονηροί δούλοι. Η επίγεια εχθρότητα δεν πλήγωσε την ουράνια αγάπη. Η ουράνια αγάπη κρυβόταν στην κοσμική έχθρα, ώστε με το θάνατο, η αγάπη να κατακτήσει το φως και τη ζωή της αγάπης μέσα από το σκοτάδι και τη σκιά του θανάτου. «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόλυται αλλ' έχη ζωήν αιώνιον» (Ιωάν. γ' 16).
Όταν προσεγγίζουμε το μυστήριο της σταύρωσης και βλέπουμε στα πάθη του Υιού του Θεού τη θέληση του Πατέρα Του, νιώθουμε περισσότερο φόβο για τη δίκαια κρίση Του παρά τη γλυκύτητα της αγάπης Του. Αυτό όμως δε μας πείθει για την απουσία της αγάπης, αλλά για την απουσία ετοιμότητας να δεχτούμε την επιρροή της. «Φόβος ουκ έστιν εν τη αγάπη>> (Α' Ιωάν. δ' 18), λέει ο μαθητής της αγάπης. Ας καθαρθούμε κι ας ανοίξουμε τα μάτια μας με αγάπη. Κι εκεί που αυτά είναι κλειστά από το φόβο της θεϊκής κρίσης, θα ευφρανθούμε από το όραμα της θεϊκής αγάπης.
Ο ίδιος ο ευαγγελιστής της αγάπης διακηρύσσει πως «ο Θεός αγάπη εστί». Ο Θεός είναι αγάπη από τη φύση Του, είναι η ουσία της αγάπης. Όλα τα γνωρίσματά Του είναι χιτώνες της αγάπης Του. Όλες οι ενέργειές του είναι έκφραση της αγάπης Του. Στην αγάπη Του κατοικεί με πληρότητα η παντοδυναμία Του. Όταν πραγματοποιεί αυτό που επιθυμεί, εκπληρώνει την αλήθεια Του. Τελικά, αγάπη είναι και η δίκαιη κρίση Του, όταν οι βαθμοί κι μορφές των δωρεών Του που μοιράζει, μετρούνται με σοφία και καλοσύνη, για χάρη της υπέρτατης αγαθότητας όλης της δημιουργίας Του.
Πλησιάστε και ρίξετε μια ματιά στο φοβερό πρόσωπο της δίκαιας κρίσης του Θεού! Θ' αναγνωρίσετε πολύ καθαρά εκεί τη γλυκιά ματιά της θείας αγάπης. Η αγάπη αυτή είναι οπλισμένη με δικαιοσύνη και κρίση. Γιατί; Για να καταστρέψει το κάστρο της διαίρεσης ανάμεσα στο Θεό και στον άνθρωπο. Όπως όμως η ασήμαντη ύπαρξη του αμαρτωλού θα συντριβεί αμετάκλητα από τα πλήγματα της καθαρτικής δίκαιης κρίσης, σα νά 'ταν εύθραστο αγγείο, έτσι κι ο απερινόητος εραστής των ψυχών στέλνει την ομοούσια αγάπη Του, τον Μονογενή Του Υιό, ο Οποίος «φέρων τα πάντα τω ρήματι της δυνάμεως αυτού» (Εβρ. Α' 3) φόρεσε ανθρώπινη σάρκα, εκτός της αμαρτίας για να φέρει πάνω Του τόσο το βάρος των αμαρτιών και των αδυναμιών μας, όσο και τη δίκαιη κρίση που μας απειλεί.
Έτσι μας προφύλαξε από τα βέλη της οργής που απειλούσαν ολόκληρο τον κόσμο. Με τις πληγές Του στο σταυρό αποδεσμεύει πηγές ελέους και αγάπης για να κατακλύσουν όλη τη γη που κάποτε ήταν καταραμένη και τώρα γέμισε ευλογίες, ζωή κι ευδαιμονία. Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον. Αν ο ουράνιος Πατέρας θυσιάζει το μονογενή Του Υιό, από την αγάπη Του για τον κόσμο, έτσι κι ο Υιός θυσιάζεται εκούσια επίσης από την αγάπη Του για τον κόσμο.

Όπως σταυρώνει η αγάπη, έτσι και σταυρώνεται. Μ' όλο που «ο υιός ου δύναται ποιείν αφ' εαυτού ουδέν» (Ιωάν. ε' 19), έτσι δεν μπορεί να κάνει και κάτι αντίθετο στον εαυτό Του. Ο Υιός δεν ζητά να κάνει το δικό Του θέλημα (πρβλ. Ιωάν. ε' 30), γιατί είναι ο αιώνιος κληρονόμος και μέτοχος του θελήματος του Πατέρα. Ζει στην αγάπη του Πατέρα Του και δέχεται στη δική Του αγάπη όλα όσα αγαπά ο Πατέρας, όπως είπε ο ίδιος: «καθώς ηγάπησέ με ο πατήρ, καγώ ηγάπησα υμάς» (Ιωάν. ιε' 9).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 42-46.