Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ - Η ΒΑΚΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΣΚΛΑΒΩΝ, ΤΟ ΚΑΥΧΗΜΑ ΤΩΝ ΑΙΤΩΛΩΝ 1714 - 1779 (ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του ιερομονάχου Κωνσταντίνου Β. Τριανταφύλλου:
«Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός - Η Βακτηρία των Σκλάβων, το Καύχημα των Αιτωλών»
εκδόσεις  «Μικρά Ζύμη», Ιούνιος 2003, σελ. 36-40.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

«Ωδαίς ευφημήσωμεν…» δηλαδή, άσματα και ύμνους εγκωμιαστικούς θα μεταχειριστούμε για τον ένδοξο μεταξύ των χορών των Μαρτύρων· διότι έτσι αρμόζει στους θυσιάζοντας την ζωή τους για τον Χριστό, αλλά και στους ασκητάς, όπως είναι ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ο αείμνηστος, ο άξιος να εξυμνήται.
Σήμερα συγκεντρωθήκαμε στην αξιοσέβαστη μνήμη του, διότι μοιράζει θεραπείες σ' αυτούς που πλησιάζουν με πίστι (και ευλάβεια), επειδή έχει θάρρος προς τον Χριστό, αφού είναι Ισαπόστολος. Μ' αυτά τα εγκωμιαστικά λόγια εξυμνεί ο υμνογράφος Σάπφειρος Χριστοδουλίδης τον διδάσκαλό του, τον εν Αγίοις ιερομάρτυρα και ισαπόστολο Κοσμά τον Αιτωλό, του οποίου ο βίος και η πολιτεία του συνεπαίρει κάθε ορθόδοξο χριστιανό.
Ο βίος και η πολιτεία του αφ' ενός, αλλά και αφ' ετέρου, επειδή είμαι ένας ελάχιστος και ταπεινός συντοπίτης του, με ώθησαν να ασχοληθώ μ' Αυτόν τον μέγα εθναπόστολο του Ελληνορθοδόξου έθνους μας. Τον μικρόν στο ανάστημα, αλλά μεγάλο στο πνευματικό παράστημα, τον γέροντα στην ηλικία, αλλά γερό στύλο της Ορθοδοξίας, τον εκ μικρού χωρίου καταγόμενον, αλλά νυν εις μεγάλον τόπον, δηλαδή, εν Παραδείσω ευρισκόμενον, «τον μέγα εν ταίς πράξεσι και πολύς εν», τον εξ Αιτωλίας ωρμόμενον, εν Αγίω Όρει εγκαταβιώσαντα, την σκλαβωμένη Ρωμιοσύνη περιοδεύσαντα, τον Χριστόν κηρύξαντα, τον «το ποθούμενον» προφητεύσαντα, τον ιερούς Ναούς και σχολεία ανοικοδομήσαντα, τον επιστολάς αποστείλαντα, τον αμαρτωλούς συγχωρήσαντα, τον θαύματα ποιήσαντα, τον πάντας διδάξαντα, τον πεπλανημένους και αλλαξοπιστήσαντας επισυνάξαντα.
Τον εν Βορείω Ηπείρω μαρτυρήσαντα και επωνομασθέντα υπό της ορθοδόξου Εκκλησίας μας Ιερομάρτυρα, Ισαπόστολο και Εθναπόστολο. Στο ανά χείρας βιβλίο είναι καταγεγραμμένες οι τρεις περιοδείες του, οι οχτώ διδαχές του, οι δώδεκα επιστολές του και διακόσιες εξήκοντα πέντε (συν δώδεκα, όρα σελίς 266) προφητείες του. Ακόμη δε, μνημονεύουμε το Μαρτυρολόγιό του, την υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου πράξι περί της εις Άγιον ανακήρυξί του και τα περί της ευρέσεως των ιερών Λειψάνων του, έτι δε την ασματική Ακολουθία του εσπερινού και όρθρου, τον παρακλητικό κανόνα, τους χαιρετισμούς και τροπάρια επί τη μετακομιδή εξ Αλβανίας εις Θέρμον τμήματος τιμίου λειψάνουτου Αγίου.
Επί πλέον, αφ' ενός δημοσιεύουμε για πρώτη φορά την ιστορία της ιεράς Μονής του αγίου Κοσμά τόσον στον τόπον του Μαρτυρίου του όσον και στον τόπον καταγωγής του, και αφ' ετέρου παραθέτουμε τους πόνους του Αγίου μας, διότι δυστυχώς από τις πράξεις μας ο πατροΚοσμάς πονά και έχει παράπονα. (Απόσπασμα εκ του προλόγου του βιβλίου).

