Κ. Γ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (ΕΚΤΟ ΜΕΡΟΣ)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Κ. Γ. Παπαδημητρακοπούλου:
 «Η Κατάθλιψη κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας»,
εκδόσεις  «Φωτοδότες», 4η έκδοση, σελ 44-47.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
 «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Πρόλογος

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας το 5 ο/ο του πληθυσμού στην Ευρώπη υποφέρει από κατάθλιψη, το 10 ο/ο των ανδρών και το 20 ο/ο των γυναικών βιώνουν καταθλιπτικά γεγονότα, ενώ 340 εκατ. άνθρωποι σ' όλο τον κόσμο υποφέρουν από τέτοιες διαταραχές! Δυστυχώς η κατάσταση αυτή συνεχώς επιδεινώνεται και εξελίσσεται σε μάστιγα του αιώνα μας... Και οι ιδικοί ψάχνουν για τις λύσεις! Τα ψυχοφάρμακα δίνουν και παίρνουν. Οι ψυχολόγοι (ακόμη δε και οι παιδοψυχολόγοι) και οι ψυχίατροι έγιναν το καταφύγιο των πολλών... Λύπη, μελαγχολία, κατάθλιψη! Οι Πατέρες χρησιμοποιούν τον γενικότερο όρο «αθυμία», όταν αναφέρονται σ' αυτή την κατάσταση. Και πόσα δεν έχουν να πουν! Ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος είχε δύο ανθρώπους του περιβάλλοντός του, τον φίλο του Σταγείριο και την συνεργάτιδά του Οσία Ολυμπιάδα, οι οποίοι, αν και ήταν ενάρετοι όπως ο ίδιος αναφέρει, έπασχαν απ' την αθυμία, τους απηύθυνε δε πλήθος μακροσκελών επιστολών προκειμένου να τους βοηθήσει. Συνεπώς το πρόβλημα αγγίζει κάποτε και τους εναρέτους! Οι Πατέρες μας εξηγούν με σαφήνεια ποιά είναι τα είδη της λύπης, και πώς μόνο για την αμαρτία, τη δική μας και των άλλων, πρέπει να λυπάται κανείς και για τίποτε άλλο! Πρόκειται για την αποκαλούμενη «κατά Θεόν λύπη» η οποία οδηγεί στη μετάνοια και τη σωτηρία μας. Αυτή είναι και η λύπη των Αγίων, αναφέροντας επ' αυτού πλήθος από παραδείγματα και χωρία της Αγίας Γραφής. Την αθυμία την περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα, την θεωρούν (όπως και είναι!) αφόρητη κατάσταση, τη χειρότερη απ' όλες τις δοκιμασίες, ακόμα δε και τον θάνατο που είναι το κορύφωμα όλων των δοκιμασιών! Την αποκαλούν νέφος πυκνό και ζοφερό, σκοτάδι, βαρύ φορτίο, τυραννίδα, μανιακό πέλαγος, φοβερό βασανιστήριο κ.λπ. Τονίζουν ακόμα πως ο δαίμονας αυτούς που εξουσιάζει, το κατορθώνει αυτό μέσα απ' την υπερβολική αθυμία! Γι' αυτό και την χαρακτηρίζουν «πονηρό πνεύμα της λύπης»! Μας εξηγούν αναλυτικά τις αιτίες που μας συμβαίνουν αυτά, τις οποίες αξίζει να προσέξουμε πάρα πολύ, γιατί μέσα απ' αυτές μπορούμε μπορούμε να καθρεφτίσουμε τον εαυτό μας και να εντοπίσουμε το πρόβλημά μας. Και απ' τον εντοπισμό του προβλήματος μπορούμε ευκολότερα να οδηγηθούμε στην θεραπεία και την απαλλαγή μας απ' αυτήν. Μας περιγράφουν ποιές είναι οι συνέπειες της αθυμίας στη ζωή μας και γιατί την επιτρέπει ο Θεός. Επιπλέον στέκονται πολύ στην αντιμετώπισή της. Τονίζουν πως σαφώς η αθυμία θεραπεύεται και προτείνουν τις λύσεις, οι οποίες είναι κυρίως πνευματικές. Ας τις εφαρμόσουμε με ακρίβεια και επιμέλεια στη ζωή μας, για να βρούμε την ίαση που τόσο ποθούμε. Αλλά πόσο υπέροχα εξηγούν και τα δάκρυα του Κυρίου, τόσο για τον φίλο του τον Λάζαρο εκεί λίγο πριν τον αναστήσει, όσο και για την κατάντια της Ιερουσαλήμ που θα γινόταν σύντομα κυριολεκτικά βορά των εχθρών της! Όλα αυτά τα θαυμάσια τα παραθέτουν με τον δικό τους χαρακτηριστικό τρόπο, με πλήθος παραδειγμάτων και σοφίας, που οικοδομούν οπωσδήποτε καθένα που θέλει να τους ακούσει. Ή έστω που επιθυμεί να ακούσει και μία άλλη άποψη! Αξίζει να αναφερθεί ότι το βιβλίο αυτό προήλθε μετά από μελέτη των συγγραμμάτων τους, την αποκαλουμένη Πατρολογία, απ' την οποία σταχυολογήσαμε κατά το δυνατόν ό,τι βρήκαμε γραμμένο σ' αυτήν, το ταξινομήσαμε σε ενότητες, το χωρίσαμε σε κεφάλαια κι πολλές παραγράφους, προβήκαμε σε πλήθος υπογραμμίσεων και γενικά σε ό,τι κρίναμε πρακτικό και χρήσιμο προκειμένου το κείμενο να είναι απλό, άνετο στη μελέτη και εύληπτο, ακόμη δε και για τον ολιγογράμματο. Ελπίζουμε ότι ο φίλος αναγνώστης θα βρει πραγματικά χρήσιμη αυτή την προσπάθεια και θα ωφεληθεί πολύ. Κι όπως γράφει ο Άγ. Ισίδωρος Πηλουσιώτης «αν το έργο αυτό είναι καλό, ας το αποδώσει στον Θεό. Αν, όμως, ότι είναι γραμμένο με ελλείψεις, ας συγχωρήσει την ανθρώπινη αδυναμία, που δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που θέλει»...

