Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ: Ο ΓΛΥΚΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ (1ο ΜΕΡΟΣ)

[...] Τα κείμενα, που δημοσιεύονται σ' αυτό τον τόμο αναφέρονται: είτε στην Παναγία Μητέρα του Χριστού και Θεού μας, που όλα τα πιστά τέκνα της Εκκλησίας την αγαπούν και την αναγνωρίζουν ωσάν Μάνα στοργική και γλυκυτάτη, και τρέχουνε κοντά της σ' όποια δύσκολη στιγμή του βίου τους για να βρούνε μπάλσαμο και παρηγοριά στον πόνο τους' είτε στον αγαπημένο Νυμφίο της Εκκλησίας μας, το Χριστό, και τ' Άχραντα Πάθη Του. Είναι κείμενα, που, άλλα μεταδόθηκαν ως ραδιοφωνικές ομιλίες από το Α' Πρόγραμμα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και Τηλεοράσεως, και άλλα δόθηκαν ως διαλέξεις στην Αθήνα ή και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος, με τις εόρτιες ευκαιρίες των Χριστουγέννων, των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα. Επειδή ο συγγραφέας τους δεν μπορούσε ν' ανταποκριθεί ξεχωριστά στις αιτήσεις πολλών ακροατών, που συχνά του ζητούσαν να τους στείλει αντίγραφα των ομιλιών, αποφάσισε να τα συγκεντρώσει όλα μαζί σε έναν εύχρηστο τόμο, γνωρίζοντας βέβαια τις αναπόφευκτες αδυναμίες των κειμένων -γραμμένων για περιορισμένης διάρκειας χρονικά όρια-, αλλά υποχωρώντας από αγάπη στους αδελφούς του, που τα ήθελαν για πνευματικούς κυρίως λόγους. Και για έν' άλλο θέμα πρέπει να σημειώσω εδώ δυο λόγια. Σε τούτο το βιβλίο μου ο αναγνώστης θα βρει, όπως σημειώνεται και στον υπότιτλο, «λογοτεχνικά και κατανυκτικά κείμενα εισαγωγής εις την ορθόδοξον λειτουργικήν πνευματικότητα». Για όσους παραξενευτούν με αυτόν τον ιδιαίτερο χαρακτηρισμό της ορθοδόξου λειτουργικής πνευματικότητος, προοιμιακό, κεφάλαιο του τόμου αυτού, όπου τονίζεται, πως έξω από τη λειτουργική και μυστηριακή ζωή γενικώτερα, της Εκκλησίας μας ούτε πνευματική ζωή, νοείται υπαρκτή, ούτε -πολύ περισσότερο- ορθόδοξη πνευματικότης. Η πνευματική ζωή των ορθοδόξων χριστιανών πηγάζει, αυθεντικά και γνήσια, από τη μητέρα μας Εκκλησία, τρέφεται στις ιερές ακολουθίες της, και αυξάνει με τη χάρη του αγίου Πνεύματος και τη μετοχή των Αχράντων Μυστηρίων της Λειτουργίας της. Όλα τ' άλλα πνευματικά μέσα είναι ανεκτά ή χρήσιμα μόνο και κατά το μέτρο που οδηγούν στον τελικό κ' ευλογημένον αυτό σκοπό: στην ορθόδοξη λειτουργική πνευματικότητα, δηλαδή στη Λειτουργία και στην Ευχαριστία, όπως ακριβώς τα νοούν και τα διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες. [...]

Απόσπασμα εκ του προλόγου του συγγραφέως

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Π. Β. Πάσχου: «Ο Γλυκασμός των Αγγέλων»,
εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
3η έκδοση, Ιανουάριος 2003, σελ 17-20.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
1η έκδοση 1975

Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ

«Ο ΓΛΥΚΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ»

Σχόλια στον Ακάθιστον Ύμνο, καθώς και άλλα λογοτεχνικά και κατανυκτικά
κείμενα εισαγωγής εις την ορθόδοξον λειτουργικήν πνευματικότητα.

