ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ: ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΩΣΕΩΣ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΖΩΗ, ΤΟ ΜΕΓΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Μετά τὸ μύρο προχωροῦμε πρὸς τὴν ἁγία Τράπεζα, σ᾿ αὐτή τήν τελείωση τῆς ζωῆς, ὅπου, ὅταν φθάσουμε, δὲν θὰ χρειάζεται πλέον τίποτε ἄλλο γιὰ τὴν ἐπιζητουμένη εὐδαιμονία. ᾿Απὸ ἐκεῖ πραγματικὰ δὲν θὰ παραλαμβάνουμε πλέον θάνατο καὶ τάφο, καὶ μέθεξη καλύτερης ζωῆς, ἀλλὰ τὸν ἴδιο τὸν ᾿Αναστάντα, οὔτε τὰ δῶρα τοῦ Πνεύματος, ὅσα ἐπιτρέπεται νὰ λάβουμε, ἀλλὰ τὸν ἴδιο τὸν Εὐεργέτη, τὸν ἴδιο τὸ Ναό, στὸν ὁποῖο στηρίζεται ὅλος ὁ κύκλος τῶν χαρίτων.

Βέβαια, Αὐτὸς ὑπάρχει στὸ κάθε ἕνα ἀπὸ τὰ Μυστήρια, Αὐτὸν χριόμαστε καὶ λουόμαστε, καὶ Αὐτὸς εἶναι τὸ δεῖπνο μας, συνυπάρχει δὲ ἐπίσης στοὺς μυουμένους, ὄχι κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο σὲ ὅλα, ἀλλὰ διαφορετικά· βαπτίζοντας, ἀπαλλάσσει τὸν πηλὸ ἀπὸ τὴν κακία καὶ ἐναποθέτει τὴν μορφή Του, χρίοντας τὸν καθιστᾶ ἐνεργὸ στὶς ἐνέργειες τοῦ Πνεύματος, τῶν ὁποίων ἔγινε ὁ ἴδιος θησαυροφυλάκιο ἐξ αἰτίας τῆς ᾿Ενσαρκώσεως. ῞Οταν δὲ φέρει τὸν μυούμενο στὴν Τράπεζα καὶ τοῦ δώσει νὰ φάει ἀπὸ τὸ Σῶμα Του, τὸν ἀλλάζει ὁλόκληρο καὶ τὸν μεταθέτει στὸ δικό Του ἦθος, καὶ ὁ πηλὸς δὲν εἶναι πλέον πηλός, ἀφοῦ δέχεται τὴ βασιλικὴ μορφή, ἀλλ᾿ εἶναι ἤδη σῶμα τοῦ Βασιλέως…

῞Ομως, δὲν εἶναι δυνατό, ὄχι, νὰ εἶναι τελείως ἐνεργὸ τὸ Μυστήριο καὶ οἱ μυημένοι νὰ μετέχουν ὁποιασδήποτε φαυλότητος. Γιατί; Διότι τὸ νὰ εἶναι ἐνεργὸ τὸ Μυστήριο σημαίνει τοῦτο, τὸ νὰ μὴ λείπει κανένα προσὸν ἀπὸ τοὺς μυουμένους. Διότι ἡ ἐπαγγελία γιὰ τὴν ἱερὰ Τράπεζα ἐνοικίζει στὸν Χριστὸ μὲν ἐμᾶς, σ᾿ ἐμᾶς δὲ τὸν Χριστό. Διότι, λέει, «ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ» (᾿Ιωάν. στ´ 57). ῞Οταν μένει μέσα μας ὁ Χριστός, τί ἄλλο μᾶς χρειάζεται, ἤ ποιό ἀγαθὸ μᾶς διαφεύγει; ῞Οταν μένουμε μέσα στὸν Χριστό, τί ἄλλο θὰ ἐπιθυμήσουμε; Καὶ ἔνοικο ἔχομε καὶ κατοικία, ὥστε νὰ εἴμαστε μακάριοι γιὰ τὴν κατοικία καὶ μακάριοι διότι ἐμεῖς γίναμε κατοικία τέτοιου ἐνοίκου.