Κ.Γ.Π.

Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

3. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ;

γ. Είναι ακόμη και δοκιμασία απ' τον Θεό!

Αλλά η λύπη και η αθυμία, δεν οφείλεται μόνο στους ελέγχους της συνειδήσεως για τις αμαρτίες μας, ούτε και στα πάθη μας. Πολλές φορές τις παραχωρεί ο Θεός στους εκλεκτούς του, όπως συνέβη με τον Ιώβ και όλους τους Αγίους, προκειμένου μέσα απ' τη δοκιμασία αυτή να βγουν πιο ενισχυμένοι και περισσότερο δυνατοί. Ο Θεός μας θέλει καλογυμνασμένους αθλητές στη Βασιλεία Του και όχι απαλούς και μαλθακούς! Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Άγιος Αντώνιος: «Χωρίς θλίψεις και δοκιμασίες και πειρασμούς, κανείς δεν ανέβηκε στον ουρανό». Τέτοια ήταν και η αθυμία της Οσίας Ολυμπιάδας, προς την οποία ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος έγραφε: «Υπομένοντας τέτοια δοκιμασία, λοιπόν, να προσδοκάς μεγάλες αμοιβές, πολλά βραβεία, άφατα αντίδωρα, λαμπρά και ανθισμένα στεφάνια για τους τόσους αγώνες. Γιατί όχι μόνο το να κάνει κανείς κάτι καλό, αλλά και το να πάθει κάτι κακό φέρνει μεγάλες αμοιβές και μεγάλα έπαθλα... Σκεπτόμενη, λοιπόν, αυτά και συλλογιζόμενη πόσο μεγάλο είναι το κέρδος του οδυνηρού και επίμοχθου βίου, να χαίρεσαι και να ευφραίνεσαι, που απ' τη νεότητά σου βάδισες την κερδοφόρα και γεμάτη μύρια στεφάνια οδό, ανάμεσα από συνεχή και πυκνά παθήματα. Γιατί η αρρώστια του σώματος, ποκίλη και παντοειδής και οδυνηρότερη από μύριους θανάτους, δεν έπαυσε να σε παρενοχλεί συνεχώς. Ποτέ δεν έπαυσαν να απευθύνονται σε βάρος σου νιφάδες λοιδοριών και ύβρεων και συκοφαντίες, ενώ όλον τον καιρό σ' ενοχλούσαν διαπαντός, πυκνές και συνεχείς αθυμίες και πηγές δακρύων. Το καθένα απ' αυτά και μόνο του θα αρκούσε για πολλή ωφέλεια σ' αυτούς που το υπέμειναν». Πράγματι, ο Λάζαρος και μόνο για την αρρώστια κατέστη μέτοχος της ίδιας κληρονομίας με τον Πατριάρχη Αβραάμ (Λουκ. 16, 19-31), ενώ η κατηγορία του Φαρισαίου χάρισε στον τελώνη δικαίωση που ξεπερνά τον Φαρισαίο (Λουκ. 18, 9-14). Εξάλλου ο κορυφαίος Απόστολος Πέτρος με τα δάκρυα θεράπευσε το έλκος της φοβερής εκείνης αμαρτίας (δηλ. της άρνησης του Χριστού) (Μάρκ. 14,72). Όταν, λοιπόν, το καθένα απ' τα αναφερθέντα παθήματα φαίνεται και μόνο του να ήταν αρκετό, σκέψου πόσες αμοιβές θα πάρεις εσύ, που υπέμεινες όλα μαζί με πολλή υπερβολή και όλο τον χρόνο. Γιατί τίποτα δεν καθιστά τόσο λαμπρούς και ζηλευτούς