Ι.Κ.Τ.

O AΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

Η ΒΑΚΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΣΚΛΑΒΩΝ

ΤΟ ΚΑΥΧΗΜΑ ΤΩΝ ΑΙΤΩΛΩΝ

Στην Αγρηλιά κατά κοινή ομολογία των πετροχωριτών, δεν πέφτει ποτέ χαλάζι. Ένας πετροχωρίτης έδωσε στον πατροΚοσμά ένα γαιδουράκι και τον δεκαπεντάχρονο υιό του για να τον βοηθά. Αυτό το παιδί είναι ο προπάππος του Κωνσταντίνου Σταίκου από το Πάμφιον Αιτωλίας. Κατόπιν επισκέφθη τα Κράββαρα, δηλαδή, το βόρειο ορεινό τμήμα της Ναυπακτίας, όπου οι κάτοικοι ασχολούντο με την σηροτροφία.

Ο πατροΚοσμάς τους ώθησε να καλλιεργήσουν την μουριά, από τα φύλλα της οποίας τρέφονται οι μεταξοσκώληκες. Τοιουτοτρόπως υπακούοντάς τον, η σηροτροφία σ’ εκείνη την περιοχή σημείωσε πρόοδο, με αποτέλεσμα, αργότερα, δηλαδή, τον Οκτώβριο του 1888, σε έκθεσι που έγινε στο Ζάπειο μέγαρο Αθηνών, τα εκθεματικά δείγματα της εν λόγω περιοχής πήραν το δεύτερο βραβείο. Στην συνέχεια ο πατροΚοσμάς επισκέφθη το Βενέτικο, τουτέστιν, το νότιο πεδινό τμήμα της Ναυπακτίας.

«Το χωριό σας θάναι πάντα μικρό και άγονο» είπε στα Πιτσινέικα. Πράγματι μέχρι σήμερα ο λόγος του πατροΚοσμά επαληθεύεται. Τα Πιτσινέικα είναι ένα άγονο χωριό και αποτελείται πάντα από τριάντα περίπου οικογένειες. «Μυλωνάς θα είναι μέχρι να πεθάνη» είπε στο χωριό Κάμπος Σίμης για κάποιον μυλωνά. Κατά παράδοσι πρόκειται για τον Μυλωνά Μακρυγιάννη που είχε αυτός και οι απόγονοί του τον μύλό του στην θέσι Πόριαρι. Σ’ ένα λόφο έξω από το χωριό Βετοψίστα (σημερινή Αναβρυτή) μερικά παιδιά τον κτύπησαν και από το άγιο σώμά του χύθηκε στην γη λίγο αίμα. Σ’ εκείνο το σημείο υπάρχει έντονη ευωδία και προσφάτως κτίσθηκε ιερός Ναός επ’ ονόματι του Αγίου μας.

Στην Αράχωβα Ναυπακτίας οι κάτοικοι του πρόσφεραν μεταξύ άλλων σταφύλια, τα οποία ευλόγησε και προς τιμήν του τα ωνόμασαν «κοσμάδια». Μόνο σ’ αυτά τα μέρη τα σταφύλια λέγονται “κοσμάδια”. Μετά την Ναυπακτία ο πατροΚοσμάς περιώδευσε στα χωριά του Ξηρομέρου, του Βάλτου, των Αγράφων, της Άρτης. Επέστρεψε ξανά στην Αιτωλοακαρνανία και κήρυξε στο Μεσολόγγι, στο Αιτωλικό, στην Κατοχή, στο Αγγελόκαστρο, στον Μαχαλά Ξηρομέρου, στο Βραχώρι (Αγρίνιο), στην Μουσταφούλη (Παναιτώλιο), στην Ντέμη (Καινούργιο), στην Μουχταρίνα (Βαρειά) στην Γουρίτσα (Μυρτιά).