Όταν ομιλεί κανείς σήμερα για πνευματική ζωή, ο νους του πάει, δίχως να το θέλει, στο θόρυβο των εφημερίδων και των περιοδικών που μ' αυτόν τον όρο χαρακτηρίζουν γενικά την κάθε είδους καλλιτεχνική παραγωγή, κυκλοφορία, κίνηση, συζήτηση, με όλες τις σχετικές παρεξηγήσεις, αντεγκλήσεις, επιθέσεις, μηνύσεις, δίκες και άλλα -ηχηρά δυστυχώς-, παρόμοια. Για να πειστεί κανείς πόσο πνεύμα και πόση πνευματική ζωή μπορεί να υπάρξει σ' αυτό τον πάταγο της σύγχρονης φιλολογίας για θέματα πνευματικής ζωής, αρκεί να θυμηθεί απ' το «Γεροντικό» το κε' απόφθεγμα του αγίου Αρσενίου. «Παρέβαλέ ποτε ο Αββάς Αρσένιος εις τόπον, και εκεί ήσαν κάλαμοι, και εκινήθησαν υπό του ανέμου' και λέγει ο γέρων τοις αδελφοίς' τί έστιν ο σεισμός ούτος; και λέγουσι «κάλαμοι εισί»' λέγει ουν υτοίς ο γέρων' «Φύσει εάν κάθηταί τις εν ησυχία, ακούσει δε φωνήν στρουθίου, ουκ έχει η καρδία την αυτήν ησυχίαν' πόσω μάλλον υμείς, έχοντες τον σεισμόν των καλάμων τούτων;». Τώρα, εύκολα μπορεί κανείς να σκεφθεί: αν, τότε και εκεί, ακόμη και τα στρουθία και τα καλάμια, τα τόσο ποιητικά, ήταν εμπόδια στην ειρήνη της ψυχής, που δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα για την πνευματική ζωή, πως μπορούμε σήμερα να μιλούμε, για θέματα σαν κι αυτό, χωρίς να παρεξηγηθούμε πως ταξιδεύουμε σε χώρες χίμαιρας και ουτοπίας; Θα προσπαθήσω να βρω την απάντηση σ' ένα άλλο απόφθεγμα του  «Γεροντικού». «Αδελφός τις απήλθεν εις το κελλίον του αββά Αρσενίου εν Σκήτει, και προσέσχε διά της θυρίδος, και θεωρεί τον γέροντα όλον ως πυρ' ην δε άξιος αδελφός του ιδείν' και ως έκρουσεν, εξήλθεν ο γέρων, και θεωρεί τον αδελφόν ως έκθαμβον, και λέγει αυτώ' «έχεις πολλήν ώραν κρούων; μη τίποτε είδες ώδε; και είπεν «ουχί»' και λαλύσας αυτόν απέλυσεν». Αυτό το πυρ, που ντύθηκε κατάσαρκα ο αββάς Αρσένιος, μπορεί να κάψει τα καλάμια, που με το θόρυβό τους, διώχνουν την ειρήνη' κι ακόμη ν' αφανίσει, κάθε είδους στρουθία και κοράκια, που με τις κραυγές τους χαλούν την ησυχία της ψυχής μας, που ζητάει ν' ανεβεί ψηλότερα και ν' απολαύσει τα κρείττονα πνευματικά αγαθά». Εδώ, στην αρχή, θέλω να προλάβω μια πιθανή ερώτηση: γιατί μερικοί επιστήμονες θεολόγοι αφήνουν την αυστηρή τους επιστήμη και συζητούν με τους ασκητάς και τους γέροντες των Αποφθεγμάτων των «Γεροντικών»; Υπάρχουν ίσως πολλές απαντήσεις' ας αρκεστούμε σε μια: «το λαλείν περί πίστεως και το αναγιγνώσκειν δόγματα ξηραίνουσι τη κατάνυξιν του ανθρώπου' οι δε βίοι και οι λόγοι των γερόντων φωτίζουσι την ψυχήν, πληρούντες αυτήν δακρύων πνευματικών». Και δεν είναι η έρημος και η αναχώρησις που μας τραβάει κοντά τους, παρά ο άγιος βίος τους. Σε αντίθετες περιπτώσεις, προτιμούμε κι εμείς, όπως ο άγιος Ευάγριος ο Ποντικός, έναν κοσμικό, που υπηρετεί τον πλησίον του, παρά έναν αναχωρητή, που δεν έχει συμπάθεια για τον αδελφό του. Αν δεχτούμε σα σκοπό της πνευματικής ζωής τη σωτηρία της ψυχής μας και την ένωσή μας με το Θεό, που οι μυστικοί της Ορθοδοξίας την ονομάζουν θέωση του ανθρώπου, πρέπει να επιμείνουμε λίγο περισσότερο στο πυρ, που ήταν ντυμένος ο Αρσένιος, και για το οποίο μιλήσαμε νωρίτερα. Πιστεύω πως το πυρ αυτό, που είναι όχι το καταναλίσκον αλλά το φωτίζον και αγιάζον, μας πάει κατευθείαν στο θέμα μας, που είναι η πνευματική ζωή στον ιερό λειτουργικό χώρο της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Υπάρχουν βέβαια πολλοί δρόμοι για να φτάσει κανείς στο Θεό, όπου και «πολλαί μοναί είσι». Δεν μπορούμε να βάλουμε τους ανθρώπους όλους στο ίδιο καλούπι και να τους υποχρεώσουμε να γίνουν πανομοιότυπες μηχανές, δουλεύοντας στο ρυθμό που εξωτερικά θα τους επιβάλουμε. Πρέπει στην πνευματική ζωή να πνέει ο ζείδωρος άνεμος της πνευματικής ελευθερίας, που σέβεται απόλυτα την ιερότητα του προσώπου, που είναι εικόνα του Θεού. Ο καθένας διαλέγει ελεύθερα το δρόμο του, και παίρνει την ευθύνη της πνευματικής πορείας του. Όμως, επειδή ο βίος είναι σύντομος και δεν έχει πάντα τον καιρό να ιδεί και να ζήσει με το αζημίωτο τα πάντα, ώσπου να βρει αυτό που του ταιριάζει, ο άνθρωπος συμβουλεύεται, με σύνεση και αγαθή πρόθεση, την σοφία και την πείρα της παραδόσεως. Της παραδόσεως, που είναι θησαυρισμένη στην αγία Ορθοδοξία μας. Αυτή η παράδοση μας διδάσκει έναν ασφαλή δρόμο, ανάμεσα στους τόσους άλλους, για μια σωστή πνευματική ζωή. Και αυτός δεν είναι άλλος από την οδό της θείας λατρείας, της λειτουργικής ζωής των τέκνων της Εκκλησίας μας, όπου το πυρ, που είδαμε πιο πάνω, ζεσταίνει και φωτίζει την ψυχή στην πορεία της προς το Θεό.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Π. Β. Πάσχου: «Ο Γλυκασμός των Αγγέλων»,
εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
3η έκδοση, Ιανουάριος 2003, σελ 17-20.
1η έκδοση 1975