ΟΣΙΟΣ ΣΤΑΡΕΤΣ ΙΣΑΑΚΙΟΣ Ο Β' - Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ (Α)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση
«Πατερικό της Όπτινα»,
β' έκδοση, Αθήνα 2006, σελ. 184-187.
«Στο βιβλίο αυτό, το «Πατερικό της Όπτινα», καταχωρήσαμε όσα στοιχεία διασώθηκαν, εκείνα που εμείς μπορέσαμε να βρούμε από τους βίους και τα κατορθώματα των οσίων εκείνων πατέρων. Η ύλη κατανεμήθηκε σε τέσσερα κεφάλαια ως εξής:
Στο Α' κεφάλαιο αναφερόμαστε στην ιστορία της Όπτινα και το θεσμό των γερόντων, όπως εγκαθιδρύθηκε στο μοναστήρι και τη σκήτη. Στο Β' κεφάλαιο παραθέτουμε τις βιογραφίες των δεκατεσσάρων στάρετς που έχουν ήδη ανακηρυχτεί άγιοι. Μολονότι, όπως προαναφέραμε, οι βιογραφίες των έξι από τους οσίους αυτούς έχουν κυκλοφορήσει ήδη στην ελληνική, τους συμπεριλάβαμε κι εκείνους με σύντομες περιλήψεις των βίων τους, γιατί φρονούμε πως χωρίς αυτούς δε θά' ταν ολοκληρωμένο το «Πατερικό».
Η σειρά με την οποία κατατάσσονται στο βιβλίο όλοι οι όσιοι, είναι χρονολογική κι όχι αξιολογική, αναφέρονται δηλαδή με τη σειρά προσέλευσης και διαμονής τους στο μοναστήρι. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε πως, εκτός από τα βιβλία των έξι στάρετς που ήδη κυκλοφορούν στην ελληνική, για τους περισσότερους υπάρχουν πλήρεις και λεπτομερείς βιογραφίες (στη ρωσική ή στην αγγλική γλώσσα). Οι ανάγκες όμως κι ο σκοπός του βιβλίου αυτού μας περιορίζει στη σύντομη παρουσίασή τους. Στο ίδιο κεφάλαιο, σε παράρτημα, έχουμε παραθέσει τις σύντομες βιογραφίες πέντε άλλων οσίων στάρετς, των οποίων η αγιότητα δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί από την Εκκλησία. Στο Γ' κεφάλαιο υπάρχουν οι βιογραφίες 19 οσίων και γερόντων που σχετίζονταν άμεσα με το μοναστήρι και τους γέροντες της Όπτινα.
Οι γέροντες αυτοί είτε προέρχονταν άμεσα από την Όπτινα κι αναγκάστηκαν για διάφορους λόγους ν' απομακρυνθούν απ' αυτήν, είτε ζούσαν σε κοντινά μοναστήρια κάτω από την απόλυτη καθοδήγηση των γερόντων. Αν και μερικές από τις βιογραφίες αυτές είναι πολύ σύντομες, θα συναντήσει κανείς περιστατικά θαυμαστά, γεμάτα δύναμη σημαντική. Στο Δ' Κεφάλαιο τέλος θεωρήσαμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε έξι από τους σπουδαιότερους συγγραφείς που επηρεάστηκαν άμεσα από τους γέροντες της Όπτινα (Γκόγκολ, Ντοστογιέφσκυ, Τολστόϊ κλπ.). Αναφερόμαστε με συντομία στα βιογραφικά τους στοιχεία και δώσαμε περισσότερο χώρο και έμφαση στην παρουσίαση των περιστατικών εκείνων που φανερώνουν την καταλυτική σε πολλές περιπτώσεις επίδραση που είχε πάνω τους η συνάντηση κι η συναναστροφή τους με τους γέροντες.
Σε πολλούς από τους βίους των στάρετς ίσως να μη συναντήσει κανείς τη σοφία του κόσμου τούτου. Θα συναντήσει όμως, ακόμα και στην πιο σύντομη βιογραφία, την αύρα του Αγίου Πνεύματος, μια σοφία θεϊκή. Η χάρη του Θεού είναι ολοφάνερη και στους απλοϊκότερους των μοναχών, σ' αυτούς ίσως περισσότερο, γιατί «τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα τους σοφούς καταισχύνη». Το μοναστήρι της Όπτινα για έναν αιώνα, από το 1821 που επανιδρύθηκε ως το 1923 που το έκλεισαν οι μπολσεβίκοι, αναδείχτηκε σε ορμητήριο αναβάσεων πνευματικών. Με την επιρροή των μεγάλων μορφών των στάρετς, αυτών των ανυπέρβλητων καθοδηγητών των ψυχών, η Όπτινα έγινε φυτώριο αγίων, τόπος παραμυθίας, προσευχής και αγιότητας. Και όπως λέει ο Γκόγκολ, επίδρασή της δεν περιορίστηκε μόνο στους μοναχούς κι όσους εργάζονταν στο μοναστήρι και τη σκήτη.
Όλη η γύρω περιοχή είχε υποστεί την αγαθή επιρροή του σπουδαίου αυτού μοναστηριού. Είναι ευχάριστο και πολύ παρήγορο το γεγονός ότι στις μέρες μας, μετά από μερικές δεκαετίες σκληρής δοκιμασίας και ερήμωσης, στην Όπτινα άρχισαν πάλι να καλλιεργούνται τα θαυμαστά άνθη της ερήμου. Οι μοναχοί που ζουν σήμερα εκεί και που αγγίζουν ήδη τους εκατό, επιθυμούν κι ελπίζουν, όπως και όλοι μας, ν' αποκτήσει ξανά το άγιο αυτό μοναστήρι την παλιά της πνευματική δόξα και λαμπρότητα. Ν' αναστηθούν ξανά αναστήματα του μεγέθους των οσίων αυτών πατέρων, για να οικοδομήσουν τώρα την πίστη και την ευλάβεια στο δοκιμασμένο και βασανισμένο λαό».
Πέτρος Μπότσης - Ιανουάριος 2002.
(Απόσπασμα εκ του προλόγου).
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΟΤΣΗ: ΠΑΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ

