Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΕΤΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ (Β)

 

«Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21».
Δεύτερη έκδοση: «Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ», Απρίλιος 2021, σελ. 500-503.
«Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του «Λαϊκού Πανεπιστημίου», που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς «Εταιρείας Φίλων του Λαού», για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα «Το λυκόφως της Σπάρτης»,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: «το κώνειον»!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: «Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β'»,

Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΕΤΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ

Σε κάθε επανάσταση γίνονται αγριότητες. Φυσικά, πάμπολλες έγιναν και στη διάρκεια της Επαναστάσεως του '21.
Αλλά το μεγαλείο του '21 συνίσταται όχι μόνο στα μεγάλα έργα, αλλά και στο γεγονός αυτοί που είδαν, αυτοί που συμμετείχαν,
αυτοί που διέπραξαν και τα φρικτά έργα, δεν τα απέκρυψαν' τα απεκάλυψαν και τα στιγμάτισαν.
Έχω διαβάσει σχεδόν όλα όσα έχουν γράψει οι πρωταγωνιστές των επαναστάσεων από τον 18ο ως τον 20ο αι.
Πουθενά ή σπάνια υπάρχει στα κείμενά τους ομολογία εγκλήματος.
Δεν έχω αφήσει αδιάβαστο κανένα βιβλίο απ' όσα έγραψαν οι μεγάλοι Γερμανοί και Σοβιετικοί πολέμαρχοι.
Οι μεν μπορεί να κατηγορούν τους δε για αγριότητες, αλλά ποτέ τον εαυτό τους.
Οι Γερμανοί απλώς γράφουν πως, ό,τι κακό γινόταν, διεπράττετο εν αγνοία τους.
Τους έλειψε το θάρρος της ομολογίας. Στους αγωνιστές του '21, όχι.

Ας επανέλθουμε, όμως, στον Μακρυγιάννη. Μετά την επίθεση εναντίον της Άρτας, ασθένησε και πήγε στο Μεσολόγγι προς θεραπεία. Μετά την ανάρρωσή του έλαβε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις της Αν. Στερεάς, άρχισε να εξελίσσεται σε μικροκαπετάνιο και να δρα κάτω από τη βαριά σκιά του Ανδρούτσου. Παρότι Ανδρούτσος και Γκούρας τον έκαναν πολιτάρχη στην Αθήνα, ο Μακρυγιάννης δεν διστάζει να στιγματίσει τη φιλαργυρία, τη σκληρότητα και την τυραννική άσκηση της εξουσίας τους, χωρίς να παραβλέπει τη στρατιωτική αξία τους.

Ο Μακρυγιάννης δεν ήθελε τη στρατιωτική, ήθελε μια πολιτική εξουσία, μια κυβέρνηση που να συντονίζει τα πάντα. Γι' αυτό με τους λίγους άνδρες του στις 25 Οκτωβρίου 1823 κατέβηκε στην Πελοπόννησο και έθεσε τον εαυτό του στην υπηρεσία του Βουλευτικού. Ήταν υπέρ της πολιτικής νομιμότητας. Γράφει: «Και οι Γύφτοι νάχουν την κυβέρνησιν, εγώ θα υποτάζωμαι» (ό.π., σ.133). Ήδη, όμως, το χάσμα είχε ανοίξει. Οι συγκρούσεις άρχισαν και σ' αυτές έλαβε μέρος στο πλευρό της κυβερνήσεως και ο Μακρυγιάννης.

Στη Δαλαμανάρα μάλιστα πολέμησε εναντίον του Νικηταρά. Η κατάσταση, πάντως, του προκαλεί οδύνη. «Μοιράστηκαν οι καλοί πατριώτες να προκόψουν την πατρίδα» γράφει πικρά (ό. π., σ.106). Συμμετέχει, αλλά ψυχικά απέχει. Όταν ο Ανδρ. Ζαϊμης στη δεύτερη φάση του Εμφυλίου τον καλεί κοντά του έναντι μισθού χιλίων γροσίων τον μήνα, ο Μακρυγιάννης, αηδιασμένος από το άσκοπο αιματοκύλισμα, του απαντά: «Πενήντα χιλιάδες να μου δώσετε, κρέας διά Εμφύλιον πόλεμον δεν πουλώ» (ό.π., σ.118).