Διότι ποιό ἀγαθὸ δὲν κατέχουν αὐτοὶ ποὺ ἔχουν τέτοια πνευματικὴ διάθεση; Τί κοινὸ μεταξὺ τῆς φαυλότητος καὶ ἐκείνων ποὺ ἔφθασαν σὲ τέτοιο σημεῖο λαμπρότητος; Τί πονηρὸ θὰ μποροῦσε νὰ σταθεῖ ἐμπρὸς σὲ τόσο σωρὸ ἀγαθῶν; Ποιό πονηρὸ ποὺ εἶναι παρὸν θὰ μποροῦσε νὰ μείνει καὶ ποιό πονηρὸ ποὺ εἶναι ἀπὸν θὰ κατώρθωνε νὰ πλησιάσει, ὅταν ὁ Χριστὸς εἶναι μαζί μας τόσο πλήρως καὶ διαπερνᾶ ὅλη μας τὴν ὕπαρξη καὶ κατέχει ὅλο τὸ ἐσωτερικό μας καὶ βρίσκεται γύρω μας;

Τὰ βέλη ποὺ ἔρχονται ἀπ᾿ ἔξω τὰ ἐμποδίζει νὰ μᾶς ἀγγίξουν, καθὼς προβάλλεται γύρω ἀπὸ παντοῦ, διότι εἶναι κατοικία· κάθε δὲ φαῦλο ποὺ τυχὸν ὑπάρχει μέσα, τὸ ἀπομακρύνει ὠθώντας το· διότι εἶναι ἔνοικος ποὺ γεμίζει ὅλη τὴν κατοικία Του. Πραγματικά, δὲν μετέχουμε κάτι ἀπὸ τὰ δικά Του, ἀλλ᾿ Αὐτὸν τὸν ἴδιο, δὲν δεχόμαστε στὶς ψυχὲς κάποια ἀκτῖνα καὶ κάποιο φῶς, ἀλλὰ τὸν ἴδιο τὸν ἡλιακὸ δίσκο, ὥστε συγχρόνως νὰ κατοικήσουμε σ᾿ Αὐτὸν καὶ ἔνοικο νὰ Τὸν δεχθοῦμε, νὰ Τὸν ἐνδυθοῦμε καὶ νὰ Τὸν ἐνδύσουμε, νὰ ἑνωθοῦμε καὶ νὰ γίνουμε ἕνα πνεῦμα.

Διότι ἀμέσως ψυχὴ καὶ σῶμα καὶ ὅλες οἱ δυνάμεις γίνονται πνευματικά, ἐφ᾿ ὅσον ἀνακρᾶται ψυχὴ μὲ ψυχή, σῶμα μὲ σῶμα, αἷμα μὲ αἷμα. Καὶ ποιό εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα αὐτοῦ; Τὰ καλύτερα ἀποδεικνύονται ἀνώτερα τῶν χειροτέρων καὶ τὰ θεῖα ἐπικρατοῦν τῶν ἀνθρωπίνων, καὶ ὅπως λέει ὁ Παῦλος περὶ τῆς ἀναστάσεως, τὸ θνητὸ καταπίνεται ἀπὸ τή ζωή [ἵνα καταποθῇ τὸ θνητὸν ὑπὸ τῆς ζωῆς] (πρβλ. Β´ Κορ. ε´ 4), καὶ τὸ ἑπόμενο, «ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. β´ 20).

Πόσο μεγαλειώδη μυστήρια! Τί ὑπέροχο εἶναι νὰ ἀναμίξουμε τὸ νοῦ τοῦ Χριστοῦ μὲ τὸν δικό μας νοῦ καὶ νὰ ἑνωθεῖ ἡ θέληση ᾿Εκείνου μὲ τὴν δική μας θέλησι καὶ τὸ Σῶμα Του μὲ τὸ σῶμα μας καὶ τὸ Αἷμα Του μὲ τὸ αἷμα μας! Τί θὰ εἶναι ὁ νοῦς μας ὅταν θὰ ὑπερισχύσει ὁ θεῖος νοῦς καὶ τί θὰ εἶναι ἡ θέληση ὅταν ὑπερτερήσει ἡ μακάρια θέληση καὶ τί θὰ εἶναι ὁ χοῦς ὅταν ὑπερνικήσει ἐκεῖνο τὸ Πῦρ!

Καὶ ὅτι ἀληθινὰ ἔτσι συμβαίνει, δείχνει ὁ Παῦλος λέγοντας ὅτι ὁ ἴδιος δὲν ἔχει οὔτε νοῦ δικό του οὔτε θέληση, οὔτε ζωή, ἀλλ᾿ ὅλα αὐτὰ τοῦ εἶναι ὁ Χριστός. Διότι λέει, «νοῦν Χριστοῦ ἔχομεν» (Β´ Κορ. β´ 16), καὶ «δοκιμὴν ζητεῖτε τοῦ ἐν ἐμοὶ λαλοῦντος Χριστοῦ» (Β´ Κορ. ιγ´ 3), καὶ «δοκῶ Πνεῦμα Θεοῦ ἔχειν» (Α´ Κορ. ζ´ 40), καὶ «φιλῶ ὑμᾶς ἐν σπλάγχνοις ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ» (Φιλιπ. α´ 8)· ἑπομένως εἶναι φανερὸ ὅτι εἶχε τὴν ἴδια μὲ ᾿Εκεῖνον θέληση. Καὶ συνοψίζοντας ὅλα αὐτὰ λέει, «ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. β´ 20).