(Μέρος 6ον)

ΟΙ ΟΣΙΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ

14. ΟΣΙΟΣ ΣΤΑΡΕΤΣ ΙΣΑΑΚΙΟΣ Ο Β' - Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ

Ο στάρετς Ισαάκιος γεννήθηκε το 1865 στο χωριό Οστρώφ της επαρχίας Όρελ, από γονείς χωρικούς. Το κοσμικό του όνομα ήταν Ιβάν Νικολάγεβιτς Μπομπράκωφ, Ήταν ψηλός, γεροδεμένος, ρωμαλέος. Είχε ένα ολοφώτεινο πρόσωπο που αντιφέγγιζε τόσο την παιδική του απλότητα όσο και την πνευματική σοφία του. Τελείωσε το ενοριακό σχολείο και μετά αποφοίτησε κι από το εκκλησιαστικό σεμινάριο. Στην Όπτινα πήγε το 1884, όταν ήταν δεκαεννιά χρόνων, κι έμεινε εκεί τέσσερεις δεκαετίες. Όταν πήγε στο μοναστήρι, ο στάρετς Αμβρόσιος ζούσε ακόμα. Στις 7 Ιουνίου 1898, στην ηλικία των 33 χρόνων, ο π. Ισαάκιος έγινε μοναχός και τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου χειροτονήθηκε διάκονος. Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1902, χειροτονήθηκε ιερομόναχος. Η χειροτονία έγινε στο καθολικό της μονής Σαμορντίνο, την ημέρα των εγκαινίων του ναού αυτού. Το 1908 κοιμήθηκε κι ενταφιάστηκε στην Όπτινα, ως μοναχός ο κατά σάρκα πατέρας του Νικόλαος, σε ηλικία 72 ετών. Ο π. Ισαάκιος διακρινόταν για την ευλάβειά του. Προτού λειτουργήσει, πήγαινε πάντα να εξομολογηθεί στον πνευματικό του πατέρα. Κάποτε τον ρώτησε ένας ιερομόναχος: -Γιατί το κάνεις αυτό; Τι λόγο έχεις να μετανοείς; Τι αμαρτίες μπορείς να έχεις εσύ; Κι ο π. Ισαάκιος του απάντησε: -Μάλιστα! Άφησε το τραπέζι αυτό μέσα στο δωμάτιο για μια εβδομάδα με την πόρτα και τα παράθυρα κλειστά. Μετά έλα και τράβηξε το δάχτυλό σου στην επιφάνειά του από τη μια άκρη στην άλλη. Θα παρατηρήσεις ότι πάνω στο τραπέζι έχει χαραχτεί μια ευδιάκριτη γραμμή και το δάκτυλό σου είναι γεμάτο γεμάτο σκόνη, που ίσως δε διακρίνεται στο φως της ημέρας. Το 1914 κοιμήθηκε ο ηγούμενος π. Ξενοφών κι οι αδελφοί εξέλεξαν νέο ηγούμενο τον π. Ισαάκιο. Η ηγουμενία του συνέπεσε με την πιο κρίσιμη περίοδο της ιστορίας της Όπτινα. Τότε έγινε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, η μπολσεβίκική επανάσταση, ο εμφύλιος πόλεμος και στη συνέχεια ο διωγμός της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όσο