Στην Μυρτιά κατέλυσε στην ιερά Μονή των Εισοδίων της Θεοτόκου, όπου λειτούργησε, κήρυξε τον θείο λόγον και ζήτησε τις προσευχές των εκεί μοναχών και πατέρων. Κατόπιν μετέβη και στα άλλα Μοναστήρια της περιοχής. Στην ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου Δερβεκίστης (Αναλήψεως), στην παραλίμνια ιερά Μονή του Γενεσίου της Θεοτόκου στο Φωτμό, στην ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Καταφυγίου, κοντά στον Ταξιάρχη και στην ιερά Μονή της Αγίας Παρασκευής στην Μάνδρα, όπου δίδαξε στο εκεί υπάρχον «κρυφό σχολειό». Όμως οι κοτζαμπάσηδες επειδή ηνωχλούντο από τα κηρύγματά του, έβαλαν τον τούρκο διοικητή του Μεγάλου Δένδρου να τον απελάση.

Εκείνος τον εξώρισε στα Βιτώλια της Σερβίας, το σημερινό Μοναστήριον. Το 1763 τον απελευθέρωσαν και ο Άγιός μας κατευθύνθηκε προς την Κωνσταντινούπολι. Ήθελε να ανανεώση την άδειά του αφ’ ενός και αφ’ ετέρου να ενημερώση τον Πατριάρχη για την τρίχρονη περιοδεία του, για τους αγώνές του και τις αγωνίες του, για τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συνήντησε στην νέα διακονία του και να ζητήση τις προσευχές του για την συνέχισι αυτής της δύσκολης αποστολής και διακονίας.

Δευτέρα περιοδεία 1763-1774. Ο Άγιός μας το 1763, αφού έλαβε εκ νέου την ευχή και την ευλογία του Πατριάρχου ήρχισε την δευτέρα περιοδεία του. Αυτή η περιοδεία διήρκεσε ένδεκα περίπου έτη. Τα θαύματά του πολλά, οι διδαχές του περισσότερες, οι προφητείες του δεκάδες. Από τα λόγια του, από την ζωή του, από το παράδειγμά του επιστρέφουν πολλοί. Χιλιάδες είναι αυτοί που ακούουν κήρυγμα μετανοίας, ίσως για πρώτη φορά. Αμέτρητοι είναι αυτοί που εγκαταλείπουν τον ληστρικόν βίον και γίνονται οικογενειάρχες. Δεκάδες τον ακολουθούν, αρκετοί τον βοηθούν, πολλοί τον πολεμούν.

Ο Άγιός μας, όμως, σπέρνει παντού την ιδέα της ελευθερίας, την ιδέα της αποτινάξεως του ζυγού. Ο σπόρος του βρήκε γόνιμο έδαφος, τα πρώτα βλαστάρια βγήκαν αμέσως και η λευτεριά ήλθε κατόπιν. Ένα γνήσιο βλαστάρι, ένα πνευματικό παιδί του αγίου Κοσμά ήταν ο Ρήγας Φερραίος. Ο Άγιός μας, το 1763, αφού του ανανέωσε την άδεια ο Πατριάρχης Ιωαννίκιος ο Γ΄, κατευθύνθη κηρύττοντας μέσω Θράκης προς το Άγιον Όρος.

Στην Καβάλα μεταξύ των άλλων τους είπε τον εξής λόγον:  «Τον τούρκο φίλο και να τον κάμης το ραβδί σου μην το αφήσεις». Δηλαδή, και αν ο τούρκος γίνη φίλος σου, κράτα πάντα το ραβδί σου, για να αμυνθής, για να προστατευθής, διότι ο τούρκος κάποια μέρα θα σου επιτεθή. Στο Άγιον Όρος επισκέφθη όλες τις ιερές Μονές και Σκήτες, όπου και ζήτησε τις ευχές και προσευχές όλων των γεροντάδων. Κατόπιν μετέβη στην Σκόπελο, στην Σκιάθο και στην συνέχεια στην Θεσσαλία. Επισκέφθη μικρά χωριά αλλά και κεφαλοχώρια, κωμοπόλεις αλλά και πόλεις. Ανέβηκε στα απρόσιτα λημέρια των κλεφτών και αρματολών στον Όλυμπο και στον Κίσσαβο. 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
ιερομονάχου Κωνσταντίνου Β. Τριανταφύλλου:
«Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός - Η Βακτηρία των Σκλάβων, το Καύχημα των Αιτωλών»
εκδόσεις «Μικρά Ζύμη», Ιούνιος 2003, σελ. 36-40.