Ωστόσο, παρά τα υπέροχα αυτά λόγια, εξακολουθούσε να υπηρετεί την κυβέρνηση Κουντουριώτη και του Μαυροκορδάτου, που δεν παύει, ωστόσο, στα Απομνημονεύματα να κακολογεί, χωρίς πάλι να δικαιώνει και την άλλη πλευρά: «Μούτζες και στρούτζες νάχουν και τόνα μέρος και τ' άλλο» γράφει απογοητευμένος (ό.π., σ.126). Είναι κι αυτός βουτηγμένος στη διαμάχη.

Αφού για κάποιο διάστημα έμεινε στην Ύδρα για λόγους προστασίας και ο Κουντουριώτης του έδωσε βαθμό αντιστρατήγου, θόλωσε από τον βαθμό η πνευματική του όραση κι έκανε εκστρατεία στα ενδιάμεσα της Μεσσηνίας, όπου παραλίγο να συλληφθεί. Με τους λίγους συντρόφους του επέστρεψαν στην Τριπολιτσά κι από εκεί στο Ναύπλιο. Εξήγησε στα μέλη της κυβερνήσεως ότι το μεγαλύτερο μέρος του Μοριά στέκεται στο πλευρό του Κολοκοτρώνη και πως οι κυβερνητικοί με τις υπάρχουσες δυνάμεις είναι αδύνατον να υπερισχύσουν.

Και τότε του ανετέθη μια θλιβερή αποστολή: να γίνουν ώστε να έλθουν ρουμελιώτικα στρατεύματα στον Μοριά, για να νικήσουν τους «στασιαστές». Πράγματι, ο Μακρυγιάννης έφθασε στην Αθήνα και συνεννοήθηκε με τον Καρατάσο, τον Γάτσο και άλλους, που όντως έφθασαν στον Μοριά και επιδόθηκαν σε πόλεμο και άγριες λεηλασίες. Στον Εμφύλιο αυτό συμμετείχαν και ο Γ. Καραϊσκάκης, ο Κ. Τζαβέλας και ο Γιάννης Γκούρας. Τα όσα φρικτά έγιναν τότε περιγράφονται σε αυτόν τον τόμο (Π. Π. Γερμανός, σσ. 115-117, Θ. Κολοκοτρώνης, σσ. 206-211).

Το θλιβερό επακόλουθο όλης αυτής της αδελφοσφαγής ήταν να αχρηστευθεί όλη η πολεμική και πολιτική αφρόκρεμα του Μοριά, ο Ιμπραήμ να βγει τον Φεβρουάριο του 1825, όταν μαζί με τον Δημ. Υψηλάντη, τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και τους λίγους τακτικούς, μπόρεσαν να νικήσουν στους Μύλους της Λέρνης τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ (βλ. πλήρη περιγραφή σε αυτόν τον τόμο, σ. 248-249). Τότε είναι που είπε στον Γάλλο ναύαρχο Δεριγνύ τα αθάνατα λόγια:

...«Κι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Μπραϊμη, παρηγοριόμαστε με έναν τρόπον ότι η τύχη μας έχει εμάς τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και τώρα, όλα τα θηρία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε' τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν' και όταν κάνουν αυτείνη την απόφαση, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν»... (ό.π., τ. Α', σσ. 170-171).

Κι ακόμα σε τέσσερεις Γάλλους αξιωματικούς (ο γαλλικός στόλος ναυλοχούσε στον Αργολικό) που του υπέδειξαν την αδυναμία των Ελλήνων ο Μακρυγιάννης έδωσε την ίδια λεωνίδεια απάντηση:

...«Ξέραμεν ότ' είναι πολλοί αυτείνοι και μαθητικοί [=τακτικοί] κ' έχουν και κανόνια και όλα τα μέσα' εμείς απ' ούλα είμαστε αδύναμοι' όμως ο Θεός φυλάγει και τους αδύνατους' κι αν πεθάνωμεν, πεθαίνομεν διά την πατρίδα μας, διά την θρησκεία μας και πολεμούμεν όσο μπορούμεν εναντίον της τυραγνίας' κι ο Θεός βοηθός. Αυτός είναι θάνατος γλυκός, ότι κανένας δεν θα γένη αθάνατος' κι όταν ο Χάρος θάρθη να μας πάρη, όταν θέλη, αρρώστους και δυστυχείς, καλύτερα σήμερα να πεθάνωμεν». Με φίλησε ένας απ' αυτούς και τον φίλησα κι εγώ. Ύστερα φύγαν... (Ό,π., σσ. 173-174).

( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 500-503.