Τόσο τέλειο εἶναι τὸ Μυστήριο αὐτό, ὑπεροχώτερο ἀπὸ κάθε Μυστήριο, καὶ τόσο πολὺ ὁδηγεῖ στὴν ἴδια τὴν κορυφὴ τῶν ἀγαθῶν, ἐπειδὴ ἐδῶ εἶναι καὶ κάθε ἀνθρώπινου ζήλου τὸ ἀπώτερο τέλος. Διότι σ᾿ αὐτὸ τὸ Μυστήριο ἐπιτυγχάνουμε τὸν ἴδιο τὸν Θεὸ καὶ ὁ Θεὸς ἑνώνεται μὲ ἐμᾶς στὴν τελειότερη ἕνωση· ποιά συνάφεια θὰ ἠμποροῦσε νὰ εἶναι πληρέστερη ἀπὸ τὸ νὰ γίνωμε ἕνα πνεῦμα μὲ τὸν Θεό;…

Εἶναι φανερό, ὅτι ὁ Χριστὸς ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος ἐγχύνεται σ᾿ ἐμᾶς καὶ ἀναμιγνύει τὸν ἑαυτό Του μ᾿ ἐμᾶς, ἀπὸ τὸ ἄλλο μᾶς ἀλλάσσει καὶ μᾶς μεταβάλλει πρὸς τὸν ἑαυτό Του, σὰν μικρὴ ρανίδα ὕδατος ποὺ ἐγχύνεται σὲ ἄπειρο πέλαγος μύρου. Τόσο πολλὰ κατωρθώνει αὐτὸ τὸ μύρο σὲ ὅσα πέφτουν μέσα του, ὥστε δὲν μᾶς ἀποδεικνύει ἁπλῶς εὐώδεις καὶ μόνο μυρωδάτους, ἀλλὰ εὐωδία κατὰ τὴν ἴδια τὴν ἰδιότητα τοῦ μύρου ποὺ ἐκενώθηκε γιὰ χάρη μας· διότι, λέει, «Χριστοῦ εὐωδία ἐσμέν» (Β´ Κορ. β´ 15).

Τέτοια δύναμη καὶ χάρη ἔχει τὸ δεῖπνο γιὰ τοὺς ἁγιασμένους, ἐὰν βέβαια προσέλθουν καθαροὶ ἀπὸ κάθε κακία καὶ δὲν εἰσαγάγουν ἔπειτα κανένα ἄλλο πονηρό· ἔχοντας τέτοια διάθεση καὶ προετοιμασία, τίποτε δὲν θὰ ἐμποδίσει τὸν Χριστὸ νὰ ἑνωθεῖ μὲ μᾶς τόσο πλήρως· «τὸ μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστί» (᾿Εφεσ. ε´ 32), εἶπε ὁ Παῦλος, ἐξαίροντας τὴν ἕνωση αὐτή, διότι αὐτὸ εἶναι ὁ πολυύμνητος γάμος, κατὰ τὸν ὁποῖο ὁ πανάγιος Νυμφίος παραλαμβάνει τὴν ᾿Εκκλησία ὡς παρθένο νύμφη…

Τοῦτο τὸ Μυστήριο εἶναι μὲν φῶς γιὰ τοὺς ἤδη καθαρμένους, καθάρσιο δὲ γιὰ τοὺς ἀκόμη καθαιρομένους, προπονητὴς δὲ γιὰ τοὺς ἀγωνιζομένους κατὰ τοῦ πονηροῦ καὶ τῶν παθῶν… *Εκ του περιοδικού Άγιος Κυπριανός. Αριθμός 339, Ιούλιος – Αύγουστος 2007, σελ. 60-61. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα. Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ Ζωῆς, Λόγος Τέταρτος, §§ 1, 4, 5, 13, 14, 15, σελ. 411, 415, 417, 431, 433, στὸ ἔργο Φιλοκαλία τῶν Νηπτικῶν καὶ ᾿Ασκητικῶν, τ. 22, Πατερικαὶ ᾿Εκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Θεσσαλονίκη 1979. Μετάφρασις ὑπὸ Καθηγητοῦ Παναγιώτου Χρήστου.