τους ανθρώπους, που δεν τους γεμίζει με μύρια αγαθά, όσο το πλήθος των πειρασμών και οι κίνδυνοι και οι κόποι και οι αθυμίες και το να υφίστανται επιβουλές συνεχώς, και μάλιστα από εκείνους που δεν έπρεπε καθόλου, και να τα υποφέρουν όλα με πραότητα». [Απ' την  «10η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ»] Τέτοια ήταν και η αθυμία του ενάρετου φίλου του Σταγείριου, προς τον οποίο ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος γράφει:  «Αλλά θα μου πεις: Από που είναι φανερό, ότι δηλαδή δεν πληρώνουμε μ' αυτήν για τις αμαρτίες μας; Είναι και μάλιστα ολοφάνερο, πλην όμως δεν το ισχυρίζομαι αυτό τούτη τη στιγμή. Αλλ' ας υποθέσουμε, εάν θέλεις, ότι όχι μόνο δεν είναι καθόλου φανερό, όπως είπες, αλλ' είναι καταφάνερο, ότι αυτό είναι καθαρή τιμωρία για τα αμαρτήματά μας. Πες μου, λοιπόν, γι' αυτό πονάς; Κι όμως είναι άξιο ευθυμίας το να συγχωρούνται στην εδώ ζωή τα αμαρτήματά μας και να μην καταδικαζόμαστε μαζί με τον κόσμο γι' αυτά. Γιατί αυτός που πονά, πρέπει να πονά όχι για τα αμαρτήματά του εκείνα για τα οποία τιμωρείται, αλλά για εκείνα με τα οποία παροργίζει τον Θεό. Γιατί τα μεν αμαρτήματα μας απομακρύνουν απ' τον Θεό και μας κάνουν εχθρό Του, ενώ οι τιμωρίες Τον συμφιλιώνουν μ' εμάς και Τον προδιαθέτουν να είναι σπλαχνικός απέναντί μας και να βρίσκεται κοντά μας. Το ότι, όμως, αυτός ο ιδρώτας και ο πόνος δεν είναι τιμωρία για τα αμαρτήματά μας, αλλ' αφορμή για στεφάνια και βραβεία, γίνεται φανερό απ' αυτό το γεγονός. Εάν, δηλαδή, έζησες με αισχρότητα και ασωτία την προηγούμενη ζωή σου και έμπαινες, ενώ βρισκόσουν σ' αυτή την κατάσταση, στην μοναχική πολιτεία, θα έπρεπε ούτε και τότε να έχεις αυτή την υποψία. Γιατί, εάν προς τον σκοπό αυτό στέλνει ο Θεός τις τιμωρίες, για να οδηγήσει δηλαδή στην μετάνοια αυτούς που επιμένουν να ζουν στην αμαρτωλή ζωή, απ' τη στιγμή που επιδείχθηκε η μετάνοια, είναι πλέον περιττά, εξαιτίας αυτού του γεγονότος, τα της τιμωρίας. Καθ' όσον τόσο πολύ απέχει ο Θεός από το να θέλει να μας τιμωρεί, ώστε και πολλές φορές, αν και πράττουμε πράγματα άξια τιμωρίας κι έχουμε ανάγκη μεγάλης τιμωρίας για να επιστρέψουμε, παρά ταύτα μας σωφρονίζει μόνο με την απειλή του και με λόγια φοβερά.»

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Κ. Γ. Παπαδημητρακοπούλου:
«Η Κατάθλιψη κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας»,
εκδόσεις «Φωτοδότες», 4η έκδοση, σελ 44-47.