κράτησε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος το μοναστήρι της Όπτινα, μ' όλο που και το ίδιο αντιμετώπιζε δυσκολίες από τα δεινά του πολέμου, συμπαραστάθηκε όσο μπορούσε σ' εκείνους που υπόφεραν. Έδινε ελεημοσύνες σ' εκείνους που είχαν ανάγκη και πρόσφεραν πρόθυμα κατάλυμα σ' όσους κατέφευγαν εκεί ως πρόσφυγες, ιδιαίτερα από τις δυτικές περιοχές της ρωσικής αυτοκρατορίας, όπου ο πόλεμος μαινόταν. Στο χρονικό της σκήτης της Όπτινα αναφέρεται πως ο αρχιμανδρίτης Ισαάκιος έλαβε μέρος στην Πανρωσική Τοπική Σύνοδο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του 1917. Ήταν ένα δείγμα κι αυτό του σεβασμού που έτρεφε η σύνοδος της ρωσικής Εκκλησίας τόσο για το μοναστήρι της Όπτινα όσο και για τον άγιο ηγούμενό της. Στις 23 Ιανουαρίου του 1918 με διάταγμα των μπολσεβίκων η Όπτινα έκλεισε. Το μοναστήρι κατάφερε όμως να επιβιώσει για πέντε χρόνια ακόμα, με τη μορφή ενός γεωργικού συνεταιρισμού. Δυο γέροντες εξακολούθησαν να δέχονται προσκυνητές που έφταναν εκεί για πνευματική καθοδήγηση. Αυτοί ήταν ο στάρετς Νεκτάριος (Τυχόνωφ) και ο στάρετς Ανατόλιος ο Νεότερος (Ποτάπωφ). Το 1919 συλλάβανε για πρώτη φορά τον αρχιμανδρίτη Ισαάκιο και τον φυλακίσανε στο Κόζελσκ. Την άνοιξη του 1923 οι αθεϊστικές αρχές κατάργησαν το γεωργικό συνεταιρισμό και μετέτρεψαν την Όπτινα σε «Μουσείο της Μονής Όπτινα». Οι αρχές έδιωξαν τον ηγούμενο Ισαάκιο για διαχειριστικούς λόγους και διόρισαν τον ιερομόναχο Νίκωνα για να μεταβιβάσει την περιουσία του μοναστηριού στο μουσείο. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου κι ενώ τέλειωναν ένα συλλείτουργο που έκαναν, ο π. Ισαάκιος απευθύνθηκε στον π. Νίκωνα και του είπε: -π. Νίκων, χωριζόμαστε. Εσύ μείνε εδώ, γιατί οι προσκυνητές θα εξακολουθήσουν νά 'ρχονται και πρέπει να γίνονται λειτουργίες. Θα μείνει κι ο π. Σεραφείμ ως ιεροδιάκονος. Έτσι, με την ευλογία του αρχιμανδρίτη Ισαακίου ο π. Νίκων συνέχισε να δέχεται προσκυνητές και να τους καθοδηγεί, ως ο τελευταίος στάρετς της Όπτινα.

 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση:
«Πατερικό της Όπτινα», β' έκδοση,
Αθήνα 2006, σελ. 184-187.